Ρατσισμός και βιολογία-φυλή και πολιτισμός

[Κεντρική σελίδα] > [Επιμέρους θέματα ευαισθητοποίησης] > [Προσεγγίσεις στο πρόβλημα του ρατσισμού] > [Ρατσισμός και βιολογία- φυλή και πολιτισμός]

(Ρατσισμός και βιολογία-φυλή και πολιτισμός)

Στη μακραίωνη ιστορία των φυλετικών διακρίσεων από την εποχή της πολιτιστικής υπεροχής των αρχαίων Ελλήνων ως την οικονομική και πολιτιστική υπεροχή των λευκών του 20ου αιώνα, φιλόσοφοι, βιολόγοι, γενετιστές και φυσικοί ανθρωπολόγοι επιχειρώντας να θεμελιώσουν τις ρατσιστικές τους αντιλήψεις επικαλούνται βιολογικές, γενετικές, κοινωνικές και πολιτιστικές διαφορές.

Όσο αντιφατικό κι αν ακούγεται, οι αρχαίοι Έλληνες, δημιουργοί αυτού του τόσο λαμπρού και μοναδικού πολιτισμού ήταν από τους πρώτους που υιοθέτησαν ρατσιστικές απόψεις. Αρχαίοι φιλόσοφοι όπως ο Ισοκράτης και ο Αριστοτέλης απέδιδαν την ανωτερότητα τους στην παιδεία και την γεωγραφική θέση του κράτους τους, αντίστοιχα. Ένα άλλο κριτήριο διαχωρισμού αποτελούσε η εμφάνιση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό των Κινέζων που εκτιμούσαν μόνο όσους είχαν σχιστά μάτια. Λίγους αιώνες αργότερα, οι Εσκιμώοι απορρίπτοντας το λευκό ταραχοποιό, υψώνουν στη θέση του τον Εσκιμώοι ως υπόδειγμα ανθρώπου. Το 15^ο αιώνα αναγεννησιακοί Ελληνολάτρες υποβλέπουν τους ανθρώπους με διαφορετικό χρώμα, ιδιαίτερα τους μελαμψούς ή τους μαύρους.

Εκτός όμως από τη στήριξη του ρατσισμού στις διαφορές που προαναφέραμε, στην Αγγλία του 17ου αιώνα αναπτύσσεται και o βιολογικός ρατσισμός. Οι νέγροι θεωρούνται ο τελευταίος συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον άνθρωπο και τους ανθρωποειδείς πιθήκους. Αυτή η νέα ρατσιστική ιδεολογία φάνηκε ιδιαίτερα χρήσιμη στην προσπάθεια των Βορειοαμερικανών αποίκων αφ’ ενός να νομιμοποιήσουν την εξόντωση των Ινδιάνων και αφ’ ετέρου στη νομιμοποίηση της δουλείας και της δουλεμπορίας των μαύρων Αφρικανών. Στα πανεπιστήμια που ιδρύονται, όπως αυτό του Γκέτιγκεν, διδάσκουν καθηγητές με ρατσιστικές απόψεις. Οι ρομαντικές ιδέες της εθνότητας και της φυλής απομυθοποιούνται. Στη Θέση τους υψώνεται η βαθιά πεποίθηση ότι οι φυλές υπάρχουν παρά τις αλλαγές που συντελούνται με το πέρασμα του χρόνου. Παρολ’ αυτά διατηρούν την ουσία τους, μια ουσία συνυφασμένη με τη βιολογική συνέχεια, καθώς και με το αίμα. Ρατσιστικές ιδέες έβρισκαν υποστήριξη όχι μόνο από τους αντιεξελικτικούς, αλλά και από ένθερμους οπαδούς της θεωρίας της εξέλιξης, όπως o Spencer, από τον οποίο αναπτύσσεται η ιδέα του κοινωνικού δαρβινισμού, μια ιδέα που Θέλει τους βιολογικά ισχυρότερους να έχουν το δικαίωμα να επικρατούν. Ο κοινωνικός πλέον δαρβινισμός συνδεόμενος με την ευγονική, ένα κίνημα βελτίωσης του ανθρώπινου γενονός, εξωθεί τους ρατσιστές σε μεθόδους ανάλογες εκείνων που χρησιμοποιούνταν για τη βελτίωση φυτών και ζώων. Έτσι βλέπουμε τον Α. Χίτλερ στην έσχατη μορφή ρατσισμού και απανθρωπιάς να οδηγεί 5.000.000 εβραίους, 240.000 τσιγγάνους, καθώς και Πολωνούς και Ρώσους στην εξόντωση. ‘Όμως η λογική της εξόντωσης των “κατωτέρων” δεν περιορίζεται στο επίπεδο των φυλών. Στα πλαίσια του ευγονισμού θανατώθηκαν και υπέστησαν στείρωση άτομα “κοινωνικά απροσάρμοστα” όπως οι ομοφυλόφιλοι, οι σοσιαλιστές, οι αναρχικοί, οι πνευματικοί ασθενείς, οι ολιγοφρενείς. Χάριν του ευγονισμού τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιτρέπουν τη στείρωση 20. 000 διανοητικά καθυστερημένων ατόμων. Μέσα από αυτές τις ενέργειες, στις οποίες προέβησαν οι ρατσιστές, βλέπουμε καθαρά την πεποίθηση τους πως η βιολογία διδάσκει την ύπαρξη ανωτέρων και κατωτέρων φυλών. Έτσι θέλοντας να στηρίξουν τις πράξεις και τις θέσεις τους χρησιμοποιούν ψευτοεπιστημονικά, βιολογικά επιχειρήματα. Επικαλούνται διαφορές είτε εξωτερικές είτε στη συμπεριφορά, φαινόμενα που θεωρούνται κληρονομικά, γιατί είναι γραμμένα σε φαινοτύπους, δηλαδή όχι μόνο δε βελτιώνονται αλλά μάλιστα μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά. Οι διαφορετικοί πληθυσμοί, έθνη, φυλές παρουσιάζουν διαφορές σε ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά. Εμφανίζουν δηλαδή διαφορετικές μέσες τιμές και κατανομές που συχνά δεν ανταποκρίνονται στα επιθυμητά ή μη χαρακτηριστικά. Το γεγονός αυτό σε συνάρτηση με την άποψη οτι οι πληθυσμοί, τα έθνη και οι φυλές εμφανίζουν διαφορές, πιθανότατα κληρονομικές, οδηγεί στο συμπέρασμα οτι οι φυλές έχουν , διαφορετική κληρονομική σύσταση. Θεωρήθηκε σωστό να γίνει αντικειμενική κατάταξη σε μία κλίμακα σύμφωνα πάντα με την κληρονομική σύσταση. Όπως ήταν φυσικό, κάποιοι βρίσκονταν στην κορυφή αυτής της πυραμίδας ως ανώτεροι και άλλοι κατώτεροι από βιολογική άποψη στο τέλος αυτής.

Πρώτον είναι λανθασμένο το να συνδέουμε το ανίατο με το κληρονομικό, αφού πολλά παθολογικά χαρακτηριστικά που είναι κληρονομικά, με την πρόοδο της επιστήμης αντιμετωπίζονται και θεραπεύονται. Επιπλέον, δεν είναι αποδεδειγμένο οτι ορισμένες φαινοτυπικές διαφορές μεταξύ των ανθρώπων οφείλονται στα γονίδια. Για παράδειγμα, οι γνώμες διχάζονται όταν πρόκειται για τον καθορισμό του δείκτη νοημοσύνης του κάθε ανθρώπου ή της κάθε φυλής, αφού άλλοι υποστηρίζουν πως εξαρτάται από τα γονίδια, ενώ άλλοι καθαρά από το περιβάλλον. ‘Όμως ακόμα και να καθορίζονταν αυτές οι διαφορές από τα γονίδια, δεν είναι εφικτή η σύγκριση ανάμεσα σε διαφορετικούς πληθυσμούς, αφού καθένας έχει τα δικά του κριτήρια καθορισμού του δείκτη νοημοσύνης.

Αλλά έστω οτι υπάρχουν γενετικές διαφορές μεταξύ των πληθυσμού αυτό δεν υποδηλώνει την ανωτερότητα ενός πληθυσμού έναντι κάποιου άλλου, αλλά απλώς είναι φυσική επιλογή. Δηλαδή τα διαφορετικά χαρακτηριστικά επιτρέπουν στους λαούς να προσαρμοστούν σε διαφορετικές φυσικές συνθήκες, όπως συμβαίνει με τους Αφρικανούς που η φύση τους έδωσε το σκούρο χρώμα για να αντέχουν στον καυτό ήλιο.

Καταλήγοντας θα πρέπει να αναφέρουμε ότι οι βιολόγοι είναι κατηγορηματικοί. Εφόσον δύο όντα του ζωικού βασιλείου μπορούν να αναπαραχθούν μαζί χωρίς να έχουν στείρους απόγονους ανήκουν στο ίδιο είδος. Παραδείγματος χάριν ο Εσκιμώος που παντρεύεται μια Ινδή Ταμίλ έχει όλες τις πιθανότητες να γίνει πατέρας και αργότερα παππούς. Ωστόσο, ο,τι επιτρέπει η φύση, δεν επιδοκιμάζει το κοινωνικό κατεστημένο κι αυτό γιατί έρχεται σε σύγκρουση με γεωγραφικούς ή και πολιτιστικούς φραγμούς. Εξάλλου οι διαφορές είναι ελάχιστες, πράγμα που δεν επιτρέπει το διαχωρισμό του ανθρώπινου είδους σε φυλές ως βιολογικές οντότητες. Αλλά ούτως ή άλλως οι γενετικές διαφορές δεν είναι συνώνυμες της ανισότητας. Είμαστε όλοι ίσοι παρά τις διαφορές μας ανεχόμενοι και παραδεχόμενοι αυτές, ακόμα και εκτιμώντας αυτές ως πηγή βιολογικού πλούτου.

ΚΟΥΛΟΥΡΗ ΑΘΗΝΑ
ΜΑΝΙΟΥ ΕΙΡΗΝΗ