Löôïc Söû Phaät Thích Ca

Coá Thöôïng Toïa  Thích Quaûng Thieäp giaûng taïi Pomona

***

Nam Moâ Boån Sö Thích Ca Maâu Ni Phaät!

 Kính thöa quyù vò, Hoâm nay Phaät Ñaûn laïi ñeán vôùi chuùng ta, ñeán vôùi taát caû nhöõng ngöôøi con Phaät treân khaép Naêm Chaâu Theá Giôùi.  Khoâng moät nôi naøo maø caùc haøng Phaät töû khoâng haân hoan laøm leã kyû nieäm Ngaøi! Tröôùc giôø phuùt saép cöû haønh ñaïi leã cao quyù cuûa moät baäc vó nhaân coù moät khoâng hai trong lòch söû loaøi ngöôøi naøy, toâi xin thay maët quyù Thöôïng Toïa, Ñaïi Ñöùc, chö Taêng taïi nôi ñaây ñeå trình baøy qua vaøi neùt töø Thaønh Ñaïo ñeán nhaäp Nieát Baøn deã töôûng nieäm ñeán aân ñöùc cao saâu voâ cuøng roäng lôùn cuûa Ngaøi, ñaõ vì nhaân loaïi chuùng sinh maø öùng hieän ra ñôøi ñeå cöùu khoå, ban vui cho taát caû.

 Vì theá neân trong kinh ñieån Phaät giaùo ñaõ ghi raèng: “Ñöùc Phaät xuaát theá laø vì moät ñaïi söï nhaân duyeân; ñaïi söï nhaân duyeân aáy chính laø söï khai môû cho chuùng sinh moät con ñöôøng giaùc ngoä”. Do ñoù, sau khi tu haønh chöùng ñöôïc ngoâi Voâ Thöôïng Chaùnh Ñaúng Chaùnh Giaùc vaø thaønh Phaät hieäu laø Thích Ca Maâu Ni roài, Ngaøi khoâng voäi nhaäp Nieát Baøn maø nghó ngay ñeán söù maïng cuûa Ngaøi laø thay theá chö Phaät ñôøi tröôùc, tieáp tuïc töôøng meâ khai ngoä cho taát caû moïi ngöôøi, vì Ngaøi phaùn xeùt vaø nhaän roõ raèng maëc duø soáng trong coõi ñôøi si meâ laàm laïc nhöng moãi chuùng sinh ñeàu coù Phaät tính, ñeàu coù ñaày ñuû ñöùc, töôùng, trí, tueä nhö chö Phaät, nhö hoa sen maëc duø soáng trong buøn laày hoâi tanh nhô nhôùp nhöng vaãn toûa nhuïy vaøng thôm ngaùt, neân Ngaøi cöông quyeát thöïc hieän söù maïng cuûa mình.

 SÖÏ HOÙA ÑOÄ ROÄNG LÔÙN VAØ CUØNG KHAÉP CUÛA CHÖ PHAÄT

 Söù maïng hoùa ñoä cuûa Ñöùc Phaät, nhö chuùng ta ñaõ bieát, thaät naëng neà vaø khoù khaên; nhöng nhôø trí tueä saùng suoát, nhôø loøng töø bi saâu roäng, nhôø tinh thaàn bình ñaúng trieät ñeå vaø nhôø yù chí duõng maõnh khoâng thoaùi chuyeån maø Ñöùc Phaät ñaõ hoaøn thaønh söù maïng cuûa Ngaøi moät caùch vieân maõn.

Trong khi hoùa ñoä, Ngaøi ñaõ vaïch ra ba nguyeân taéc sau ñaây:

 1-HOÙA ÑOÄ THEO THÖÙ LÔÙP CAÊN CÔ.

 Khi baét ñaàu ñi truyeàn ñaïo, yù nghó tröôùc tieân cuûa Ngaøi laø ñeán vöôøn Loäc Uyeån tìm maáy ngöôøi baïn ñoàng tu vôùi Ngaøi tröôùc kia ñeå thuyeát phaùp. Maáy ngöôøi baïn ñoù laø: Kieàu Traàn Nhö (Kondaõnnaõ), AÙt Beä (Assaji), Thaäp Löïc (Vappa), Ma Ha Nam (Mahaønaøma) vaø Baït Ñeà (Bhañiya). Naêm oâng naøy nguyeân tröôùc cuøng tu khoå haïnh vôùi Ñöùc Thích Ca, sau thaáy Ñöùc Thích Ca ñoåi sang pheùp thieàn ñònh, naêm oâng môùi ruû nhau ñeán tu ôû ñaây.

 Khi thaáy Ñöùc Phaät ñeán gaàn, naêm oâng coi roõ uy quang röïc rôõ, ñaïo theå khaùc phaøm, baát giaùc sinh loøng kính phuïc, cuøng ñöùng daäy tieáp ñoùn, ñaûnh leã vaø xin Phaät ñoä hoï.

 Ñöùc Phaät xem naêm ngöôøi coù caên cô toát, coù theå truyeàn thuï ñaïo phaùp cho ñöôïc, Ngaøi môùi baûo raèng:

 “Naøy Kieàu Traàn Nhö! Naêm oâng hieän nay ñang maéc phaûi moät chöùng beänh hieåm ngheøo, ñoù laø beänh Chaáp, Chaáp veà moät phía, baét thaân naøy phaûi tu haønh khoå haïnh môùi mong ñöôïc thaønh Phaät. Nhöng caùc oâng phaûi bieát raèng, Phaät chính laø aùnh saùng cuûa vuõ truï, muoán thaønh Phaät ñaâu caàn phaûi tu khoå haïnh. Traùi laïi, coù boû loái tu khoå haïnh aáy ñi thì môùi mong thaønh Phaät ñöôïc! Neáu caùc oâng cöù baét thaân theå caùc oâng chòu khoå thì caøng khieán taâm thaàn theâm roái loaïn. Traùi laïi, neáu ñeå thaân quaù höôûng thuï sung söôùng thì laïi khieán noù ñaém say aùi tröôïc cuõng khoâng theå tu thaønh Phaät ñöôïc.

 “Tu haønh maø thieân troïng veà phía naøy, töùc laø quaù khoå haïnh, hay veà phía kia, töùc laø quaù sung söôùng, ñeàu khoâng theå naøo thaønh töïu ñaïi ñaïo caên baûn. Veà vaán ñeà naøy, ta ñaõ thaáu roõ khi coøn ôû trong vöông cung, vaø khi ta cuøng caùc oâng tu khoå haïnh saùu naêm, ta ñeàu traûi qua caû. Vì ta ñaõ nhaän roõ, sung söôùng quaù cuõng khoâng theå tu haønh thaønh ñaïo, maø tu haønh khoå haïnh eùp xaùc quaù cuõng khoâng theå tu haønh thaønh ñaïo, cho neân ta ñaõ xa lìa caû khoå laãn söôùng, ñoù laø con ñöôøng tu haønh trung ñaïo chaân chính maø ta ñaõ vaïch ra, ñöa tôùi söï giaùc ngoä toái cao maø nay ta ñaõ thaønh töïu.

 “Nay ta ñem söï giaùc ngoä toái cao aáy ñeå giaûng daïy cho caùc oâng; buoåi thuyeát phaùp ñaàu tieân naøy laø TÖÙ DIEÄU ÑEÁ. Vaäy Töù Dieäu Ñeá laø gì? Töù Dieäu Ñeá laø:

 -Khoå ñeá (Dukkha)

 -Taäp ñeá(Sameda dukkha)

 -Ñieät ñeá (Nirodha dukkha)

 -Ñaïo ñeá (Nirodha Gama dukkha)

 “Baây giôø, ta giaûng veà Khoå ñeá tröôùc. Naøy Kieàu Traàn Nhö, treân theá gian naøy, taát caû chuùng sinh khoâng ai thoaùt khoûi khoå ñau; taát caû nhöõng khoå ñau aáy tuy nhieàu voâ löôïng voâ bieân, nhöng ta chæ toùm trong nhöõng ñieàu khoå ñau nhö sau ñaây:

 1-Khoå veà sinh.

 2-Khoå veà giaø.

 3-Khoå veà beänh.

 4-Khoå veà cheát.

 5-Khoå veà thöông yeâu nhau maø phaûi xa lìa.

 6-Khoå veà oaùn thuø nhau maø phaûi gaëp gôõ.

 7-Khoå veà ham muoán maø caàu khoâng ñöôïc.

 8-Khoå veà thaân taâm ñoøi hoûi phoùng tuùng thieâu ñoát ngaøy ñeâm.

 Ngoaøi ra, laïi coøn bao nhieâu söï khoå naõo khaùc doàn daäp ñeán nhö laø khoå veà naïn hoûa tai, khoå veà naïn thuûy tai, khoå veà naïn thieân tai nhö baõo toá, khoå veà naïn ñòa chaán nhö ñoäng ñaát v.v....

 “Taát caû nhöõng noãi khoå ñau aáy baét nguoàn töø ñaâu?  Ñoù laø do aûo töôûng chaáp ngaõ maø chuùng sinh caûm thaáy coù söï khoå vaäy Ñoù laø Khoå ñeá.

 “Baây giôø ta giaûng veà Taäp ñeá.

 “Vì do aûo töôûng chaáp ngaõ aáy maø Tham (lobha), Saân (dosa), Si (moha) daáy khôûi trieàn mieân, chöùa goùp tích luõy töø ñôøi noï qua kieáp kia, laâu ngaøy nhoùm hoïp laïi goïi laø Taäp ñeá.

 “Vaäy caùc oâng muoán giaûi tröø khoái tham saân si tích taäp laâu ñôøi laâu kieáp ñeå taïo neân nguyeân nhaân khoå aáy, caùc oâng caàn phaûi tu ñaïo.

 “Ñaïo coù chia ra laøm taùm ñieàu nhö sau ñaây maø caùc oâng caàn phaûi thöïc haønh:

 1-Kieán giaûi phaûi chính xaùc, töùc laø CHÍNH KIEÁN (sammaø ditthi)

 2-Tö töôûng phaûi thuaàn chaân, töùc laø CHÍNH TÖ DUY (sammaø samkappa)

 3-Noùi naêng phaûi hieàn hoøa thanh tònh, töùc laø CHÍNH NGÖÕ (sammaø vaøcaø)

 4-Vieäc laøm phaûi chính ñaùng, töùc laø CHÍNH NGHIEÄP (sammaø kammanta)

 5-Möu sinh phaûi hôïp lyù, töùc laø CHÍNH MAÏNG (sammaø ajiva)

 6-Tinh thaàn phaûi tích cöïc, töùc laø CHÍNH TINH TIEÁN (sammaø vagaømaø)

 7-Tín ngöôõng phaûi hôïp chaân lyù, töùc laø CHÍNH NIEÄM (sammaø sati)

 8-Sinh hoaït taâm linh phaûi quy nhaát, töùc laø CHÍNH ÑÒNH (samma samadhi)

 “Caùc oâng coù thöïc hieän ñöôïc taùm ñieàu naøy môùi tieán nhaäp ñöôïc Caûnh Giôùi Tòch Dieät, töùc laø Dieät ñeá.

 “Naøy Kieàu Traàn Nhö, ta caàn chæ cho caùc oâng bieát, ñoù laø Khoå vì tính noù hay böùc baùch, ñoù laø Taäp vì tính noù thöôøng xieâu ngaõ, ñoù laø Dieät vì tính noù coù theå chöùng ñöôïc, ñoù laø Ñaïo vì tính noù coù theå tu ñöôïc.

 “Naøy Kieàu Traàn Nhö, ta khuyeân caùc oâng haõy tích cöïc, vì ñoù laø Khoå caùc oâng caàn phaûi bieát, vì ñoù laø Taäp caùc oâng caàn phaûi tröø, vì ñoù laø Dieät caùc oâng caàn phaûi chöùng, vì ñoù laø Ñaïo caùc oâng caàn phaûi tu.

 “Caùc oâng haõy xem göông ta thì roõ: Ñoù laø Khoå, ta ñaõ bieát roài.  Ñoù laø Taäp, ta ñaõ tröø xong. Ñoù laø Dieät, ta ñaõ chöùng ñöôïc. Ñoù laø Ñaïo, ta ñaõ tu thaønh.

 “Boán söï thaät caên baûn: Khoå, Taäp, Dieät, Ñaïo, chæ coù thaùnh khí môùi hoäi thaâm, neân goïi laø Boán Thaùnh Ñeá, cuõng goïi laø Töù Dieäu Ñeá. Neáu khoâng roát raùo thaáu hieåu boán thaùnh ñeá aáy thì khoâng theå naøo giaûi thoaùt. Caùc oâng nghe roõ chöa?

 “Naøy Kieàu Traàn Nhö, caùi thaân naêm uaån naøy laø thöôøng chaêng? Laø khoâng thöôøng chaêng? Laø khoå chaêng? Laø khoâng khoå chaêng? Laø ngaõ chaêng? Laø voâ ngaõ chaêng?”

“Baïch Ñöùc Theá Toân, naêm uaån: saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc, ñích thöïc laø voâ thöôøng, laø khoå, laø khoâng, laø voâ ngaõ!”

“Toát laém! Caùc oâng ñaõ lónh hoäi ñöôïc giaùo phaùp cuûa ta.”

 Sau khi nghe Phaät daïy, naêm anh em oâng Kieàu Traàn Nhö ñeàu xin nguyeän quy y Phaät. Ñaây laø naêm ñeä töû ñaàu tieân, vaø lôøi thuyeát giaûng treân laø baøi giaûng ñaàu tieân cho naêm ñeä töû ñaàu tieân aáy.

 Ñeán ñaây thì Ngoâi Tam Baûo ñaõ ñaày ñuû vôùi Ñöùc Thích Ca laø Phaät baûo, boán  Thaùnh Ñeá Khoå Taäp Dieät Ñaïo laø Phaùp baûo, vaø naêm ñeä töû ñaàu tieân laø Taêng baûo vaäy.

 Moät hoâm, trôøi vöøa höøng saùng, Ñöùc Phaät ñang ñi kinh haønh thì boãng thaáy moät thanh nieân töø beân kia thaønh Ca-Thy loäi boä qua, maët maøy hoát hoaûng, tinh thaàn thaùc loaïn, mieäng khoâng ngôùt keâu khoå; hoûi ra môùi bieát thanh nieân aáy nöûa ñeâm thöùc giaác, thaáy caùc naøng haàu cuûa mình trong luùc nguû meâ hieän roõ chaân töôùng xaáu xa, beøn noãi sôï leùn boû nhaø ra ñi lang thang voâ ñònh, kòp ñeán saùng thì gaëp Ñöùc Phaät. Phaät lieàn ñem giaùo lyù voâ thöôøng ra giaûng daïy; böøng tænh ngoä, thanh nieân aáy naèng naëc xin xuaát gia.  Ñaây laø ñeä töû thöù saùu cuûa Ñöùc Phaät, teân laø Da Xaù (Yasa), con cuûa tröôûng giaû Caâu Leâ Da, ngöôøi thaønh Ca-Thy.

 Sau khi chaáp nhaän Da Xaù laøm ñeä töû, thì Caâu Leâ Da, treân böôùc ñöôøng ñi tìm con, cuõng gaëp Phaät, ñöôïc Phaät giaûng daïy veà nhöõng noãi khoå ñau cuûa kieáp soáng voâ thöôøng nhö boït nöôùc, nhö söông sa.  Ñeå cheá ngöï khoå ñau, Phaät noùi coâng ñöùc trì giôùi, boá thí... sau ñoù, Caâu Leâ Da phaùt nguyeän quy y laøm ñeä töû taïi gia; ñoù laø vò Öu Baø Taéc ñaàu tieân.

 Hoâm sau, Caâu Leâ Da môøi Ñöùc Phaät vaø saùu ñeä töû veà thoï trai taïi nhaø. Vôï Caâu Leâ Da thaáy Ñöùc Phaät töôùng maïo trang nghieâm trong loøng voâ cuøng phaán chaán, cuõng theo  göông choàng quy y.  Ñaây laø vò Öu Baø Di ñaàu tieân.

(xem tieáp )

do ÑH Nguyeãn Minh Huaán cheùp ra töø baêng ghi aâm, ÑH Chaâu-Ngoïc Leâ Hoa Nhuïy ñaùnh maùy, ÑH Minh-Quang Nguyeãn Leâ Ñöùc saép ñoaïn vaø trình baøy.