TUN TAN CHENG LOCK
Tun Tan Cheng Lock merupakan seorang tokoh pemimpin masyarakat yang telah memberi banyak sumbangan terhadap perjuangan membela masyarakat kaum Cina dalam bidang politik, pendidikan dan kebajikan.
Beliau dilahirkan pada 5 April 1883 di Hereen Street, Melaka dan merupakan anak yang ketiga daripada tujuh orang adik-beradik. Beliau mendapat pendidikan di Malacca High School (sekarang Sekolah Tinggi Melaka) pada tahun 1899 dan di Raffles Institution, Singapura. Pada 1902, beliau mula bertugas sebagai guru di Raffles Institution. Pada tahun 1908, selepas enam tahun berkhidmat di sini, beliau meletakkan jawatan.
Beliau mengalihkan kerjayanya kepada perusahaan getah dengan menjadi Penolong Pengurus estet getah kepunyaan sepupu beliau, iaitu Syarikat Bukit Kajang Rubber Estates Ltd. Dan dilantik sebagai ejen yang bertanggungjawab melawat Estet Getah Nyalas, Melaka pada tahun 1909. Beliau telah menubuhkan syarikat sendiri, iaitu Melaka Pindah Rubber Estates Ltd., United Malacca Rubber Estates dan Syarikat Ayer Molek Estates Ltd.
Pada tahun 1913, Tun Tan Cheng Lock telah
mengahwini Yeo Yeok Neo, anak Yeo Tin Thye, iaitu Presiden Persatuan Masyarakat
Hokkien Melaka. Hasil perkongsian mereka berdua, dikurniakan seorang anak
lelaki bernama Tun Tan Siew Sin dan empat orang anak perempuan iaitu Kim Tin,
Wee Geok Kim, Alice Kim Yoke dan Agnes Kim Lwi.
Sejarah kepemimpinannya bermula pada usia 29 tahun apabila beliau dilantik oleh
kerajaan British menjadi ahli Suruhanjaya Perbandaran Melaka pada tahun 1912.
Pada tahun yang sama, beliau dilantik menjadi Jaksa Pendamai Negeri Melaka.
Beberapa bulan kemudian dalam tahun tersebut beliau dilantik pula sebagai
Pesuruhjaya Majlis Perbandaran untuk bandar-bandar dan Pelabuhan Melaka.
Pada tahun 1914, Tun Tan Cheng Lock telah
membantu menghidupkan semula Pertubuhan Sukarelawan Cina Melaka dan menjadi ahli
biasa pertubuhan ini sehingga tahun 1919. Beliau juga berperanan
menghidupkan semula Persatuan Cina British Negeri-Negeri Selat (SCBA) pada tahun
1915, dan terpilih sebagai Presiden. Seterusnya pada 1923, beliau telah dilantik
menjadi ahli tidak rasmi bagi Majlis Perundangan Negeri-Negeri Selat.
Pengenalan Malayan Union pada 1 April 1946 oleh British, telah memberi ruang
kepada Tun Tan Cheng Lock untuk mendapatkan kedudukan politik yang tetap kepada
orang Cina yang datang ke Tanah Melayu. Hal ini telah dibangkitkannya
sejak tahun 1946 semasa berada di India. Beliau telah menubuhkan
‘Overseas Chinese Association of India’ (OCAI) yang telah menghantar
memorandum ke Pejabat Tanah Jajahan supaya memperkenalkan kerakyatan jus soli
dan kerakyatan yang longgar bagi mereka yang tidak lahir di Tanah Melayu.
Ini kemudian menjadi dasar yang terkandung dalam rancangan Malayan Union itu.
Bantahan orang Melayu terhadap Malayan Union, telah menyebabkan Tun Tan Cheng Lock dan Parti Komunis Malaya bekerjasama dengan Parti Kebangsaan Melayu Malaya (PKMM) menentang UMNO pimpinan Dato’ Onn Jaafar. Tun Tan Cheng Lock dan rakan-rakannya telah menubuhkan AMCJA (All Malayan Council of Joint Action) dan bekerjasama dengan PUTERA (Pusat Tindakan Rakyat) pimpinan PKMM. Gabungan ini kemudian melahirkan Perlembagaan Rakyat yang mengandungi 10 cadangan, sebagai cadangan balas kepada Perjanjian Persekutuan 1948, yang dibuat oleh UMNO dan British.
UMNO telah dapat mempengaruhi Raja-Raja Melayu dan British membubarkan Malayan Union dan membentuk Persekutuan Tanah Melayu 1948. Dengan pembentukan Persekutuan, status quo negeri-negeri Melayu, Raja-Raja Melayu dan sistem politik Melayu sebelum 1941 diakui semula oleh British. Kerakyatan jus soli hanya diberikan kepada orang Melayu dan syarat-syarat kerakyatan secara pendaftaran telah diketatkan semula.
Ini menimbulkan bantahan dari orang dagang. Parti Komunis Malaya (PKM) kemudian mengangkat senjata sehingga Undang-Undang Darurat diperkenalkan. Dengan peruntukan undang-undang itu, semua parti politik dan tokoh-tokoh yang dianggap kiri telah ditangkap dan dipenjarakan. Tun Tan Cheng Lock yang tidak dianggap kiri, terselamat dari tindakan itu. Beliau kemudian menjalankan dasar bekerjasama dengan British dan orang Melayu dalam parti yang diiktiraf oleh British. Beliau juga bergerak dalam parti yang direstui oleh British.
Pada 27 Februari 1949, Tun Tan Cheng Lock bersama-sama pemimpin Cina seperti Tun Leong Yew Koh dan Kolonel H.S. Lee mengasaskan penubuhan MCA (Persatuan Cina Malaya). Antara tujuan penubuhan MCA ialah untuk menyatukan orang Cina di seluruh Tanah Melayu, melindungi hak dan kepentingan orang Cina, bekerjasama dengan kerajaan untuk menentang komunis dan bekerjasama dengan kaum lain untuk mencapai kemerdekaan Tanah Melayu. Selaku Presiden, beliau telah mengetuai kempen di seluruh Tanah Melayu. Kempen ini berjaya dengan tertubuhnya cawangan MCA di semua negeri dan dapat menarik ahli seramai 200,000 orang.
Bilangan cawangan dan ahli semakin bertambah dari semasa ke semasa. Tugas MCA yang agak mencabar ialah usaha menyakinkan pihak-pihak lain, terutamanya kerajaan British iaitu sebahagian besar orang Cina masih menunjukkan taat setia kepada kerajaan dan mereka tidak mudah bersekongkol dalam perjuangan komunis. Oleh itu, MCA digerakkan agar menjadi wakil orang Cina apabila berurusan dengan kerajaan British. MCA telah memberi kerjasama yang rapat dengan kerajaan British dalam usaha melemahkan perjuangan komunis yang berjuang secara kekerasan untuk mendapatkan kemerdekaan Tanah Melayu.
Salah satu sumbangan MCA dalam usaha ini ialah mengusahakan penempatan semula orang Cina yang tinggal berselerak di kawasan-kawasan setinggan pinggir hutan. Mereka ditempatkan di kawasan yang dipanggil ‘kampung baru’ yang lebih tersusun dan selamat. Usaha ini mendapat sokongan daripada ahli-ahli MCA. Cawangan MCA di tiap negeri telah memberi sumbangan wang. Cawangan MCA Johor umpamanya telah menyumbang RM100,000.00 untuk menempatkan 2,000 keluarga Cina di kawasan seluas 35,000 ekar dan cawangan MCA Negeri Sembilan membelanjakan RM71,000 untuk membiayai kampung baru di kawasan yang meliputi Batu 3 Seremban - Port Dickson. Selain itu, Tabung Kebajikan ditubuhkan di ibu pejabat MCA untuk memudahkan pengurusan pemberian bantuan kepada penghuni kampung baru.
Usaha selanjutnya yang digerakkan oleh MCA ialah mewujudkan kerjasama antara kaum. Langkah ini selaras dengan syarat yang digariskan oleh kerajaan British yang menentukan segala kegiatan politik Tanah Melayu selepas terbentuknya Persekutuan Tanah Melayu pada tahun 1948 hendaklah berasaskan kerjasama antara kaum.
Kerjasama kaum terus menjadi agenda politik Tanah Melayu selepas British menjadikan ia sebagai satu syarat untuk mendapatkan kerajaan sendiri bagi Tanah Melayu. Tan, dengan itu, sebagai pemimpin MCA telah menyokong cadangan Dato’ Onn untuk menubuhkan ‘Independence Malaya Party’ (IMP). Parti itu ditubuhkan pada 26 September 1951 di Kuala Lumpur, dengan dasar kerjasama kaum sebagai tema perjuangannya. Bagaimanapun, selama tiga tahun parti itu ditubuhkan, kerjasama Tun Tan Cheng Lock dan MCA tidaklah begitu bersungguh-sungguh. Ini kerana Dato’ Onn tetap menunjukkan dasar yang tidak bertolak ansur sepenuhnya dalam soal kerakyatan jus soli.
Dalam tahun 1952, State Nationality yang diluluskan, masih meletakkan syarat tertentu kepada orang bukan Melayu. Sebagai Ahli Dalam Negeri pula, Dato’ Onn memperkenalkan Undang-undang Imigrasi 1952, 1953 dan Business Act 1953 yang memberi kesan kepada ahli-ahli Cina IMP. Perpecahan Tun Tan Cheng Lock dan Dato’ Onn dalam IMP mula kelihatan sejak dari sokongan Tan terhadap tindakan H.S. Lee yang bekerjsama dengan UMNO dalam Pilihan Bandaran Kuala Lumpur pada bulan Februari 1952. Dato’ Onn dengan itu telah membidas sikap politik orang Cina secara terbuka yang membawa perpindahan sokongan Tun Tan Cheng Lock dan MCA kepada UMNO yang dipimpin oleh Tunku Abdul Rahman.
Tun Tan Cheng Lock telah membawa MCA dalam Konvensyen Kebangsaan (National Convention) yang dianjurkan bersama UMNO pada 23 Ogos 1953. Kata sepakat telah dicapai untuk mencapai persefahaman ke arah mencapai kemerdekaan Tanah Melayu melalui jalan aman. Pembentukan parti Perikatan yang mengandungi MCA, UMNO dan MIC mempercepatkan proses mencapai kemerdekaan. Tambahan pula, Perikatan telah memenangi 51 daripada 52 kerusi dalam Pilihanraya Persekutuan tahun 1955. Cita-cita Tun Tan Cheng Lock yang sejak awal perjuangannya menekankan prinsip kerakyatan secara jus soli menjadi kenyataan apabila UMNO menerima prinsip ini. Prinsip ini telah dimasukkan dalam memorandum Perikatan yang kemudiannya diserahkan kepada Suruhanjaya Reid yang bertugas menggubal Perlembagaan Tanah Melayu Merdeka.
Dalam jangka masa lebih 40 tahun, Tun Tan Cheng Lock telah mencurah khidmat bakti memimpin dan memperjuangkan ‘survival’ politik, pendidikan dan kebajikan orang Cina di Tanah Melayu. Dalam menyampaikan mesej perjuangan, beliau telah menggunakan landasan politik dan ekonomi. Beliau telah mengemukakan idea-idea yang difikirkan dapat dimanfaatkan oleh masyarakat yang diwakilinya. Selain menggunakan forum perdebatan, ucapan, kritikan dan komentar, beliau menggunakan memorandum dan petisyen dalam memperjuangkan isu-isu yang dibangkitkan.
Cara-cara ini jelas digunakan ketika menjadi ahli Majlis Perundangan Negeri-negeri Selat dan ahli Majlis Eksekutif Negeri-negeri Selat. Ketika memimpin MCA, beliau telah menunjukkan kecenderungan membela kaum Cina melalui kerjasama dengan orang Melayu dan India. Beliau menjadi ahli dalam Jawatankuasa Hubungan Kaum, wakil MCA dalam Konvensyen Kebangsaan dan bersama-sama menubuhkan parti Perikatan. Penubuhan Perikatan menjadi landasan mencapai kemerdekaan dan kestabilan politik negara. Asas yang dipupuk dalam Perikatan menjadi ikutan generasi pemimpin yang terkemudian dengan tertubuhnya ‘Barisan Nasional’ yang mengandungi komponen parti yang lebih banyak.
Sebagai mengenang khidmat dan jasa yang ditaburkan, beliau telah dikurniakan anugerah dan bintang kehormatan oleh kerajaan British, Persekutuan dan Negeri. Antaranya ialah S.M.N. yang membawa gelaran ‘Tun’ oleh DYMM Seri Paduka Baginda Yang Dipertuan Agong pada tahun 1958, D.P.M.J. pada tahun 1949 oleh Sultan Ibrahim negeri Johor yang membawa gelaran ‘Dato’, dianugerahkan ‘Commander of the British Empire’ (C.B.E.) dan pada tahun yang sama, ‘The Knight Commander of the British Empire’ (KBE), dikurniakan oleh King George VI yang membawa gelaran ‘Sir’ pada tahun 1952, dan J.P pada tahun 1913.
Beliau meninggal dunia pada 13 Disember 1960
ketika berusia 77 tahun.