(Tôn-Thất Hiệp)
(1653 - 15/6/1675)
Nguyễn Phúc Thuần - Quốc
Uy Công
(Tôn-Thất Hiệp)
(1653 - 15/6/1675)
Ông húy là
Nguyễn Phúc Thuần, con thứ tư của đức
Thái Tông (Hiền Vương), sau v́ tránh tên húy nên đổi
là Hiệp. Mẹ là Hoàng Hậu Châu Thị Viên. Ông sinh
năm Quí tị (1653).
Ban đầu
ông được phong là Chưởng cơ Hiệp
Đức Hầu. Ông là người dũng cảm và có tài
năng nên được các tướng mến phục.
Năm Nhâm tư (1672) Chúa Trịnh lại cử đại binh
vào xâm lấn miền Nam, các tướng đồng thanh
xin đức Thái Tông cử ông làm nguyên súy, lúc này ông mới
20 tuổi. Đây là trận đánh lớn và dữ dội
nhất giữa hai miền. Ba lần quân Trịnh tấn
công quyết chiếm cho bằng được lũy Trấn
Ninh. Một vài tướng đă ngă ḷng đề nghị
ông bỏ lũy Trấn Ninh, rút quân lui. Nh́n thấy
được điểm chiến lược quan trọng
của lũy Trấn Ninh cũng như tinh thần chiến
đấu của quân sĩ sẽ bị lung lay khi mất
lũy này nên ông cùng tướng Nguyễn Hữu Dật
cương quyết chống giữ. Quân Trịnh bị thất
bại đành ôm hận trở về Bắc. Đối với
những địch bắt được, ông cho tiền
lương, quần áo rồi tha cho trở về với
gia đ́nh. Ông cho lập đàn cúng các tướng sĩ tử
trận. Đức Thái Tông nghe tin thắng trận, rất
mừng, nói rằng : "Con ta mấy lần ngăn chặn
được giặc Bắc, từ nay họ Trịnh
không dám ḍm ngó miền
Lúc làm Nguyên súy,
dưới trướng thường dùng giáp sĩ đứng
hầu hai bên. Có Bật Nghĩa, người Quảng B́nh,
có một gái nhan sắc xinh đẹp, muốn dâng cho ông.
Ông cho là sắc đẹp th́ đức xấu cho nên từ
chối, nhưng lại thương nghèo khó, cấp cho 10
quan tiền. Lúc thắng trận trở về, ông tuyệt
nữ sắc, xây am nhỏ thờ Phật, nghiên cứu
giáo lư đạo Phật làm vui.
Ngày 15 tháng 6
năm Ất măo (6-8-1675), ông bị bệnh đậu mùa và
mất, lúc mới 23 tuối. Đức Thái Tông quá
thương tiếc, nói : "Con ta có công lớn giữ
biên thùy, trời sao gọi về gấp vậy !". Ông
được phong tặng: "Minh Nghĩa Tuyên Đức
Công Thần Khai Phủ Quốc Thượng Tướng
Quân Cẩm Y Vệ Đô Đốc Phủ Sự Thiếu
Úy Hiệp Quận Công", thụy là Toàn Tiết. Nhà thờ
ở làng Vân Thê (Thừa Thiên), mộ táng trong khuôn viên nhà thờ.
Ông được vua Gia Long xếp vào hàng thượng
đẳng công thần, được thờ ở Thái Miếu.
Đến đời vua Minh Mạng được tấn
phong là Quốc Uy công.
Bà vợ của
ông húy là Nguyễn Thị Hưng, tiểu sử không rơ. Bà mất
ngày 13 tháng 2 Âm lịch, mộ táng cùng một chỗ với
ông, trong khuôn viên nhà thờ của pḥng.
Ông có 4 người
con trai là : Nguyễn Phúc Nhuận, Nguyễn Phúc Lễ, Nguyễn
Phúc Thiều, Nguyễn Phúc Phan. Chỉ có hai ông Nhuận và
Thiều là hiển đạt, làm quan đến Chưởng
dinh.
