Temizlik Rehberi
T.C.
MİLLİ
EĞİTİM BAKANLIĞI
Genel
Sekreterliği
KONU : Temizlik Rehberi Ankara,28 Temmuz 1981
SAYI :
2112-81.İd.İşi.
......................VALİLİĞİNE
Temizlik
toplumların uygarlık düzeyinin ifadesi olup,insanların sağlıklı olmaları ve
sağlığın devamı için de çok önemli bir etkendir. Yaşanılan ortamın ve kullanılan
araç-gerecin temizliği,birey sağlığı ile çok yakından ilgilidir.
Eğitim
kurumlarında temizlik ve sağlık kurallarına gereken önemin verilmesi büyük bir
önem taşımaktadır. Bu nedenle çağdaş bir toplumda herkesin küçük yaştan
itibaren temizlik alışkanlığı alması ve bu konuda eğitilmesi gerekir.
Temiz bakımlı
ve düzenli olan okul ve kurumlarda verimli bir çalışma ortamı da hazırlanmış
olur. Laboratuvar,dershane,atelye,kantin,yemekhane,konferans salonu ve diğer
bölümlerdeki araç-gereç ve sabit tesislerin daima temiz,bakımlı ve kullanılmaya
hazır durumda bulundurulması gerekir. Özellikle öğrencilere okuldaki araç ve
gereçlerin kullanılmasında,temizlik ve bakımında dikkatli ve ekonomik olma
alışkanlığı kazandırılmalı,bu konuda sorumluluklar yüklenmeli,kendileri okul ve
eşyasını temiz tutma ve korumanın milli bir görev olduğu inancına sahip
kılınmalıdır.
Bu
amaçla,bakanlığımıza bağlı bütün okul
ve kurumlarımızın,temizlik işlerinde bu rehberin gerektirdiği tarzda hareket
etmelerini ilgililerden önemle rica ederim.
Milli Eğitim Bakanı
BİRİNCİ
BÖLÜM
Temizlik
Rehberi
BİRİNCİ
KISIM
AMAÇ-KAPSAM
1. Amaç :
Milli Eğitim Bakanlığına
bağlı okul ve kurumların temizlik ve düzenini sağlık koşullarına uygun olarak
sağlamak;yapılacak hizmetlerin uygulama planlarını,zaman ve enerjiden tasarruf
sağlayacak şekilde gerçekleştirmek;
Eğitim
kurumlarında; laboratuvar,dershane,atelye,kantin,yemekhane,konferans salonu ve
benzeri diğer bölümlerdeki araç gereç ve sabit tesisleri daima temiz,bakımlı ve
kullanılmaya hazır durumda bulundurmaktır.
2. Kapsam :
Bu rehber
Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okul ve kurumların bahçe ve binasındaki tüm
bölümlerin temiz,düzenli ve sağlıklı bir durumda olmasını sağlayacak hizmetler
ile bu hizmetlerin yönetici, öğretmen,hizmetli ve öğrenciler tarafından,bir
plan dahilinde eksiksiz olarak yerine getirilmesine ilişkin esasları kapsar.
İKİNCİ
BÖLÜM
Temizlik
İşleri İle İlgili Görev ve Sorumlulukların Dağılımı
Okul ve
kurumda verimli,ekonomik,sağlıklı ve güvenli bir ortam hazırlanmasında ve bunun
sürekli olmasının sağlanmasında yöneticiden hizmetliye kadar her kademedeki
personelin iyi bir koordinasyon (iletişim ve etkileşim) içinde çalışması
gerekir.
İstenilen
temizlik ve düzenin sağlanması,bu işlerle ilgili sorumluların sıkı ve sürekli
takip ve kontrolü ile mümkündür.
Bu
nedenle,okul müdürleri,müdür yardımcıları,nöbetçi öğretmenler ve iç hizmetler
sorumlusu bir plan dahilinde,okulun temizliğinin gerektiği gibi yapılmasını
sağlamak,kontrol etmek,eksikleri zamanında düzelmek,tamamlamak ve günü gününe
gerekli önlemleri almak zorundadırlar.
1. Müdür :
Okulun bina,araç gereç ve tesislerinin etkili
bir şekilde kullanılması,korunması,temizliğinin yapılması ve sürekliliğinin
sağlanmasından birinci derecede sorumludur.
2. Müdür
Yardımcısı :
Okul
bahçesi,binası ve araç-gerecinin tertip,düzen,temizlik,bakım ve korunması ile
her an kullanılır halde bulundurulmasını sağlamaktan temizlik işlerini iç
hizmetten sorumlu personel ile birlikte insan gücünü etkin kılacak şekilde
günlük,haftalık yarıyıl ve yaz tatili temizlik ve onarım planlarının hazırlan
ması ve uygulanmasından,hizmetlerin verimli ve ekonomik olarak yürütülmesinden
sorumludur.
3.
Öğretmenler:
Okulun
bütününden,özellikle kullandıkları dershane,atelye,tesis,bölüm ve laboratuvarın
temizlik,tertip,düzen ve bakımı ile demirbaş eşyanın gerektiği şekilde
kullanılması ve bakımından ayrıca,nöbet günlerinde de okulun genel temizliğinin
sağlanması ve denetiminden sorumludurlar.
4. İç
hizmetler sorumlusu:
Okulun genel
temizliğinden,temizlik işlerinin planlamasından,hizmetlilere görev dağıtımından
ve yürütülmesinden,kontrolünden onarımı gerektiren eksikliklerin zamanında okul
yöneticilerine bildirilmesinden hizmetlilerin eğitilerek aralarında sürekli
etkin ve verimli çalışma ortamı yaratılmasından sorumludurlar.
5. Hizmetliler:
Kendilerine
verilen ünitelerin temizlik işlerini en iyi şekilde yerine getirmekle
yükümlüdürler. Temizlik araç-gereçlerinin temiz,ekonomik ve sağlık kurallarına
uygun bir şekilde kullanılmasından ve bakımından sorumludurlar.
6. Öğrenciler:
Okulun tüm
ünitelerini,sabit ve sabit olmayan tesislerini ve araç gereçlerini temiz
kullanmak ve korumaktan sorumludurlar.
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
Temizlik
planları ve uygulamaları
Temizlik
işlerinin amaca uygun ve ekonomik şekilde yürütülebilmesi zaman ve enerjiden
tasarruf sağlanabilmesi için bir plan hazırlanması gerekir.
Temizlik
planının hazırlanmasında aşağıdaki hususlar gözönünde bulundurulur:
1. Okul
yönetimince öğretim yılı başında uygulanabilecek nitelikte yapılan planlamada
okulun mevcut işgücü potansiyeli ve yapılacak hizmetler dikkate alınır. Ayrıca
bu planda günlük, haftalık, aylık, yarıyıl ve yaz tatilinde yapılacak işler
ayrıntılı bir şekilde gösterilir.
2. Zaman ve
enerji kaybının önlenebilmesi için aynı şekilde çalışmayı gerektiren işler arka
arkaya sıralanır.
3. Belirtilen
süre içinde yapılması şart olan işler önem sırasına göre yazılır,diğer işlerin
planının uygulanışını ağırlaştırmayacak şekilde yerleştirilmesine dikkat edilir.
4. Yorucu
işlerin yanında daha az yorucu olan işlere yer verilir.
5. İşi kimin
yapacağı belirtilir.
6. Planın
uygulanmasını engelleyecek işlerin çıkabileceği gözönünde bulundurularak,bir
karışıklığa meydan vermemek için planda belli bir boş zaman ayrılması gerekir.
7. Planda işi
yürütecek personel için dinlenmeye de zaman ayrılır.
Günlük İş
Planı:
Okul ve
kurumlarda eğitim ve öğretim faaliyetlerinin aksamadan ve verimli bir şekilde
yürütülmesi için,işlerin günlük temizlik planına uygun olarak yapılması gerekir.
Ders
saatlerinin bitiminde,sınıf,atelye,laboratuvar,konferans salonu koridor vb.
yerlerdeki:
1. Pencere
açılır.
2. Yazı
tahtası silinir.
3. Çöp
kutuları boşaltılır.
4. Zemin nemli süpürge ile alınır.
5.
Paspaslanır.
6.
Sıra,masa,dolap vb. yüzeylerinin tozları alınır.
7. Lavabo ve
tuvaletlerin temizliği yapılır.
8. Halı,yolluk
vb. olan üniteler elektrik süpürgesi veya gırgır ile alınır.
9. Kapı ve
pencerelerin son kontrolü yapılır.
10. Gerekli
üniteler kilitlenir.
Haftalık İş
Planı:
Yerler günlük
temizliğe ilave olarak:
1. Cinslerine
göre süpürülür.
2. Sabunlu su
ile silinir.
3. Taş
zeminler,gerekli ise javel su ile fırçalanır.
4. Durulanır.
5. Tuvaletler
sulandırılmış tuz ruhu ile ovulur.
6. Bol su ile
yıkanır.
7. Çeşitli
eşya üzerinde leke varsa bunların temizliği yapılır.
8. Aynalar ve
camlar silinir.
Aylık İş
Planı:
1.
Taşınabilir eşyanın temizliği yapılır.
2. Duvar ve
tavanlardaki örümcekler alınır.
3. Yerler
süpürülür.
4. Cam ve pencereler,kapılar
arap sabunlu su ile fırçalanır ve yıkanır.
5. Yerler
arap sabunlu su ile fırçalanır ve yıkanır.
6. Cinsine
göre sodalı sabunlu su ile temizlenir.Gerekiyorsa kireç kaymağı (Javel suyu)
karıştırılmış su ile de fırçalanır.(Özellikle tahta ve taş zeminler)
7. Marley ve
muşamba yüzeyler sabunlu su ile silinerek yumuşak bir bezle
kurulanır,gerekiyorsa cilalanır.
Yarıyıl ve
Yaz tatili Planı:
Yaz tatili
döneminde gerekiyorsa;
1. Badana ve
yağlı boya yapılır.
2. Okul
yatılı ise yatakhaneler boşaltılarak havalandırılır.
3. Onarımı
gerektiren kısımlar elden geçirilir.
4.
Yatak,battaniye vb. belli bir süre depolara alınır.
5. İlaçlama
yapılır.
Okulun diğer kısımlarında
da:
6. Mobilyalar
temizlenir,lekeler çıkarılır.
7. Gerekli
kısımları cilalanır,ihtiyaç gösteriyorsa kumaş kısımları değiştirilir.
8. Paspas ve
yolluklar ılık sabunlu su ile yıkanır,yolluklar kuruduktan sonra naftalinlenerek
rulo yapılıp kaldırılır.
9. Ambar,depo
vb. yerlerin temizlik ve düzeni için gerekli olan çalışmalar yapılır.
10.
Lavabo,musluk vb. sıhhi tesisat gözden geçirilir.
DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM
Temizlik
araç-gereçlerinin tanıtılması
Yapılan temizlikten
iyi sonuç alınması için yerinde seçilmiş temizlik araçları ile iyi kalitede
temizlik malzemesine ihtiyaç vardır.
Ayrıca
bunların iyi şekilde kullanılması ve tekniğine göre saklanmasının da bilinmesi
gerekir.
1. KISIM
Araçlar:
1. Süpürgeler,
2. Teller,
3. Faraş,
4. Fırçalar,
5. Kova ve
diğer kaplar,
6. Temizlik
bezleri.
1. SÜPÜRGELER:
Hasır,kıl,iplik ve naylondan yapılmış çeşitleri vardır. İplik ve kıl
süpürgeler parke,marley vb. temizliğinde kullanılır. Kullanılacağı yerlere göre
sapları da uzun,normal veya kısa olabilir. Kullanımından sonra tozları
silkelenerek rutubetsiz yerde saklanmalıdır. Çok kirli ise yıkanmalı,ve
kuruduktan sonra
kaldırılmalıdır.
2. TELLER:
Kullanılacağı
yerlere göre ince ve yumuşakları bulunduğu gibi daha kalın ve sertleri de
vardır. Kullanıldıktan sonra yıkanıp kurutulduktan sonra rutubetsiz bir yerde
saklanmalıdır.
3. FARAŞ:
Yerler
süpürüldükten sonra,çöp toplamak için kullanılan bir araçtır. Emaye,metal ve
plastikten yapılanları vardır. Kullanmayı müteakip ancak sabunlu su yıkanmalı
ve kuruduktan sonra kaldırılmalıdır.
4. FIRÇALAR:
Kullanıldığı
yere göre çeşitli şekilleri olup,kıl veya sentetik maddelerden yapılabilir.
Cilalı bir mobilyanın tonu yumuşak,uzun tüylü bir kıl fırça ile
temizlenmelidir. Aksi halde hem istenen sonuç alınmaz,hem de mobilya cilası
bozulabilir. Buna karşılık taş ve cilasız olan tahta döşeme temizliğinde
fırçanın sert ve kısa tüylü olması uygundur. Fırçalar kullanıldıktan sonra tozu
giderilerek rutubetsiz bir yere kaldırılmalıdır. Ancak,çok kirli olanların ılık
sabunlu su ile yıkanması,kurutularak kaldırılması gerekir. Özellikle uzun ve
yumuşak tüylü fırçaların,tüyleri yukarı gelecek şekilde kurumaya bırakılmaları
gerektiği de,tüylerin kıvrılmasını önlemek bakımından unutulmamalıdır.
5. KOVA VE
DİĞER KAPLAR:
Metal,emaye
ve plastik olabilir. Çeşitli yüzeylerin temizliğinde kullanılan bu araçların da
kullanıldıktan sonra yıkanıp kurulanarak kaldırılmaları gerekir.
6. TEMİZLİK
BEZLERİ:
Kullanılma
yerlerine uygun türdeki dokulardan olmasına ve büyüklüklerinin de yapılacak işe
göre ayarlanmasına dikkat edilmelidir. Cam silmede kullanılacak bezin tüy
bırakmayan cinsten,yer silmede kullanılacakların rahat su emebilen,kolay
sıkılan cinsten,toz almada kullanılacakların ise yine tüy bırakmayan ve yumuşak
cins kumaşlardan olmaları gerekir. Bütün diğer temizlik araçlarında olduğu
gibi, temizlik bezleri de gerektiğinde deterjanlı sıcak su ile yıkanıp
çalkalanarak kurutulur ve uygun bir yerde saklanır. Çeşitli yerlerde kullanılan
bezlerin karışmaması için,yerleştirme yerleri ve renklerinin farklı olmasına
dikkat edilmelidir.
II. KISIM
Gereçler:
1. SU:
Temizlik
işlerinde kullanılan gereçlerin en önemlisidir. Bazı sular erimiş kalsiyum ve
magnezyum tuzları ihtiva ettiklerinden,bu sulara sert sular denir. Böyle
sularda sabun köpürmediğinden,önce soda koyarak kirecin sudan ayrışması sağlanır.
2. SODA:
Kimyada
Sodyum Karbonat ismiyle anılan soda tabiatta renksiz buharlar halinde olup %63
ü sudur. Hava temasında bırakıldığında suyu uçarak toz soda haline gelir. Buna
(kalesine soda) denir. Soda,suyun kirecini ayırmaktan başka yağları eritme
özelliğine de sahip olduğundan iyi bir temizleme gerecidir.
3. SABUN:
Hayvansal ve
bitkisel yağ asitlerinin sodyum veya potasyum hidroksitle birleşmesinden
meydana gelir. Sabunları sodlu ve potaslı olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Sodlu
sabunlara sert ve çekirdekli sabunlar ismi de verilir. Bu sabunlar banyoda ve
çamaşırda kullanılır. Potaslı olanlara ise yumuşak sabun denir. Esmer yeşilimsi
renkte olup sodlu sabunlardan daha etkilidir. Ev temizliğinde,çamaşırda, cilt
hastalıklarında ve sanayide kullanılır.
4. DETERJAN:
Piyasada
çeşitli isimler altında toz veya sıvı halde birçok türleri olup,her çeşit
temizlikte kullanılmaktadır.
5. KİREÇ
KAYMAĞI:
Kireç kaymağı
sönmüş kireç üzerinden ,klor gazı geçirilmek suretiyle elde edilen beyaz bir
tozdur. Suda erir,klor kokar ve zehirlidir. Genellikle tuvaletlerdeki fena
kokuyu gidermekte,dezenfekte işlerinde,bitkisel ve sentetik liflerin
beyazlatılmasında kullanılır.
6. JAVEL SUYU:
Kireç kaymağı
ile su ve sodadan yapılan kimyasal bir bileşiktir. Keskin kokulu olup,sarımtrak
yeşil renktedir. Bitkisel ve sentetik elyafın beyazlatılmasında,bazı renkli
lekelerin çıkarılmasında kullanılır. Sulandırılarak kullanılması gerekir. Aksi
halde kumaşı parçalar.
III. KISIM
Temizlik
Dolabı:
Araç ve
gereçleri bir arada bulundurmaya yaradığı gibi,zaman ve enerji kaybını da
önlemiş olur.
Kullanılan
araçlar gerektiği şekilde temizlenip kurulanmalı;gereçler ise,kavanoz şişe ve
kutu kapakları sıkıca kapatıldıktan sonra,fazla kullanılanlar ön sırada
,diğerleri arkada olmak üzere yerleştirilmelidir.
Dolabın
kapağını ara sıra açarak havalanmasını sağlamak doğru olur. Arada bir
dolaplardaki eşyalar çıkarılıp yaş ve sonra kuru bezle silinmeli ve sonra kuru
bezle silinmeli ve kuruduktan sonra eşya yerleştirilmelidir.
BEŞİNCİ
BÖLÜM
Temizlenecek
Yüzey ve Üniteler
I. KISIM -
DÖŞEME TEMİZLİĞİ
1. Taş
temizliği:
Bu temizlik
cinslerine göre birkaç grupta incelenebilir:
a. Beyaz
mermer temizliği:
Bunlar önce
süpürülür,duru su ile silinerek temizlenebileceği gibi sabunlu sodalı su,arap
sabunlu sularla da silinir veya fırçalanabilir. Sonra durulanıp kurulanır ve
istenirse cilalanıp parlatılır.
Çok kirli
olan beyaz mermerler ise;
İçine iki
kahve fincanı javel suyu veya hazır çamaşır suyu ilave edilmiş bir kova sodalı
ve sabunlu su ile fırçalanarak temizlenir. Bundan sonra durulanıp
kurulanır,gerekiyorsa cilalanır ve bir süre sonrada parlatılır.
b. Renkli
mermer temizliği:
Bunların
temizliği de aynen beyaz mermerde olduğu gibidir. Ancak javel suyu mermerlerin
rengini açacağından bununla temizlik yapılması doğru değildir.
c. Kare
taşların temizliği:
Her biri 15-20 santimetre karelik krem veya
renkli,düz veya desenli taşlardır.
Krem renkli
karo taşlar;aynen beyaz mermerler gibi;renkliler de aynen renkli mermerler gibi
temizlenip cilalanır.
d. Mozaik
temizliği:
Bu taşların temizliği
ve cilası da aynen renkli mermerlerin temizliği gibidir. Her cins taş
temizliğinde olduğu gibi mozaik temizliğinde de tuz ruhu kullanmak doğru
değildir. Zira bu taşların aşınmasına ve çirkin görünmesine sebep olur.
2. Muşamba
Temizliği:
Muşamba kıl süpürge ile süpürülüp yünlü
kumaş parçası veya keçe ile parlatılarak temizlenir. Süpürüldükten sonra
neft,gaz veya benzinle silinerek temizlemek de mümkündür.
Ancak bu
sırada pencerelerin açık tutulması ve temizliğin yapıldığı yerde ateş
bulunmaması gerekir.
Çok kirli
olan muşambalar,süpürüldükten sonra sabunlu su veya detarjanlı su ile silinir.
Sabunlu kalmasını önlemek maksadıyla bir iki kere de duru su ile silinir ve
kuruyuncaya kadar beklenerek cilalanır. Ancak su muşambanın çabuk eskimesine
sebep olacağından,bu yöntemi mümkün olduğu kadar az uygulamak yararlı olur.
3. Marley
temizliği:
Marley
tekniğin gelişmesi sonucu olarak ortaya çıkan yeni bir döşeme türüdür.
Muşambaya yakın bir görünüşte olmasına rağmen ondan daha üstün özellikleri olup
isteğe göre büyük veya küçük kareler halinde döşenmesi çok defa ona taş döşeme
görüntüsü kazandırır. Günlük temizliği yumuşak bir bezle tozu alınarak yapılır.
Kirli ise bu işlemden sonra silinip kurulanması doğru olur. Haftada veya on
günde bir yumuşak bir bez üzerine konan bir arap sabunu silinip durulanarak
temizlenmesi yerinde olur. Gerekiyorsa üzerine özel cilası sürülerek bir süre
sonra parlatılır. Kendi cilası bulunmadığı hallerde muşamba cilası da
kullanılabilir. Ancak her zaman bu yola başvurulmaması ve özel cilasının
bulunmasına çaba gösterilmesi doğru olur.
4. Halıfleks
Temizliği:
Bu da yeni
bir döşeme şekli olup,günlük temizliği elektrik süpürgesi ile süpürülerek
yapılır. Arada birde çok iyi sıkılmış deterjanlı bezle silip yine çok iyi
sıkılmış duru sulu bez ile deterjanını almak ve sonra da odayı iyice
havalandırarak,tamamen kuruyuncaya kadar üzerine basmamak gerekir. Aksi halde
fazla nem halıfleksin küflenip kokmasına sebep olur.
5. Tahta
Temizliği:
a. Cilasız
tahta:
Tahta çeşitli
ağaçların fabrikalarda işlenerek önce tomruk sonra da kereste haline gelmesi
ile elde edilir. Bu cins tahta,hasır süpürge ile toz kaldırmadan süpürülerek
temizlenebilir. Gerekiyorsa bundan sonra da sodalı sabunlu su veya deterjanlı
su ile silinir veya fırçalanır. Sonra duru su ile çalkalanır. Çok kirli olan
tahtalar süpürüldükten sonra içine bir-iki fincan javel suyu veya hazır çamaşır
suyu konmuş bir kova sodalı sabunlu su ile boyları yönünde fırçalanıp,durulanmak
suretiyle temizlenir.
b. Cilalı
tahta (Parke) Temizliği:
Lifleri
karşılıklı gelecek şekilde birbirine geçirilmiş ve cilalanmış döşemelere parke
denir. Bunları her gün kıl süpürge ile süpürüp,yünlü bir fırça ile parlatarak
temizlemek mümkündür. Parkeler süpürüldükten sonra neft,gaz veya benzinle
silinerek de temizlenebilir. Ancak bu temizlikten sonra mutlaka cila
yapılmalıdır.
Cilalanması
gereken ve çok kirli olan parkeler ise süpürüldükten sonra parke teli ile lifleri
yönünde ovulur. Tekrar süpürülüp sodalı sabunlu su veya javelli su ile silinir
ve durulanır. Kuruyunca parke cilası ile cilalanarak parlatılır. Üzeri cam cila
yapılmış parkenin temizliği mum cilaya oranla daha kolaydır. Günlük temizliği
yumuşak bir kıl fırça veya bezle tozu alındıktan sonra yünlü bir parça ile
parlatılarak yapılır. Ayda bir defa da yine tozu alınır. Çok iyi sıkılmış nemli
bir bezle silinerek hemen kurulanır ve sonra da yünlü bir bez parçası ile
parlatılır.
c. Yağlı
boyalı tahta temizliği:
Yağlı boyalı
tahtalar,nemli bezle veya sabunlu su ile silinerek durulanmak suretiyle
temizlenir.
Bunları
deterjanla temizlemek doğru değildir. Zira deterjan yağlı boyadaki parlaklığın
kaybolmasına sebep olur.
II.
KISIM-DUVAR TEMİZLİĞİ
a. Badana:
Badanalı
duvarların örümcekleri,15-20 günlük aralıklara tavan süpürgesi ile alınır.
Sonra yumuşak bir kıl fırçası veya elektrik süpürgesi ile tozları temizlenir.
Bu sırada odada bulunan eşyaların üstlerini örtmeyi unutmamalıdır.
b. Plastik
Badana:
Badanalı
duvar temizliğinde olduğu gibi plastik badanalı duvarlar da önce tavan
süpürgesi ile örümcekleri alınarak,toz kaldırmadan her tarafı süpürülür.
Duvarlar çok kirli ise ılık sabunlu su arap sabunlu su veya deterjanlı su ile
silinir,duru su ile de sabunu alındıktan sonra hemen kurulanır. Bütün bu
işlemlerin birbiri arkasına yapılmasına da özellikle dikkat edilmelidir. Aksi
halde duvar dalgalı bir görünüş alır.
c. Kağıt
kaplama:
Bu duvarlar
da temiz yumuşak bir bezle tozları alındıktan sonra aynen plastik badanalı
duvarlar gibi silinerek temizlenir. Ancak ılık su yerine soğuk su kullanmak ve
silerken fazla bastırmamak doğru olur.
d. Lambri:
Bu duvar türü
de günümüz dekorasyonunda önemli bir yer tutmaktadır. Günlük temizliği yumuşak
bir bezle tozu alınmak suretiyle yapılır. Üzerindeki cilanın cinsi de dikkate
alınarak arada bir çok iyi sıkılmış bir bezle parlatmak yerinde olur.
Plastik lambriler
ise sabun veya deterjanla silinip kurulanmak suretiyle temizlenebilir.
e. Yağlı boya:
Bu duvarların
temizliği de aynen plastik badanalı duvarlarda olduğu gibidir. Plastikten daha
kolay temizlenir.
f. Fayans:
Fayans
duvarlar ılık sabunlu su veya deterjanlı su ile silinip durulanır ve temiz bir
bezle kurulanır.
g. Mozaik:
Bu duvarlar
da ılık sabunlu su veya deterjanlı su ile silinir. Çok kirli ise içine bir
kahve fincanı javel suyu veya hazır çamaşır suyu karıştırılmış bir kova su ile silinerek veya fırçalanarak
temizlenir ve durulanır.
III. KISIM
a.
Pencere,cam ve ayna:
Cam silisli
kumun potas veya soda ile karıştırılıp yüksek derecedeki sıcakta eritilmesiyle
elde edilen sert,saydam,kolay kırılan kimyasal olaylara dayanıklı bir maddedir.
Cam ve
kristal eşyanın günlük temizliği,yumuşak bir bezle tozu alınmak suretiyle
yapılır. Gerekiyorsa veya fazla girintili ise deterjanlı,sabunlu suda yumuşak
bir fırça ile temizlenip sirkeli sudan geçirilir ve çalkalanarak kurulanır. Cam
ve kristal eşyada,özellikle vazolarda meydana gelen lekeler halindeki kireç
tabakasını yarım bardak sirke ve bir çorba kaşığı tuz karışımına bastırılmış
bir bezle iyice ovup çalkalayarak gidermek mümkündür. Bol çivitli suda
parlaklık kazandırır.
Camlarda önce
çerçeve kısımları sabunlu su ile silinir,daha sonra camlı kısımlar su ile
silinerek kurulanır. Çok kirli ise sabunlu su ile silinip durulandıktan sonra
kuru,tüysüz bir bezle kurulanır.
İlk çağlardan
beri bilinen ve çeşitli madenlerden yapılan aynalar,bugün camın bir yüzünün
kimyasal olarak çökertilmiş ince gümüş tabakası ile sırlanması ve verniklenmesi
ile yapılır. Aynanın sırlı tarafına veya çerçevenin içine su kaçmamasına dikkat
edilerek silinir,tüysüz bir bezle kurulandıktan sonra kağıt parçası ile
parlatılır.
b. Kapı
Temizliği:
Çeşitli tahta
temizliklerinde söz edildiği biçimde tahtasının cinsine göre temizlenir.
c. Metal eşya
temizliği:
Madeni
eşyalar,çok kirli ve girintili çıkıntılı ise içine toz sabun veya deterjan
atılmış ılık suda yumuşak bir fırça ile yıkanıp durulanarak iyice kurulandıktan
sonra yünlü bir bez parçası ile parlatılır.
1. Gümüş Eşya
Temizliği:
Gümüş beyaz
renkte çok parlak ve kıymetli bir madendir. Zamanla kararma özelliği vardır.
a. Nemli bir
bez Bi Karbonat De Soud'a (Yemek sodası) katı olarak eşya bununla ovulur. Fazla
girintili çıkıntılı ise bu toza batırılmış nemli ve çok yumuşak bir diş
fırçasıyla fırçalanıp yünlü kumaş parçası ile parlatılır.
b. Piyasada
bulunan toz,macun veya sıvı halindeki temizleyici ve parlatıcılardan birinin
tarifelerinde açıklandığı şekilde kullanılması ile temizlenir.
c. Yine aynı
işe yarayan eczalı bezlerle ovularak parlatılır.
d. Hafif
nemli bir bez parçası sigara külüne batırılarak eşya ovulur ve yünlü bir bezle
parlatılır. Ayrıca çok kirli gümüşlerde iyi sonuç almak için uygulanan yöntemin
birkaç defa tekrarlanması gerekebilir.
2. Bakır
Eşyalar:
Bakır çok eski tarihlerden beri bilinen
parlak kırmızımsı renkte,çok kullanılan işlenmeye elverişli bir madendir.
Bakır eşya
havanın etkisiyle zamanla rengini ve parlaklığını kaybederek kararır.
a. Bakır eşya
kaole batırılmış bir bezle iyice ovulur ve yumuşak bezle parlatılır.
b. Piyasada
bulunan temizleyici sıvıya batırılmış bir bezle ovulur ve yumuşak bir bezle
parlatılır.
c. Tuz ve
limon suyu karışımına batırılmış bir bezle ovulur,ılık su ile çalkalanır
(Kurulanacak yünlü bezle parlatılır (Limon suyu yerine sirke kullanılabilir).
d. Karbonata
batırılmış nemli bir bezle ovulup yumuşak bezle ovulup yumuşak bir bezle
parlatılır.
3. Pirinç
Eşya:
Pirinç bakırla
çinkonun eritilerek belirli oranlarda birbirleri ile karıştırılmasından elde
edilen bir alaşımdır. Havanın etkisinde kalarak zamanla renk ve parlaklığını
kaybeden pirinç eşya aynen bakır eşya temizliğinde anlatılan yöntemlerle
parlatılır. Ayrıca gaza veya terabantine batırılmış bir bezle ovulduktan sonra
yumuşak bir bezle silinerek parlatılır.
IV.
KISIM-PERDE TEMİZLİĞİ
1. Perde:
a. Dekor
Perde:
Perde
temizliğine başlamadan önce metal makaraları çıkarmak gerekir. Aksi halde yıkama
veya ıslatma sırasında perdelerde pas lekesi bırakabilir. Makaralar plastik
olduğu taktirde bu işleme gerek yoktur. Bundan sonra iyice silkelenerek tozları
giderilen perdelerin soğuğa yakın ılık suda bir kaç kere ıslatılarak kaba kiri
akıtılır. 3-4 defada ılık sabunlu su ile yıkanır durulanır. Perdenin pileli
yerleri elle iyice düzeltilir. Ütü istemeyen cinsten kumaşlardan yapılmış
perdeler için bu düzeltmeler yeterli olup kuruduğunda perde asılmaya hazır hale
getirilmesi demektir. Diğer cins perdeler için ise bu tür düzeltmeler ütüyü çok
daha kolaylaştırdığından yine gereklidir. İpekli cinsten yapılmış perdelerde
ise ancak kuru temizleme yapılabilir.
b. Tül
Perde:Yıkanmadan önce metal makaraları çıkarılır. Çok kirli olanlar bir gün
önceden soğuk suda ıslatılır. Fazla hırpalamamaya dikkat ederek yıkanır. Ayrıca
sıkma esnasında da dikkatli olmak gerekir. Kuvvetle sıkmak tüllerde ütü ile
geçirilmeyen derin kırışıklıkların meydana gelmesine neden olur.
Yıkama işlemi
bittikten sonra bardak kolanın,ılık su
ile iyice ezilerek eritilmesi ve bir kova suya ilavesi ile hazırlanan karışıma
düzgün bir şekilde batırıp sıkılmadan asılır.
c. Jaluziler:
Günlük
temizliklerinde nemli bezle tozları alınır. Çok kirli olanlar çıkarılıp ılık sabunlu
su ile yıkanır ve asılır.
2. Mobilya
temizliği:
Mobilyanın
kumaş kısımlarını temizlerken eşyanın kirlilik derecesini gözönüne almak
gerekir.
3. Halı
temizliği:
Halı
çoğunlukla yünden dokunan kısa sık tüylü desenli veya düz renkli kalın yaygılar
olup belli başlı eşyalar arasında yer alır. Halı temizliği sağlık yönünden çok
önemlidir. Bilindiği gibi mikroplar için en uygun ortam pis yerlerdir.
Özellikle halı ayaklarla sokaktan taşınan mikropların bu eşya üzerinde
birikmesine ve kişi sağlığının olumsuz yönde etkilenmesine neden olur. Temiz
tutuldukları taktirde yeni ve güzel görünüşlerini korumaları ve
dayanıklılıkları sağlanır.
Halı,kilim ve
battaniyelerin temizliğinde iyi sonuç almak,yani onları tam
temizleyebilmek,ancak bu temizlik için en uygun araç ve gereçleri seçmek ve
bunları en iyi şekilde kullanmakla mümkün olabilir. Temizlik eşyanın menşeine
desen ve renk durumuna göre yapılır.
a. Menşeine
göre:
İpek ve yünlü
olanlar benzinle silerek temizlenmelidir. Sentetik olanlar benzinle
temizlenebileceği gibi,çok kirli ise deterjanlı su ile yıkanabilir. Halılar
için en uygunu,ılık sabunlu veya arap sabunlu su ile temizlemektir.
b. Desen
durumuna göre:
Deterjanlı su
halının rengini açacağından özellikle koyu renkli halıları bununla temizlemek
doğru değildir. Sabunlu su ile silinen halılar sirkeli su ile tekrar
durulanırsa renkleri parlak olur.
Halılar iki
türlü temizlenir:
a. Silinerek,
b. Yıkanarak.
a. Silinerek:
Önce nemli
süpürge (toz kalkmaması için) ile tüyleri yönünde süpürülür veya elektrik
süpürgesi ile tüylerin aksi yönünde tozu alınır. Sonra yüzünden ılık sabunlu
suyla 1-2 defa silinir. Sabunlu kalmaması için bir kerede duru su ile bu işlem
tekrarlanır.
Halı çok
kirli ise açık havada gerilmiş bir ip üzerinde ters yüzünden budaklı olmayan
bir sopa ile vurularak temizlenip süpürülür. Az da olsa kalan tozlar bir defa
da elektrik süpürgesi ile alındıktan sonra ılık sabunlu su ile 2-3 defa silinir
ve bu işlem duru su ile bir kere daha tekrarlanır.(Halı silmede çok az miktarda
olmak ve hemen duru su ile silmek şartı ile deterjan kullanılabilir).Halılar
temizlik sona erince ve istenildiği taktirde renklerin canlanması için yarım
kova suya «-1 kahve fincanı sirke veya amonyak karıştırılmış su ile silinir.
Halıların püskülleri ise ılık sodalı,sabunlu suyla kısım kısım temizleninceye
kadar 2-3 defa yıkanır. Duru su ile çalkalanıp sıkılır. Kalan fazla su da
püsküllerin bir bez arasında ovuşturulmasıyla giderildikten sonra,birbirine
geçen püsküller düzeltilerek kurumak üzere halının üzerine yatırılır ve
kuruyunca durması gereken şekle göre düzeltilir.
b. Yıkanarak:
Halılar önce
bilindiği şekilde tozundan temizlendikten sonra yüzü üste gelecek şekilde taşa
yayılır. 2 gaz tenekesi ılık suya bir su bardağı arap sabunu karıştırılarak
hazırlanan su ile tüyleri yönünde süpürülerek yıkanır. Bu işlem 1-2 defa
tekrarlanır,duru su ile süpürülerek sabunu giderilir. Bundan sonra kısa
kenarından başlanarak rulo yapılır ve fazla suyun akması için üstünden
bastırılır,suyunun tamamıyla süzülmesi için temiz bir yere dikine konur. Bu
şekilde 3-4 saat bırakılan halı ipe asılır. Ancak zaman zaman ipteki yeri
değiştirilerek hem daha çabuk kurumasını hem de ipin halı üzerinde iz
yapmamasını sağlamak gerekir. Yıkanan halının tamamen kurumuş olmasına
özellikle dikkat edilmelidir. Aksi halde küflenir ve iplikleri çürüyerek kısa
zamanda eskir.
V. KISIM
a. Banyo ve
Lavabo Temizliği:
Genellikle
banyo ve lavabolarda kullanılan fayanslar banyo ve tuvaletlerin duvarlarına ve
benzeri yerlere döşenen dört köşe cilalı taşlardır. Fayansların yüzeyleri kaygan
ve cilalı olduklarından kir tutmazlar. Bu sebepten sabunla ve sıcak suyla
silinerek kolayca temizlenir. Lekeli kısımlar toz temizleyicilerle temizlenir.
Çamaşır suyuyla ara sıra temizlenebilirse de sık sık silmek doğru değildir.
Cilasını alarak matlaşmasına neden olur. Kireçli su ve sabun lekelerini çeşitli
temizlik tozlarıyla ovarak çıkardıktan sonra çok kirli ise ve çıkmıyorsa
sulandırılmış tuz ruhu kullanmak gerekir. Muslukların krom yerlerindeki
lekeler,temizlik tozuna batırılmış bezle ovulur ve nemli bezle silindikten
sonra kurulanır.
b. Tıkanan
Lavaboların Açılması:
Lavabolar çok
kullanıldıklarından ve personelin dikkatsizliği yüzünden sık sık tıkanır.
Kirden ve yağdan tıkanan lavaboların deliğine soda doldurulur.
Üzerine yavaş yavaş kaynar su dökülür,bu lavaboyu hemen açar
ve fena kokuları yok eder. Lavabolar lastik pompalarla da kolay açılır,lavaboya
biraz su doldurulur,pompa muntazam aralıklarla vurulur. Eğer pompa yoksa küçük
lastik borunun bir ucu musluğa bir ucu da lavaboya konularak suyun geçmesi
sağlanır. Suyun basıncıyla ufak tıkanıklıklar açılır. Günümüzde piyasada hazır
olarak satılan, lavabo açmada kullanılan ilaçlar da vardır. Lavaboya sert bir
cisim kaçarak tıkandığı taktirde alt kısmının sökülerek temizlenmesi gerekir.
c. Tuvalet
Temizliği:
Kurumlarda
temizliğine en çok dikkat edilmesi gereken yerlerden biri de tuvaletlerdir.
Tuvaletler mikropların ve kokunun etrafa yayılmaması için sık sık temizlenmeli
ve dezenfekte edilmesine özel bir itina gösterilmelidir. Tuvaletleri sonra,uzun
saplı bir tuvalet fırçası kullanarak sürtücü tozla ovmalı sararan kısımlar
kireç kaymağı veya çamaşır suyuyla beyazlatılmalıdır. Kokunun emilmesi için
koku emici maddelerden yararlanılmalıdır.
ALTINCI
BÖLÜM
I. KISIM
Badana
Çeşitleri ve uygulanması:
Badana
estetik ve psikolojik etkileri yanında dezenfekte özelliğine sahip oluşu
nedeniyle yapıldığı yerde sağlıklı ortam yaratır.
Badanaya ait
bilgilerin başında renkler gelmelidir. Bilerek seçilen renkler,küçük bölümleri
büyük göstermeye,karanlık odaları aydınlatmaya yarar.
Badanadan
önce yapılması gereken hazırlıklar sırasıyla şunlardır:
a. Badana
yapılacak yerlerde bulunan perdeler ve korneşler çıkartılır.
b.
Tablolar,resimler,panolar vb. dikkatlice yerlerinden alınarak temizlenir ve
kaldırılır.
c. Abajur vb.
mümkünse dikkatlice çıkartılır. Ancak bulundukları yerlerden çıkarmak güç veya
tehlikeli ise kağıt ve naylonla iyice sarılmalıdır.
d. Badana
yapılan yerlerdeki eşyalar dışarı çıkarılır. Kalmayı gerektiren eşyalar ortaya
alınarak üstleri sıkı bir şekilde örtülür.
e. Halılar
kirlilik derecelerine göre gerektiği şekilde temizlenip rulo yapılır ve
badanadan sonra kullanılmak üzere kaldırılır.
f. Pencereler
gazetelerle kapatılıp fazla kirlenmemesi sağlanır.
g. Tavan ve
duvarlar tavan süpürgesi ile iyice süpürülür.
h. Duvarlarda
bulunan delik ve çatlaklar alçı ile onarılır.
ı. Yerlere
kirlenmemesi için kağıt,naylon veya talaş serilir.
i. Badana
için gerekli olan araç ve gereçler eksiksiz olarak hazırlanır.
j. Korunma
tedbiri olarak sigortayı gevşetmek uygun olur.
1. Kireç
Badana:
Kireç,tabiatta bulunan kireç taşının yüksek ısı derecesinde
ısıtılmasından elde edilen esmerimsi beyaz renkte,sert bir maddedir. Buna halk
arasında sönmemiş kireç" denir. Suyla bir araya gelince büyük bir
kolaylıkla ısı çıkararak birleşir. Badanada kullanmak üzere önceden
söndürülmesi gerekir. Bunun için temiz bir tenekenin 1/3 ü kadar sönmemiş kireç
konur ve 2/3 üne kadar su birden katılarak kireç söndürülür. Bu arada tehlikeli
olabileceğinden tenekeye fazla yaklaşmamak gerekir. Bundan sonra badananın
koyuluğuna duvarın bir köşesinde veya tenekeye batırılıp çıkarılan bir tahta parçasıyla
bakılır. Gerekiyorsa bir miktar daha su katılır.(İlk badananın duvara daha iyi
geçmesini sağlamak için biraz sulu olmasına dikkat edilmeli,ikinci kat daha
koyu hazırlanmalıdır).
Renkli badana
yapılması isteniyorsa bir kapta sulandırılan eritilmiş boya,hazırlanmış
badananın içine katılır. İstenilen koyuluk ve renk bulunduktan sonra ince bir
telden sürülerek uygulamaya hazır hale getirilir.
Uygulanması:
Badananın
uygulanmasında en uygun fırça domuz kılından sık ve sert yapılmış olanıdır.
Aynı cins uzun saplı bir tavan fırçası ve köşe fırçası da bulunmalıdır.
Hazırlanan badana temiz sopa ile bir süre karıştırıldıktan sonra fırçanın tahta
kısmı dışarda kalmak üzere tenekeye batırılır,fazla kireç teneke içine hafifçe
silkilir ve önce tavan sonra duvarlar olmak üzere badanaya başlanır. Bu sırada
pencerelerin kapalı olmasına dikkat edilmelidir. Aksi halde yapılan badana
dalgalı olarak kuruyabilir. Fırça, duvara yukardan aşağıya olmak üzere sürülür.
Fazla badana yedirilir. Birinci kat boyanın kuruması beklenir. İkinci kat
badana da aynı şekilde yapılır.
2. Tutkal
Badana:
Toz boya ile
tutkalın belirli oranlarda karıştırılmasından elde edilir. Tutkal badana kolayca
çıkmayan sabit badanalar arasında sayılabilir. Tutkal badanayı hazırlanmış
olarak piyasada çeşitli isimler altında bulmak mümkündür. Bunlar tarifelerinde
gösterildiği oranda ılık su ile karıştırılıp bir süre bekletildikten sonra
kullanılmaya hazır hale gelir.Bu badana ısıya da dayanıklı olduğundan daha çok
banyolarda kullanılır.
Uygulaması:
Badananın
uygulanmasından önce süpürülmüş ve delikleri alçı ile kapatılmış duvarlar,arap
sabunlu su ile silinir. Bundan sonra daha önce hazırlanmış badana,aynen kireç
badanasında olduğu gibi uygulanır.
3. Plastik
Badana:
Diğer badana
türlerine oranla daha pahalı olmasına nazaran uzun süre dayanması,istenildiği
zaman sabunlu su ile silinerek temizlenmesi ve duvarlara iyi bir görünüş kazandırması
nedeniyle tercih edilmektedir. Plastik badana tarifesine göre hazırlanarak
uygulanacak hale getirilir.
Uygulaması:
Piyasada pek
çok çeşitleri bulunan bu badana türü tariflerinde anlatıldığı şekilde
uygulanır.
4. Yağlı Boya:
Bu boya türü
sadece duvara değil tahta,yuğla,taş,alçı,demir,cam vb. gibi çeşitli yüzeyler
üzerine kolayca sürülebilir. Ayrıca yağlı boyanın uzun süre devam eden
dayanıklılığı,çürümeyi önleme özelliği,sudan etkilenmeyişi ve sürüldüğü yüzeye
parlak güzel bir görünüş kazandırması çok kullanılmasına neden olmaktadır.
Yağlı boyaya
başlamadan önce yapılacak işlemler,badanadan önceki hazırlıkların aynıdır.
Ancak burada ilave olarak dikkat edilecek noktalar şunlardır:
a. Yağlı boya
yapılacak duvarda kireç badana varsa,bunun önceden kazınarak çıkarılması
gerekir. Eski yüzey yağlı boya ise kazımak gereksizdir.
b. Domuz
kılından yapılmış iyi cins bir yağlı boya fırçası kullanmak gerekir.
c. Yağlı boya
yapılırken damlayan yerleri derhal silmek üzere bir kutu içinde
terebentin,tiner,neft veya gazyağı ile yumuşak bir bezin hazır bulundurulması
gerekir.
d. Tahta
üzerine uygulanacak yağlı boya için tahta hiç boyanmamışsa önce budakları
yakılarak üzerine bezir yağı sürülür. Tamamen kuruduktan sonra gözeneklerin
kapanması için ince bir tabaka halinde macunlama işlemi yapılır. Bu tabakada
kuruduktan sonra zımparalanarak yağlı boya yapılabilir hale gelir.
e. Boyanmış
tahtalar sadece çatlak yerleri macunlanıp zımparadan geçirilerek yağlı boya
yapılmaya hazır hale getirilir.
f. Demir
yüzeylere uygulanacak yağlı boyadan önce yüzey tel fırça veya demir zımparası
ile zımparalanır,yağlı kirleri nemli bezle silinir. Astar boya olarak sülyen, kuruyunca
da yağlı boya sürülür.
g.
Radyatörlerin boyanmasında kullanılacak yağlı boyanın ısıya dayanıklı türden
(alüminyumlu yağlı boya) seçilmesi gerekir.
Yağlı Boyanın
Uygulanışı:
Kuru,fakat
sıcak olmayan hava,yağlı boyanın uygulanması için en uygun ortamdır.
Boyadan
önce,fırçayı kopuk kıllarından temizlemek için parmaklar arasında birkaç defa
bükmek, aynı zamanda tozlarında giderilmesine yardım eder. Fırçayı boyaya
kılların yarısına kadar sokmak ve fazla boyanın damlamaması için boya kabının
kenarına hafifçe vurduktan sonra hazırlanan yüzeyi boyamaya başlamak gerekir.
Fırçayı hareket ettirirken bileği serbest bırakmalı ve boyayı yüzeye tamamen
yedirmek iyi yağlı boya yapmanın şartlarındandır. Bu arada boyanın yapıldığı
yerde sigara içilmemelidir. Birinci kat kuruduktan sonra ikinci kat boya
yapılır. Tahta yüzeylerde fırçayı ağacın lifleri yönünde,sonra çapraz,sonra
tekrar lifleri yönünde sürmek gerekir. Demir yüzeylerde yağlı boyanın neft
miktarı az olmalıdır.
II. KISIM
Cila
çeşitleri ve uygulaması :
Cila tahta
eşya veya çeşitli döşemelerin görünüşlerini düzeltmek ve onları dış etkenlerden
korumak için ince bir tabaka halinde üzerlerine sürülen bir maddedir.
Cila
yapımında kullanılan araç-gereçler:
1. Araçlar
(pompa taşı-cila topu-zımpara).
2. Gereçler
(alkol-gomalak-parafin-balmumu-reçine-neft-terebantin-cila yağı).
Bütün
cilaların uygulanmasından önce ve uygulama sırasında dikkat edilecek noktalar
şunlardır:
a. Varsa eski
cila kalıntıları çıkarılmalıdır.
b.
Cilalanacak yer,cilanın özelliğine uygun şekilde hazırlanmalı temizlenmeli ve
kuru olmalıdır.
c. Cila
havadar ve aydınlık bir yerde yapılmalıdır.
d. Kullanılacak
gereçler hazır,araçlar temiz olmalıdır.
e. Cilanın az
miktarda beze alınıp sürülen yere tamamen yedirilmesi gereklidir.
f. Cila
sürülen yere basılmamalı eşya ise tozdan uzak kurutulmalıdır.
1.Döşeme
Cilaları:
a.Taş Cilası:
Beyaz veya
renkli mermer,mozaik,karo taş vb. gibi çeşitli taş döşemelere cila yapmak
mümkündür.
Pratik olarak
şöyle bir formülle taş cilası hazırlanabilir:
1 litre
kaynar su,
150 gr.
balmumu,
100 gr. arap
sabunu.
Temiz bir
küvete konan sıcak su içinde arap sabunu eritilir. Küvetin üstünde tutulan
sıcak bir ütüye dokundurulmak suretiyle erimesi sağlanan balmumu da karışıma
katılır. Karıştırıldıktan sonra kullanılmaya hazır hale gelmiş olur. Bunun dışında
piyasada satılan taş cilaları tarifelerinde belirtildiği şekilde kullanılır.
Uygulaması;cila uygulanacak taşın önce temizlenmesi ve kuru olması
gerekir. Böylece hazırlanan yüzeye temiz bir bez üzerine konan cila,içten dışa
çizilen dairelerle yedirilerek sürülür. Bir süre sonra yumuşak yünlü bir bezle
ve yine dairesel hareketlerle parlatılır.
Ciladan sonra
taş oldukça kaygan hale geleceğinden dikkatli yürümek gerekir. Islak bez cilayı
matlaştıracağından taşların her gün kuru bezle tozunu almak daha doğru olur.
b. Muşamba
Cilası:
Muşamba
cilası pratik olarak şöyle bir formülle hazırlanabilir:
1 litre
neft
250 gr.
parafin
400 gr.
balmumu
1 kahve
kaşığı dövülmüş reçine
Küçük bir
küvete neft,reçine,küçük parçalara bölünmüş parafin ve balmumu konup,içinde
sıcak su bulunan diğer bir küvetin içine oturtulur(ancak bu işlemden daha önce
parafin ve balmumunun kirli kısımlarını ince bir tabaka halinde keserek
çıkarmak gerekir. Aksi halde bu kirler cilanın rengini bozar). Soğudukça suyu
değiştirilerek ve arasına karıştırılarak balmumu ve parafinin erimesi
sağlandıktan sonra,eriyik bir kutu veya kavanoza boşaltılır ve donmaya
bırakılır. Böylece cila kullanmaya hazır hale gelmiş olur. Hazır muşamba
cilaları da tariflerinin belirtildiği şekilde kullanılır.
Uygulaması;uygulama ve parlatma aynen taş cilasında olduğu gibidir.
Cilalanmış
muşambaların günlük temizliğinde,tozunun kuru bezle alınıp yünlü bezle parlatılması
yeterlidir. Ayrıca,üzerine sivri ayaklı eşya koymamaya,ağır eşyaları muşamba
üzerinde sürüyerek çekmemeye dikkat etmek de delinme ve çizilmeyi önlemek
bakımından doğru olur.
SEKİZİNCİ
BÖLÜM
Haşaratlardan
korunma
Ev ve giyim
eşyalarımıza,yiyeceklerimize zararlı olan,hastalık ve pislik kaynağı
sayılabilen haşaratlardan korunmak için etkisiz kılma yollarını bilmek
gereklidir.
Bu zararlı
canlılardan korunmayı ise iki şekilde gerçekleştirmek mümkün olabilir.
1. Gereçler
yardımı ile:
Haşarat
ile olan savaşın ağırlık noktasını gereçler meydana getirmektedir.
a.
Piyasada bulunan hazır gereçler:
Bunlar haşerenin cinsine ve özelliğine göre uygun şekilde
hazırlanmış olup,toz sıvı veya macun halinde bulunabilir. Tarifelerinin
gerektirdiği şekilde ve özenle kullanıldıklarında istenen sonucu kolayca
verebilir.
b. Pratik
olarak hazırlanabilen gereçler:
Haşaratla savaşmak gerektiğinde birinci derecede piyasada satılmakta
olanları kullanmak yerinde olur. Ancak,olanakların elvermediği durumlarda bazı
haşarat için etkili olabilecek gereçleri pratik olarak evde hazırlayarak
kullanmak veya önlemler almakla mümkündür.
Örneğin:Hamamböceği için 5-6 adet patates haşlanıp,bir bardak toz şeker
ve yarım bardak asit borik ile karıştırılarak ezildikten sonra küçük
yuvarlaklar halinde gereken yerlere bırakılabilir. Pire,tahtakurusu,sinek,sivri
sinek,hamamböceği gibi haşarat için de sinir sistemlerine etki ederek onları
felce uğratan D.D.T yi iki şekilde hazırlamak olanağı vardır.(D.D.T
yasaklandığı için tarifler alınmamıştır).