Theo Thijssen Bulletin 8

De onbekende Theo Thijssen
Nieuwe tentoonstelling in Theo Thijssen Museum
Kees de jongen, Het taaie ongerief, Schoolland, De gelukkige klas, Het grijze kind: die titels zijn in brede kring bekend. Maar zelfs geheide Thijssen-fans kijken glazig bij titels als Dronken Gijs, De prestatie, Tot een doel en Dagboekblaadjes. Dat is het onbekende oeuvre van Theo Thijssen, ooit verschenen in bladen en bloemlezingen, maar nooit als zelfstandig boek en daardoor weer in vergetelheid geraakt. Al die teksten krijgen een tweede leven in het vijfde deel van het Verzameld werk van Theo Thijssen, dat voorjaar 1999 verschijnt bij Atheneum Polak & Van Gennep en Thomas Rap. Ter gelegenheid daarvan heeft het Theo Thijssen Museum alvast een bescheiden tentoonstelling rond Thijssens onbekende werk ingericht.
Naast acht romans schreef Theo Thijssen vele korte stukken, verhaaltjes en columns. Een deel van die losse teksten bundelde hij in Egeltje en Een bonte bundel, de rest bleef tot voor kort slechts bij een enkeling bekend. Peter-Paul de Baar en Rob Grootendorst verzamelden Thijssens literaire, ongebundelde stukken uit diverse tijdschriften en bloemlezingen en brachten ze bijeen in het vierde deel van het Verzameld werk.
Thijssen publiceerde op achttienjarige leeftijd zijn eerste literaire schets ‘Dronken Gijs', in Baknieuws, het tijdschrift van leerlingen van de Haarlemse kweekschool waarvan hij kort daarop hoofdredacteur werd. Onder zijn leiding werd het een blad voor alle ‘kwekelingen’ (pabo-studenten, zouden we nu zeggen) in Nederland. Daarna bracht hij twee jaar achtereen (1898, 1899) een Almanak voor Kweekelingen uit, waarin hij onder het pseudoniem Frans Taus gedichten, aforismen en schetsjes publiceerde. Daarnaast vond Thijssen zijn podium in reeds bestaande tijdschriften, zoals Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift, waarin ‘Tot een doel' verscheen (juni 1899), en in School en Leven, tijdschrift voor opvoeding en onderwijs in school en huisgezin van Jan Ligthart, waarin in 1901 het verhaal ‘School' werd gepubliceerd, duidelijk een voorstudie voor zijn roman Barend Wels (1908).
In de jaren twintig was Thijssen zeer productief. Hij was redacteur van twee tijdschriften van de Bond van Nederlandsche Onderwijzers, De Bode en School en Huis, waarvoor hij veel schreef. Voor School en Huis schreef hij onder meer de feuilletons 'Kees de jongen' en 'Schoolland', maar ook kortere stukjes die hij ‘Dagboekblaadjes' noemde. Zij hebben vaak zijn kinderen tot onderwerp, maar af en toe ook een actuele gebeurtenis.
In het sociaal-democratische weekblad Wij (ondertitel: Ons werk ons leven) schreef Theo Thijssen een column over de meest uiteenlopende onderwerpen. Het fraai geïllustreerde familietijdschrift was een uitgave van De Arbeiderspers, die het vanaf januari 1935 in een oplage van meer dan 70.000 exemplaren uitbracht. Lang duurde Thijssens medewerking echter niet; in september van dat jaar stopte zijn column, waarschijnlijk omdat hij het te druk kreeg door zijn benoeming tot lid van de Amsterdamse gemeenteraad. (Kamerlid was hij al.)
Voor kinderen schreef Thijssen twee navertellingen van de eeuwenoude legenden ‘Tijl Uilenspiegel' en ‘Reinaert de vos'. Beide verhalen verschenen in Het boek voor de jeugd (1938). En niet voor maar óver de jeugd schreef Thijssen `De prestatie' in de bundel Kinderen. Deze autobiografische schets over een voettocht naar Halfweg en terug, zonder eten of drinken, is wederom een zeer herkenbaar stuk Thijssen.
Deze tentoonstelling duurt tot half mei en werd weer samengesteld door Wieneke 't Hoen en Hinke Brinkman. Naar verwachting zal deel IV van het Verzameld werk in april 1999 verschijnen, bij de uitgevers Athenaeum-Polak & Van Gennep en Thomas Rap.
De ‘Oer-Kees’ en andere Thijssen-boeken
In het Theo Thijssen Museum verkopen wij alle leverbare boeken van en over Theo Thijssen en de Jordaan, plus antiquarische Thijssen-boeken.
In 1995 gaven wij zélf De Oer-Kees uit: de alleroorspronkelijkste versie van Kees de jongen, zoals die tussen 1908 en 1915 in afleveringen verscheen in Thijssens blad De Nieuwe School. Hans Bayens maakte speciaal voor deze bibliofiele uitgave negen illustraties. Het boek is prachtig uitgevoerd, met harde kaft en is persoonlijk gesigneerd door de illustrator. De prijs is thans f 75,-.
Het boek is te koop in ons museum of te bestellen via uw boekhandel (ISBN 90.80242.51.9).
Nieuwe directeur
Sinds 1 maart heeft het Theo Thijssen Museum in de Amsterdamse Jordaan een nieuwe directeur: Hans Stoovelaar. Hij is de opvolger van Thijs Wierema, die na drie drukke jaren van (onbezoldigd) werk voor het museum iets meer rust wil hebben. Thijs werd bij zijn afscheid benoemd tot erelid.
De nieuwe directeur stamt net als Thijssen uit een rood nest. Zijn vader Jan Stoovelaar was een van de boegbeelden van de Arbeiders Jeugd Centrale (AJC), de jeugdbeweging van de vooroorlogse Sociaal-Democratische Arbeiderspartij. Hans was tot voor kort Hoofd Onderhoud Bruggen van de gemeente Amsterdam. In de loop der jaren gaf hij blijk van een grote interesse in de geschiedenis van zijn werkterrein in brede zin. Hij publiceerde onder meer een boekje over de geschiedenis van de Wiegbrug in Oud-West, over allerlei hilarische calamiteiten met Amsterdamse bruggen in de laatste eeuwen en over de geschiedenis van het Amsterdamse ‘eiland’ Uilenburg. Zijn belangstelling voor Theo Thijssen bleek onder meer uit het feit dat hij in 1983, samen met Rik Biesma-Thijssen (kleindochter van de schrijver) een heruitgave verzorgde van Thijssens verhalenbundel Egeltje (1929). Met bruisende energie heeft hij zich op zijn nieuwste functie gestort. Een belangrijk resultaat is de uitbreiding van ons vrijwilligersteam. Daarnaast ijvert hij onverdroten voor de vernoeming van twee Amsterdamse bruggen naar Kees en zijn grote liefde Rosa Overbeek!
Wieneke weg!
Tot ons groot verdriet heeft Wieneke ‘t Hoen afscheid genomen als conservator van het Theo Thijssen Museum. In deze onbetaalde functie beheerde zij niet alleen conscentieus onze collectie, maar richtte ook vanaf de opening van het museum al onze tentoonstellingen in, eerst met Linda Veega, later met Hinke Brinkman. Helaas heeft Wieneke het intussen veel te druk met andere dingen. Het minste wat wij konden doen is haar benoemen tot Erelid. Wij zijn blij dat Hinke de verantwoordelijkheid voor de komende tentoonstellingen van haar over wil nemen, terzijde gestaan door de nieuwe krachten Tigrelle Uyttenwaal en Erik Poolman.
Het Theo Thijssen Museum in 1998
Over het bezoek aan ons museum hadden we weer niet te klagen. Goed, we halen niet de scores van het Rijksmuseum of Madame Tussaud, maar de toeloop is groot genoeg om (te zamen met de broodnodige donaties, de boekverkoop e.d.) onze begroting sluitend te maken en zelfs een kleine reserve op te bouwen. Dit jaar trok het museum zo’n 1500 bezoekers, nog afgezien van de ruim 400 deelnemers aan de steeds populairder Thijssen-wandelingen. Over niet al te lange tijd verwachten we onze 10.000ste bezoeker! Zonder de financiële bijdragen van de Vrienden van Theo Thijssen zouden we echter niet meer bestaan, want we hebben nog altijd veel meer kosten (huur, gas & licht, publiciteit etcetera) dan het museum rechtstreeks opbrengt. Zoals u weet krijgen wij geen subsidie. En tegenslag zit in een klein hoekje: onlangs begaf onze video-recorder het bijvoorbeeld! Stort dus (als u dat nog niet deed) uw bijdrage voor 1998 op onze postrekening 61.81.100 of bankrekening 44.67.41302, t.n.v. de Stichting Theo Thijssen te Amsterdam. Donateurs worden automatisch lid van de Vereniging van vrienden van Theo Thijssen, ontvangen het Theo Thijssen Bulletin en hebben een jaar gratis toegang tot het museum. Het volgende bulletin wordt alleen gestuurd aan degenen die hun contributie voor het lopende jaar hebben voldaan...
Theo Thijssen op internet
Sinds enige tijd heeft het Theo Thijssen Museum een heuse website op het Internet. Daarop staat algemene informatie over het museum, aankondigingen van nieuwe tentoonstellingen, een korte biografie van Thijssen, Schoolland als feuilleton, passages uit In de ochtend van het leven en zowaar een Engelse vertaling van de zwembadpas-scène uit Kees de jongen. Judith van Praag, een Amsterdamse die in Seattle verdwaald raakte, maakte geheel belangeloos deze vertaling. De zwembadpas heet nu 'swimming pool swagger'! Het internet-adres is: https://members.tripod.com/~theothijssen/index.html.
Thijssen en Van Dishoeck
In het zevende Jaarboek Letterkundig Museum, dat eind oktober uitkwam, staat een boeiend artikel van onze scheidende conservator Wieneke ‘t Hoen: ‘Mijn vriend de uitgever. Theo Thijssen en zijn uitgever C.A.J. van Dishoeck’. Het is een uitgewerkte versie van de lezing die zij gaf bij de opening van onze tentoonstelling over Thijssen en Van Dishoeck op 18 september 1997. Er staan vele citaten in uit Thijssen brieven aan zijn uitgever, inclusief een onlangs door ‘t Hoen gevonden nog onbekende briefkaart, geschreven op 20 novermber 1943, een maand voor Thijssens dood.
Voorzitter werd professor
Op 25 september hield dr. Rob Grootendorst, voorzitter van de Stichting Theo Thijssen, zijn inaugurale rede als hoogleraar in de Taalbeheersing van het Nederlands. We zijn erg trots dat we onze stichting nu een echte professor als voorzitter heeft. Van harte, Rob!
Thijssen-wandelingen
Op zondag 2 mei 1999 beginnen weer onze wekelijkse wandelingen door het Amsterdam van Thijssens jeugd, tevens het decor van enkele van zijn romans. De rondleidingen (iedere zondag, 13.00 uur) duren ongeveer twee uur en kosten f 10,- per persoon, inclusief toegang tot het museum. Reservering is gewenst.
--- Dagboekblaadjes
door D. (= Do Thijssen)
"'k Ontvang daar een kaart van een oud-leerling, berichtend de geboorte van z'n zoon. En ik constateer dat we oud worden, zo langzamerhand. Maar meteen schiet me het lesje te binnen dat deze zelfde jongeman me een tiental jaren geleden gaf--zonder het zelf te weten:
Hij was op school zwak geweest in de edele Nederlandse taal en had zelfs zijn Getuigschrift voor Loffelijk Ontslag nog een ogenblik in gevaar gebracht. Gelukkig heeft mijn toenmalige lichtzinnigheid hem erdoor geholpen; hij heeft z'n loffelijk ontslag gekregen, ondanks het feit dat in zijn laatste taalschrift het aantal rode streepjes abnormaal groot was.
Wat jaren later ontmoette ik hem weer. Hij had het goed gemaakt, hij was wat geworden in de maatschappij. En ik, bij wijze van wrang grapje, vroeg: `En, maak je tegenwoordig minder taalfouten?'
Hij bleef volkomen ernstig en antwoordde: `Och, wat zal ik u zeggen: 'k maak tegenwoordig geen taaloefeningen meer.' "
D.
(Uit: School & Huis, weekblad voor opvoeding en onderwijs, 21 januari 1922.)
Terug naar onze homepage: Theo Thijssen Museum

This page has been visited times.