Η παρακάτω καταγραφή ρατσιστικών γεγονότων και επιθέσεων δε φιλοδοξεί και δε θα μπορούσε αντικειμενικά να αποτελέσει μια συνολική εικόνα όλων των ρατσιστικών περιστατικών που έχουν συμβεί στην Ελλάδα από το 1991 μέχρι και σήμερα. Στηρίζεται σε αρχειακό υλικό των ΜΜΕ (μέσων μαζικής ενημέρωσης), αντιρατσιστικές οργανώσεις κ.λ.π.
Σίγουρα λείπουν περιστατικά και σίγουρα υπάρχουν πολλά καθημερινά περιστατικά, ιδιαίτερα του λεγόμενου κοινωνικού ρατσισμού, που δεν βλέπουν ποτέ το φως της δημοσιότητας.
24. 1. 1991: Ανελέητο ξυλοδαρμό Αλβανών από την αστυνομία καταγγέλλει ο εκπολιτιστικός σύλλογος Σαγιάδας
28. 5. 1991: Συνελήφθη εκδότης εφημερίδας στην Άρτα εξαιτίας δημοσιεύματος, σύμφωνα με το οποίο Πολωνός εργάτης κακοποιήθηκε από αστυνομικούς της Ασφάλειας Αθηνών.
9. 11. 1992: Ο αρχιφύλακας Σεϊταρίδης πυροβόλησε... στον αέρα για “εκφοβισμό”, αλλά η σφαίρα βρήκε έναν Αλβανό.
4. 2. 1993: Κατακρεουργημένοι με ηλεκτρικό πριόνι βρίσκονται
τρεις Αλβανοί στην Πρέβεζα. Ο δράστης ήταν o εργοδότης τους, Τζώρτζογλου, που τους δολοφόνησε, όταν του ζήτησαν να τους πληρώσει.
3. 6. 1993: Ο Μ. Κοντοπόδης καίει ζωντανούς 2 Αλβανούς στον Αγ. Νικόλαο Λασιθίου.
9. 3. 1994: Αξιωματικός της αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας πυροβόλησε εναντίον 2 Αλβανών σκοτώνοντας τον ένα. Την ίδια μέρα ο αστυφύλακας Τσικνάκης τραυματίζει Αλβανό, ύστερα από “τυχαία” εκπυρσοκρότηση του όπλου του.
23. 3. 1994: Ο διευθυντής του Πανελλήνιου Γυμναστικού Συλλόγου διώχνει από το γυμναστήριο την Ακτύπη, επειδή δήλωσε ότι ήταν ομοφυλόφιλη.
2. 7. 1994: Στη Δαύλεια Βοιωτίας κάτοικοι του χωριού ξυλοκοπούν 4 Αλβανούς στην πλατεία του χωριού.
27. 3. 1995: Εκπαιδευτικός διώχνει από σχολείο της Καλαμάτας τρία τσιγγανόπουλα με το αιτιολογικό ότι ήταν γύφτοι.
20. 5. 1995: Το Δ.Σ. του Πνευματικού Κέντρου Αμαρουσίου αρνήθηκε να παραχωρήσει αίθουσα στη “Νεολαία ενάντια στο ρατσισμό στην Ευρώπη” για την πραγματοποίηση αντιρατσιστικής εκδήλωσης, επειδή θα συμμετείχε εκπρόσωπος των ομοφυλοφίλων.
3. 6. 1995: Τρεις Έλληνες κρατούμενοι στις φυλακές Λάρισας έκαναν με το ζόρι ένεση ηρωίνης στο Νοτιοαφρικάνο Γρεζή Σαρτίνα.
8. 8. 1995: Ο δήμος της Ν. Ιωνίας Βόλου με τη συνδρομή των ΜΑΤ θέλησε να κατεδαφίσει τα σπίτια 1. 000 τσιγγάνων της περιοχής, ώστε να αναγκαστούν να την εγκαταλείψουν.
21. 2. 1996: Θύματα δικαστικής πλάνης αποδείχθηκε πως ήταν o 26χρονος Η. Κόλιας και δύο ακόμα Αλβανοί που μετά από τέσσερα χρόνια φυλάκισης στη Λάρισα αποκαλύφθηκε ότι ήταν αθώοι.
11. 3. 1996: Με ομόφωνη απόφασή του, το κοινοτικό συμβούλιο. Μεταμόρφωσης Χαλκιδικής ζητά την απομάκρυνση των “Ρωσοπόντιων” που ζουν στην περιοχή για να μη χαλάσουν το “καλό τουριστικό της πρόσωπο”.
11. 10. 1996: Το δεκάχρονο τσιγγανόπουλο Ο. Μήτρας πυροβολείται από τον Ν. Κοτσαλή, γιατί πήγε να κλέψει ένα τσαμπί σταφύλι.
21. 10. 1996: Αστυνομικός της ομάδας Ζήτα έδεσε με χειροπέδες και έσερνε πίσω από τη μηχανή Αλβανό μετανάστη.
Συνοψίζοντας τα παραπάνω διαπιστώνουμε ότι διαδραματίστηκαν γύρω στα 73 περιστατικά, στα οποία πρωταγωνίστησαν 42 άντρες της Ασφάλειας, 27 άτομα έχασαν τη ζωή τους, από τα οποία το μεγαλύτερο ποσοστό είναι Αλβανοί και τραυματίστηκαν εκατοντάδες άλλα.
Ποια είναι όμως η Σύγχρονη Πραγματικότητα για τους μετανάστες στη χώρα μας;
Σύμφωνα με έρευνα για τον ακριβή αριθμό των αλλοδαπών στην Ελλάδα το Υπουργείο Εξωτερικών το 1993 υπολόγιζε τους νόμιμους και μη μετανάστες σε 400. 000, ενώ το Πάντειο Πανεπιστήμιο τους υπολογίζει σε 600. 000.
Σύμφωνα με τον αριθμό των μεταναστών στην Ελλάδα έχουμε την εξής σειρά: Η πιο μεγάλη πληθυσμιακή ομάδα είναι οι Αλβανοί περίπου, 300.000. Ακολουθούν οι Πολωνοί, που φτάνουν περίπου τους 50.000, ενώ υπάρχουν μικρότερες ομάδες που προέρχονται από το Ιράκ, το Λίβανο, Πακιστάν, Σουδάν, Αtθιοπία κ.α.
Τώρα σε ο,τι αφορά την εργασία τους οι περισσότεροι αλλοδαποί εργάζονται σε βιοτεχνίες και βιομηχανίες. Οι αμοιβές τους συνήθως κυμαίνονται στο μισό των αντιστοίχων των Ελλήνων εργαζομένων, ενώ πολλοί εργάζονται με ημερομίσθιο 2.000 δρχ ή μηνιαίο μισθό 45.000 δρχ.
Σπάνια δουλεύουν 8ωρο και συνήθως κοιμούνται στο χώρο εργασίας τους. Υπάρχουν περιπτώσεις που ο εργοδότης τους τους καταγγέλλει στις αρχές, έτσι ώστε να απελαθούν και να μην τους πληρώσει.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα για τους αλλοδαπούς που έχουν νόμιμη άδεια εργασίας και έτσι είναι ισότιμοι με τον υπόλοιπο πληθυσμό σε ζητήματα ασφάλισης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Τώρα αντίθετα, για τους μη έχοντες νόμιμη άδεια εργασίας η κατάσταση είναι κάπως αντιφατική, αφού το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης σε εγκύκλιο του απαγορεύει σε υπηρεσίες του Δημοσίου να δέχονται για εξέταση οποιοδήποτε αίτημα αλλοδαπού, που δεν είναι κάτοχος άδειας παραμονής.
Η Ελλάδα σαν χώρα υποδοχής ξένων εργατών
Η Ελλάδα σαν καπιταλιστική χώρα με μέσο επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων έχει την ιδιομορφία τόσο να στέλνει μετανάστες προς τις αναπτυγμένες χώρες της Δ. Ευρώπης και της Β. Αμερικής και Αυστραλίας, όσο και χώρα που δέχεται εργατικά από άλλες χώρες.
Υπάρχουν απόπειρες για καλλιέργεια ρατσιστικών τάσεων στην Ελλάδα;
Αυτό είναι ένα πρόβλημα που έχει απασχολήσει την κοινή γνώμη. Είναι γεγονός πάντως ότι η εμφάνιση ρατσιστικών και σοβινιστικών τάσεων γίνεται όλο και περισσότερο αισθητή στη χώρα μας.
Ο ρατσισμός κάνει λοιπόν απόπειρες εμφάνισής του, δυστυχώς, και στην Ελλάδα. Έτσι η πολιτεία οφείλει να αντιμετωπίσει τη βασική του αιτία. Δηλαδή να εξαφανίσει κάθε φαινόμενο φυλετικών διακρίσεων, να υποστηρίξει ότι όλοι όσοι ζουν στην ίδια χώρα ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος και ιδεολογίας έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις.
Γενικότερα η πολtτεία πρέπει να λάβει μέτρα ώστε να περιοριστούν οι κύκλοι της ολιγαρχίας, γιατί από αυτή καλλιεργείται o ρατσισμός. Έτσι θα εξαλειφθεί η σκιά κάθε ρατσιστικής τάσης στη χώρα μας.
Η εχθρότητα απέναντι στους ξένους στη Δ. Ευρώπη
Ο ρατσισμός στη Δ. Ευρώπη πήρε μια ιδιαίτερη ένταση τα τελευταία χρόνια. Παρατηρείται μια έντονα αρνητική στάση της πολιτικής απέναντι στους ξένους, η οποία συνίσταται στη δραστική μείωση των αλλοδαπών και στην απομόνωση αυτών που Θα εξακολουθήσουν να μένουν στη χώρα.
Δυστυχώς αυτή η κατάσταση με το πέρασμα του χρόνου επιδεινώθηκε και κατέληξε στην υπογραφή του λεγόμενου “μανιφέστου της Χαϊδελβέργης” στα τέλη του 1981 από 15, φασιστικής ιδεολογίας, καθηγητές. Στο μανιφέστο αυτό εκφράζονται οι βλαβερές συνέπειες και ο κίνδυνος απώλειας της εθνικής ταυτότητας από τη συναναστροφή με άλλες φυλές και λαούς.
Σύγχρονη Πραγματικότητα - Η αντιμετώπιση του προβλήματος
Οι δύο μεγάλες κατηγορίες μέτρων: Τα μέτρα, τα οποία λαμβάνονται από τα κράτη της Δ. Ευρώπης για την αντιμετώπιση του σύγχρονου μεταναστευτικού και προσφυγικού ρεύματος από την Α. Ευρώπη και τις χώρες του Τρίτου Κόσμου μπορούν να υπαχθούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
1. Αστυνομικά μέτρα
2. Κοινωνικά - ανθρωπιστικά μέτρα
Στην κατηγορία των αστυνομικών μέτρων υπάγονται όλες οι δραστηριότητες της αστυνομίας, της κρατικής διοίκησης και των ποινικών και κατασταλτικών μηχανισμών που κυρίως έχουν ως στόχο την προστασία του υπάρχοντος επιπέδου ζωής των κατοίκων μιας περιοχής ή μιας χώρας υποδοχής. Ιδέες απομόνωσης των κοινωνιών υποδοχής με κλείσιμο των συνόρων των δυτικοευρωπαϊκών κρατών και αποβολή των προσφύγων, που ήδη έχουν διεισδύσει σε αυτά τα κράτη, συνοδεύουν συνήθως τα μέτρα αστυνόμευσης.
Αντιθέτως, στα πλαίσια των κοινωνικών - ανθρωπιστικών μέτρων εντάσσονται οι προσπάθειες για διευκόλυνση της ζωής των ξένων μεταναστών και προσφύγων. Στην περίπτωση αυτή προβάλλεται η ανάγκη για σεβασμό και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ξένων. Ιδιαίτερα μάλιστα επισημαίνονται τα δικαιώματα των ξένων στην υγεία, στην εκπαίδευση, στην εργασία, στην πληροφόρηση, στην ελευθερία του λόγου.
Η προβληματική ένταξη των ξένων στην κοινωνία υποδοχής μας παραπέμπει στην, ουσιώδους σημασίας, διάκριση μεταξύ των παρακάτω τριών εννοιών και των αντίστοιχων φαινομένων: της ενσωμάτωσης, της αφομοίωσης και της πολιτικής συμμετοχής.
Ενσωμάτωση, αφομοίωση, συμμετοχή
Το φαινόμενο και η έννοια της ενσωμάτωσης αναφέρεται κυρίως στην εξασφάλιση κατοικίας, υγείας, εκπαίδευσης και εργασίας για τους ξένους.
Το φαινόμενο και η αντίστοιχη έννοια της αφομοίωσης έχει κυρίως μια πολιτιστική διάσταση. Πρόκειται για μια θετική μάλλον αντιμετώπιση του προβλήματος των ξένων σε μια κοινωνία, όταν και στο βαθμό που λαμβάνει χώρα μια αυθόρμητη αποδοχή εκ μέρους των ξένων της κοινωνίας υποδοχής. Αντίθετα, Πρόκειται για
μια αρνητική για τους ξένους εξέλιξη, όταν και στο βαθμό που το σύστημα αξιών της κοινωνίας υποδοχής επιβάλλεται δια της βίας ή και μέσω της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στους ξένους, δίχως αυτοί
οι τελευταίοι να έχουν τη δυνατότητα κάποιας άλλης επιλογής προκειμένου να διασώσουν και να αναπτύξουν την πολιτισμική τους ταυτότητα και ιδιαιτερότητα. Κατά συνέπεια η φάση της βίαιης πολιτισμικής αφομοίωσης ακολουθείται από μια φάση , σύγκρουσης και ενδεχομένως αυτοπεριθωριοποίησης των εξεγερθέντων μειονοτικών πληθυσμών, οι οποίοι μέσα από την αυτοπεριθωριοποίηση επιδιώκουν να καθαρθούν από τα στοιχεία της κυρίαρχης κουλτούρας και να επανασυνδεθούν με το δικό τους αλλοτριωμένο πολιτισμό και τη χαμένη τους -αλλά όχι ξεχασμένη- ταυτότητα και πολιτισμική αξιοπρέπεια.
Τέλος το ανώτερο και πληρέστερο στάδιο ενσωμάτωσης των προσφύγων και των μεταναστών, όσο κι αν αντιμετωπίζεται με τρόπο θετικό από τις εθνικές και τοπικές αρχές, παρουσιάζει μερικά διλήμματα και δυσχερή στην επίλυσή τους προβλήματα. Μεταξύ άλλων, αναφέρουμε και τα εξής παραδείγματα:
Σε ο,τι αφορά π.χ. την κατοικία, το ερώτημα είναι: Θα εξασφαλιστούν στους ξένους κατοικίες που Θα κτισθούν όλες μαζί σε κάποιο άκρο κάποιων πόλεων;
Σε περίπτωση θετικής απάντησης στο ερώτημα αυτό, υπάρχει o κίνδυνος και η υποψία δημιουργίας ενός γκέτο και ενδεχομένως περιθωριοποίησης των μεταναστών και προσφύγων.
Σε περίπτωση κατά την οποία διανεμηθούν κατοικίες διασκορπισμένες μέσα σε μια πόλη, τότε τίθεται το ερώτημα: μήπως με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται η πολιτισμική αφομοίωση των ξένων και η εξαφάνιση κατάπνιξη κάθε διαφοροποίησης;
Εξ άλλου σ’ αυτή την τελευταία περίπτωση υπάρχουν αυξημένοι κίνδυνοι δυσφορίας και διαμαρτυριών εκ μέρους των μελών της κοινωνίας υποδοχής, που ενδεχομένως ενοχλούνται από τους θορύβους των εκδηλώσεων, τις μυρωδιές των φαγητών, την πολυκοσμία, τον τρόπο ζωής γενικά και τις συνήθειες των προσφύγων και μεταναστών του διπλανού διαμερίσματος.
Μια τέτοια κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε ανάπτυξη συναισθημάτων εχθρότητας, ξενοφοβίας και ρατσισμού.
Σε ο,τι αφορά τη σχολική ενσωμάτωση, υπάρχει το εξής δίλημμα: η διδασκαλία, ιδιαίτερα μάλιστα στο δημοτικό σχολείο, θα γίνεται στη γλώσσα των προσφύγων και μεταναστών ή στη γλώσσα της χώρας υποδοχής;
Οι δυτικοευρωπαϊκές κυβερνήσεις κι οι τοπικές δημοτικές αρχές έχουν δώσει διαφορετικές απαντήσεις στο ερώτημα αυτό. Έτσι π.χ. στην Ολλανδία τα μαθήματα γίνονται στη μητρική γλώσσα των παιδιών των μεταναστών και προσφύγων, στο όνομα του σεβασμού της ιδιαίτερης ταυτότητάς τους. Στη Γαλλία, αντίθετα, η διδασκαλία γίνεται στη γαλλική γλώσσα με το αιτιολογικό ότι διαφορετικά θα παραβιάζονταν η γενική αρχή της ισότητας στην εκπαίδευση.
Απέναντι και στις 2 παραπάνω λύσεις προβάλλονται κάποιες σοβαρές αντιρρήσεις. Η ολλανδική λύση, που δείχνει σεβασμό στην πολιτισμική ιδιαιτερότητα των προσφύγων και των μεταναστών, εμπεριέχει τον κίνδυνο κοινωνικής απομόνωσης αυτών των μειονοτικών ομάδων. Ο σεβασμός δηλαδή της ιδιαιτερότητας στην εκπαίδευση δεν είναι χωρίς ρατσιστικά υπονοούμενα του τύπου: στον καθένα η κουλτούρα του. από την άλλη μεριά, η γαλλική επιλογή μιας εκπαιδευτικής πολιτικής ενσωμάτωσης δεν είναι απαλλαγμένη από υπονοούμενο ξενοφοβίας, αφού οδηγεί στην εξαφάνιση της κουλτούρας των μεταναστών και των προσφύγων.
Κατά τη γνώμη μας, η ορθότερη λύση θα πρέπει να βρίσκεται προς την κατεύθυνση μιας σύνθεσης των 2 παραπάνω λύσεων που θα επιτρέπει στους ίδιους τους πρόσφυγες και μετανάστες να επιλέξουν μεταξύ περισσοτέρων λύσεων εκείνες που τους ταιριάζουν περισσότερο. Θα έχουν έτσι οι ίδιοι την ευθύνη της επιλογής υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι αυτοί οι μειονοτικοί πληθυσμοί θα σέβονται κάποιες γενικές, τουλάχιστον, αρχές και αξίες, με βάση τις οποίες λειτουργεί η κοινωνία υποδοχής.
Συντονισμένη λήψη μέτρων:
Στα πλαίσια του συντονισμού των προσπαθειών των πιο ανεπτυγμένων κρατών-μελών της Ε. Ε. για τη λήψη μέτρων περιορισμού και ελέγχου κύματος προσφύγων, εντάσσεται κι η διεθνής συμφωνία που υπογράφτηκε στο Schengen του Λουξεμβούργου στις 14 Ιουνίου 1985 μεταξύ της Γαλλίας, της Γερμανίας, του Βελγίου και της Ολλανδίας και στις οποίες προστέθηκαν κατά χρονολογική σειρά η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία κι η Ελλάδα.
Αυτή η διεθνής συμφωνία που αποτελείται από 142 άρθρα αποβλέπει στην προοδευτική κατάργηση των ελέγχων στα κοινά σύνορα μεταξύ των συμβαλλομένων κρατών και στη δημιουργία κοινού καθεστώτος αυστηρών ελέγχων στα σύνορα με τις άλλες χώρες. Ειδικότερα, ο ενιαίος χώρος του Schengen ρυθμίζει τα παρακάτω θέματα:
Επίσης πρέπει να διαμορφωθούν ιδεολογικές συνθήκες που θα ευνοούν την αποδοχή του ξένου και βέβαια οι μετανάστες και οι πρόσφυγες θα πρέπει να ενημερώνονται με τον πληρέστερο δυνατό τρόπο πάνω στις συνθήκες διαβίωσης της κοινωνίας υποδοχής.
Ταυτόχρονα, απαιτείται η λήψη μέτρων τόσο στις κοινωνίες υποδοχής, όσο και στις κοινωνίες προέλευσης:
[Κεντρική σελίδα] > [Επιμέρους θέματα ευαισθητοποίησης] > [Προσεγγίσεις στο πρόβλημα του ρατσισμού] > [Σύγχρονη Πραγματηκότητα & Σύγχρονη ελληνική Πραγματικότητα]