SOÂNG NGOØI

Quaûng Ngaõi coù 4 con soâng  chính:

• Soâng  Traø Boàng: daøi 55 km, phaùt nguyeân töø nguoàn Thanh Boàng (Traø Boàng), chaûy xuyeân qua huyeän Traø Boàng vaø huyeän Bình Sôn, ñeán thoân Giaoï Thuûy (xaõ Bình Döông) laïi chaïy veà höôùng ñoâng baéc, ñoå ra cöûa Sa Caàn. Soâng  Traø Boàng coù caùc phuï löu nhö Sa Thin, Traø Poát, Traø San, Baùn Ñieàn. Nöôùc soâng  caïn, veà muøa naéng thuyeàn beø töø 3 ñeán 5 taán khoâng  ñi laïi ñöôïc.  

Vöïc baø ôû Bình Khöông, Huyeän Bình Sôn

• Soâng  Traø Khuùc: daøi 120 km, phaùt nguyeân töø nuùi Ñaêc Troân vôùi ñænh cao 2.350 m do hôïp nöôùc cuûa 4 con soâng  lôùn laø soâng  Rhe, soâng  Xaø Loø, soâng  Rinh, soâng  Tang, chaûy xuoáng höôùng ñoâng qua ranh giôùi caùc huyeän Sôn Haø, Sôn Tònh, Tö Nghóa, thò xaõ Quaûng Ngaõi vaø ñoå ra cöûa bieån Coå Luõy (cöûa Ñaïi}. Soâng  Traø Khuùc coøn coù caùc phuï löu nhö Ñaêc Lang, Nöôùc Laùc, Ñaêc Seâl, Tam Dinh, Xaõ Ñieäu, Taàm Rao, soâng  Giang, soâng  Phöôùc. . .  

• Soâng  Veä: daøi 80 km, phaùt nguyeân töø vuøng röøng nuùi phía baéc huyeän Ba Tôô, thöôïng nguoàn goïi laø soâng  Lieân chaûy theo höôùng taây nam-ñoâng baéc, xuyeân qua caùc huyeän Ba Tô, Nghóa Haønh, Moä Ñöùc, Tö Nghóaï vaø ñoå ra cöûa Lôû (An Chuaån, Ñöùc Lôïi, Moä Ñöùc) vaø cöûa Coå Luõy. Soâng  Veä coù caùc phuï löu: Traø Nu, soâng  Laõ, soâng  La Chaâu. .. Chi löu cuûa soâng  Veä laø soâng  Thoa chaûy theo höôùng ñoâng baéc - taây nam töôùi cho ñaïi boä phaän ñoàng luùa Moä Ñöùc. 

Thaùc Traéng ôû Huyeän Minh Long

• Soâng  Traø Caâu: daøi 40 km, phaùt nguyeân töø vuøng Hoàng Thuyeàn, Vöïc Lieâm (phía nam ñeøo Ñaù Chaùt) chaûy xuyeân qua huyeän Ñöùc' Phoå ñeå ra cöûa bieån Myõ AÙ.

Ngoaøi 4 con soâng  noùi treân, Quaûng Ngaõi coøn coù caùc soâng nhoû nhö Traø ích (Traø Boàng), soâng  Caùi (Tö Nghóa), soâng Phöôùc Giang (Nghóa Haønh), soâng  La Vaân (Ñöùc Phoå).  

Soâng  ngoøi ôû Quaûng Ngaõi ñeàu xuaát phaùt töø ñoâng Tröôøng Sôn vaø chaûy ra bieån Ñoâng. Doøng soâng  ngaén, ñoä doác cao (töø 10,5 ñoä ñeán 33 ñoä ), loøng soâng  caïn vaø heïp, neân veà muøa möa coù löôïng möa raát nhieàu) doøng chaûy cöôøng ñoä maïnh, thöôøng gaây ra luõ luït lôùn, gaây taùc haïi cho saûn xuaát vaø ñôøi soáng, maët khaùc cuõng mang veà cho ñoàng baèng moät löôïng phuø sa ñaùng keå. Vôùi maïng löôùi soâng  suoái daøy ñaëc, caùc phuï löu cuûa heä thoáng soâng  Traø Boàng, Traø Khuùc, soâng  Veä vaø Traø Caâu ñeàu baét nguoàn töø nhöøng vuøng nuùi cao coù ñoä doác lôùn vôùi löôïng nöôùc nhieàu laø nhöøng nguoàn thuûy naêng coù giaù trò.  

Thaùc Xen Bay ôû Traø Boàng    

Tröôùc ñaây ôû doïc caùc con soâng  chính laø Traø Khuùc, soâng  Veä nhaân daân ñaõ döïng neân nhöøng bôø xe nöôùc ñeå mang nöôùc töø loøng soâng  töôùi cho nhieàu ñoàng ruoäng. Sauï naøy, ôû caùc huyeän mieàn nuùi ñaõ ñaép ñaäp ñeå laøm thuûy ñieän. (Theo Nguyeãn Baù Traùc – trong "Quaûng Ngaõi tænh chí" vieát naêm 1933, ñaêng treân baùo Nam Phong, tröôùc naêm 1930, caû tlnh Quaûng Ngaõi coù 96 bôø xe nöôùc moãi bôø xe coù 9 hoaëc 10 baùnh. Bôø xe nöôùc tieáp tuïc duy trì trong khaùng chieán choáng Phaùp. Ñeán tröôùc naêm 1975 maùy bôm nöôùc daàn thay theá bôø xe nöôùc vaø ñeán nay thì maát haún).

Veà muøa naéng, moät phaàn do löôïng möa ít, nöôùc soâng laïi ruùt nhanh, soâng  caïn, haïn cheá vieäc ñi laïi baèng ñöôøng thuûy cuõng nhö söï hoaït ñoäng cuûa caùc bôø xe nöôùc. Do vaäy, thöôøng nöôùc chæ ñuû töôùi khoaûng 70% ñeán 80% dieän tích vuï ñoâng xuaân vaø 50% dieän tích vuï muøa. Coâng trình thuûy lôïi Thaïch Nham ñöôïc xaây döïng nhaèm giaûi quyeát tình traïng thieáu nöôùc naøy.  

Ngoaøi ra Quaûng Ngaõi coøn coù nhieàu Suoái nöôùc noùng: ôû ñòa phöông goïi laø “loå soâi”. Trong 100 suoái nöôùc noùng trong toaøn quoác, Quaûng Ngaõi coù 7:

• Suoái Thaïch Truï (Moä Ñöùc) 52⁰

• Suoái tuù Sôn, phía baéc Thaïch Truï 54⁰

• Tö Thònh (Myõ Thònh, Tö Nghóa) 52⁰

• Tö Thuaän (An Hoäi, Tö Nghóa) 75⁰

• Phöôùc Thoï (Cuø Vaø, Thaïch Nham) 57⁰

• Bình Hoøa I (Loäc Thanh, Bình Sôn) 64⁰

• Bình Hoøa II (gaàn Bình Hoøa I) 58⁰

(Theo Quaûng Ngaõi, Ñaát nöôùc - Con ngöôøi - Vaên hoùa vaø Non nöôùc Xöù Quaûng) 

[ Home ] [ Up ] 

Neáu coù yù kieán gì veà trang web naøy xin caùc baïn laøm ôn thö veà trantronguyen@vol.vnn.vn  
03 March, 2000