hi bß¾c vào giai ðoÕn trß·ng thành, hoÕt ðµng sinh lý bên trong m²i con ng߶i s¨ thay ð±i, c¤u trúc c½ th¬ cûng phát tri¬n theo ð¬ phù hþp v¾i quá trình thay ð±i ðó, ð°ng th¶i chúng ta b¡t ð¥u ðßþc làm quen v¾i mµt cäm xúc m¾i lÕ và có thêm mµt nh§n thÑc m¾i v« tình cäm. Vào th¶i kÏ này, hi®n tßþng ðó b¡t ð¥u t× nhæng tò mò ð½n giän d¥n d¥n tiªn t¾i khát v÷ng, thèm mu¯n ðßþc thöa mãn qua quan h® tình døc v¾i kë khác. Th§t ra sñ ðòi höi tß·ng nhß m¾i lÕ này chï là mµt trong nhæng bän nång c½ s· hay nhu c¥u b¦m sinh cüa loài ng߶i (hay chính xác h½n cüa m²i con v§t), ðßþc d¤u kín trong sñ non dÕi ban ð¥u và chï bµc phát khi quá trình phát tri¬n sinh lý cüa con v§t ðÕt ðªn mµt mÑc ðµ nh¤t ð¸nh, mà · con ng߶i ðßþc ðánh d¤u b¢ng tu±i d§y thì.
"y v§y con ng߶i s¨ không phäi hay không th¬ là con ng߶i nªu ðòi höi ðó luôn chï t°n tÕi · mÑc c½ bän cüa nó. Loài ng߶i khác v¾i loài v§t nh¶ quá trình tiªn hóa t¾i bän ch¤t vån minh ngày nay. Quá trình phát tri¬n ðó ðã l¤y cái bän nång c½ s· nói trên làm n«n täng ðµng lñc mà ði t¾i ðïnh cao cüa nó là tình yêu và khä nång bäo v® tình yêu. Do ðó nhu c¥u tình cäm cö bän cüa m²i ng߶i tuy ð«u gi¯ng nhau, nhß vçn th¤y · loài v§t, nhßng · mÑc tiªn hóa cao khä nång nh§n thÑc thª gi¾i bao quanh cüa m²i ng߶i s¨ khác nhau, qua ðó h÷ có ðßþc nhæng khái ni®m và mong mu¯n khác nhau v« tình yêu, và r°i s¨ tñ ch÷n cho mình mµt con ð߶ng riêng ð¬ tìm kiªm tình yêu.
Trên m²i hß¾ng ði mà ðã ð¸nh ra, m²i ng߶i s¨ không chï có mµt t¥m nhìn riêng v« giá tr¸ cüa tình yêu nói chung, mà còn d¥n d¥n v¨ ra trong tâm h°n mình hình änh mµt con ng߶i bao g°m nhæng nét và tính cách mà h÷ cho là ð©p, tuy®t v¶i hay ðáng yêu nh¤t. Chúng ta s¨ tôn th¶ hình änh ðó nhß ðïnh cao cüa lý tß·ng, l¤y nó làm tuy®t ð¯i ð¬ so sánh, làm ðích ð¬ c¯ g¡ng ðÕt t¾i. Con ng߶i vô hình ðó chính là hình tßþng mà ng߶i ta th߶ng g÷i "Ng߶i yêu lý tß·ng" hay "Ng߶i yêu trong mµng".
Ng߶i yêu lý tß·ng ðó th߶ng ðßþc tÕo nên qua trí tß·ng tßþng và m½ ß¾c cüa m²i ng߶i, nhßng cûng có th¬ t× mµt hình änh cø th¬ nào ðó (mµt di­n viên ði®n änh, mµt ng߶i mçu th¶i trang hay mµt ng߶i bÕn g¥n gûi). Nó có th¬ ðµt nhiên hình thành qua mµt sñ ki®n (sau khi xem mµt bµ phim, mµt bÑc tranh ho£c sau khi thoáng nhìn mµt ng߶i con gái hay con trai nào ðó bên ð߶ng), ho£c cûng có khi phäi träi qua nhæng kinh nghi®m và nh§n thÑc tích lûy ðßþc trong mµt th¶i gian dài. Cûng chính vì v§y, qua th¶i gian chúng ta s¨ g£t hái thêm ðßþc nhi«u kinh nghi®m, nh§n thÑc v« con ng߶i và tình yêu s¨ d°i dào sâu s¡c h½n, änh hß·ng cüa xã hµi bên ngoài càng thêm rõ r®t qua sñ phát tri¬n và biªn ð±i cüa chính nó. T¤t cä nhæng yªu t¯ ðó s¨ thay ð±i khä nång ðánh giá cüa m²i ng߶i (thª nào là ð©p, thª nào là lý tß·ng) và cái mçu ng߶i lý tß·ng mà qua ðó cûng biªn ð±i theo th¶i gian. ChÆng hÕn ai ðã t×ng b¸ kë nào ðó phän bµi hay l×a gÕt trong tình yêu, thì t× ðó tr· ði h÷ s¨ luôn luôn có ¤n tßþng ác cäm v¾i t¤t cä nhæng ng߶i chÆng may có cùng chung mµt vài ð£c ði¬m v¾i kë bÕc tình ðó, cho dù nhæng ð£c ði¬m ðó trß¾c kia ðßþc coi là lý tß·ng ði næa.
Có nhi«u kë cùng ngßÞng mµ, tôn th¶ mµt nhân v§t ði¬n hình nào ðó (ng߶i mçu th¶i trang, ca sî, ...), nhßng không phäi vì thª chúng ta cho r¢ng h÷ có cùng chung mµt mçu ng߶i lý tß·ng. Trß¾c hªt m²i kë s¨ nhìn ng߶i mình ngßÞng mµ theo nhæng khía cÕnh khác nhau, nhßng ð£c bi®t h½n con ng߶i ði¬n hình ðó th߶ng chï là mµt ph¥n (ho£c cùng l¡m là ph¥n quan tr÷ng) trong mçu lý tß·ng riêng cüa t×ng ng߶i. B·i v§y m²i ng߶i ð«u có nhæng ð¸nh nghîa khác nhau v« hình thái s¡c ð©p hay tính cách ðÕo ðÑc, nói cách khác m²i ng߶i có hình dÕng, tính cách khác nhau ra sao thì ng߶i yêu trong mµng cüa h÷ cûng s¨ khác nhau nhß v§y.
Xã hµi xung quanh và sñ biªn ð±i cüa nó cûng nhß sñ phát tri¬n cüa trí tu® và khä nång nhìn nh§n trong m²i ng߶i s¨ nhß bàn tay nhà h÷a sî v¨ lên bÑc chân dung con ng߶i h÷ ðang m½ tß·ng. Nß¾c v¨ tuy ða dÕng ða màu nhßng không phäi ch¤t vô hình, mà chính hình mçu m¾i là b¤t ð¸nh, nên bÑc tranh s¨ nhß mµt bóng hình lúc hi®n ra rõ r®t, lúc lÕi tr· nên m¶ äo trß¾c m¡t ng߶i h÷a sî.
Có l¨ ai ðó cäm th¤y ði«u trên th§t huy«n bí, nhßng nªu ngçm kî s¨ nh§n ra sñ th§t ð½n giän cüa nó. Các nhÕc sî hay nhæng nhà th½ ð¬ sáng tác lên nhæng bän nhÕc bài th½ tâm huyªt ð«u phäi nhß mê say ðiên dÕi, thä tâm h°n tñ bay b±ng b¤t ð¸nh vô b¶ bªn ð¬ có th¬ hoà nh¸p v¾i t×ng n¯t nhÕc t×ng v¥n th½ mà h÷ h¢ng mong möi. — ðây cûng v§y thôi, bÑc tranh kia s¨ ra sao, không chï phø thuµc vào bàn tay hay nét v¨ nhà h÷a sî, mà trß¾c tiên vào tâm h°n ng߶i chü bàn tay ðó, có nghîa vào trí tß·ng tßþng cûng nhß lòng mong ß¾c cüa trái tim và tâm h°n ðó. B·i v§y trái tim và tâm h°n chúng ta luôn luôn bay trong mµt thª gi¾i mµng tß·ng, ð¬ tìm kiªm hình änh ng߶i mà chúng ta ðang mong ß¾c. Nªu ai coi m÷i sñ mong ß¾c m½ mµng ð«u là äo tß·ng hão huy«n và chï nhìn vào sñ th§t hi®n tÕi ðang di­n ra trß¾c m¡t, thì bÑc tranh h÷ v¨ ra s¨ nhß mµt hình mçu nh¤t ð¸nh và chÆng khác gì mµt t¤m hình thô thi¬n vô h°n vô cäm xúc. Và chính h÷ khi ðó cûng chÆng phí mµt chút tình cäm chi ð¯i v¾i bÑc tranh ðßþc v¨ ra, ngoài nhæng cäm xúc thô s½ cüa loài v§t. Ch¡c hÆn không ai trong chúng ta lÕi quá cñc ðoan thô tøc nhß v§y, kë nào cûng phäi có chút trí tß·ng tßþng và lòng mong ß¾c, l¤y ðó làm mÑc so sánh, làm møc ðích ð¬ ðÕt t¾i trong cuµc s¯ng tß½ng lai. Chï có ði«u khä nång ðó s¨ ðÕt ðªn mÑc ðµ nào ? và chúng ta có th߶ng xuyên sØ døng nó hay không ?
BÑc tranh ng߶i yêu lý tß·ng ðßþc v¨ ra tuy th߶ng b¸ biªn ð±i nhßng không bao gi¶ hoàn toàn bÑt khöi tâm h°n m²i ng߶i, mà s¨ luôn · bên cÕnh trong cä cuµc ð¶i. Nó chï m¤t ði mµt khi th¬ xác hay tâm trí cüa chúng ta không còn t°n tÕi trên thª gi¾i này næa. Уc bi®t hình änh lý tß·ng ðó th߶ng chï thích ám änh qu¤y nhi­u tâm h°n tu±i trë còn ð¥y m½ mµng, cái nhìn lý tß·ng và sÑc s¯ng tràn tr« ðang mong möi ch¶ ðón tình yêu m¾i më. Nhßng khi ðã yêu mµt ai ðó, con ng߶i lý tß·ng mà chúng ta h¢ng d¥y công tÕo n£n d߶ng nhß biªn m¤t khöi tâm h°n. Lúc ðó ng߶i yêu s¨ thay thª ch² ðÑng mçu ng߶i lý tß·ng trß¾c kia, mà làm ng߶i tình duy nh¤t cûng nhß lý tß·ng và tuy®t v¶i nh¤t trong trái tim chúng ta. Nhß v§y gi¶ ðây cái ðßþc coi là lý tß·ng kia ðã n¢m trong vòng tay, ðâu ðòi höi chúng ta phäi vi¬n vông xa v¶i. Và cho dù ng߶i tình ðó có th¬ không hoàn toàn gi¯ng nhß ng߶i yêu lý tß·ng chúng ta t×ng m½ ß¾c, nhßng trong b¯i cänh ái tình say ð¡m hÆn ai cûng s¨ quên ði t¤t cä nhæng thiªu sót ho£c tñ nhü r¢ng, trß¾c hªt hãy nên t§n hß·ng cái hi®n thñc ðang có trß¾c m¡t hay trong t¥m m¡t.
Tuy v§y chúng ta ð×ng l¥m tß·ng, hình änh ng߶i yêu lý tß·ng kia không còn t°n tÕi næa. Không ðâu !, chúng ta chï m¾i c¯ tình tÕm quên ho£c c¤t gi¤u nó ði · mµt góc kín nào ðó trong hµp nh¾ mà thôi. Mµt khi m¯i tình kia chÆng may có trøc tr£c hay tan vÞ, bóng ng߶i lý tß·ng thüa trß¾c s¨ lÕi ðµt nhiên hi®n v« v×a ð¬ an üi v×a thêm cay nghiªn (b·i ðã b¸ chúng ta bö r½i !) và r°i thôi thúc chính chúng ta thiêu hüy m÷i d¤u vªt còn lÕi cüa m¯i tình ðã qua.
Ch¡c hÆn ðªn lúc này các bÕn ðã th¤y chï có ng߶i yêu lý tß·ng là ng߶i yêu chúng ta nh¤t, luôn luôn chung thüy, không bao gi¶ thù ghét hay phän bµi, xu¤t hi®n b¤t cÑ lúc nào b¤t cÑ n½i ðâu khi chúng ta g£p khó khån hay ðau kh±. Không nhæng thª v¾i sñ thông minh và khôn khéo, dù mang lòng ghen tuông hay tÑc gi§n nó cûng không bao gi¶ tñ hành ðµng, mà chï ði«u khi¬n chúng ta làm phß½ng ti®n ð¬ tr×ng phÕt hay tiêu di®t kë ð¯i ð¸ch. Cu¯i cùng nó còn là mµt kë d­ tính và nhân ðÕo nh¤t, luôn luôn nh߶ng nh¸n thân ái v¾i nhæng ng߶i chúng ta yêu quí, chï cåm ghét m÷i kë thù cüa chúng ta. Уc bi®t h½n, con ng߶i vô hình ðó luôn luôn sÇn sàng biªn ð±i theo m²i bß¾c ði cüa ð¶i ng߶i ð±i thay, phù hþp v¾i sñ phát tri¬n trong nh§n thÑc cüa m²i ng߶i, qua ðó mà nh§p thân vào tâm h°n con ng߶i và · ðó mãi mãi nhß mµt ph¥n trái tim ho£c mµt ph¥n ð¶i cüa m²i ng߶i.

--- *** ---

Cái g÷i "ng߶i yêu trong mµng" nêu lên · trên, hay ðßþc nhi«u ng߶i trong chúng ta thích thú bàn lu§n, nhßng khái ni®m ng߶i vþ (ng߶i ch°ng) lý tß·ng hay g÷i chung "ng߶i bÕn ð¶i lý tß·ng" lÕi chï ðßþc ð« c§p t¾i mµt cách dè d£t, m£c dù hình tßþng này th§t ra ð¯i v¾i m²i ng߶i có ý nghîa quan tr÷ng h½n nhi«u. Nªu chúng ta thØ so sánh khoäng th¶i gian chìm ð¡m trong yêu ðß½ng lãng mÕn và quãng th¶i gian ð¥m ¤m hÕnh phúc gia ðình trong cuµc ð¶i m²i ng߶i, hÆn s¨ nh§n th¤y rõ ði«u ðó. V§y tÕi sao ng߶i ta lÕi th߶ng nh¡c t¾i hình änh ng߶i yêu lý tß·ng chï ð§m nét trong mµt th¶i gian ng¡n và lÕi bö qua vai trò ng߶i bÕn ð¶i lý tß·ng cüa cä cuµc ð¶i sau ðó ? Cûng d­ hi¬u, b·i theo quan ni®m : "L§p gia ðình tÑc là d¸ch bài th½ ra thành vån xuôi" (B. Geart), ng߶i ta s¨ th߶ng cho r¢ng, chï có tình yêu m¾i chÑa ðñng th½ mµng và m½ tß·ng, khi l¤y nhau r°i t¤t cä m÷i ß¾c v÷ng ngây th½ huy«n äo xßa kia s¨ b¸ chôn vùi và trß¾c m£t chï còn lÕi mµt sñ th§t phû phàng, buµc phäi ch¤p nh§n dù mu¯n hay không.
Suy nghî trên cûng có ph¥n ðúng, b·i khi ðã thành vþ ch°ng m¤y ai lÕi dám m½ mµng vi¬n vông nhß khi ðang yêu, tuy v§y nªu cho r¢ng l§p gia ðình là ch¥m hªt thì phäi chång h½i quá mÑc. Có th¬ r¢ng th¶i phong kiªn xßa kia, cha m© ð£t ðâu con phäi ng°i ðó, vþ ch°ng phäi · v¾i nhau su¯t ð¶i, không c¥n biªt hai ng߶i có yêu nhau hay không, nhß ðúng theo phép t¡c ðÕo ðÑc xã hµi th¶i ðó ð£t ra, ho£c ngày nay mµt s¯ kë kªt hôn và li d¸ nhau ð½n giän nhß thay áo. Tuy nhiên ða s¯ m÷i ng߶i ai ai cûng hy v÷ng cß¾i mµt ng߶i vþ (hay ch°ng) tß½ng ð°ng ý hþp, ð¬ mãi mãi yêu thß½ng thông hi¬u nhau, giúp ðÞ nhau, cùng nhau vßþt qua m÷i khó khån thØ thách trong su¯t cuµc ð¶i chung s¯ng, ho£c nhß cách nói cüa ðÕi vån hào Pháp H. Balzac :"Bí quyªt ð¬ có hÕnh phúc trong hôn nhân là vþ ch°ng phäi quyªn rû nhau su¯t ð¶i" (B·i v§y mà nó ðßþc mang tên "Ng߶i bÕn ð¶i lý tß·ng"). Chính nhæng mong mu¯n ðó chúng ta vçn th߶ng th« th¯t bên nhau trong các bu±i hôn l­, trß¾c m£t các chúa th¥n ho£c ông bà t± tiên. V§y ðâu phäi hôn nhân s¨ giªt chªt nhæng m½ ß¾c tình cäm giæa hai vþ ch°ng, mà còn là m· ð¥u cüa nhæng m½ ß¾c m¾i ðang näy sinh, nhßng không phäi nhæng m½ ß¾c ð½n giän nông cÕn nhß trß¾c mà sâu ð÷ng h½n g¤p tråm ngàn l¥n, b·i nó ðòi höi chúng ta v« tình cäm cûng nhß lý trí m÷i kiên trì nhçn nÕi, m÷i c¯ g¡ng sÑc lñc và cä m÷i thông minh khéo léo. Ðßþc nhß v§y chúng ta m¾i có c½ hµi ch÷n lña và khuôn ðúc cho mình mµt ng߶i bÕn ð¶i lý tß·ng.
Thª nào là mµt ng߶i bÕn ð¶i lý tß·ng ? Cûng nhß ng߶i yêu lý tß·ng, ch¡c ch¡n m²i ng߶i s¨ có mµt câu trä l¶i riêng, nhßng t¤t cä chúng ta s¨ ð«u l¤y mµt nguyên t¡c c½ bän chung làm kim chï nam. Chúng ta s¨ không còn ð¬ chï riêng t¤m bình phong b« ngoài, nhß hình thÑc s¡c ð©p hay cung cách xã giao, có th¬ lay ðµng hay quyªn rû, mà s¨ c¯ g¡ng ði sâu h½n tìm hi¬u cái bän ch¤t th§t ð¢ng sau bÑc màn giä tÕo kia. Chï · ðó chúng ta m¾i có th¬ tìm th¤y ðßþc nhæng yªu t¯ quyªt ð¸nh cho hÕnh phúc b«n væng cüa mµt gia ðình, mà trong ðó hai vþ ch°ng s¨ mãi mãi yêu thß½ng nhau và tha thÑ cho nhau.
Ь ðÕt ðßþc ði«u ðó, chï có tình yêu ð½n thu¥n, ngay cä v¾i mµt ng߶i yêu lý tß·ng nhß ðã mô tä · trên, s¨ không ðü. Nó chï là mµt ph¥n quan tr÷ng nhßng không phäi là duy nh¤t quyªt ð¸nh cho m¯i quan h® giæa chúng ta và ng߶i bÕn ð¶i lý tß·ng. Ho£c nhß trong toán h÷c ng߶i ta nói, ðó chï là ði«u ki®n c¥n nhßng chßa phäi là ði«u ki®n ðü ð¬ chÑng minh mµt lu§n ð«. Tình cäm lý tß·ng giæa nhæng ng߶i bÕn ð¶i, ngoài tình yêu còn chÑa ðñng lòng thß½ng và sñ thông cäm hi¬u biªt lçn nhau. Lòng thß½ng chï bµc phát, khi giæa nhæng kë yêu nhau näy sinh ra mµt tình cäm máu mü ruµt th¸t nhß tình m© con hay tình anh em mang ð¥y tính thß½ng yêu và lòng v¸ tha trong b¤t cÑ m÷i hoàn cänh. Sñ thông hi¬u th߶ng s¨ xu¤t hi®n trong nhæng tình bÕn thân thiªt g¡n bó lâu nåm. Nhæng ng߶i bÕn nhß v§y s¨ luôn luôn tin tß·ng nhau, giúp ðÞ lçn nhau vào nhæng lúc g£p khó khån và tâm tình th± lµ v¾i nhau cä nhæng ði«u th¥m kín nh¤t. Có nghîa ng߶i bÕn ð¶i lý tß·ng không chï là ng߶i yêu da diªt mà còn phäi là ng߶i anh em thân ái và ng߶i bÕn kim lan.
Ь biªt ðßþc t¥m quan tr÷ng cûng nhß sñ chi ph¯i giæa ba loÕi quan h® tình cäm trên, chúng ta chÆng c¥n tìm tòi ðâu xa mà có th¬ nh§n th¤y ngay qua nhæng sñ vi®c th߶ng ngày trong xã hµi.
Ta¸ sao các ðôi bÕn trë yêu nhau chßa lâu ðã vµi vàng làm l­ hôn ß¾c lÕi th߶ng d­ có va chÕm và hÕnh phúc gia ðình có th¬ vì v§y mà tan vÞ nhanh chóng ? B·i vì h÷ ðã l¥m tß·ng khi cho r¢ng, v¾i tình yêu ð§m ðà (nhßng chï nh¤t th¶i !) h÷ s¨ ðü sÑc mÕnh ð¬ ngån ch£n m÷i tác ðµng gây chia r¨ tình cäm giæa h÷. Nhßng khi ðã là vþ ch°ng, h÷ m¾i nh§n thÑc ðßþc tình yêu kia tuy ð¡m say bao nhiêu ði næa vçn chßa ðü ð¬ bäo v® hÕnh phúc qua nhæng bão t¯ th§t sñ cüa cuµc s¯ng hàng ngày. Giæa h÷ vçn còn quá nhi«u khác bi®t xa lÕ, thiªu sñ cäm thông, chßa hoàn toàn tin tß·ng lçn nhau. Nhæng thiªu sót ðó ðã b¸ h÷ vô tình hay c¯ ý lãng quên ho£c bö qua ð¬ t§n hß·ng nhæng m¯i tình mê muµi ðßþc xây dñng trên lòng tin mù quáng và nhæng l¶i hÑa h©n hão huy«n.
Ta¸ sao có nhi«u ðôi nam næ ðã chung s¯ng v¾i nhau mµt th¶i gian dài, và th߶ng ðªn khi có con v¾i nhau r°i m¾i làm l­ cß¾i ? Ngoài mµt s¯ nguyên nhân tôi không mu¯n ð« c§p · ðây, thì ch¡c ch¡n møc ðích chính cüa ða s¯ là mu¯n dùng th¶i gian này ð¬ hi¬u biªt kÛ v« nhau h½n, có d¸p thØ thách nhau mà ðÕt ðßþc lòng tin b«n væng cho cuµc s¯ng chung sau này, ðáng tiªc r¢ng không phäi t¤t cä ð«u thñc hi®n ðßþc mong mu¯n ðó. Mµt s¯ c£p vþ ch°ng khác thì lÕi tin r¢ng ðÑa con chung là b¢ng chÑng ch¡c ch¡n cho lòng yêu thß½ng máu mü näy sinh ra giæa h÷, hay chính ðÑa trë ðó s¨ là sþi dây g¡n bó tình cäm ruµt th¸t trong gia ðình. Cûng vì v§y mà nhi«u ng߶i cho r¢ng chï nhæng gia ðình có con m¾i ch¡c ch¡n có ðßþc mµt hÕnh phúc b«n lâu th§t sñ. Tuy nhiên ðó vçn chï là mµt trong nhæng ði«u ki®n ð¬ xây dñng mµt gia ðình lý tß·ng, b·i chúng ta ðáng tiªc thay vçn th߶ng phäi chÑng kiªn sñ tan vÞ cüa bao gia ðình và qua ðó sñ b½ v½ cüa bao ðÑa trë cô ð½n tµi nghi®p, nhæng kë ðó không biªt r¢ng, chï vì tính ích kÖ cá nhân h÷ ðã không nhæng t× bö hÕnh phúc b¤y lâu cüa chính mình mà còn trà ðÕp phá hoÕi tß½ng lai cüa bao ðÑa trë th½.
Ai cûng biªt tình cäm không phäi thÑ có th¬ kiªm ðßþc trong ch¯c lát, ngay cä dùng ti«n bÕc hay quy«n lñc cûng chï mua ðßþc thÑ tình cäm giä tÕo mà thôi. Dù là tình bÕn hay tình yêu phäi nhß mµt con ðê bao gi¶ cûng nên ðßþc b¡t ð¥u xây dñng t× n«n móng, tÑc t× bên trong trái tim và tâm h°n. B¢ng tính kiên trì nhçn nÕi và sñ thông minh khéo léo cüa bän thân chúng ta s¨ vun ð¡p t×ng chút mµt n«n móng tình cäm kia mà không quän ngÕi th¶i gian, và ð°ng th¶i träi qua nhæng thØ thách do hoàn cänh xã hµi tÕo nên chúng ta lÕi càng g¡n bó nhau h½n, tình cäm cho nhau càng thêm tôi luy®n mà ð§m ðà b«n væng. Nªu chúng ta biªt luôn luôn gìn giæ n«n móng cüa con ðê tình cäm b¢ng cách th߶ng xuyên vun ð¡p và c¦n th§n chåm sóc thì nó s¨ mãi mãi ðÑng væng trß¾c m÷i lu°ng nß¾c mÕnh m¨ nh¤t. LoÕi tình cäm rë ti«n chï l¤y sñ hào hoa bóng b¦y b« ngoài hay cái lþi lµc trß¾c m¡t làm c½ s· s¾m muµn cûng s¨ tan vÞ nhanh chóng nhß cái bong bóng xà phòng mà thôi. B·i v§y ð¬ tìm ðßþc cho mình ng߶i bÕn ð¶i lý tß·ng trên c½ s· cä ba m¯i tình cäm chân th§t (YÊU-TH¿´NG-T¿´NG ÁI) là cä mµt sñ khó nh÷c c¯ g¡ng trong cä mµt quãng ð¶i nªu không phäi trong cä cuµc ð¶i m²i ng߶i.
Th߶ng th߶ng hôn nhân trß¾c tiên là kªt quä cüa tình yêu, sau ðó tình bÕn và tình thß½ng m¾i d¥n d¥n càng hi®n rõ qua cuµc s¯ng gia ðình. Nhßng không ít c£p trai gái ban ð¥u ðã là bÕn bè thân thiªt, ðªn mµt lúc nào ðó tr· nên quyªn luyªn và yêu nhau, ho£c có nhæng tình yêu ðßþc b¡t ngu°n trên c½ s· cüa lòng thß½ng (có th¬ ð¥u tiên chï là mµt sñ thß½ng hÕi t¥m th߶ng) nhß tình cäm v¾i ng߶i tàn t§t hay ng߶i ðang g£p nÕn. Tuy v§y dù ðßþc xu¤t phát t× "TÌNH" nào cûng nhß th¶i gian và mÑc ðµ phát tri¬n giæa các "TÌNH" ðó có th¬ chênh l®ch nhau, nhßng mµt gia ðình lý tß·ng hÕnh phúc lâu b«n chï có th¬ t°n tÕi trên n«n móng cüa cä ba thÑ "TÌNH" (Tình yêu, Tình thß½ng và Tình bÕn).
HÕnh phúc có th¬ chï là mµt thöa mãn phút giây nhßng hÕnh phúc gia ðình là sung sß¾ng cüa cä cuµc ð¶i, b·i v§y chúng ta phäi ch¶ các c£p vþ ch°ng trë ðªn khi tr· thành nhæng ông lão bà lão mà vçn còn s¯ng vui vë ð¥m ¤m bên nhau, m¾i có th¬ khÆng ð¸nh h÷ có mµt hÕnh phúc gia ðình th§t sñ. Khi m¾i l§p gia ðình, vþ ch°ng m¾i chï là ng߶i yêu hay ng߶i bÕn lý tß·ng cüa nhau. Và t¾i khi t× gia ðình thüa ban ð¥u ðó tr· thành mµt gia ðình hÕnh phúc lý tß·ng thì ð¯i v¾i nhau h÷ nghi­m nhiên ðã là ng߶i bÕn ð¶i lý tß·ng. Nhßng không phäi v¾i b¤t cÑ ng߶i nào chúng ta yêu và cß¾i, chúng ta s¨ may m¡n ðÕt ðßþc quá trình mong mu¯n ðó, và cho dù nhi«u kë thích thú lao vào nhæng cuµc tình trång gió nhßng ch¡c ch¡n cûng ít ai cä gan hy sinh ð¶i mình vào nhæng cuµc hôn nhân "thØ nghi®m" không có tß½ng lai. Nhæng cuµc "thØ nghi®m ð¶i" ðó không chï ð¬ lÕi nhæng kÖ ni®m ðau xót mà còn thiêu hüy cä quãng ð¶i hay có khi cä ð¶i ng߶i. V§y làm sao m²i ng߶i trong chúng ta có th¬ biªt ðßþc ch¡c ch¡n ai s¨ là ng߶i bÕn ð¶i lý tß·ng cüa mình ð¬ mà yêu và cß¾i ?
Ch¡c nhi«u ng߶i s¨ c߶i và nghî, trä l¶i câu höi trên cûng tña nhß ðoán s¯ lotto, ho£c không thì phó m£c s¯ ph§n vào nhæng l¶i tiên ðoán cüa các ông th¥y tß¾ng s¯. Tuy nhæng gì thuµc v« tß½ng lai khó ai có th¬ biªt ðßþc chu¦n xác nhßng có l¨ nào vì thª mà chúng ta bö m£c m÷i sñ cho s¯ ph§n ð¸nh ðoÕt, có l¨ nào lý trí và nhæng khä nång khác cüa con ng߶i bình th߶ng nh¤t lÕi không giúp chúng ta ðßþc ph¥n nào ? T¤t nhiên là có ! Nªu chúng ta sÇn sàng bö công tìm kiªm cho mình ng߶i bÕn ð¶i lý tß·ng ngay mµt khi còn ðang yêu, và bên cÕnh tình yêu ðó nªu biªt s¾m chú ý xây ð£t n«n móng cho sñ tß½ng ð°ng và tin tß·ng lçn nhau cûng nhß sñ thông cäm và tha thÑ cho nhau, ch¡c ch¡n chúng ta s¨ cäm th¤y væng vàng tñ tin h½n nhi«u khi bß¾c vào cuµc s¯ng gia ðình, s¨ b¾t ði nhæng ngÞ ngàng hay b¤t ng¶ ban ð¥u cüa thñc tÕi hàng ngày, sÇn sàng chia së cho nhau nhæng ni«m vui, sung sß¾ng hay nhæng khó khån, ðau kh±. Nªu chúng ta ch¶ ðþi ðªn sau hôn nhân m¾i th§t sñ b¡t ð¥u quay tr· lÕi tìm hi¬u kÛ h½n ng߶i mình l¤y thì nhi«u khi ðã quá muµn. Nhß ng߶i ta th߶ng nói, ðau kh± khi tình yêu b¸ chia c¡t th߶ng r¤t l¾n ðªn n²i ng߶i ta có th¬ chªt vì nó nhßng sñ li d¸ lÕi còn ghê g¾m h½n nhi«u, b·i ng߶i ta không dám chªt vì nó mà còn mang theo cái d¤u ¤n ðó cûng nhß nhæng h§u quä cüa nó su¯t cä cuµc ð¶i. B·i v§y dù tình cäm mê m¦n có làm ta mù quáng t¾i ðâu, nhßng vçn hãy c¯ g¡ng dùng lý trí sáng su¯t ð¬ s¾m nh§n ra ðßþc nhæng trß¾ng ngÕi khó khån s¨ cän tr· hÕnh phúc gia ðình sau này. Chúng ta ð«u biªt không phäi b¤t cÑ cái gì mà m÷i c¯ g¡ng l¾n nh¤t v« trí lñc, tình cäm cûng nhß v§t ch¤t cûng có th¬ vßþt qua ðßþc (ví dø nhß "tánh ng߶i khó sØa, hoàn cänh khó ð±i"). Vào nhæng tr߶ng hþp ðó t¯t h½n hªt nên rút lui s¾m, tránh gây ra nhæng t±n th¤t l¾n h½n ðau xót h½n trong tình cäm giæa ta và ng߶i ta lÞ yêu cûng nhß cuµc ð¶i sau ðó cüa m²i ng߶i.
--- *** ---
Ðáng tiªc r¢ng tôi không có mµt bí quyªt c¦m nang nào chia së cùng các bÕn ð¬ m²i ng߶i theo ðó mà tìm kiªm cho mình ng߶i bÕn ð¶i lý tß·ng nh¤t, gi¯ng nhß nhæng phß½ng pháp th߶ng có trong khoa h÷c tñ nhiên, ngoài nhæng dòng chæ ð½n giän trên. M²i ng߶i trong chúng ta ð«u có mµt nh§n thÑc, s· thích và mong mu¯n riêng, do ðó ch¡c ch¡n cûng chÆng ch¸u ch¤p nh§n hành ðµng theo mµt khuôn kh± gò bó nh¤t ð¸nh, mà s¨ sÇn sàng tñ nguy®n lao vào tìm kiªm hÕnh phúc cüa riêng mình, b·i cái tñ bän thân phäi träi qua khó nh÷c m¾i ðÕt ðßþc m¾i càng ðáng quí. Nhßng tôi cûng mong các bÕn cûng ð×ng quá li«u lînh mà hành ðµng thiªu suy tính kÛ, ð¬ r°i tñ thiêu hüy ð¶i mình mà vçn chßa biªt ði«u mình mong mu¯n ðoÕt chiªm là chi nhß nhæng con thiêu thân lao vào ánh sáng b§p bùng. M£c dù v§y tôi vçn r¤t tôn tr÷ng nhæng kë sÇn sàng li«u mình hay ch¸u ðau kh± cä ð¶i chï vì mµt m¯i tình không v¾i t¾i, tuy r¢ng tiªc thay tôi vçn chßa tu luy®n ðÕt ðªn mÑc anh hùng, ðiên r° hay phäi chång ngu ng¯c nhß h÷ ...!!!
Khi ð÷c ðªn ðây hÆn nhi«u bÕn s¨ hay ðã th¯t lên: "Nhæng ði«u này ai chÆng biªt" hay "T¤t cä chï là nhæng lý lu§n tr¯ng r²ng". Các bÕn hoàn toàn có lý khi phát bi¬u nhß v§y. Nhßng nªu các bÕn ð¬ ý s¨ th¤y, nhæng gì ðßþc viªt ra trong khoa h÷c xã hµi hay tâm lý cûng ð«u là nhæng lý thuyªt ðßþc t±ng hþp hay phân tích t× nhæng dæ ki®n thu th§p ðßþc qua nhæng quan sát hay kinh nghi®m trong quá khÑ. — bài viªt này v¾i khä nång có hÕn cüa mình, tôi chï mu¯n c¯ g¡ng giäi thích mµt vài nh§n thÑc cüa riêng cá nhân qua nhæng thí dø ð½n giän và kªt c¤u nó theo mµt cách t±ng quát và d­ hi¬u. Tôi tin r¢ng mình ðã ðáp Ñng ðßþc ph¥n nào nhæng yêu c¥u tñ ð£t ra ðó. Tôi cûng hy v÷ng r¢ng, mµt s¯ các bÕn s¨ tìm th¤y ðßþc trong bài viªt mµt vài khía cÕnh m¾i mà các bÕn ðang quan tâm ðªn hay mµt vài ð« tài lý thú ð¬ cùng nhau tranh lu§n.

Aachen, 04/97