მთის წყარო

არაფერი ცოდვა არ მიქნაი ჩემს სიცოცხლეში. ვერც ერთი სულიერი, თუნდ უსულო, ჩემს ცოდვას, ჩემს სიავეს ვერ იტყვის. ღმერს ესე დაუწესებივარ: უნდა ვიდინო, ვიდინო; ყველამ ჩემით უნდა მოიკლას წყურვილი. გახურებულს ზაფხულის დღეში რამდენი ნადირი მოდის, სვამს ჩემს წყალსა, რამდენი დაღალულ-დაქანცული მუშა მოვა,  მოიატნს ცელს, ნამგას გასალესად. კაცნი მსმენ და ათასში ერთი თუ იტყვის: “დაილოცე, ცივო მთის წყაროვ, რომელი ღვინო შეგედრებაო?!” უმრავლესობა ზედ მაფურთხებს. რა ვქნა, მე ვერავინ მივაფურთხებ. დეე, ისევ მე მაფურთხონ! რა ბედნიერადა ვგრძნობ ჩემს თავსა, ღმერთო! რა კარგი მეგობრები მყვანან გვერდსა! აი, ჯერ ეს ლოდები, სქლად მწვანე ხავსი რომ გადაჰკვრია; აი, კიდევ ჩემს თავზედ პირყვითელი კლდე რომ დაყუდებულა და დამცქერის, მეხურება თავზე მუზარადივით. ეს დევებივით ქორაფები როგორ აწვდილან ზეცად და მზის სხივსაც არ უშვებენ ჩემდამის. სქელი, გველებივით დაკლაკნილი ფესვები ჩემს უბე-კალთაში ჩაუწყვიათ. ორისა თუ სამის ვერსის სიგრძეზე ვარ მხოლოდ ბედნიერი და უცოდველი, მერე დამლევს, ჩამნთქავს უზარმაზარი მდინარე, დაიკარგება ჩემი სახელი, ჩემი ვინაობა. როგორც უნდა ისე მათამაშებს. თითონ ხო ღრიალებს, ბორგავს, აწყდება აქეთ-იქით, ანგრევს დედამიწას,  გლეჯავს ხეებსა და მიათრევს, მეც იმასვე ჩამადენინებს. მაგრამ მაშინ მე ის აღარა ვარ, რაც ეხლა, ამ წამში, როდესაც პირველად კლდიდამ ვიბადები. ოჰ, ამ მდინარისაგან გული მაქვს გახეთქილი, რამდენჯერ აქ მესმის ხოლმე ხალხის ჟივილ-ხივილი: “დაარჩო წყალმა კაცი, უშველეთ, ღმერთი არავისა გწამსთო?” ცოტა რა არის, მეც ბრალი მედება. ვაჰ, ჩემო თავო!
   ნეტავი დამბადებელს ესე არ დავეწესებინე და სულ დაუსრულებლად მედინა, მეერწყო მცენარენი, დედამიწის ლამაზი გული, მომეკლა კაცთა და ცხოველთათვის  წყურვილი. რა ბედნიერად ვგრძნობ ხოლმე ჩემს თავს, როცა მე ჩავუვლი გასახმობად დამზადებულს ბუერასა და იგი თავს დამიკარვს, სალამს მაძლევს, თან თავისის ფოთლებისას კაბას მიკერავს. მერე რომ ჩადუნიანში ჩავრაკრაკდები და ისინიც გარს შემომერტყმიან და ტრფიალით მომძახიან: “გაუმარჯოს მთის წყაროს, გაუმარჯოსო!”. ახლა ზვავისაგან წამოთელილს თხილებსა და ურძნებს დავულბობ დამჭკნარს ფესვებსა და მაღლა ავახედინებ... ოჰ, ღმერთო, ჩემს ამაგს რად აფუჭებინებ იმ ტიალს, აბეზარს, დაუდეგარს, მოსვენარს მდინარეს! წუხელის რა ცუდი სიზმარი ვნახე.. ღმერთო დამბადებელო, ჩვენო პატრონო, ჩვენო შემნახველო, კარგად ამიხილე! ვნახე, ვითომ ვიღუპებოდი. გვალვა, დიდი გვალვა დამდგარიყო; ბალახნი, ხენი, ჩემნი მშობელნი, დამჭკნარიყვნენ. მეც დავმშრალიყავი თითქოს. ღაბუა, ლამაზი, წიფლისჩიტა ჩაოფრინდა ვერხვის ტოტიდამ და უნდა ჩემს უბეში ბანაობა, მაგრამ ვეღარ დაისველა მხრები და დაიწყო ტირილი. ვხედავდი ამას და გული მიკვდებოდა: “სად წახველ, ჩემო მადლო – მეთქი”,- ვდუდუნებდი. დამჭკნარი დიყი, შუპყა, შამბი, არყი, ცაცხვი და ურძანი – ყველანი ერთად შფოთავდენ: -“მივაშველოთ წყაროს წყალი, არ დაგვიშრესო!”. მაწვდიდენ ფოთლებიდამ, ტოტებიდამ, ფესვებიდამ თითო-ოროლა ნამობით, მაგრამ ვეღარასა მშველიდენ. თანაც ვითომ მიწამ პირი მიყო და დაუსრულებელს უფსკრულში უნად დავღუპულიყავი. შემეშინდა და გამომეღვიძა. გული მიკანკალებდა, შუბლზე ოფლი დამსხმოდა. ავიხედე, ნისლებით გაჭედილიყო ხევ-ხუვი. ქორაფმა ტოტები დაჰკრა, აკვანი დამირწია და დამდუდუნა: “ნუ გეშინიან, პატარავ, არ დაშრები, არ დაიკარგებიო!”. ამ დროს, დღისით ფრთხილი და წინდახედული, ზურგზე რქებგადაყრილი “ყელყურლამაზიანი” ირემი მოვარდა გაჩქარებით, დაეწაფა ჩემს წმინდა წყალსა, დალია და გაძღა. მაშინ გულდამშვიდებულმა ვსთქვი:- “არა ვარ გამშრალი, არაო!”

1888 წ.