อิศวร-พระ
ลักษณะหัวโขน หน้าพระสีขาว สวมมงกุฎน้ำเต้ากาบ นอกจากนี้ยังมีการทำมงกุฎเป็นยอดต่าง ๆ อีก เช่น ยอดน้ำเต้ากาบทรงปลี ยอดน้ำเต้ากาบทัดจันทร์ และยอดน้ำเต้ากาบปลายสะบัด เป็นต้น
เทพเจ้าผู้สร้างโลก ผู้เป็นใหญ่ในเรื่องรามเกียรติ์ กายสีขาว 1 พักตร์ 4 กร เป็นมเหสักขเทวาราชองค์ที่ 1 สถิตที่ยอดเขาไกรลาส มีมเหสี 3 องค์ ทรงนามว่า อุมาภควดีมเหศวรี และ สรัสวดี มีโอรสชื่อพระขันธกุมาร พระพิเนศ และพระพินาย พระอิศวรมีพระนามต่าง ๆ ดังนี้ พระเป็นเจ้า พระศุลี พระจอมไกรลาส พระสยมภูวญาณ พระสยมภูวนาถ เมื่อคราวถอดงาช้างขว้างไปปักอกทศกัณฐ์




พิฆเณศวร-พระ
ลักษณะหัวโขน หน้าเป็นช้างสีสัมฤทธิ์ หรือสีแดง สวมเทริดยอดน้ำเต้า หรือมงกุฎน้ำเต้าเฟือง
เทพเจ้าแห่งศิลปะ พระพิฆเณศวร หรือ พระวิฆเนศวรนี้ ตามความนิยมแห่งไสยศาสตร์ว่า เป็นเจ้าแห่งความรู้ มีชื่อเรียกอีกหลายชื่อ เป็นต้นว่า อขุรถ คชมุข กรีมุข เอกทันต์ ลัมพกรรณ สัมโพทร ทวิเทห คเณศ พิเนศ เป็นโอรสของพระอิศวรกับพระอุมา มีรูปลักษณ์เป็นมนุษย์ อ้วนเตี้ยท้องพลุ้ย หูยาน มีเศียรเป็นช้าง มีงาข้างเดียว มี 4 กร ถือ บ่วง และขอช้าง ภาพเขียนบางภาพมีถือวัชระบ้าง จักร์บ้าง สังข์บ้าง คฑาบ้าง ดอกบัวบ้าง มีพาหนะเป็นหนู ในบทละเครื่องรามเกียรติ์เป็นนายกอง ปีกซ้ายทัพพระอิศวรเมื่อสงครามตรีบุรัม ต่อมาอวตารเป็นเสนาวานรชื่อนิลเอก





นารายณ์- พระ
ลักษณะหัวโขน หน้าพระสีดอกตะแบก สวมมงกุฎยอดเดินหน หรือมงกุฎยอดชัยเทพเจ้าผู้รักษาความดีพระนารายณ์อยู่ในตำแห่งพระมเหสักขเทวราชองค์ที่สองแห่งพระเป็นเจ้าทั้งสามของพราหมณ์ มีชื่อหลายชื่อตามฤทธิ์ตามเดชและเหตุการณ์ เช่น วิษณุ หรือพิษณุหิริอนันตไศยน ลักษมีบดี และจตุรภุช เป็นต้น กายเป็นสีดอกตะแบก 4 กร ทรงสังข์ คฑา จักรศร มีพญาครุฑเป็นพาหนะ มีอนันตนาคราชเป็นบัลลังค์ สถิต ณ เกษียรสมุทร มีมเหสีชื่อ พระลักษมี และพระศรี
พระนารายณ์อวตารเป็นปางใหญ่มีอยู่ 10 ปาง คือ
1. มัตสยาวตาร เป็นปลาไปปราบสังขอสูร 2. กูรมาวตาร เป็นเต่าไปปราบอสูรมัจฉา
3. วราหาวตาร เป็นหมูไปปราบเหรันตยักษ์ 4. นรสิงหาวตาร เป็นนรสิงห์ไปปราบท้าวหิรัณตาสูร
5. วามนาวตาร เป็นคนเตี้ยไปปราบท้าวตาวันตาสูร 6. ปรศุรามาวตาร เป็นรามสูรไปปราบกษัตริย์อรชุน
7. รามาวตาร เป็นพระรามไปปราบท้าวทศกัณฐ์ 8. กฤษณาวตาร เป็นพระกฤษณะไปปราบท้าวพาณาสูร
9. พุทธาวตาร เป็นพระสมณโคดมปราบท้าววัสดีมาร 10. กัลกิยาวตาร เป็นมหาบุรุษจะบันดาลให้โลกเป็นบรมสุข ในเรื่องรามเกียรติ์ พระอิศวรเชิญให้อวตารในโลกมนุษย์ เป็นโอรสท้าวทศรถพร้อมด้วยพระลักษมีพญาอนันนตนาคราช คฑาเพชร จักร สังข์ กับหมู่เทวดา แบ่งภาคไปเกิดเป็นทหารวานรพงศ์ ในกรุงชมพูและ ขีดขินและประทานพรให้พระนารายณ์ไปกำเนิดในครรภ์นางเกาสุวิยา ทรงนามว่า ราม ให้จักรเกิดในครรภ์นางไกยเกษีเป็นพระพรต พญานาคและสังข์เกิดในครรภ์นางสมุทรชาเป็นพระลักษณ์กับพระสัตรุดให้พระลักษณ์ไปเกิดในลงกา เป็นธิดาทศกัณฐ์ ชื่อ สีดา
 

พรหมธาดา-พระ
ลักษณะหัวโขน หน้าพระสีขาว 4 พักตร์ ทำหัวโขนเป็น 2 แบบ คือแบบแรกทำเป็นหน้า 2 ชั้น ชั้นแรกเป็นหน้าปกติ 1 หน้า ชั้นที่ 2 ทำเป็นหน้าเล็ก 3 หน้า สวมมงกุฎชัย แบบที่สองทำเป็นหน้าชั้นเดียว มีหน้าปกติ 1 หน้า หน้าเล็ก 3 หน้า เรียงไว้ตรงท้ายทอย สวมมงกุฎน้ำเต้า 5 ยอด หัวโขนนี้อาจใช้แสดงสหบดีพรหม และท้าวมาลีวราชด้วย
เทพเจ้าแห่งพรหมวิหาร เป็นพระมเหสักขเทวราช องค์ที่ 3 ผู้เป็นเจ้าเป็นใหญ่ในชั้นพรหม มี 4 พักตร์ 8 กร ถือธารพระกร ช้อน หม้อน้ำ คัมภีร์ มีประคำคล้องพระศอ มีธนูชื่อ ปรวีตะ มีหงส์เป็นพาหนะ พระพรหมมีกายสีขาว เป็นผู้มีน้ำพระทัยกอรปด้วย เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา ทางพระพุทธศาสนาจึงได้เรียกว่า พรหมวิหาร




อินทร์-พระ
ลักษณะหัวโขน หน้าพระสีเขียว สวมมงกุฎยอดเดินหน
เจ้าแห่งเทพนครอมรวดี ผู้ให้ความช่วยเหลือมนุษย์ เป็นมเหสักขเทวราชองค์ที่ 4 เป็นใหญ่อยู่ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เป็นโอรสพระกศัยปเทพบิดร พระอทิติเป็นมารดา มีนามหลายนาม เช่น สหัสนัยน์ เมฆวาหน เพชรปาณี มรุตวาน ศักระ มเหนทร มัฆวาน อมรินทร์ เป็นต้น
มีกายสีเขียว 1 พักตร์ 2 กร สถิตในวิมาน ชื่อเวชยันต์ ช้างทรงชื่อไอราพต สารถีชื่อมาตุลี ช่างชื่อวิศวกรรม มีมเหสี 4 องค์ คือ สุจิตรา สุชาดา สุธรรมา และสุนันทา แบ่งภาคเป็นพาลี





มาตุลี-พระ

ลักษณะหัวโขน หน้าพระสีขาว สวมมงกุฎน้ำเต้ากลม อำมาตย์พระอินทร์คนที่ 1 เป็นสาถีขับรถพระอินทร์ กายสีขาว 1 พักตร์ 2 กร

 

 



วิศนุกรรม หรือวิศวกรรม หรือวิษณุกรรม-พระ
ลักษณะหัวโขน หน้าพระสีเขียว หัวโล้น ที่ผมเขียนเป็นลายดอกไม้ หัวโขนอีกแบบหนึ่งโพกผ้าหรือสวมมงกุฎน้ำเต้า หรือเทริดยอดน้ำเต้า
อำมาตย์พระอินทร์คนที่ 3 เป็นเทวดานายช่างของพระอินทร์ คู่กับวิศวพรหมซึ่งเป็นนายช่างของพระพรหม
กายสีเขียวมี 1 พักตร์ 2 กร ในบทละครเรื่องรามเกยรติ์ ได้ทำหน้าที่เป็นยกกระบัตรทัพแห่งพระอินทร์ เมื่อคราวรบกับอินทรชิต


 


ปัญจสีขร-พระ

ลักษณะหัวโขน หน้าพระสีขาว สวมมงกุฎน้ำเต้า 5 ยอด
เป็นเทพคนธรรพ์ มีกายสีขาว 1 พักตร์ 4 กร เป็นเทพเจ้าแห่งวิชาการดนตรี ถือบัณเฑาว์ และพิณหรือกระจับปี่ รับอาสาพระอิศวรช่วยพระนารายณ์อาวตารลงไปปราบยักษ์ โดยจุติมาเป็นณาณรสคนธ์ วานรเตียวเพชร

 

ปรคนธรรพ(ประโคนธรรพ์)-พระ

ลักษณะหัวโขน หน้าพระสีหงเสน หรือสีเขียว หรือสีเขียวใบแค หัวโขนบางหัวจะมีลายเป็นวงทักขิณาวัฎที่บริเวณใบหน้า มีลักษณะทำเป็นหน้าหนุ่ม และหน้าแก่ สวมชฎายอดบวชหรือชฎายอดฤาษี(ยอดดอกลำโพง) จอนหูมีแบบมนุษย์ และแบบฤาษี หรือสวมมงกุฎยอดน้ำเต้า ยอดของคนธรรพ์ เป็นเทพเจ้าแห่งวิชาการดนตรี ขับร้อง และดีดสีตีเป่า นัยว่าเป็นผู้คิดประดิษฐ์พิณขึ้น มีนิสัยเจ้าชู้ ถือว่าเป็นบรมครูแห่งการดนตรี กายสีหงเสน หรือสีเขียว หรือสีเขียวใบแค มี 1 พักตร์ 2 กร มีลักษณะเด่น คือ มีลายเป็นวงทักขิณาวัฎทั้งตัว มีพระขรรค์เป็นอาวุธ มักถือพิณติดตัวเป็นประจำ

พระอิศวร พระพิฆเณศวร พระนารายณ์ พระพรหมธาดา พระอินทร์ พระมาตุลี



Copyright March 2003. All Right Reserved. Contact US E-mail : Tula1407@hotmail.com