So Sanh Kinh PC 3

2/ Baûn Haùn: PHAÅM PHOÙNG DAÄT – Baûn Paøli: KHOÂNG PHOÙNG DAÄT

Phaåm naøy cuûa hai vaên baûn goàm nhöõng baøi keä vôùi noäi dung khuyeán thieän, nhaéc nhôû laøm vieäc thieän, taïo thieän nghieäp, luoân luoân giöõ taâm ghi nhôù laáy mình. Caån thaän ñeà phoøng taø ñeå khoûi maát ñaïo, vaø thaän troïng neân bieát mình ñang laøm vieäc gì, khuyeân vaøo ñaïo hieàn. Vôùi baûn Haùn coù 20 baøi keä hôn baûn Paøli 8 baøi keä, ta coù theå laäp baûng ñoái chieáu nhö sau:

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

1

1

3

3

5

5

7

7

13

11

2

2

4

4

6

6

8

8

14

12

Qua baûng so saùnh treân, ôû baûøn Haùn hôn baûn Paøli taùm baøi keä: keä soá 11,12, 15, 16,17, 18, 19, 20 vaø coù hai baøi keä khaùc nhau: keä soá 9 vaø soá 10 cuûa hai baûn. Nhìn vaøo baûng treân, giöõa hai baûn coù 10 baøi keä, nghóa töông ñöông gioáng nhau. Vaäy xin trích daãn vaø phaân tích baøi keä soá 1 cuûa hai baûn ñeå tìm ñieåm gioáng nhau.

Giôùi vi cam loà ñaïo

Phoùng daät vi töû kính

Baát tham taéc baát töû

Thaát ñaïo vi töï taùng

Dòch:

Giôùi laø ñaïo cam loà

Phoùng daät laø loái cheát

Khoâng tham thôøi khoâng cheát

Maát ñaïo laø töïï cheát

Appamaødo amatapadam, Khoâng phoùng daät, ñöôøng soáng

pamaødo maccunno padam, Phoùng daät laø ñöôøng cheát

appamattaø na mìyanti Khoâng phoùng daät, khoâng cheát

ye pamattaø yathaømataø Phoùng daät nhö cheát roài

Qua baøi keä, ôû baûn Haùn dòch "Giôùi laø ñaïo cam loà". Coøn baûn Paøli "Khoâng phoùng daät ñöôøng soáng" nghóa ñeàu nhö nhau. Vì giôùi laø raên nhö, khuyeân raên maø Ñaïo Phaät cho laø kieâng: Saùt sanh, troäm caép, taø daâm, noùi xaèng, uoáng röôïu laø naêm giôùi. Coøn "Appamaøda" dòch laø khoâng phoùng daät, khoâng chao ñoäng, khoâng lay chuyeån, coù nghóa laø luoân luoân giöõ taâm nieäm vaø luoân luoân thaän troïng ñöa mình ñeán con ñöôøng baát dieät nhö Cam loà ñaïo. Ngöõ naøy ñoàng nghóa vôùi "Amatapada" laø söï chuyeån sang qua traïng thaùi khoâng cheát. Vì "amata" nghóa laø thuoác tröôøng sinh, traïng thaùi baát töû. Cuõng töông töï nhö : "phoùng daät" ñoàng nghóa vôùi "pamaødo" laø buoâng thaû, buoâng loûng, phoùng tuùng neân deã queân mình roài seõ ñöa con ngöôøi mình ñeán con ñöôøng dieät vong laø "Töû kính" hay "maccuno" cuûa voøng sanh töû luaân hoài. Cho neân Ñöùc Phaät haèng khuyeân chuùng sanh neân taêng tieán vieäc laønh, noå löïc tu taäp thaäp thieän, lieân tuïc kieân trì nhaãn naïi, khoâng neân phoùng daät haàu mong ñöôïc an vui Nieát Baøn.

3/ Baûn Haùn: PHAÅM TAÂM YÙ – Baûn Paøli: PHAÅM TAÂM

Phaåm naøy taäp hôïp nhöõng baøi keä noùi veà ñeà taøi "Taâm hay Taâm yù", nghóa laø veà maët tinh thaàn khoâng hình töôùng neân khoâng coù theå nhìn bieát ñöôïc nhöng khi taïo taùc thì khoâng theå maát, noù vaãn toàn taïi. Ñoù chính laø nhöõng caâu keä khuyeân daïy chuùng ta neân giöõ vöõng taâm, khaéc phuïc tö töôûng xaáu, khuyeán khích chuùng ta neân höôùng taâm veà ñieàu thieän vaø xa laùnh nhöõng ñieàu baát thieän, haàu ñem laïi söï an vui cho chính mình. Vôùi baûn Haùn coù 12 baøi keä, baûn Paøli coù 11 baøi keä, ta coù theå laäp baûng ñoái chieáu nhö sau:

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

1

1

3

4

5

6

8

8

11

11

2

3

4

5

6

7

9

9

12

10

Qua baûng so saùnh treân, giöõa hai vaên baûn coù nhöõng caâu khaùc nhau nhö: baûn Haùn keä soá 7, soá 10; coøn baûn Paøli keä soá 2. Nhìn vaøo baûng so saùnh, giöõa hai vaên baûn coù 10 baøi keä nghóa hoaøn toaøn gioáng nhau. Ñeå hieåu roõ vaán ñeà naøy, xin trích daãn vaø phaân tích baøi keä soá 2 (baûn Haùn) töông ñöông vôùi keä soá 3 (baûn Paøli)

Khinh taùo nan trì

Duy duïc thò tuøng

Cheá yù vi thieän,

Töï ñieàu taéc ninh.

Dòch:

Khoù naém giöõ, khinh ñoäng,

Theo caùc duïc quay cuoàng.

Cheá phuïc yù ñieàu toát

Töï ñieàu lieàn an laïc.

Dunniggahassa lahuno Khoù naém giöõ, khinh ñoäng

yatthakaømanipaøti no Theo caùc duïc quay cuoàng

cittassa damatho saødhu
cittam duntam sakhaøvaham Laønh thay, ñieàu phuïc taâm
Taâm ñieàu, an laïc ñeán

Qua baøi keä cho thaáy taâm voâ cuøng vi teá. Vôùi caùi taâm voâ hình, khoâng coù hình töôùng, khoâng coù maàu saéc, sanh dieät mau leï cho neân raát khoù kieåm soaùt. Chæ coù ngöôøi thieän trí môùi phoøng hoä taâm theo hai phaùp: 1. Nieäm laø söï ghi nhôù, khoâng lô ñaûng; 2. Tænh giaùc laø söï hieåu bieát vi teá, thaáu roõ baûn theå cuûa taâm. Moät khi caùi taâm ñöôïc kieåm soaùt haèng ñem laïi an laïc haïnh phuùc.

4/ Baûn Haùn: PHAÅM HOA HÖÔNG – Baûn Paøli: PHAÅM HOA

Phaåm naøy cuûa hai vaên baûn laáy hoa laøm ñeà taøi, haøm nguï yù so saùnh vôùi ñôøi soáng chaùnh ñaïo cuûa ngöôøi ñeä töû Phaät. Ñoù chính laø nhöõng baøi keä yù noùi töï mình hoïc cho ñöôïc thoâng suoát thì thaáy ñöôïc söï thaät cuûa taø nguïy vaø quay veà vôùi caùi chôn chaùnh. Vôùi baûn Haùn coù 17 baøi keä vaø baûn Paøli coù 16 baøi keä, ta coù theå laäp baûng ñoái chieáu nhö sau:

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

1

1

6

5

10

9

14

13

2

2

7

6

11

10

15

14

4

3

8

7

12

11

16

15

5

4

9

8

13

12

17

16

Qua baûng so saùnh treân, ta thaáy ôû baûn Haùn coù theâm keä soá 3. Vaø nhìn vaøo baûng, coù 16 baøi keä hoaøn toaøn gioáng nhau. Ñeå tìm nhöõng ñieåm gioáng nhau, xin trích daãn vaø phaân tích keä soá 4 (baûn Haùn) töông ñöông vôùi keä soá 3 (baûn Paøli).

Kieán thaân nhö maït

Huyeãn phaùp töï nhieân

Ñoaïn ma hoa phu

Baát coá sanh töû

Dòch:

Thaáy thaân nhö nöôùc boït

Phaùp taùnh, voán huyeãn hoùa

Chaët ñöùt baãy ma duï

Khoâng coøn coù töû sanh.

Phenuøamam kaøyam inam viditvaø

marìcidhammam abhisambudhaøno

chetvaøna Maørassa papuppha kaøni

adassanam Maccuraøjassa gacche

Bieát thaân nhö boït nöôùc

Ngoä thaân laø nhö huyeãn

Beû teân hoa cuûa ma

Vöôït taàm maét thaàn cheát

Qua baøi keä, ôû baûn Haùn dòch: "Thaáy thaân nhönöôùc boït", coøn baûn Paøli: "Bieát thaân nhö boït nöôùc", ñeàu nghóa nhö nhau. Vì chöõ "kieán" laø maét troâng thaáy, coøn hieåu laø "yù bieát" ñoàng nghóa vôùi töø ngöõ caên "vid", bieát tìm ra theå xaùc naøy töïa hoà nhö boït nöôùc (maït: hay Phena: boït); vaø thaáu trieät baûn chaát môø aûo cuûa noù. Töø ñoù ta môùi tieâu tröø nhöõng caønh hoa duïc voïng vaø vöôït ra khoûi taàm maét cuûa töû thaàn (Maccu: Söï cheát) töùc laø "khoâng coøn coù sanh töû".

5/ Baûn Haùn: PHAÅM NGU AÙM – Baûn Paøli: PHAÅM NGU

Phaåm naøy cuûa hai vaên baûn bao goàm nhöõng baøi keä neâu leân tính chaát söï meâ muoäi ngu daïi cuûa ngöôøi; vaø phaân traàn ñeå thaáy ñöôïc söï saùng suoát. Vôùi ngöôøi ngu aùm do voâ minh che laáp, aån chöùa trong mình ba caên baát thieän laø tham, saân, si cuøng lieân heä vôùi nhöõng vieäc laøm sai loãi ñeå gaët haùi nhöõng keát quaû khoâng an laønh. Vì theá, Ñöùc Phaät cho bieát ngöôøi ngu khoâng theå bieát ñöôïc chaân lyù cao sieâu cho neân phaûi chòu khoå thaät laâu daøi trong voøng sanh töû luaân hoài. Vôùi baûn Haùn coù 21 baøi keä vaø baûn Paøli coù 16 baøi keä, ta coù theå laäp baûng ñoái chieáu nhö sau:

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

1

1

6

4

8

6

10

8

12

10

4

3

7

5

9

7

11

9

15

11

Qua baûng so saùnh, ta thaáy ôû hai vaên baûn coù nhöõng baøi keä khaùc nhau nhö: Baûn Haùn keä soá 2, 3, 5, 13, 14, 16, 17; coøn baûn Paøli keä soá 2, 12, 13 14, 15, 16. Vaø nhìn vaøo baûng treân, thaáy coù 10 baøi keä nghóa ñeàu gioáng nhau. Ñeå hieåu roõ hôn, xin trích daãn vaø phaân tích keä soá 1 cuûa hai baûn ñeå tìm ñieåm gioáng nhau:

Baát mò daï tröôøng

Bì quyeàn ñaïo tröôøng

Ngu sanh töû tröôøng

Maïc tri chaùnh phaùp

Dòch:

Ñeâm daøi cho keû maát nguû

Ñöôøng xa cho ngöôøi meät moûi

Luaân hoài daøi cho keû ngu

Chöa tìm ñöôïc chôn dieäu phaùp.

Dìghaø jaøgarato ratti

digham santassa yojanam

dìgho baølaønam samsaøro

saddhammam avijaønatam

Ñeâm daøi cho keû thöùc

Ñöôøng daøi cho keû meät

Luaân hoài daøi, keû ngu

Khoâng bieát chôn dieäu phaùp

Qua baøi keä, baûn Haùn dòch : "Ñeâm daøi cho keû maát nguû" cuõng gioáng nhö baûn Paøli "Ñeâm daøi cho keû thöùc". Vì töø "mò" laø nguû say cho neân "baát mò" nghóa laø maát nguû, cuõng chính "jaøgarato" laø khoâng nguû hay thöùc. Cho neân, keû maát nguû cho raèng ñeâm raát daøi, ngöôøi moûi meät cho laø ñöôøng haõy coøn xa theá naøo? Thì cuõng gioáng nhö ngöôøi ngu, do voâ minh che ñaäy, do tham aùi khôûi leân neân quan nieäm coù thaân naøy. Do vaäy, ngöôøi ngu khi thaân hoaïi maïng chung laïi ñi thoï laõnh thaân khaùc, vaø cöù tieáp tuïc nhö theá. Do thoï laõnh, vò aáy khoâng giaûi thoaùt khoûi sanh giaø, beänh cheát, saàu bi khoå öu naõo. Nhö vaäy, ngöôøi ngu chöa tìm ñöôïc chaân lyù töùc chaùnh phaùp: hay Saddhammam. Töø voâ minh neân khoâng hieåu ñaây laø khoå, khoâng hieåu bieát ñaây laø khoå taäp, khoâng hieåu bieát ñaây laø khoå dieät, vaø khoâng hieåu bieát ñaây laø con ñöôøng ñi ñeán khoå dieät, neân hoï phaûi chòu sanh töû luaân hoài trong thôøi gian voâ taän.

6/ Baûn Haùn: PHAÅM MINH TRIEÁT – Baûn Paøli: PHAÅM HIEÀN TRÍ

Phaåm naøy cuûa hai vaên baûn goàm caùc baøi keä cho bieát tính chaát cao quyù cuûa ngöôøi Minh Trieát (Hieàn Trí), raát coù ích cho chuùng ta khi ñöôïc gaàn guõi hoïc hoûi vôùi nhöõng ngöôøi aáy. Vôùi baûn Haùn 12 baøi keä, baûn Paøli 14 baøi keä, ta coù theå laäp baûng ñoái chieáu nhö sau:

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

1

1

4

5

6

8

8

10

11

12+13

2

2+3

5

6+7

7

9

10

11

12

14

Qua baûng so saùnh ta thaáy ôû hai baûn coù nhöõng baøi keä khaùc nhau nhö: keä soá 3, soá 9 (baûn Haùn) vaø keä soá 4 (baûn Paøli). Vaø nhìn vaøo baûng treân, giöõa hai vaên baûn coù 10 baøi keä, nghóa ñeàu gioáng nhau. Nhöng trong ñoù, baûn Paøli coù 3 keä ñoâi cho neân 13 baøi keä ôû baûn Paøli töông ñöông vôùi 10 baøi keä cuûa Baûn Haùn. Ñeå hieåu roõ hôn, xin trích daãn vaø phaân tích keä soá 5 (baûn Haùn) töông ñöông vôùi keâ soá 6, 7 (baûn Paøli):

Thí nhö haäu thaïch.

Phong baát naêng di

Trí giaû yù troïng

Huûy döï baát khuynh

Thí nhö thaâm uyeân.

Tröøng tænh thanh minh.

Tueä nhaân vaên ñaïo

Taâm tònh hoan nhieân

Dòch:

Nhö taûng ñaù vöõng chaéc,

Gioù thoåi chaüng ñoäng lay.

Ngöôøi trí taâm an ñònh,

Khen cheâ chaúng ñoåi thay. Nhö hoà nöôùc raát saâu

Trong laëng, saùng moät maøu.

Ngöôøi trí hueä nghe ñaïo,

Taâm thanh tònh heát saàu

Selo yathaø ekaghano,

vaøtena na samìrati,

evam nindaøpasamsaøsu,

na saminjanti panditaø.

Ya haøpi rahado gambhiro,

vippasanno anaøvilo.

Evam dhammaøni sutvaøna,

Vippasìdanti panditaø.
Nhö ñaù taûng kieân coá,

Khoâng gioù naøo lay ñoäng

Cuõng vaäy giöõa khen cheâ,

Ngöôøi trí khoâng giao ñoäng

Nhö hoà nöôùc saâu thaúm

Trong saùng, khoâng khuaáy ñuïc.

Cuõng vaäy, nghe chaùnh phaùp

Ngöôøi trí höôûng tònh laïc

Qua baøi keä, baûn Haùn dòch "Nhö taûng ñaù vöõng chaéc " cuõng gioáng nhö ôû Paøli "Nhö taûng ñaù kieân coá". Vì chöõ "Haäu" laø chieàu daøy, nghóa laø caùi gì toát hôn, nhieàu hôn ñoàng nghóa vôùi "Ekaghano: kieân coá". Töông töï, chöõ "Di" laø dôøi ñi, deïp ñi. Cho neân ngöôøi trí bieát töï kieåm soaùt laáy mình, khoâng ñöôïc boàng boät, soâi noåi vaø cuõng khoâng ñöôïc naûn loøng tröôùc moïi thaêng traàm cuûa cuoäc ñôøi maø phaûi giöõ taâm vöõng chaéc nhö taûng ñaù kieân coá, vöõng chaéc khoù loøng lay chuyeån. Moät khi ñaït ñöôïc traïng thaùi nhö theá, ta seõ gaët haùi ñöôïc keát quaû an tònh, haïnh phuùc vaø trí hueä nhö ôû Baûn Haùn dòch "Nhö hoà nöôùc raát saâu" cuõng gioáng ôû Paøli "nhö hoà nöôùc saâu thaúm". Vì chöõ "Thaâm" laø beà saâu cuûa caùi ao, hoà thì nghóa töông ñöông vôùi "gambhira" dòch laø saâu thaúm. Cho neân nöôùc ôû trong hoà yeân laëng vaø trong suoát, khoâng coù chuùt caën naøo. Cuõng döôøng nhö theá aáy, ngöôøi trí (hay Panditaø) khi nghe phaùp thì taâm cuûa hoï seõ voâ cuøng thanh tònh. Ñaïo Phaät laáy taâm thanh tònh laøm coát yeáu nhö: Ñaát Phaät goïi laø Tònh Ñoä, choã tu haønh goïi laø Tònh Thaát v.v...Coøn ngöôøi tu haønh caàu ñöôïc veà nôi Phaät ôû goïi laø vaõng sanh Tònh Ñoä. Theá neân, taâm ngöôøi thieän trí (panditaø) trôû neân trong saùng, ñöôïc vui thích hay ñöôïc höôûng tònh laïc (vippasìdatì).

7/ Baûn Haùn: PHAÅM LA HAÙN – Baûn Paøli: PHAÅM A LA HAÙN

Phaåm naøy cuûa hai vaên baûn bao goàm nhöõng baøi keä ñeà caäp ñeán con ngöôøi noùi lôøi chaân chaùnh thì thoaùt ñöôïc caùi duïc, taâm khoâng coøn ñaém tröôùc. Töùc laø baäc tu haønh ñaõ ñoaïn taän moïi laäu hoaëc goïi laø Baäc ÖÙng Cuùng, ñaùng ñöôïc trôøi, ngöôøi cuùng döôøng. Baäc A La Haùn coøn goïi laø Voâ sinh, dieät tröø ñöôïc moïi thaèng thuùc troùi buoäc baèng trí hueä vaø chöùng ngoä Nieát Baøn, khoâng coøn taùi sanh nöõa. Ñieàu ñaëc bieät ôû hai baûn ñeàu coù soá löôïng baøi keä baèng nhau, vaø noäi dung cuûa töøng baøi keä cuõng gioáng nhau, töø keä soá 1 ñeán keä soá 10. Ñeå hieåu roõ hôn, xin trích daãn vaø phaân tích keä soá 1cuûa hai vaên baûn.

Khöù ly öu hoaïn

Thoaùt ö nhaát thieát

Phöôïc keát dó giaûi

Lónh nhö voâ noaõn

Dòch:

Tröôùc xa lìa saàu naõo,

Seõ giaûi thoaùt taát caû.

Moïi troùi buoäc ñaõ boû,

Laïnh luøng chaúng hôi aám.

Gataddhino visokassa

Vippamuttassa sabbadhi

Sabbaganthappahìnassa

parilaøho na vijjati

Ñích ñaõ ñeán, khoâng saàu,

Giaûi thoaùt ngöôøi taát caû,

Ñoaïn tröø moïi buoäc raøng,

Vò aáy khoâng nhieät naõo

Qua baøi keä, ñeà caäp ñeán phaåm haïnh vò A La Haùn (La Haùn) coù hai nhieät ñoä tinh thaàn vaø vaät chaát. Ñoái vôùi ngöôøi ñaõ traûi qua suoát cuoäc haønh trình, chaám döùt moïi öu phieàn (öu hoaïn) töùc laø ñaõ ñeán nôi (gata), thoaùt khoûi söï buoàn raàu (visoka). Vì khi coøn soáng, vò A La Haùn coøn thoï caûm nhieät ñoä cuûa theå xaùc, nhöng khoâng quan taâm ñeán. Coøn söùc noùng tinh thaàn, nhieät ñoä cuûa tham voïng, hay löûa tham aùi vò aáy khoâng coøn nöõa. Nghóa laø vò aáy hoaøn toaøn sieâu thoaùt, laø giaûi thoaùt taát caû laø giaûi thoaùt (vippamatta) khaép moïi nôi (sabbadhi). Vò aáy caét ñöùt moïi troùi buoäc nhö: Tham muoán, oaùn gheùt, v.v...Vì khi hoï caûm xuùc, vò aáy khoâng coù saàu muoän, than van. Vò aáy chæ caûm giaùc moät caûm thoï, töùc caûm thoï veà thaân, khoâng caûm thoï veà taâm. Vò aáy nhö thaät tueä tri söï taäp khôûi, söï chaám döùt vò ngoït, söï nguy haïi vaø söï xuaát ly cuûa moïi caûm thoï. Vò Thaùnh A La Haùn khoâng coøn bò troùi buoäc cuûa ñau khoå, hoaøn toaøn sieâu thoaùt, hoaøn toaøn töï do, thoaùt ra khoûi moïi dính maéc ñoái vôùi thaân nguõ uaån.

8/ Baûn Haùn: PHAÅM THUAÄT THIEÂN – Baûn Paøli: PHAÅM NGAØN

Phaåm naøy cuûa hai vaên baûn vôùi noäi dung chính yeáu caàn naém baét laø Ñöùc Phaät khuyeán khích chuùng ta neân tìm caàu chaát löôïng tu taäp hôn laø soá löôïng. Ñoù chính laø taäp hôïp nhöõng baøi keä yù noùi ngöôøi hoïc kinh, phaàn lôùn khoâng caàn hoïc nhieàu maø caàn phaûi hieåu roõ. Vôùi hai baûn Haùn vaø Paøli ñeàu coù 16 baøi keä töông ñöông vôùi nhau, ta coù theå laäp baûng ñoái chieáu nhö sau:

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

1

2

5

5

9

9

13

13

2

1

6

6

10

10

14

14

3

3

7

7

11

11

15

15

4

4

8

8

12

12

16

16

Qua baûng so saùnh, ñeå tìm hieåu saâu veà phaåm naøy, xin trích daãn vaø phaân tích baøi keä soá 2 (baûn Haùn) töông ñöông vôùi keä soá 1 (baûn Paøli).

Tuy tuïng thieân ngoân

Baát nghóa haø ích

Baát nhö nhaát nghóa

Vaên haønh khaû ñoä

Dòch:

Daàu tuïng ñöôïc ngaøn lôøi

Voâ nghóa coù ích gì

Chaúng baèng hieåu moät nghóa

Nghe thöïc haønh ñöôïc ñoä.

Sahassam api ce vaøcaø

anatthapadasamhitaø,

ekam atthapadam seyyo

yam suøtvaø upasammati

Daàu noùi ngaøn ngaøn lôøi

Nhöng khoâng gì lôïi ích

Toát hôn moät caâu nghóa

Nghe xong, ñöôïc tònh laïc.

Qua baøi keä, baûn Haùn dòch: "Daàu tuïng ñöôïc ngaøn lôøi", coøn baûn Paøli "Daàu noùi ngaøn ngaøn lôøi", nghóa ñeàu nhö nhau. Vì "tuïng hay noùi" vaãn laø moät, cho neân duø noùi raønh roït nhö tuïng ñöôïc ngaøn lôøi; cuõng nhö noùi ngaøn (sahassa) lôøi noùi (vaøcaø) nhöng khoâng gì lôïi ích. Thaät laø "Voâ nghóa coù ích gì?" chaúng baèng hieåu moät nghóa. Chöõ "nghóa" ôû ñaây ñöôïc hieåu laø yù nghóa cuûa giaùo phaùp, neáu nghe vaø thöïc haønh thì ñöôïc ñoä hay ñöôïc tònh laïc (upasammati). Vì hay "upasammati" theo nhaø Phaät baûo raèng: Ngöôøi ta ôû coõi ñôøi naøy laø coõi khoå, phaûi tu theo pheùp cuûa Phaät laø vöôït qua beå khoå. Vì theá xuaát gia tu haønh goïi laø theá ñoä, nhö saùu pheùp Ba La Maät: boá thí, trì giôùi, nhaãn nhuïc, tinh taán, thieàn ñònh, trí tueä goïi laø luïc ñoä. Nghóa laø saùu pheùp khieán ngöôøi trong beå khoå tu seõ sang coõi giaùc vaäy.

9/ Baûn Haùn: PHAÅM AÙC HAØNH – Baûn Paøli: PHAÅM AÙC

Phaåm naøy cuûa hai vaên baûn ñeàu taäp hôïp nhöõng baøi keä neâu leân lôïi ích trong vieäc gìn giöõ taâm cho ñöôïc thieän laønh vaø neân xa laùnh ñieàu aùc xaáu nhö chuùng ta laùnh xa con ñöôøng nguy hieåm. Ñöùc Phaät khuyeân chuùng ta khoâng neân xem thöôøng ñieàu aùc maø thöông xoùt cho nhöõng ngöôøi laøm aùc, toäi baùo khoâng theå traùnh ñöôïc hoaïn naïn. Vôùi baûn Haùn 22 baøi keä vaø baûn Paøli 13 baøi keä, ta coù theå laäp baûng ñoái chieáu nhö:

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

1

1

4

3

6

5

10

7

20

11

2

2

5

4

9

6

17

10

21

12

Qua baûng so saùnh ta thaáy giöõa hai vaên baûn coù nhöõng baøi keä khaùc nhau nhö: ÔÛ baûn Haùn keä soá 3, 7, 8, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 22; coøn baûn Paøli keä soá 8, 9, 13. Vaø nhìn vaøo baûng, coù 10 baøi keä nghóa ñeàu gioáng nhau. Ñeå hieåu roõ hôn, xin trích daãn vaø phaân tích keä soá 21 (baûn Haùn) töông ñöông vôùi keä soá 12 (baûn Paøli).

Phi khoâng phi haûi trung,

Phi aån sôn thaïch gian

Maëc naêng ö thöû xöù

Tî mieãn tuùc aùc öông

Dòch:

Daàu hö khoâng, bieån caû.

Hay nuùi ñaù xa xoâi.

Khoâng nôi naøo traùnh khoûi.

Quaû aùc nghieäp gaây roài

Na antalikkhe na samuddamajjhe

na pabbataønanam vivaram pavissa

na vijjati so jagatippadeso.

Yatthatthito munceyya paøpakammaø

Khoâng treân trôøi, giöõa bieån.

Khoâng laùnh vaøo ñoäng nuùi

Khoâng choã naøo treân ñôøi

Troán ñöôïc quaû aùc nghieäp

Qua baøi keä, giuùp chuùng ta thaáy ñöôïc baûn Haùn dòch: "Daàu hö khoâng, bieån caû" cuõng nhö baûn Paøli dòch: "Khoâng treân trôøi, giöõa bieån". Vì "hö khoâng" laø khoâng gian roäng lôùn, bao la, bao phuû caû theá giôùi maø töø ngöõ "antalikkhe" dòch laø treân trôøi. Coøn "haûi trung" töùc laø bieån caû meânh moâng thì töông ñöông vôùi ngöõ "samaddamajjhe" dòch laø giöõa bieån. Vì theá, khoâng phaûi treân trôøi, giöõa bieån hay hang nuùi maø ngöôøi taïo nghieäp aùc laïi coù theå tìm ñöôïc moät nôi naøo ñoù treân theá gian ñeå troán laùnh haäu quaû cuûa haønh ñoäng baát thieän maø mình ñaõ gaây ra. Ñuùng theo giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät daïy, khi taïo nghieäp aùc thì khoâng theå hoái loä hay gian laän baèng caùch naøo maø ta coù theå thay ñoåi ñöôïc ñònh luaät nhaân quaû, cuõng khoâng theå laãn troán nôi naøo treân theá gian daàu trôøi roäng meânh moâng, giöõa ñaïi döông saâu thaúm, hoaëc ôû thaâm sôn cuøng coác maø ta traùnh khoûi haäu quaû cuûa nghieäp ñaõ taïo.

10/ Baûn Haùn: PHAÅM ÑAO TRÖÔÏNG – Baûn Paøli: PHAÅM HÌNH PHAÏT

Phaåm naøy cuûa hai vaên baûn goàm nhöõng baøi keä khuyeán khích chuùng ta tuyeät ñoái oân hoøa, khoâng neân gaây toån haïi baát luaän vôùi moät chuùng sanh naøo. Tìm caàu haïnh phuùc cho mình vaø cho ngöôøi, khoâng duøng gaäy vaø hình phaït gaây toån haïi chuùng sanh. Ñöùc Phaät daïy: Ngöôøi Phaät Töû phaûi coù loøng töø, phaûi giöõ laáy haïnh khieâm toán, töï cheá laáy mình vaø nghieâm trì trau doài giôùi ñöùc ñeå tieâu tröø moïi khoå ñau. Vôùi baûn Haùn coù 14 baøi keä, coøn baûn Paøli coù 17 baøi keä, ta coù theå laäp baûng ñoái chieáu nhö:

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

Haùn

Paøli

1

1

4

6

7

11

10

14

2

4

5

9

8

12

11

15

3

5

6

10

9

13

12

16

Qua baûng so saùnh ta thaáy giöõa hai vaên baûn coù nhöõng baøi keä khaùc nhau: keä soá 13, 14 (baûn Haùn) vôùi keä soá 2, 3, 7, 8 (baûn Paøli). Vaø nhìn vaøo baûng, laïi thaáy coù 12 baøi keä gioáng nhau. Ñeå hieåu roõ hôn, xin trích daãn vaø phaân tích keä soá 8 (baûn Haùn) töông ñöông vôùi keä soá 12 (baûn Paøli).

Xaù traïch sôû höõu

Tai hoûa phaàn thieâu

Töû nhaäp ñòa nguïc

Nhö thò vi thaäp

Dòch:

Chính nhaø cöûa taøi saûn

Bò löûa chaùy tieâu tan

Möôøi laø sau khi cheát

Phaûi ñoïa vaøo ñòa nguïc

Athav assa agaøraøni

aggi dahati paørako

kaøyassa bhedaø duppanno

nirayam sopapajjati

Hoaëc phoøng oác nhaø cöûa

Bò hoûa tai thieâu ñoát

Khi thaân hoaïi maïng chung

Aùc tueä sanh ñòa nguïc

Qua baøi keä, ôû baûn Haùn dòch "Chính nhaø cöûa taøi saûn" nghóa cuõng gioáng baûn Paøli dòch "Hoaëc phoøng oác nhaø cöûa". Vì "xaù traïch", nghóa laø nhaø cöûa töông ñöông vôùi "agaøra" dòch laø nhaø, choã ôû. Neáu gaây taïo thieän aùc thì phöôùc hoïa seõ theo thaân nhö: nhaø cöûa bò löûa (hay aggi) chaùy tieâu tan; hay ñoát chaùy (dahati) laø do gaây taïo aùc nghieäp maø phaûi chòu laõnh tai hoïa. Cho neân, sau khi cheát thì ñoïa vaøo caûnh khoå ñòa nguïc töùc laø "niraya".

[Veà Ñaàu Trang]

[Trôû Laïi Phaàn Tröôùc] {Xem tieáp Phaàn 4]