Η αισθητική χειρουργική είναι η χειρουργική που μεταβάλλει ή βελτιώνει τα μορφολογικά χαρακτηριστικά ώστε αυτά να γίνονται αποδεκτά από την πλειονότητα των ανθρώπων σαν φυσιολογικά. Με την αισθητική χειρουργική μεταβάλλονται τα φυσικά σχήματα του προσώπου χωρίς όμως να επηρεάζεται η λειτουργικότητα του. Ενδεικτικά, ο Gillies  αναφέρει ότι με την επανορθωτική  χειρουργική καταβάλλεται προσπάθεια  αποκατάστασης της λειτουργικότητας  και  της  μορφολογίας στην προτέρα φυσιολογική  κατάσταση, ενώ με την αισθητική χειρουργική καλούμαστε να υπερβούμε το φυσιολογικό. Η αισθητική χειρουργική διαφέρει από τις άλλες χειρουργικές πράξεις στο ότι  εκτελείται σε απόλυτα υγιή  άτομα που επιζητούν να υποστούν μια  χειρουργική επέμβαση με κύριο σκοπό την βελτίωση της  εικόνας του σωματικού τους ειδώλου.
Η βελτίωσης της  αυτοεικόνας που επιτυγχάνεται με την διόρθωση μιας εμφανούς δυσμορφίας ή ατέλειας  έχει θετικές επιπτώσεις:
I.    στις διαπροσωπικές σχέσεις του ατόμου,
II.    την επαγγελματική και κοινωνική του ζωή και
III.    στην ψυχολογική κατάσταση  του ατόμου που συχνά  αισθάνεται περισσότερο ευτυχισμένο μετά την επέμβαση.
Είναι αδύνατο να υπάρξει αυστηρός διαχωρισμός μεταξύ αισθητικών επεμβάσεων και επεμβάσεων αποκατάστασης. Ακραίες περιπτώσεις αισθητικών επεμβάσεων μπορεί να θεωρηθούν ακόμη και αυτές που γίνονται  σε διάφορες συγγενείς διαμαρτίες  όπως   είναι οι διάφο-ρες συγγενείς ανωμαλίες του πτερυγίου του αυτιού, οι επανεγχειρήσεις  σε λαγώχειλο, ο υπερτελορισμός, το σύνδρομο Treacher-Collins. Αυτά τα άτομα λόγω της μη ελκυστικής εμφάνισης τους γίνονται δύσκολα αποδεκτά στην σημερινή απαιτητική κοινωνία μας με αποτέλεσμα να αναπτύσσουν ψυχολογικά προβλήματα και να οδηγούνται συχνά στην απομόνωση. Ετσι, οι χειρουργικές πράξεις που γίνονται για εξάλειψη των γενετικών στιγμάτων  βοηθά  άτομα με φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης, να ενταχθούν ευκολότερα στο κοινωνικό σύνολο.
Αλλά και οι αμιγώς επανορθωτικές επεμβάσεις που γίνονται στο πρόσωπο μετά από κάποιο τραυματισμό ή μετά την αφαίρεση καρκινωμάτων, γίνονται με την ίδια επιμέλεια και προσοχή όπως και οι αισθητικές  επεμβάσεις προσπαθώντας πάντοτε να αφήσομε τα λιγότερα κατά το δυνατό ορατά σημάδια. Ιδιαίτερο πρόβλημα παρουσιάζουν τα καρκινώματα που γειτονεύουν ή βρίσκονται  στα χείλη, βλέφαρα και μύτη. Σε αυτές τις  περιπτώσεις απαιτείται προσοχή όχι μόνο να  μην διαταραχθεί  η λειτουργικότητα,  αλλά και να μην  παραμείνει κάποια  εμφανής δυσμορφία ή ασυμμετρία στο πρόσωπο. Το καλό αισθητικό αποτέλεσμα και η αποκατάσταση της λειτουργικότητας είναι έννοιες αλληλένδετες και δεν νοείται αποκατάσταση χωρίς καλό αισθητικό αποτέλεσμα και το αντίθετο.

Ο υποψήφιος  για  αισθητική χειρουργική επέμβαση καλό είναι να εκπληρώνει  τα ακόλουθα  κριτήρια :
•    Να λειτουργεί καλά στην καθημερινή του ζωή (να έχει φίλους και καλές διαπροσωπικές σχέσεις )
•    Να γνωρίζει επακριβώς και να εκφράζει ξεκάθαρα το τι θα ήθελε να αλλάξει στα χαρακτηριστικά του
•     Το άτομο να φαίνεται ικανοποιημένο με τα άλλα σημεία του σώματος του
•    Να υπάρχει σύμπτωση απόψεων  ασθενούς- χειρουργού για το μέγεθος της δυσμορφίας
Σε αυτά τα άτομα, αφού δοθούν όλες οι απαραίτητες πληροφορίες για την εγχείρηση που θα υποβληθούν  και για τις πιθανές επιπλοκές,  είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα μείνουν ικανοποιημένα από το αποτέλεσμα της εγχείρησης.
Οι αισθητικές επεμβάσεις πρέπει να αποφεύγονται στις ακόλουθες περιπτώσεις:
1.    Άτομα που δεν μπορούν να προσδιορίσουν με σαφήνεια το τι ακριβώς επιθυμούν να αλλάξει στο πρόσωπο τους  ή στα χαρακτηριστικά τους
2.    Νευρωτικά άτομα που άγχονται υπερβολικά και αδικαιολόγητα για την δυσμορφία ή την ατέλεια τους
3.    Άτομα που  προβάλλουν φανταστικές ή ανύπαρκτες δυσμορφίες σαν πραγματικές. Σε αυτή την περίπτωση ο Χειρουργός οφείλει να είναι  ιδιαίτερα προσεκτικός, διότι πίσω από την επιθυμία για αλλαγή ενδέχεται να κρύβεται κάποια σοβαρή διαταραχή του ψυχικού κόσμου του ασθενούς. Αυτά τα άτομα είναι προτιμότερο να παραπέμπονται διακριτικά για ψυχιατρική εκτίμηση
4.    Έλλειψη ωριμότητας από τον υποψήφιο για αισθητική χειρουργική επέμβαση, όπως είναι άτομα που προσέρχονται με την φωτογραφία του κινηματογραφικού ινδάλματος τους προς το οποίο επιθυμούν να ομοιάσουν
5.    Άτομα που εσφαλμένα επιδιώκουν με την αισθητική επέμβαση να λύσουν προσωπικά τους προβλήματα,  όπως είναι η απατημένη σύζυγος να ξανακερδίσει τον άνδρα της
Οι  αισθητικές επεμβάσεις που εκτελούνται συχνότερα στο πρόσωπο είναι:
1.    Βλεφαροπλαστική,
2.    Ρυτιδοπλαστική,
3.    Ωτοπλαστική,
4.    Ρινοπλαστική

ΒΛΕΦΑΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ
Η βλεφαροπλαστική γίνεται όταν υπάρχει ένας  από τους ακόλουθους λόγους.
•    περίσσεια του δέρματος και του  σφιγκτήρα των βλεφάρων
•    πρόπτωση του δομικού λίπους διαμέσου του χαλαρωμένου διαφράγματος (septum).  Αυτό παρατηρείται συχνότερα  σε  νέα άτομα με κληρονομική προδιάθεση για χαλάρωση του διαφράγματος(septum)
•    υπερτροφία του σφιγκτήρα των βλεφάρων που προκαλεί  την εμφάνιση μιας εγκάρσιας διόγκωσης πλησίον της γραμμής των βλεφαρίδων σε ηρεμία  ή όταν ο ασθενής μισοκλείνει τα βλέφαρα.
Πριν το χειρουργείο γίνεται οφθαλμολογική  εξέταση συνήθως σε ηλικιωμένα άτομα. Η οφθαλμολογική  εξέταση περιλαμβάνει εξέταση της οπτικής οξύτητας, βυθού, οπτικών πεδίων και  δοκιμασία παραγωγής δακρύων.
Η εγχείρηση γίνεται με γενική ή προτιμότερο με τοπική αναισθησία με xylocaine 2% + αδρε-ναλίνη (1:100000).
Στην άνω βλεφαροπλαστική το κάτω όριο της τομής πρέπει να απέχει 9-10 mm από το ελεύθερο χείλος του άνω βλεφάρου. Το άνω όριο της τομής καθορίζεται από την  ποσότητα του δέρματος που περισσεύει και που θα πρέπει να αφαιρεθεί. Το άνω όριο της τομής απέχει συνήθως  1 εκ. από το φρύδι.
Στην κάτω βλεφοροπλαστική υπάρχουν τρεις οδοί  χειρουργικής προσπέλασης ανάλογα με το τι  προέχει να αφαιρεθεί.
•    Τομή διαμέσου του επιπεφυκότα όταν  υπάρχει περίσσεια μόνο λίπους, ενώ το δέρμα και ο μυς (orbicularis muscle) είναι φυσιολογικά.
•    Τομή με υπέγερση κρημνού δέρματος – μυός (orbicularis) όταν υπάρχει περίσσεια λίπους και δέρματος (McIndoe). Αυτή είναι η συχνότερα χρησιμοποιούμενη τομή.
•    Τομή που διαχωρίζει  το δέρμα από τον υποκείμενο μυ που έχει ένδειξη σε περιπτώσεις  που υπάρχει μεγαλύτερη περίσσεια δέρματος παρά μυός. Με την τομή αυτή, επιτρέπεται η μεγαλύτερη εκτομή δέρματος παρά μυός
Στην κάτω βλεφαροπλαστική η τομή τοποθετείται 2-3 mm κάτω από τις βλεφαρίδες.

Η ικανοποίηση των ασθενών μετά την εγχείρηση είναι συνήθως μεγάλη διότι  απαλλάσσονται από την περίσσεια δέρματος και λίπους που βαραίνει τα βλέφαρα  τους και τους προσδίνει την όψη του κουρασμένου και γερασμένου.
Οι μετεγχειρητικές επιπλοκές της βλεφαροπλαστικής είναι  μάλλον σπάνιες και συνοψίζονται  ως εξής:¹
1.    Τύφλωση λόγω οπισθοβολβικής αιμορραγίας η οποία όμως είναι πολύ σπάνια επιπλοκή  (0.04%). Κατά την εκτομή του δομικού λίπους στο έσω διαμέρισμα είναι δυνατό να προκληθεί έλξη και ρήξη οπισθοβολβικών αγγείων με αποτέλεσμα την αιμορραγία. Η οπισθοβολβική αιμορραγία αυξάνει την ενδοφθάλμιο πίεση με αποτέλεσμα την δευτεροπαθή απόφραξη της κεντρικής αμφιβληστροειδικής αρτηρίας. Κατ' άλλους η τύφλωση οφείλεται σε παρατεταμένο αγγειόσπασμο.
2.    Εκτρόπιο ή λαγόφθαλμο που οφείλεται σε μεγάλη εκτομή του δέρματος και λίπους (sclera show)
3.    Αιμάτωμα που μπορεί να επηρεάσει την επούλωση και να οδηγήσει σε παραμόρφωση του βλεφάρου ή απόφραξη της οφθαλμικής φλέβας
4.    Ξηρά επιπεφυκίτιδα (Dry eye syndrome) που παρατηρείται  συχνότερα σε ηλικιωμένα άτομα
5.    Ασυμμετρία μεταξύ των δύο βλεφάρων λόγω αφαίρεσης μεγαλύτερης ποσότητας δέρματος ή λίπους  από την μια πλευρά
6.    Πτώση άνω βλεφάρου λόγω τρώσης του ανελκτήρα μυ του βλεφάρου

ΡΥΤΙΔΟΠΛΑΣΤΙΚΗ (FACELIFT-Εικόνες από το χειρουργείο)
Η ρυτιδοπλαστική είναι η επέμβαση που έχει σκοπό την προσωρινή εξάλειψη των σημαδιών του γήρατος. Η άποψη ότι η ρυτιδοπλαστική γίνεται για την ανάκτηση της νεότητας είναι εσφαλμένη και παραπλανητική. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου αλλάζουν προοδευτικά με την πάροδο του χρόνου και ο ρυθμός αλλαγής  επιταχύνεται μετά την  ηλικία των 40 ετών.  Οι μεταβολές στο πρόσωπο που επισυμβαίνουν με τα χρόνια  χαρακτηρίζονται από ελάττωση του κολλαγόνου, των ελαστικών ινών και του πάχους του δέρματος, ενώ μειώνεται και το λιπώδες υπόστρωμα. Όλα αυτά οδηγούν σε μείωση της σύνδεσης που υπάρχει μεταξύ δέρματος και υποκειμένων ιστών πάνω στους οποίους στηριζόταν το δέρμα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται οι ρυτίδες, οι πτυχές και οι σακούλες βαρύτητας.
Υπάρχουν δύο τύποι ρυτιδοπλαστικής.
•    Κλασσικό ή υποδόριο facelift που έχει ένδειξη κυρίως σε άτομα μικρότερης ηλικίας. Αυτά τα άτομα  παρουσιάζουν μικρού βαθμού  χαλάρωση του δέρματος τους, ενώ οι εν τω βάθει  ιστοί πάνω στους οποίους στηρίζεται το δέρμα είναι φυσιολογικοί
•    Σε  άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που υπάρχει  σημαντική χαλάρωση του δέρματος και των υποκειμένων ιστών, προτιμάται  η ρυτιδοπλαστική σε  που γίνεται και σε ένα βαθύτερο επίπεδο και που είναι γνωστή σαν SMAS-Platysma ρυτιδοπλαστική.²
Αν ο ασθενής καπνίζει ή λαμβάνει ασπιρίνη συνιστάται η διακοπή τους τουλάχιστον δύο εβδομάδες πριν την χειρουργική επέμβαση. Η ρυτιδοπλαστική γίνεται είτε με Γενική Αναισθησία είτε με Νευροληπτοαναλγησία χορηγώντας ΕΦ συνδυασμό κάποιου ισχυρού παυσίπονου  όπως είναι μεπεριδίνη και  κάποιο ηρεμιστικό φάρμακο όπως είναι η διαζεπάμη.
Και στους δύο τύπους ρυτιδοπλαστικής οι τομές είναι οι ίδιες και αρχίζουν  από τον κρόταφο, κατεβαίνουν μπροστά από το αυτί και στην συνέχεια ανακάμπτουν πίσω από το αυτί για να καταλήξουν τελικά μέσα στο τριχωτό της κεφαλής και συγκεκριμένα στην περιοχή της μαστοειδούς. Στην υποδόριο ρυτιδοπλαστική, υπεγείρεται  το δέρμα αρχικά από την μια πλευρά και στην συνέχεια από την άλλη, έλκεται το δέρμα προς τα πίσω και πάνω και αφαιρείται τελικά η λωρίδα δέρματος που περισσεύει. Στο SMAS-Platysma ρυτιδοπλαστική γίνονται  ακριβώς τα ίδια, αλλά πρόσθετα υπεγείρεται και η επιπολής μυοαποονευρωτική περιτονία και το μυώδες πλάτυσμα που έλκονται  και καθηλώνονται  και αυτά  προς τα πάνω.
Επιπλοκές:³
1. Το αιμάτωμα είναι η πλέον συχνή επιπλοκή (10%).⁴ Μικρά αιματώματα απορροφώνται αυτόματα, ενώ τα μεγαλύτερα απαιτούν παροχέτευση με Γενική Αναισθησία. Αν το αιμάτωμα  αφεθεί να απορροφηθεί από μόνο του, δημιουργείται συνήθως υπέρχρωση του δέρματος λόγω εναπόθεσης αιμοσιδηρίνης. Συχνότερο αίτιο δημιουργίας αιματωμάτων είναι η αρτηριακή υπέρταση.
2. Νέκρωση του δέρματος συνήθως οπισθοωτιαία, διότι σε αυτή την περιοχή το δέρμα είναι περισσότερο λεπτό.  Αίτια θεωρούνται α. η εκτεταμένη υποσκαφή του δέρματος  β. η συρραφή του δέρματος με μεγάλη τάση γ. η δημιουργία μεγάλου αιματώματος δ. το κάπνισμα που αυξάνει την συχνότητα νέκρωσης του δέρματος κατά 12 φορές από ότι στους μη καπνιστές.
3. Παράλυση του προσωπικού νεύρου. Συνήθως αφορά κάποιο μικρό κλάδο και σπάνια έχει τραγικές συνέπειες. Συνήθως τραυματίζεται ο μετωπιαίος κλάδος του προσωπικού νεύρου με αποτέλεσμα την πρόκληση ασυμμετρίας στο μέτωπο για μερικούς μήνες. Το μέσο τρίτο του προσώπου σπάνια προσβάλλεται.
4. Βλάβη στο μείζον ωτιαίο  νεύρο. Συνήθως τραυματίζεται στο σημείο ανάκαμψης του πάνω  από το άνω τρίτο του στερνοκλειδομαστοειδούς μυός προτού αυτό εισέλθει στην ουρά της παρωτίδας. Αποτέλεσμα του τραυματισμού είναι η εμφάνιση υπαισθησίας στο αυτί για μερικούς μήνες.
5. Απώλειας των τριχών στον κρόταφο λόγω τραυματισμού κατά την υποσκαφή των θυλάκων των τριχών
6. Χηλοειδή και υπερτροφικές  ουλές  στην προωτιαία περιοχή.   Αυτό  σπάνια   παρατηρείται  όταν  η συρραφή του δέρματος γίνεται χωρίς  τάση.
7. Επιμόλυνση του χειρουργικού τραύματος που σπάνια συμβαίνει λόγω της πλούσιας αιμάτωσης του προσώπου.
8. Δυσμορφία στο λόβιο του αυτιού (Pixie ear).

ΩΤΟΠΛΑΣΤΙΚΗ
Τα αφεστώτα ή προέχοντα αυτιά αποτελούν συχνή συγγενή ανωμαλία που προκαλεί τον χλευασμό των άλλων, με αποτέλεσμα  την πρόκληση στο παιδί ψυχολογικού τραύματος. Για αυτό, η πιο κατάλληλη ηλικία για επέμβαση θεωρείται η προσχολική ηλικία  οπότε συμπληρώνεται σχεδόν και η πλήρης ανάπτυξη του αυτιού.
Στις περισσότερες περιπτώσεις αφεστώτων αυτιών (75%), απουσιάζει η ανθέλικα με αποτέλεσμα να εξαφανίζεται η γωνία που φυσιολογικά υπάρχει μεταξύ κόγχης και σκάφης.. Στο υπόλοιπο 25% των περιπτώσεων υπάρχει υπερανάπτυξη του χόνδρου της κόγχης με αποτέλεσμα να σχηματίζεται  η λεγόμενη βαθιά κόγχη, ενώ η ανθέλικα διαγράφεται φυσιολογικά.  Δεν αποκλείεται όμως οι δύο καταστάσεις να συνυπάρχουν.
Αν υπάρχει απλώς υπερπλασία της κόγχης με καλά σχηματισμένη ανθέλικα, η συρραφή του κογχικού  χόνδρου προς την απονεύρωση της μαστοειδούς, θεωρείται αρκετή για την αποκατάσταση της ανωμαλίας. Σε περισσότερο σοβαρές περιπτώσεις είναι δυνατό να αφαιρεθεί τμήμα του χόνδρου.⁵Από τον περασμένο αιώνα έχουν περιγραφεί πάμπολλες επεμβάσεις με σκοπό την δημιουργία της ανθέλικας. Έτσι, άλλοι απλώς χαράσσουν ή διατέμνουν τον χόνδρο για να σπάσουν την ελαστικότητα του, ενώ σε άλλες τεχνικές εκτέμνεται τμήμα του χόνδρου ή απλώς τοποθετούνται  ραφές (Mustarde) για να διαγραφεί  η ανθέλικα.⁶
Η εγχείρηση γίνεται με γενική αναισθησία στα παιδιά ενώ στους μεγάλους μπορεί να γίνει με τοπική αναισθησία.
Οι επιπλοκές της επέμβασης είναι σπάνιες. Το αιμάτωμα και η επιμόλυνση  του χόνδρου μπορεί να οδηγήσουν σε απορρόφηση του χόνδρου και παραμόρφωση του αυτιού.

ΡΙΝΟΠΛΑΣΤΙΚΗ
Η ρινοπλαστική είναι πιο συχνά εκτελούμενη αισθητική χειρουργική επέμβαση και αποσκο-πεί στην εξασφάλιση  της αρμονίας της μύτης με τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του προσώπου. Η δυσμορφία της μύτης  μπορεί να οφείλεται σε συγγενή αίτια, σε τραύμα, σε λοιμώδη αίτια όπως ήταν παλαιότερα η σύφιλης που προκαλούσε την εφιππιοειδή μύτη λόγω απορρόφησης του ρινικού διαφράγματος.  Απαιτείται προσεκτική επιλογή των ασθενών περισσότερο από κάθε άλλη αισθητική χειρουργική επέμβαση. Το άτομο πρέπει να είναι απόλυτα ψυχικά  ισορροπημένο.
Πριν την εγχείρηση εκτός από την κλινική εξέταση, γίνεται εκτίμηση της μύτης συνήθως σε μαυρόασπρη  profile φωτογραφία. Πάνω στην φωτογραφία ζωγραφίζονται οι μεταβολές που θα γίνουν. Σήμερα την κλασσική   φωτογραφία. τείνει να αντικαταστάσει η ψηφιακή φωτογραφία η οποία παρουσιάζει πολλά πλεονεκτήματα  έναντι της φωτογραφίας των 35 χιλ.⁷
Η επέμβαση περιλαμβάνει εκτομή του ουριαίου τμήματος των πτερυγιαίων χόνδρων για μεί-ωση του όγκου της κορυφής της μύτης,  απομάκρυνση του οστεοχόνδρινου ύβου για τον ευθειασμό της ράχης της μύτης και πλάγιες οστεοτομές για σύγκλειση της πυραμίδας της μύτης..
Οι βαζελινούχες γάζες αφαιρούνται συνήθως  την 2η μετεγχειρητική ημέρα και ο νάρθηκας την 7η ημέρα. Η μύτη παραμένει εξαιρετικά  οιδηματώδης για ένα 15θήμερο, ενώ λαμβάνει το οριστικό της σχήμα  μετά από 8-12 μήνες .Η επέμβαση είναι σχετικά ανώδυνη και οι  επιπλοκές σπάνιες.
 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Lisman RD, Hyde K, Smith B. Complications of Blepharoplasty. Clin Plas Surg 1988, 15:309-35

2. Abramo AC, Oliveira VR.  The "lazy S-shaped" plication of the SMAS-platysma musculoaponeurotic system: a 10-year review. Aesthetic Plast Surg 2000, 24:433-9

3. Matarasso A, Elkwood A, Rankin M, Elkowitz M. National plastic surgery survey: face lift techniques and complications. Plast Reconstr Surg. 2000, 106:1185-95

4. Grover R, Jones BM, Waterhouse N. The prevention of haematoma following rhytidectomy: a review of 1078 consecutive facelifts. Br J Plast Surg. 2001, 54:481-6.

5. Plastic Surgery. New Methods and Refinements. Sgoog T. W B Saunders 1974, pp 251-62

6. Plastic Surgery in Infancy and Childhood. Mustarde JC. Churchill Livingstone 1979, pp 303-41

7. Κόνωνας ΘΚ, Μανιός Α. Ρινοπλαστική Υποβοηθούμενη από Ηλεκτρονικό Υπολογιστή. Επιθεώρηση Υγείας 1993, 4:46-8