Λπό αυτή, μπορούν επίσης να περιληφθούν και διαδικασίες χρήσης και διάδοσης. Η Γεωπληροφορική (που συχνά αναφέρεται και ως ΚΓεωματικήΚ) προσφέρει το θεωρητικό πλαίσιο ενοποίησης πολλών παραδοσιακά αυτοτελών ειδικεύσεων του Αγρονόμου Τοπογράφου Μηχανικού, που σχετίζονται με την ερμηνεία, καταγραφή, γεω-αναφορά, ποιοτική αξιολόγηση και περιγραφή στοιχείων του γεωγραφικού χώρου (γεωδαισία, γεω-εντοπισμός-GPS, φωτογραμμετρία, τηλεπισκόπηση), την παρουσίαση τους (χαρτογραφία), καθώς και αυτών που σχετίζονται με την ανάλυση και το σχεδιασμό (γεωγραφία, υδρολογία, οδοποιία, μεταφορές, κλπ.). Έτσι, διαπιστώνεται διεθνώς (Αμερική, Καναδά, Ευρώπη και Αυστραλία) μια ευρεία αλλαγή στις ονομασίες των πανεπιστημιακών τμημάτων από Departments of Surveying Engineering σε Departments of Geomatics or Geoinformation. Το ίδιο συμβαίνει με επιστημονικά περιοδικά και επαγγελματικούς συλλόγους.

Στην πραγματικότητα, η στροφή προς τις δραστηριότητες αυτές σχετίζεται με τις αυξανόμενες ανάγκες της κοινωνίας για γεωγραφική πληροφορία (GI) τεκμηριωμένης ποιότητας. Το νέο στίγμα της ώθησης προς την κατεύθυνση αυτή δίνουν και δυο καθοριστικά γεγονότα του 1994:

• το Ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης ΚΗ Ευρωπαϊκή πορεία προς την Κοινωνία των ΠληροφοριώνΚ (Delors White Paper, Bangemann Report), και
• η ανάπτυξη της εθνικής υποδομής χωρικών δεδομένων (U.S. National Spatial Data Infrastructure) μετά από την περίφημη σχετική Οδηγία του Προέδρου Clinton.

Σε ευρωπαϊκό πολιτικό επίπεδο, οι υπουργοί συχνά εκφράζουν την ανάγκη πλήρους και αξιόπιστης γεωγραφικής πληροφορίας (pan-european geographic data sets) για τον αποτελεσματικό σχεδιασμό και την παρακολούθηση αναπτυξιακών, περιβαλλοντικών και αγροτικών προγραμμάτων (π.χ., στα πλαίσια του European Spatial Development Perspective - ESDP). Πολλές ευρωπαϊκές διευθύνσεις και υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα οι Μεταφορές (DG VII), η Τηλεματική (DG XII), το Περιβάλλον (DG ΧΙ και European Environment Agency), η Βιομηχανία (DG ΧΙΙΙ), η Γεωργία (DG VI), και η Έρευνα (DG XII), βασίζουν δραστηριότητες και πολιτική στα γεωγραφικά δεδομένα. Ιδιαίτερο βάρος στην ευρωπαϊκή διάσταση της γεωγραφικής πληροφορίας έχει δοθεί και από το Πρόγραμμα GISDATA του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Επιστημών (European Science Foundation). Για το συντονισμό και τη βελτίωση της επικοινωνίας, το Σεπτέμβριο του 1995 η DG XIII ξεκίνησε τρία σχετικά έργα -- GI-POLICY, GI-BASE και GI-META. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η προσπάθεια διαμόρφωσης μιας ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής για γεωγραφική πληροφορία, γνωστή ως GI2000. Οι δραστηριότητες του GI2000 σχετίζονται με το γνωστό Πρόγραμμα INFO2000 διάρκειας 1996-1999 της DG XIII/E που είναι σε εξέλιξη και αφορά στην τόνωση της ευρωπαϊκής ανάπτυξης και αξιοποίησης προϊόντων πολυμέσων με ένα προϋπολογισμό 65 MECU. Η γεωγραφική πληροφορία αποτελεί μια από τις τέσσερις κύριες θεματικές περιοχές του Προγράμματος.

Σημαντικότατο ρόλο στην ανάπτυξη και διάδοση της Γεωπληροφορικής έχει διαδραματίσει και η εξέλιξη των τεχνολογιών υποστήριξης. Τα Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών (Geographic Information Systems - GIS) αποτελούν την τεχνολογική μόνο πλευρά αυτής της δραστηριότητας, που εστιάζει στην ανάπτυξη συστημάτων και την υλοποίηση εφαρμογών. Η ουσία πάντως, πίσω από αλλαγές ονομάτων και τίτλων σπουδών, βρίσκεται στην ανάγκη επαναπροσδιορισμού του ρόλου του Αγρονόμου Τοπογράφου Μηχανικού στις νέες κοινωνικο-οικονομικές και τεχνολογικές συνθήκες, και στις αλλαγές που αυτό συνεπάγεται για τα εκπαιδευτικά προγράμματα.

Με το θέμα αυτό, δύο τελευταίες σημαντικές συναντήσεις, στις οποίες εκπροσωπήθηκε και το ΤΕΕ, ήταν και τα συνέδρια THINK TANK III (Geο-Information Management Systems - A Major Global Public Issue and its Educational Challenges) που έγινε στη Βιέννη-Αυστρία τον Μάιο του 1994, και THINK TANK IV (Applied and Academic Geomatics into the 21st Century) που έγινε στην πόλη Κεμπέκ του Καναδά τον Ιούνιο του 1995. Το THINK TANK V θα γίνει στο Παρίσι, ενώ έχει προταθεί στην Ελλάδα η ανάληψη της διοργάνωσης του THINK TANK VII. Τα κεντρικά προβλήματα που απασχόλησαν τις προηγούμενες συναντήσεις ήταν τα εξής:

1. Ο ρόλος του ΑΤΜ στην εξυπηρέτηση κοινωνικών αναγκών.
2. Η αναμόρφωση του εννοιολογικού γνωστικού πυρήνα της ειδικότητας του ΑΤΜ.
3. Η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των υφιστάμενων προγραμμάτων σπουδών και εκπαιδευτικών μοντέλων.
4. Η ανάπτυξη ενός νέου Προγράμματος Σπουδών για τον ΑΤΜ βασισμένο στη Γεωπληροφορική.

Τα σύνθετα προβλήματα της κοινωνίας των πληροφοριών και οι απορρέουσες από αυτά ανάγκες της αγοράς χρήζουν οργανωμένης και διευρυμένης αντιμετώπισης. Στην προσπάθεια διαμόρφωσης μιας μελλοντικής διαχρονικής φυσιογνωμίας για τον ΑΤΜ, απαιτούνται:

• ορθολογιστική αφομοίωση των σύγχρονων τεχνολογιών αιχμής,
• τόνωση και εκσυγχρονισμός του βασικού γνωστικού πυρήνα που χαρακτηρίζουν τον ΑΤΜ, και
• ανάπτυξη νέων εξειδικεύσεων.

Ο ΑΤΜ του σήμερα αποκτά τη βασική επιστημονική-τεχνολογική προσέγγιση του μηχανικού. Ο ΑΤΜ της Γεωπληροφορικής του αύριο, στις θεμελιώδεις αυτές γνώσεις πρέπει να προσθέσει γνώσεις πληροφορικής, στρατηγικού σχεδιασμού, θεωρίας οργάνωσης και επιχειρησιακής έρευνας, και ικανότητες συστηματικής επίλυσης σύνθετων προβλημάτων του χώρου. Αυτά τα εφόδια θα γίνονται ολοένα πιο απαραίτητα για επιτυχία σε μια ανταγωνιστική αγορά όπου η προστασία των επαγγελματικών δικαιωμάτων γίνεται δυσκολότερη ενώ η συνεργασία των ειδικοτήτων απαραίτητη. Με αυτό το στόχο στο κατώφλι του 21ου αιώνα, η διεθνής κοινότητα των ΑΤΜ προχωρά ήδη στη σύνταξη μιας Κλευκής βίβλουΚ (Geomatics White Paper) για εξέλιξη και διεύρυνση του αντικειμένου του ΑΤΜ με την παροχή διεξόδων προς την Γεωπληροφορική.

Από ελληνικής πλευράς, στο μεν παραγωγικό τομέα, οι ανάγκες εκσυγχρονισμού της ειδικότητας του ΑΤΜ οδηγούνται από τον γενικότερο τεχνολογικό κατακλυσμό αλλά και από τις απαιτήσεις των πάσης φύσεως μελετών και έργων που εκτελούνται, με μεγαλύτερες ίσως αυτές του Εθνικού Κτηματολογίου. Στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση, τα Τμήματα ΑΤΜ των ΕΜΠ και ΑΠΘ, συνειδητοποιώντας τις αλλαγές αυτές προσπαθούν να εκσυγχρονίσουν τα προγράμματα σπουδών τους. Η ανάγκη δημιουργίας ενός διαφορετικού πανεπιστημιακού περιβάλλοντος όπου, παράλληλα με την απαραίτητη για Τμήματα Μηχανικών αξιοποίηση τεχνολογιών αιχμής, θα αναπτύσσονται ιδέες και αρχές μη καθοδηγούμενες αποκλειστικά από την τεχνολογία, είναι προφανής. Στο ίδιο πνεύμα είναι και δύο ενέργειες του Τμήματος ΑΤΜ του ΕΜΠ, με πρώτη την ίδρυση Κέντρου Γεωπληροφορικής για την πλήρη υλικοτεχνική υποστήριξη πάσης φύσεως δραστηριοτήτων - εκπαιδευτικών, ερευνητικών και συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, και δεύτερη την έγκριση οργανωμένου Μεταπτυχιακού Προγράμματος Γεωπληροφορικής που θα οδηγεί σε διδακτορικό δίπλωμα.

Η πρόκληση και σημασία της Γεωπληροφορικής για τον Αγρονόμο Τοπογράφο Μηχανικό του 2000 είναι μεγάλη. Είναι συνεπώς απολύτως επιβεβλημένη η διαρκής και στενή παρακολούθηση των διεθνών εξελίξεων καθώς και η συνεργασία και εκπροσώπηση των επαγγελματικών και εκπαιδευτικών φορέων σε συναντήσεις όπως αυτές των GEOMATICS THINK TANKS, αλλά και του GI2000, όχι απλά για αποκομιδή διεθνών απόψεων, τάσεων και πολιτικής, αλλά κυρίως για ενεργή συμμετοχή στη διαμόρφωσή τους.

^* Δημοσιευμένο στο Ενημερωτικό Δελτίο του ΤΕΕ, Οκτ. 1996.