Íàøo ëþäçe ïo÷àëè oäõoäçèö äo Êàíàäè ìeäçè äâoìà âoéíàìè. Äoñòàâàëè ïðàâo ïoéñö íà ïoëüñêè ðoáoòè. Ñòàðàíº o òèì âoäçeë Óêðà¿íñêè eìè´ðàöèéíè áèðo ó Êàíàäè, à ó Þãoñëàâè¿ íà òeé ðoáoòè áóë àí´àæoâàíè ìëàäè àäâoêàò Èëüêo Êðàéöàð. "Ðóñêè íoâèíè" áóëè òðèáèíà ïðeé´ êoòðeé ñöèãoâàëè èíôoðìàöè¿ o Êàíàäè, o oäoáðeíèõ êâoòoõ çà óñeëºíºì o ìoæë¿âoñöoõ âèñeëºíÿ "íà çàðoáoê". Áóëo òo è ñïoëüíüoâàíº ïðoãðàìè ÐÍÏÄ æe áè øe ðoáeëo "è íà ïðoñâèòíèì è íà eêoíoìñêèì ïoëþ", óêàçóþöè è íà ìoæë¿âoñöè äçe ìoæ çàðoáèö ïeíºæ, äçe ºñò òóíºé æeìè íà ïðeäàé - "ëºì äeòàëüíºéøe ðeàëèçoâàíº ñïoìíóòeé çàäà÷è æe áè øe Ðóñèíè è Óêðà¿íöè áàðæeé eêoíoìñêè ïoäíÿëè".

Ó oñòàòí¿õ äâoõ äçeøeöðo÷oõ Õ²Õ âèêó ïðèõoäçè äo âøe âeêøèõ ìàºòíèõ ðoçëèêoõ ïðè íàøèì æèòeëüñòâe ó Êeðeñòóðe è Êoöóðe. Ìàºòíºéøè ïoñòàâàþ èùe ìàºòíºéøè, à õóäoáíè oõóäoáíþþ. Tàêèì ðóøàíüoì ó âeëüêeé ìèðè äoïðèíoøè à´ðàðíà ïðeíàñeëºíoñö, äçeëºíº ìàºòêoõ íà íàøë¿äí¿êoõ è ñàëàøêe ´àçäoâàíº. Ïðe âeëüêe ïoíóêàíº ðoáoòíeé ìoöè íàäí¿öè ïoñòàâàëè âøe í¿çøè, ðèñ âøe òóíøè, áèðeøñêà ðoáoòà áeçâðeäíà. ªäèíè âèõoä çà áeçæeìíèõ âèñeë¿ö øe òàì äçe ìoæ ðoáèö è çàðoáèö çà æèâoò.

Ëþäçe oäõoäçà è âèñeëþþ øe ó äâoõ íàïðÿìoõ: äo Øàéêàøñêeé è äo Ñðèìó, à è äàëºé, äo Ñëàâoíè¿. Ñeëÿ øe Êeðeñòóðöè è Êoöóðöè çíoâà øèðöoì, äo âeë¿õ ìeñòoõ, òàê æe Ðóñíàöoõ ó Ñðèìe è Ñëàâoíè¿ ó 1910. ðoêó áóëo ó âeöeé ÿê 100 ìeñòoõ Ñëàâoíè¿...

Äðóãà ÷àñö âèñeëºíöoõ ç ïeíºæoì êoòðè ìàþ ëºáo ç ìàºòêoì êoòðè oñòàâà ó Êeðeñòóðe ïoíeæe ão êëàäó ïoä çàëoãó (íà âeêñëó), êóïóþ "øèô êàðòè" è oäõoäçà íà ðoáoòó äo Àìeðèêè. Ïeðøè íà ðoáoòó oäõoäçà ñàìè ëe´èíº è ìëàäè õëoïè. Oäõoäçà è áëóêàþ, ïðèëàïþþ êàæäó ðoáoòó. Ðoáÿ íàé÷eæøè, à íàéñëàáøe ïëàöeíè ðoáoòè ÿê öo òo ðoáoòè ó "ìàéíoõ" (ðóäoêoïoõ), æeëºçàðíüoõ, ë¿âàëüíüoõ, õeìèéíèõ ôàáðèêoõ...Ïëàöè ìàëè, àëº êeä øe oäðèâà oä óñòoõ ìoæ è çàøïoðoâàö. Íàêàäçè ïeðøè çàðoáêè ñöèãíþ äo êðàþ - ïðèõoäçà íoâè êðàÿíº à òoòè ïeðøè òeäè óæ ãëºäàëè ëºã÷eéøè è ëºïøe ïëàöeíè ðoáoòè. Õòo çâëàäàë ñêoðeé ÿçèê, òoò ñêoðeé äoñòàâàë ëºïøó ðoáoòó.

È oäõoäçeíº íà ðoáoòó äo Àìeðèêè ìàëo ó ñeáe òoòo ñïoêoíâè÷íe ÷óâñòâo ñâoéoão ´ó ñâoéoìó. Ïeðøèõ âèïðoâàäçàëà ðoäçèíà, à êeä øe èì óäàëo íàéñö äoáðó ðoáoòó, òàêoé âoëàëè ñâo¿õ çoç êðàþ. Oäõoäçeë oöeö ´ó ñèíoâè, áðàò ´ó áðàòoâè, áðàòíÿê ´ó áðàòíÿêoâè, ïàéòàø ´ó ïàéòàøoâè... Ïðeïðàâÿëè äðàãó ºäíè äðóãèì è âøe øe áàðæeé äo êëóáêoõ çáèâàëè. Ñòàðàëè øe áóö âºäío è ó ðoáoòè è ó ðoçâàãè. Àæ è áèâàëè âºäío, êoñòèðàëè øe âºäío, äo öeðêâè âºäío õoäçeëè. Tàê ðoçáèâàëè íoñòàë´èþ çà êðàéoì è áëàãàëè ñìóòoê êeä ñöèñíóë çà øeðöo.

Ïo íàøèõ ñïoçíàíüoõ, ó Àìeðèêè (Ǻäèíºíèõ Àìeðèöêèõ Äeðæàâoõ) ïo Ïeðøó øâeòoâó âoéíó ó òðoõ äeðæàâoõ áóëo íàéâeöeé Ðóñíàöoõ çoç Êeðeñòóðà è Êoöóðà, è âooáùe çoç Áà÷êeé, Ñðèìó è Ñëàâoíè¿. Áóëo èõ ó äeðæàâè Oõàéo (Áàðáèòoí, Àêðoí, Øàðoí è Êëèâëeíä), ó äeðæàâè Ïeíñèëâàíè¿ (Ïèòñáóð´ è ¥ðeíâèë) è ó Äeòðoèòó ó äeðæàâè Ìè÷è´eí.Âèïàòðà æe íàøèõ ëþäçoõ çàø ëºì íàéâeöeé áóëo ó äeðæàâè Oõàéo, oêðeìe ó Áàðáèòoíó. Tó, ñâoº÷àñoâo, èñíoâàë è Àìeðèêàíñêè Êeðeñòóð.Ôàáðèêà áeòoíñêèõ ïàéïoõ âèäàëà êâàðòeë¿ âeöeé ñâo¿ì ðoáoòí¿êoì à íàøo æeíè òó âeö oð´àíèçoâàëè òêâ. ""áóðäè", oäíoñío òðèìàëè õëoïoõ íà ñïàíþ è êoñòèðàíþ. Ó ºäíèì oáèñöó çíàëè äçeêeäè áèâàö è ïo äâàöeöìe õëoïè ïoíeæe ïo äâoìe ñïàëè íà ºäíeé ïoñöeë¿ - ºäeí ðoáeë ïðeç äçeíü, à äðóãè ïðeç íoö. ªäeí ÷àñ íà ðóñêèõ áóðäoõ áèâàëè è âeöeé ÿê ñòo õëoïè, à ó ñàìèì ìeñöe íà ðoáoòoõ ó âeöeé ôàáðèêoõ áóëo âeöeé ÿê 150 Ðóñíàöoõ

Ðóñíàöè øe ó Àìeðèêè íº çàòðèìoâàëè äëóão. Êeä òoòè öo ñöèãëè ìeäçè ïeðøèìà çàøïoðoâàëè øóìíºéøè ïeíºæ òàêoé ó êðàþ æàäàëè êóïèö âeöeé æeìè. Êeä òàì íº ìoãëè êóïèö êeëüo ïëàíoâàëè, âoíè çà èñòè ïeíÿæ êóïoâàëè ìeíøè ìàºòêè ó Ñëàâoíè¿ è Ïoñàâèíè. Çà òoò ÷àñ äo Àìeðèêè oäõoäçeëè äðóãè, ïðeáóëè òàì 2-3 ðoêè è âðàöàëè øe. Äçeïoºäíè è ïo ïeéöðàç oäõoäçeëè à áóëo íàäoñö ãeâòèõ öo íà äâà ëºáo òðè çàâoäè ïóòoâàëè ïðeé´ oêeàíà.Ïeðøe áóëè ñàìè, à äðóãèðàç ïoøëè çoç æeíó è äçeöìè. Âeë¿ æeíè oäõoäçeëè ´ó õëoïoì ÿê "æèâè ïàêeòè". Õëoï èì ïoñëàë êàðòó, àäðeñó äçe ìàþ ïoéñö ìàëè âèïèñàíó íà òàáë¿÷êè çàêâà÷eíeé íà øè¿ è òàê ïóòoâàëè íà ãàéçèáàíoõ è ëàäüoõ àæ äo Àìeðèêè.

Ñòàòèñòèêà íº äàâà òo÷íè ïoäàòêè êeëüo òeäè áóëo íàøèõ ëþäçoõ ó Àìeðèêè. Ïoïèñè oêoí÷eíè ëºì íà äâà çàâoäè - 1900. è 1910. ðoêó à ïoïèñàíè áóëè, ñïðàì øèöêoão, ëºì òoòè öo ïoøëè "çoç ïðàâoì", öo ìàëè ïàñoøè, à âeë¿ íàøo ëþäçe ïoøëè áeç ïàïeðoõ, ïoêðàäçìe, è òèõ ëþäçoõ äoìàøí¿ íº äàëè óïèñàö æe ñó ó äðóãeé æeìè.Óðÿäoâè ÷èñëà øë¿äóþöè: ðoêó 1900. ç Êeðeñòóðà ó äðóãèõ æeìoõ íà ðoáoòè áóëè 54 oñoáè à çoç Êoöóðà 74 oñoáè, à 1910. ðoêó ç Êeðeñòóðà áóëè 157 oñoáè à ç Êoöóðà 204 oñoáè. Ìeäçèòèì, ìàþöè ó oãëÿäçe æe ìàñoâíºéøe Êeðeñòóðöè è Êoöóðöè oäõoäçeëè äo Àìeðèêè oä 1890. äo 1912. ðoêó òðèìàìe æe çoç Êeðeñòóðà ó Àìeðèêè ðoáèö è çàðoáèö áóëè íàéìeíºé 500-600 õëoïè è æeíè à çoç Êoöóðà 400-500 õëoïè, ëe´èíº è æeíè. Ãâàðÿ æe ó Êoöóðe íº áóëo õóäoáíoão oáèñöà ç õòoðoão äàõòo íº áóë ó Àìeðèêè.

Âeë¿ øe ó Àìeðèêè çìoãëè. Oêðeìe òoòè öo çàðoáeíè ïeíºæ ïoñèëàëè äo êðàþ è òó ão óêëàäàëè äo ìàºòêó ó Êeðeñòóðe è Êoöóðe, ëºáo çoç çàðoáeíèì ïeíºæoì ïðèøëè è óëoæeëè ão äo íºðóõoìoão ìàºòêó ó Äþðäüoâe, Ñðèìe àáo Ñëàâoíè¿. Áóëo è òàêèõ öo èõ Àìeðèêà ñêëàìàëà, öo øe íº çíàøëè ëºáo ïðe ñëàáe çäðà⺠ëºáo ïðe íàïoé. Íàäoñö øe ðóñêèõ ìàëæeíñòâoõ ó Àìeðèêè ðoçïàäëo, à äàºäíè õëoïè è oöoâe çàáóëè íà ñâoéo äçeöè è æeíè ó êðàþ. Âeëüêe ÷èñëo ôàìèëèéíèõ ëþäçoõ øe íº âðàöeëo äo êðàþ. Íàñàìïðeäç ¿õ äçeöè íº ñöeëè ïðèñö ïoíeæe ó Àìeðèêè çàêoí÷eëè øêoëè, òàì äoñòàëè ðoáoòó è - òàì èì óæ áóë äoì. Ðoäè÷è oñòàëè çoç äçeöìè è ïoñòàëè âèñeëºíöè, ïoñòàëè Àìeðèêàíöè.

Ïðeä ïeðøó âoéíó øe ç Àìeðèêè âðàöeëà íàéâeêøà ãàáà íàøèõ ëþäçoõ. Tèõ öo oñòàëè ó Àìeðèêè âoéíà çàoáèøëà, äoáðe øe ó ìeäçè÷àøe ïoäíÿëè íà ðoáoòè, çìoãëè øe. Óæ ïoñëe âoéíè áóëo íàøèõ ëþäçoõ öo ìàëè ñâoéo äoìè, ñâoéo äóòÿíè, êàð÷ìè, ñâoéo àâòà. Tðèìàëè øe âºäío è ñõoäçeëè. Ìàëè ñâoéo "Ðóñêè íàðoäíè äí¿" - "ªäíè äí¿ ïðe øèöêèõ Ðóñíàöoõ ó Áðoêñâèëó, à äðóãè ïðe äçeöoõ ó Ïèòñáóð´ó". Ïàðoõèéíè õoðè øïèâàëè ðóñêè íàðoäíè ïèñí¿ - çìàãàëè øe. Íàñòóïàëè è Ðóñêè ñoêoëè... "Ìëàäè ñoêoëè è ñoêoëêè âèñòóïàëè, à ðoäè÷è øe ç í¿ìà öeøeëè è ðàäoâàëè - ëþäçoõ øe íàçáeðàëo 15 äo äâàöeö òèñÿ÷è". Oêðeì òèõ oáùèõ ñõoäoõ "êàæäà ïàðoõèÿ, êàæäà oð´àíèçàöèÿ, êàæäe áðàòñòâo ìà ñâoé ïèêíèê, ñâoþ çàáàâó êàæäoão ðoêó ãoëºì ðàç".

Íà ñâàäçáè øe øèöêè ñõoäçeëè çoç ñóøeäíèõ ìeñòoõ è ñâàäçáè áóëè âeøeëº øèöêèõ Ðóñíàöoõ. Íàéçà÷óâàíøè äoêóìeíòè o ïðeáóâàíþ íàøèõ ëþäçoõ ó Àìeðèêè ïðàâe ôoòo´ðàôè¿ çoç ñâàäçáoõ è õoâàíüoõ. Íà ñâàäçeáíèõ ôoòo´ðàôèéoõ ó ïðeâàãè ìëàäeæ, à íà õoâàíüoõ ñòàðøè.

Íà ïðeäâoéíoâèõ ôoòo´ðàôèéoõ Ðóñíàöè èùe ó èñòèì oáëº÷èâe ÿêe øe íoøeëo ó êðàþ, à óæ íà ïoâoéíoâèõ ñó ïooáëºêàíè ïo àìeðèöêè. Ïðeäâoéíoâo ôoòo´ðàôè¿ øâeäo÷à o íàøèõ ðoáoòí¿êoõ ó Àìeðèêè, èìè´ðàíòoõ, ïoâoéíoâo óæ o âèñeëºíöoõ, eìè´ðàíòoõ.

Tðèìàìe æe çoç Êeðeñòóðà è Êoöóðà ó Àìeðèêè oñòàëè êoëo 150 ðóñêè ôàìèëè¿. Âeë¿ ïoòoìêè øe è íºøêà äoïèñóþ çoç ñâoþ ðoäçèíó à äçïoºäíè øe è íàùèâþþ.

Ðóñíàöè øe ó Àìeðèêè òðèìàëè âºäío çoç Ðóñèíàìè ç Àâñòðo-Óãoðñêeé ìoíàðõè¿, oáºäèíüoâàëà èõ âèðà, Ãðeêoêàòoë¿öêà öeðêâà. Ó Áàðáèòoíó ïðeä âoéíó Ðóñíàöè âºäío çoç Êàðïàòoðóñèíàìè çáóäoâàëè ñâoþ öeðêâó. Tó äçeöè õoäçeëè è äo øêoëè äçe ïo êàðïàòoðóñêè ó÷eëè íº ëºì âèðoíàóêó, àëº è ÷èòàö è ïèñàö ïo ðóñêè. Ó Äeòðoèòó ó äeðæàâè Ìè÷è´eí áà÷âàíñêè Ðóñíàöè ìàëè 1930. ðoêó oñíoâàíe ñâoé äðóæòâo "Ðàäà". Tó øe ëþäçe ñõoäçeëè, øïèâàëè ðóñêè øïèâàíêè, ñõoäçeëè øe "ïðe íàøó ìóçèêó, íàøó íoâòó, íàø òàíºö è íàøo oáè÷à¿".

Äo ÑÀÄ íàøo ëþäçe oäõoäçeëè è ó ÷àøe ìeäè äâoìà âoéíàìè, oäõoäçeëè è ïo Äðóãeé âoéíè, à oäõoäçà è òeðàç. Ìeäçè í¿ìà ºñò ë¿êàðoõ, âeòeðèíàðoõ, èíæeíºðoõ, ïðoôeñoðoõ, ñâÿùeí¿êoõ, óñïèøíèõ ïðèâðeäí¿êoõ, ðoáoòí¿êoõ. ªñò èõ âeöeé äçeøàòêè. Ðoçøàòè ñó ó âeë¿õ äeðæàâoõ...

(Çoç íàéíoâøeé êí¿æêè àâòoðà Ìèðoíà ÆÈÐOØÀ "Áà÷âàíñêo-ñðèìñêè

Ðóñíàöè äoìà è ó øâeöe 1745-1991",òoì ², áá. 373-378)







Ðóñêà ñâàäçáà ó Àìeðèêè íà ïo÷àòêó òoão âèêó

Ìeíøè âèñeëüoâàíÿ ìeäçè äâoìà âoéíàìè

×àñ ìeäçè äâoìà âoéíàìè òo è ÷àñ íoâèõ áëóêàíüoõ, ïðeíàõoäçeíÿ íoâèõ ìeñòoõ âøàäçè òàì äçe ºñò ðoáoòè, òóíºé æeìè, äçe ìoæ ðoáèö ç ðèñó, íà íàäí¿öó, ïoä àðeíäó, äçe ìoæ áóö áèðeø... To è ÷àñ ïðeäëóæeíoão oäõoäçeíÿ íº ëºì äo òèõ êðàéoõ Ñðèìó, Ñëàâoíè¿ è Ïoñàâèíè äçe øe oäõoäçeëo è íà çìeíè äâoõ ñòoðo÷oõ, Õ²Õ è ÕÕ, àëº ïðeíàõoäçeíÿ íoâèõ ìeñòoõ äçe áóëo æeìè êoòðà âèìàãàëà çeìëºä¿ëöà. Tàê êeðeñòóðñêè ëºáo Êoöóðñêè Ðóñíàê oäõoäçè äo Äàëüñêoão, Áoð÷àíñêoão, Æàáeëüñêoão, Ïàí÷eâàöêoão ëºáo Áàéøàíñêoão ðèòó ïoä àðeíäó æeì oáðàáÿö. Oäõoäçè øe íà Êoñoâñêe è Oâ÷e ïoëüo ÿê êoëoíèñòà, oäõoäçè äo Áoñíeé, êoëo Áeð÷êè æe áè è òàì öóäçó æeì oáðàáÿë è ñâoºé íàêóïeë. Ãëºäà øe ðoáoòó è ñïoçà ãðàí¿öoõ ñâoºé æeìè - íà àìeðèöêèì êoíòèíeíòó è ó äçeïoºäíèõ æeìoõ Eâðoïè. Oäõoäçè øe, äoê ìoæë¿âe, äo ÇÀÄ ïo ïðeäâoéíoâèõ äðàãoõ äo äeðæàâè Oõàéo, äo Àêðoíó, Áàðáèòoíó, Êëèâëeíäó, à êeä øe òó íº ìoão - èäçe øe äo Êàíàäè íà ïoëüoïðèâðeäíè ðoáoòè è äo Àð´eíòèíè è Áðàçèëó.Ó òèì ÷àøe íàøëè øe Ðóñíàöè ç Êeðeñòóðà è ó Ôðàíöóçêeé, à ºäío ÷èñëo Êoöóðöoõ è ó ͺìeöêeé...

Âèñeëüoâàíº çoç Êeðeñòóðà

Çoç Êeðeñòóðà äo èíoæeìñòâà ðoáèö ëe´àëío ïoøëè êoëo 80 oñoáè. Íàéâeöeé - 47 oñoáè äo Êàíàäè, 24 äo Àð´eíòèíè, 4 äo Ôðàíöóçêeé è 3 äo Ǻäèíºíèõ Àìeðèöêèõ Äeðæàâoõ.. Tðèìàìe, ìeäçèòèì, æe ìeäçè äâoìà âoéíàìè ç Êeðeñòóðà ó äðóãèõ æeìoõ áóëo âeêøe ÷èñëo íàøèõ ëþäçoõ, áo âeë¿ ïoøëè ïoêðàäçìe , à ´ó âeë¿ì øe ïðèêëþ÷eëè è ôàìèëè¿.

Âèñeëüoâàíº çoç Êoöóðà

Ïðèâðeäíè è ñoöèÿëíè ðóøàíÿ ïðè êoöóðñêoìó æèòeëüñòâó ïoäoáíè ÿê è ïðè êeðeñòóðñêoìó. À´ðàðíè èíòeðeñeíòè, à òo ´àçäoâñòâà áeç æeìè, äoñòàâàþ íà ïo÷àòêó ðeôoðìè ïo ãoëüò æeìè, àëº óæ íà ïeðøeé ðeâèçèö æeì âæàòà oä ºäíèõ è äoäçeëºíà º äðóãèì, æe áè êoíº÷ío ´ðóíòoâío æeì äoñòàëo ëºì 181 ´àçäoâñòâo - 275 ãoëüòè.

Êëàñíà äèôeðeíöèÿöèÿ øe ó Êoöóðe ïoøâèäøàío oäáóâàëà. Âøe áoãàòøe ºäío ÷èñëo Ðóñíàöoõ è âàëàëñêèõ ͺìöoõ. Õóäoáíe âëàëàñêe æèòeëüñòâo ðoáè è æèº ïo ñàëàøoõ è âèñeëþº ç âàëàëó. ªäío ÷èñëo oäõoäçè äo ÇÀÄ è Êàíàäè, íà Êoñoâo, äo ͺìeöêeé. Ç âàëàëó çà òoòè äâàöeö ðoêè âèñeëþþ êoëo 500 oñoáè. Âèñeëþþ øe äo Âeðáàñó, ¥oñïoä¿íöoõ, Äþðäüoâà è äo ñëàâoíñêèõ âàëàëoõ.

(Èñòe, áá. 422-425)