|
|
|
ÑÒA LYÙ TÖÏ NHIEÂN Tænh Quaûng Ngaõi naèm ôû trung
Trung boä , treân truïc giao thoâng huyeát maïch Baéc - Nam (Quoác loä
IA vaø ñöôøng saét Xuïyeân Vieät) noái lieàn hai vuøng kinh teá lôùn
cuûa ñaát nöôùc: thuû ñoâ Haø Noäi vaø ñoàng baèng Baéc boä -
thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø ñoàng baèng Nam boä, coù theå laøm cöûa
ngoû ñi ra bieån ñoâng cuûa hai tænh Gia Lai, Kon Tom vaø cöûa vuøng
Haï Laøo, ñoâng baéc Campuchia (baèng Quoác loä 24). Tænh Quaûng Ngaõi naèm ôû toïa ñoä
:
Phía baéc töø nuùi Chuùa (moät chi cuûa Tröôøng Sôn ñaâm ra bieån) laøm ñòa giôùi vôùi tænh Quaûng Nam, phía nam ñeán ñeøo Bình Ñeâ giaùp vôùi tænh Bình Ñònh, phía ñoâng nhìn ra bieån Ñoâng, phía taây döïa löng vaøo daõy Tröôøng Sôn huøng vó giaùp tænh Kon Tum.
Quaûng Ngaõi caùch Haø Noäi 883 km,
caùch thaønh phoá Hoà Chí Minh 838 km. Cao ñoä ñoàng baèng so vôùi
maët bieån laø 8 m. Quaûng Ngaõi coù dieän tích töï
nhieân 5.849,6 km2 (chöa tính theàm luïc ñòa). Dieän tích canh taùc coù
67.030 ha. Dieän tích troàng luùa chieám 45.157 ha. Ñaát maøu vaø caây
coâng nghieäp chieám 21.813 ha (Theo baùo Quaûng Ngaõi - soá 1 ra ngaøy
8.7.1989 vaø theo Nieân giaùm thoáng keâ Quaûng Ngaõi (1985-1989) cuûa
Cuïc thoáng keâ Quaûng Ngaõi) Gioáng nhö caùc tænh ven bieån mieàn Trung, ñòa hình Quaûng Ngaõi coù daïng ñaúng thöôùc vaø ñöôïc chia haønh 4 vuøng roõ reät:
a. Vuøng röøng nuùi : tieáp giaùp phía ñoâng daõy Tröôøng Sôn, bao goàm caùc huyeän mieàn nuùi Traø Boàng, Sôn Haø, Sôn Taây, Ba Tô vaø Minh Long. Quaûng
Ngaõi laø moät trong nhöøng tænh coù nhieàu röøng nuùi truøng ñieäp.
Vuøng röøng nuùi 391.192 ha, chieám gaàn 2/3 dieän tích ñaát ñai
trong tænh. Nuùi röøng taïo thaønh hình voøng cung, hai ñaàu nhoâ ra
saùt bieån, oâm chaët laáy ñoàng baèng. ÔÛ phía taây baéc vaø taây
nam soâng Traø Khuùc, caùc khoái nuùi ñeàu coù beà maët ñænh
cao töø 1.000-1.600 m, nhö nuùi Caø Ñam cao 1600 m, nuùi Ñaù Vaùch cao
1.500 m, nuùi U Boø cao 1.1OO m, nuùi Cao Muoân cao l.085 m, quanh naêm maây
phuû . ÔÛ vuøng thaáp hôn nuùi thöôøng coù ñoä cao 400-600 m, coøn
ôû vuøng giaùp ñoàng baèng, nuùi chæ coù ñoä cao 200-300 m. Beân caïnh vuøng nuùi röøng keå
treân, ôû caùc huyeän, thò ñoàng baèng, nôi
naøo cuõng coù nuùi cao thaáp khaùc nhau: Bình Sôn coù nuùi Ñoàng
Tranh, Traø Quaân, Tham Hoäi, Thình Thình... ÔÛ Sôn Tònh coù nuùi Troøn,
nuùi Nhaø, nuùi Söùa, nuùi Thieân AÁn, nuùi Ñaàu Voi... Thò xaõ Quaûng
Ngaõi coù nuùi OÂng, nuùi Thieân Buùt, huïyeän Tö Nghóa coù nuùi An
Ñaïi, Ñaù Cheû, La Haø, Phuù Thoï... Huyeän Nghóa Haønh coù nuùi
Ñình Cöông, Ñaàu Töôïng...
Huyeän Moä Ñöùc coù nuùi Vaên Baân, OÂng Ñoï, nuùi Vom, nuùi Ñaát...
Huyeän Ñöùc Phoå coù nuùi Daâu, nuùi Giaøng, nuùi Xöông Roàng... Moät soá nuùi ôû Quaûng Ngaõi
ñöôïc xeáp vaøo haøng danh lam thaéng caûnh ñöôïc caùc thi nhaân
xöa ñaët cho nhöøng caùi teân giaøu hình töôïng nhö: "Thieân
aán nieâm haø", "Thieân Buùt pheâ vaân", "La Haø thaïch
traän", "Thaïch Bích taø döông", "Vaân Phong tuùc vuõ
… Vuøng nuùi röøng Quaûng Ngaõi laø
moät ñòa baøn chieán löôïc quan troïng veà quaân söï, laø caên cöù
ñòa caùch maïng gaén lieàn vôùi lòch söù choáng aùp böùc giai caáp
vaø choáng ngoaïi xaâm cuûa nhaân daân Quaûng Ngaõi. Nuùi röøng Quaûng Ngaõi laø kho taøi
nguyeân phong phuù veà laâm thoå saûn vôùi nhieàu loaïi goã quyù nhö:
lim, gioãi, sao caùt, veânh veânh, choø , traéc, huyønh, kieàn kieàn,
goõ ... Tröø löôïng goã coù khoaùng 9.191.300 ha. Ngoaøi goã , röøng
Quaûng Ngaõi coøn coù nhieàu tre, nöùa, song maây, ñoùt, laù noùn. .
. laøm nguoàn nguyeân lieäu cho tieåu thuû coâng nghieäp. Röøng Quaûng
Ngaõi coøn coù nhieàu loaïi caây thuoác nhö sa nhaân, haø thuû oâ,
thieân nieân kieän, nguõ gia bì, saâm; caùc loaïi caây coù sôïi, caây
coù daàu, traàm höông, caây laáy nhöïa vaø caùc loaïi naám. Caây
queá laø ñaëc saûn noåi tieáng, vôùi dieän tích khoaûng 1.113 ha.
ôû nuùi Lôùn (Moä Ñöùc) coøn coù caây daàu raùi cho moät loaïi
daàu khaù toát ñeå traùt thuyeàn vaø pha cheá caùc loaïi sôn, möïc
in... Nuùi röøng Quaûng Ngaõi coøn laø nôi
sinh soáng cuûa nhieàu loaøi thuù quyù nhö coïp, gaáu, höu, nai,
khæ, gioäc, traên (tröôùc ñaây coù caû voi) vaø haøng traêm loaøi
chim quí. Maët khaùc, nuùi röøng Quaûng Ngaõi
coøn coù nhöõng ñieåm du lòch vaø nghæ maùt nhö nuùi Thieân aán,
Suoái Mô, Thình Thình, Hoá Chình, nuùi Phuù Thoï . .. haøng naêm thu
huùt haøng vaïn ngöôøi ñeán vaõng caûnh. Nuùi Caø Ñam coù khí haäu
oân ñôùi gioáng Sa Pa, Ñaø Laït, neáu ñöôïc khai thaùc seõ laø nôi
nghæ maùt raát toát. Ñòa hình nuùi Quaûng Ngaõi coù nhieàu beà
maët san baèng vôùi voû phong hoùa daøy coù ñieàu kieän ñeå phaùt
trieån vaên hoùa mieàn nuùi. b. Vuøng trung du: ñaát ñai
ñöôïc caáu taïo taïi choã, thöôøng bò baøo moøn töø cao xuoáng
thaáp, coù nhieàu goø ñoài, laém soûi ñaù taàng ñaát canh taùc moûng.
Ñaát ôû vuøng naøy thöôøng laø ñaát xaùm, ñaát baïc maøu, ñaát
ñen (dieän tích 1.770 ha chieám 03% dieän tích ñaát ñai) duøng ñeå
troàng caây löng thöïc vaø caây coâng nghieäp ngaén ngaøy. c. Vuøng ñoàng baèng: nhoû heïp
nhöng khaù ña daïng veà hình thaùi, Dieän tích 150.678 ha, trong ñoù
chæ coù 13.672 ha ñöôïc phuø sa boài ñaép thöôøng xuyeân bôûi caùc
con soâng Traø Boàng, Traø Khuùc,
Soâng Veä, Traø Caâu. Caøng ñi
veà phía nam ñoàng baèng caøng heïp laïi, chæ coøn laø moät reûo bôø
bieån. Ñaát ôû ñaây thích hôïp vôùi caùc loaïi caây löông thöïc,
caây coâng nghieäp ngaén ngaøy, ñaëc bieät laø caây mía. d. Vuøng baõi caùt ven bieån:
heïp vôùi dieän tích 1.223 ha. Ñaát vuøng naøy thích hôïp vôùi caùc loaïi caây khoai lang, mì, döøa, röøng phi lao coù taùc duïng laøm ñai phoøng hoä choáng caùt boài laán. Ñaûo Lyù Sôn
Nhaân
daân ven bieån huyeän Bình Sôn coù caâu ca: "Baøu Troøn coù baõi
caùt daøi" ñeå chæ vuøng ñaát ôû ñaây nguyeân tröôùc kia coù
daõy nuùi chaïy töø thoân Hoøa Vaân (xaõ Tam Nghóa - Tam Kyø) xuoáng
cöûa Sôn Traø. Phía trong nuùi laø moät ñoàng ruoäng roäng hôn
2.000 maãu (khoaûng 1.000 ha), ñaát teát, tuïc goïi laø "thöôïng
toå ong", "haï toå ong". Ñoàng luùa toát töôi, daân laøm
aên khaám khaù, nuôi töø 20 ñeán 30 con traâu boø, 20 con ngöïa.
Trong Phuû bieân taïp luïc, Leâ Quí Ñoân goïi ñoù laø "Ñoàng
Nai con". Sau ñoù do nhaân daân phaù nuùi laøm raãy, khoâng giöõ
ñöôïc röøng phoøng hoä. Ñeán naêm 1865-1866 coù moät côn baõo caùt
lôùn thoåi caùt bieån vaøo laáp heát 200 maãu ruoäng, bieán vuøng naøy
thaønh baõi caùt daøy 70 cm, goïi laø "Khe Hai". Sau naøy coù
luùc nhaân daân töøng böôùc caøo lôùp caùt ra boán beân, môû laïi
dieän tích canh taùc, taïo ñöôïc moät soá maûnh ruoäng vuoâng vöùc
ñeå troàng luùa. Toùm
laïi, trong toång soá dieän tích daát canh taùc ôû Quaûng Ngaõi coù
396.863 ha coù khaû naêng laâm nghieäp chieám 70%, 131.951 ha ñaát noâng
nghieäp chieám hôn 22,5% dieän tích ñaát töï nhleân toaøn tænh. Vì
vaäy phaùt trieån kinh teá mieàn nuùi laø moät theá maïnh cuûa tænh
Quaûng Ngaõi. (Theo Quaûng Ngaõi, Ñaát nöôùc - Con ngöôøi - Vaên hoùa) |
Neáu coù yù kieán gì veà trang web naøy xin
caùc baïn laøm ôn thö veà trantronguyen@vol.vnn.vn
|
Chieàu
daøi cuûa tænh Quaûng Ngaõi (theo höôùng Baéc - Nam) khoaûng 100 km,
chieàu roäng (theo höôùng ñoâng taây) hôn 60 km.