Υπάρχει
ένα ρητό στην χώρα μου: «Αν θες να μάθεις
ποιος είμαι, περπάτησε για ένα μίλι στα
παπούτσια μου».
Θα
ήθελα να κλείσετε τα μάτια σας για λίγο και
να φανταστείτε πώς είναι να είναι κανείς
μετανάστης. Αφήνει πίσω του την πατρίδα του,
το σπίτι του, τους αγαπημένους του και τη
δουλειά του, για να αρχίσει ένα ταξίδι σε
μια ξένη χώρα. Πολλοί από εσας είστε
εξαναγκασμένοι να μεταναστεύσετε λόγω της
κύρηξης κάποιου πολέμου. Οι περισσότεροι
από εσάς είστε θύματα
οικονομιών που κατέρρευσαν και
επιχειρήσατε να βρείτε ένα καλύτερο αύριο.
Καταφέρατε να φτάσετε στον προορισμό σας
κουρασμένοι και εξαντλημένοι. Η
αβεβαιότητα είναι ο καλύτερος σας
φίλος και η απογοήτευση ο πιο κοντινός
σας συγγενής.
Σκεφτείτε
ότι η μέση Ελληνίδα χρειάεται κάποιο Χ
χρονικό διάστημα για να βρεί δουλειά. Τώρα
πολλαπλασιάστε αυτό το χρόνο με το 10.
Σκεφτείτε το χρόνο που χρειάζεται η μέση
ελληνική οικογένεια για φαγητό και
καταφύγιο και πολλαπλασιάστε το με το 20.
Σκεφτείτε την αγωνία της ελληνίδας μητέρας,
τις ελπίδες και τους φόβους της για το
μέλλον των παιδιών της και
την ευημερία τους και πολλαπλασιάστε το με
100. Υπολογίστε την έλλειψη γνώσεων όσον
αφορά στον χειρισμό της γλώσσας και την
διαδικασία του να γίνει κανείς «νόμιμος» σε
όλες τις παραμέτρους και τώρα αρχίζετε να
σχηματίζετε την εικόνα. Τώρα κατά κάποιο
τρόπο ανακαλύψατε την πραγματική εικόνα
για την για την γυναίκα – μετανάστη.
Αυτό
που για τους περισσότερους από εμάς
φαίνεται να είναι μια από τις συνηθισμένες
δοκιμασίες και βάσανα της καθημερινότητας,
για τον μετανάστη γίνεται μια επώδυνη
προσπάθεια για επιβίωση που φαίνεται ότι
ποτέ δεν θα σταματήσει.
Μία
από τις κύριες έννοιες μιας γυναίκας που
έχει μεταναστεύσει είναι η απόκτηση μιας
νόμιμης και μόνιμης κατοικίας και άδειας
εργασίας. Παρά το γεγονός ότι μεγάλες
προσπάθειες έχουν γίνει από την Ελληνική
Κυβέρνηση για να χορηγήσει άδειες εργασίας
σε ξένους, τα προβλήματα υπερισχύουν. Η
γραφειοκρατεία και η έλλειψη συντονισμού
ανάμεσα στους υπουργούς αναδείχτεικαν σε
συμπληγάδες πέτρες για την πολυαναμενόμενη
απόκτηση των απαραίτητων εγγράφων. Η
καταχώρηση της προσωρινής κάρτας παραμονής
(λευκή κάρτα) και έπειτα της κάρτας
παραμονής περιορισμένης χρονικής
διάρκειας (πράσινης κάρτας), σε πολλές
περιπτώσεις ακόμη δεν εξασφαλίζουν την
εξαφάνιση των προβλημάτων τους. Πάρα πολύ
συχνά οι γραφειοκρατικοί μηχανισμοί
οδηγούν σε αδιέξοδο σε κάποια φάση της
διαδικασίας προκαλώντας ακόμα και την λήξη
προθεσμιών.
Προς
απογοήτευσή τους, η ολοκλήρωση των δύο
φάσεων δεν μπορούσε να εγγυηθεί στους
μετανάστες ότι θα διατηρήσουν το νομικό
καθεστώς ακόμη κι αν καταφέρουν να το
αποκτήσουν (Δελτίο Θυέλλης 98 και Boldwin
– Edwards
και Fakiolas
99).
Από
την εμπειρία μου όταν μιλά κανείς με
Ενώσεις Αλλοδαπών Γυναικών γίνεται
ξεκάθαρο ότι υπάρχει τεράστια έλλειψη
πληροφόρησης όσον αφορά στις ενδεδειγμένες
διαδικασίες απόκτησης των αδειών, ασφάλιση
κλπ. Οι γυναίκες τείνουν να βασίζονται στις
εμπειρίες άλλων και συχνά δρούνε σύμφωνα με
τις εμπειρίες φίλων τους. Διαφορετικά
γκρουπ δρούνε σύμφωνα με μια συλλογική
εμπειρία συνήθως βασιζόμενοι στην διάρκεια
της παραμονής τους στην χώρα. Για
παράδειγμα οι Φιλιπινέζοι οι οποίοι έχουν
μπει σε αυτές τις διαδικασίες εδώ και
κάποιες δεκαετίες είναι πιο πληροφορημένοι
επειδή έχουν πρόσβαση σε ένα δυνατό δίκτυο
υποστήριξης.
Χάριν
συντομίας θα ήθελα να υπογραμμίσω τις
προτεραιότητες για τις Αλλοδαπές Γυναίκες
όπως μου έχουν διατυπωθεί μέσω
συνεντεύξεων με γυναίκες διαφόρων
εθνικοτήτων, διαφόρετικής οικονομικής
επιφάνειας και μόρφωσης.
1.
Εργασία
2.
Γλώσσα
3.
Υγεία και κοινωνική ασφάλεια
4.
Μόρφωση
5.
Βρεφονηπιακοί Σταθμοί
6.
Ενσωμάτωση στους κόλπους της κοινωνίας
(η ανάγκη να γίνουν αποδεκτοί, σεβαστοί και
να ανήκουν)
Η
Νο 1 απαίτηση είναι η δουλειά. Στατιστική
έρευνα που έχει διεξαχθεί από το Εθνικό
Ινστιτούτο Εργασίας έδειξε ότι το 91% των
ξένων προέρχονται από δέκα διαφορετικές
χώρες με τους Αλβανούς να ανέρχονται στο 65%
του συνολικού πλυθυσμού. Με κάποια απόσταση
ακολουθεί η Βουλγαρία με 6,7%, Ρουμανία με 4,5%
το Πακιστάν, η Ουκρανία, η Πολωνία, η Γεωργία,
η Ινδία, η Αίγυπτος, οι Φιλιπίνες και η
Αφρική. Για κάποιες από αυτές τις χώρες η
μετανάστευση αφορά σχεδόν αποκλειστικά
γυναίκες για παράδειγμα Φιλιπίνες (83%),
Ουκρανία (80%), και Μολδαβία (74%). Αυτά τα
στατιστικά στοιχεία είναι ιδιαίτερα
σημαντικά αν αναλογιστούμε την επίδραση
που έχουν αυτές οι γυναίκες και πρόκειται
να έχουν, στο εργατικό δυναμικό και την
οικονομία, ειδικότερα σε σχέση με την θέση
τους αναφορικά με κάποια επαγγέλματα.
Σύμφωνα
με έρευνα που έγινε από το Ίδρυμα
Λαμπριανίδη & Μπραχίμης 2000, η πλειοψηφία
των αλλοδαπών γυναικών απασχολούνται σε
τρεις τομείς: Οικιακοί Βοηθοί με ημερήσιο
μισθό, Στον χώρο
της Βιομηχανίας και κατ’ εξοχήν στον χώρο
της ένδυσης και τρίτον σε υπηρεσίες
καθαρισμού γραφείων, κτιρίων ή
διαμερισμάτων. Η στατιστική ταξινόμηση
αυτών των κατηγοριών αλλάζει ποσοστό
ανάλογα με τον τόπο καταγωγής των γυναικών.
Για π.χ. περίπου 90% των Φιλιπινέζων
υπηρετούν ως οικιακές βοηθοί. 27% των Αλβανών
γυναικών δουλεύουν επίσης ως οικιακές
βοηθοί και όσον αφορά τις Αφρικανές αρκεί
να πούμε ότι το 85% αυτών δουλεύουν ως
οικιακές βοηθοί. Σύμφωνα με μελέτες είναι
σπάνιο να βρούμε μια αλλοδαπή να δουλεύει
στον τομέα πάνω στον οποίο έχει ειδικευτεί.
Μια μελέτη για τους Αλβανούς στην
Θεσσαλονίκη έδειξε ότι το 28,7% είχαν πτυχίο
από Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Ένα
μεγάλο ποσοστό των Αφρικανών γυναικών που
διαμένουν στην Ελλάδα είναι φοιτήτριες σε
Ελληνικά Πανεπιστήμια ή έχουν πτυχίο και
εργασιακή εμπειρία από άλλες χώρες. Οι
αλλοδαπές γυναίκες είτε είναι νοσοκόμες,
καθηγήτριες ή πολιτικοί επιστήμονες εδώ
στην Ελλάδα είχανε σίγουρα ένα ξεκίνημα που
ήταν το λιγότερο ταπεινωτικό.
Η
συντριπτική πλειοψηφία απασχολειται σε
επαγγέλματα χαμηλού κύρους και ανεπιθύμητα
για τις ελληνίδες εργαζόμενες. Πρέπει να
σημειωθεί ότι υπάρχει ένα τεράστιο
πρόβλημα οσον αφορά στο λεγόμενο «εμπόριο
σαρκός», το οποίο επηρεάζει τις γυναίκες
του ανατολικού μπλόκ, π.χ. Ουκρανία, Γεωργία.
Θα ήταν άδικο, μέσα σε δέκα λεπτά, να
προσπαθήσω να μιλήσω για την απέχθεια της
κοινωνικής καταγωγής, αλλά πρέπει να
αναφερθεί, επειδή είναι η σκληρή
πραγματικότητα για μερικές γυναίκες σε
αυτή την πόλη.
Μια
μεγάλη ανησυχία για πολλές γυναίκες που
έχουν πτυχία και άλλα πιστοποιημένα
προσόντα, είναι το αν θα τους δοθεί η
ευκαιρία για πρόοδο και καλυτέρευση.
Υπάρχει και ο φόβος πως θα παγιδευτούν σε
ένα κοινωνικο-οικονομικό «γκέτο»
εργασιακών ευκαιριών. Ας σημειωθεί εδώ, ότι
στοιχεία που έχουν εξαχθεί από επίσημη
έρευνα αποδεικνύουν ότι αλλοδαπές που
έχουν ελέυθερο επάγγελμα, αποτελούν ένα
επικίνδυνα μικρό ποσοστό του πληθυσμού.
Γλωσσικές
δεξιότητες και χρήση:
Παρ’όλο
που η επίσημη εκπαίδευση και η τυπική
μόρφωση είναι σχεδόν ανύπαρκτες, οι
γλωσσικές δεξιότητες ανάμεσα στους άνδρες,
φαίνεται να είναι υψηλές σύμφωνα με τους
Lambrianidis&Brahimis.
Οι Αλβανοί λόγω της καθημερινής χρήσης της
γλώσσας στη δουλειά φαίνεται να μαθαίνουν
αρκετά καλά την ελληνική γλώσσα. Αντιθέτως,
στατιστικά, παραπάνω από τις μισές γυναίκες
δεν έχουν ικανοποιητική γνώση και κατ’επέκταση
χρήση της γλώσσας.
Είναι
επιτακτική ανάγκη για την αλλοδαπή να
γνωρίζει την ελληνική γλώσσα. Αν σκοπεύει
να ενσωματωθεί και να εξομοιωθεί με την
ελληνική κοινωνία, εμείς οι ίδιοι, ως
κοινωνία θα πρέπει να προβληματιστούμε από
τα χαμηλά ποσοστά των
αλλοδαπών που έχουν επιπλέον την ικανότητα
γραφής της γλώσσας. Για
μια ακόμη φορά οι στατιστικές δείχνουν ότι
35% των Αλβανών γυναικών έχουν μερική γνώση
του γραπτού λόγου, ενώ το 56%δεν έχει καμιά
απολύτως γνώση αυτού. Η εμπειρία μου από την
Αφρικανική κοινότητα μου επιτρέπει να σας
ανφέρω ανάλογα ποσοστά και για αυτούς
επίσης.
Κοινωνική
Ασφάλιση και Συνταξιοδοτικά προνόμια:
Ένα
από τα πιο θετικά στοιχεία που προκύπτουν
από τη διαδικασία καταγραφής και
νομιμοποίησης, είναι η αύξηση του αριθμού
των ασφαλισμένων μεταναστών.
Έχει υπολογιστει σύμφωνα με επίσημα
στοιχεία ότι το 65%των Αλβανών έχουν
αποκτήσει βιβλιάρια υγείας.
Για
τις περισσότερες γυναίκες που έχουν
ερωτηθεί, ο μεγαλύτερος τους φόβος είναι
ότι το σύστημα θα τις απογοητεύσει όταν
αυτές θα το χρειάζονται περισσότερο. Ο
θάνατος του συζύγου, κάποια σοβαρη αρρώστια,
ή επιπλοκές στα νεογέννητα μετά τη γέννα,
ήταν μερικές μόνο από τις περιπτώσεις που
έχουν αναφερθεί. Πολλές γυναίκες επίσης
νιώθουν πως μάταια πληρώνουν για ένα
συνταξιοδοτικό σύστημα που τελικά θα τις
εγκαταλείψει στα γεράματα, επειδή οι
περισσότερες δε θα έχουν συγκεντρώσει τα
απαραίτητα ένσιμα, ακόμα και
για τις πιο χαμηλές συντάξεις. Πολλοί
που ονειρεύονται πως κάποια μέρα θα
επιστρέψουν στον τόπο καταγωγής τους,
επιθυμούν ένα σύστημα μέσω του οποίου θα
μπορούν να ανακτήσουν τα χρήματα τους ή
κάποιο ποσοστό αυτών, για κάλυψη στις
πατρίδες τους.
Μόρφωση:
Σχετικά
με την μόρφωση για τα παιδιά τους, ας
αναλογιστούμε το γεγονός πως στα ελληνικά
σχολεία υπάρχουν περιπου 105.000 αλλοδαποί,
65.000 εκ των οποίων είναι Αλβανικής καταγωγής.
Οι αλλοδαποί φοιτητές αποτελούν το 7,9% του
συνολικού πληθυσμού, σύμφωνα με στατιστικά
στοιχεία του Δρεττακη,2000. Βασικό μέλημα
συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων είναι το
να επιτραπεί στα παιδιά τους να μάθουνε τη
μητρική τους γλώσσα.
Το
Υπουργείο Παιδείας έχει
να επιδείξει μια λίστα πρότυπων
πολυπολιτιστικών σχολείων, τα οποία όμως
δυστυχώς δεν έχουν αντίστοιχα και
καθηγητές για να τα στελεχώσουν. Μελέτες
που έγιναν για το πιλοτικό πρόγραμμα της
Ρωμαϊκής εκπαίδευσης έδειξαν ότι η απόδοση
και παρακολούθηση των φοιτητών αυξήθηκε με
την συμετοχή καθηγητών από την Ρώμη. Είναι
σημαντικό τα παιδιά να έχουν σημαντικά
πρότυπα που να αντικατοπτρίζουν την δική
τους πραγματικότητα όχι μόνο για
εκπαιδευτικούς σκοπούς αλλά επίσης και για
λόγους θετικής εικόνας του εαυτού τους και
αυτοεκτίμησης.
Παρά
τα αρχικά εμπόδια, τα τελευταία χρόνια
έχουν δείξει αυξανόμενη επιτυχία των
αλλοδαπών μαθητών στο Ελληνικό
εκπαιδευτικό σύστημα. Αυτή η επιτυχία
αντικατοπτρίζεται στους αυξανόμενους όσο
ποτέ αριθμούς των αλλοδαπών φοιτητών οι
οποίοι έχουν πολύ καλές επιδόσεις και άρα
έχουν το δικαίωμα να κρατήσουν την Ελληνική
σημαία, σύμφωνα με την Ελληνική παράδοση.
Βρεφονηπιακοί
Σταθμοί:
Η
βασική πρόσβαση στην πρόνοια εξακολουθεί
να είναι ένα πρόβλημα για τις αλλοδαπές.
Έρευνες δείχνουν ότι η έλλειψη σταθμών
πρόνοιας επηρρεάζει πολλές Ελληνίδες
επίσης. Ειδική προσπάθεια παρόλλα αυτά
πρέπει να γίνει για να φιλοξενηθούν αυτά τα
παιδιά καθώς ελάχιστοι ή κανένας από τους
γονείς δεν έχει την πολυτέλεια να μπορεί να
μείνει σπίτι ή δεν έχει συγγενείς που θα
φροντίσουν το παιδί. Ο βρεφονηπιακός
σταθμός είναι ο πρώτος θεμέλιος λίθος στην
διαδικασία ενσωμάτωσης των παιδιών στην
Ελληνική κοινωνία. Στο βρεφονηπιακό σταθμό
τα παιδιά θα αποκτήσουν τους πρώτους τους
φίλους, μια απαραίτητη ανταλλαγή ανάμεσα σε
Ελληνόπουλα και παιδιά αλλοδαπών. Η
αλληλεπίδαση μητέρας – παιδιού επίσης
είναι πιο εύκολη. Η πίεση των εργασιών της
πρώτης δημοτικού δεν υπάρχει και μέσω
δραστηριοτήτων οι γονείς είναι κατά κάποιο
τρόπο «υποχρεωμένοι» να κοινωνικοποιηθούν.
Καταλήγοντας,
πιθανότατα πιο σημαντική είναι η ανάγκη που
έχει εκφραστεί από όλες τις γυναίκες να
ΑΝΗΚΟΥΝ. Οι αλλοδαποί επιθυμούν να γίνουν
ένα ορατό κομμάτι της κοινότητάς τους. Οι
γυναίκες θέλουν να αισθάνονται ότι τις
αναγνωρίζουν σαν ανθρώπινες οντότητες και
όχι μόνο σαν τους αποδέκτες εκατοντάδων
διαταγών που δίνονται καθημερινά σε
εκατοντάδες νοικοκυριά!
Μια
γυναίκα που μένει στην Κρήτη το έθεσε κάπως
έτσι: «Καθημερινά μέσα στην δουλειά
απευθύνονται σε μας δίνοντας προσταγές.
Εκτός εργασιακού περιβάλλοντος δεν μας
απευθύνουν τον λόγο. Είναι σαν να είμαστε
αόρατες». Χάρη σε αυτές τις γυναίκες οι ζωές
μας έχουν γίνει πιο εύκολες. Εξαιτίας αυτών
έχουμε περισσότερο χρόνο να αφιερώσουμε
στην καριέρα μας, στον εαυτό μας, με την
οικογένεια και τον σύζυγό μας. Όταν έχουμε
ανάγκη να φροντίσει κάποιος … Το οφείλουμε
σε αυτούς να τους δούμε, πραγματικά να τους
δούμε, σαν τις ανθρώπινες υπάρξεις που
είναι και όχι για την τόσο απαραίτητη
συνεισφορά τους στην κοινωνία.
Θα
ήθελα επίσης να προσθέσω ότι είναι πολύ
σημαντικό κάθε κοινότητα να διατηρήσει
άθικτη την ταυτότητά της.
Από
τους 500 Αλβανούς που ρωτήθηκαν στην έρευνα
του Λαμπριανίδη, το 34% είπε ότι άλλαξε το
όνομά του προκειμένου να διευκολύνει την
πρόσβασή του στην Ελληνική κοινωνία.
Κλείνωντας
θέτω σε όλους εσάς ένα ερώτημα: πώς μπορούν
οι κοινότητες να βοηθήσουν στην μετάβαση
από την ιδιότητα του αλλοδαπού σε μέλος της
κοινωνίας;
Παραθέτω
μερικές προτάσεις:
1.
Εκπαιδεύστε καλά το προσωπικό σας.
Εξασφαλίστε ότι το προσωπικό σας είναι
πάντοτε καλά πληροφορημένο σχετικά με τις
τελευταίες εξελίξεις πάνω σε θέματα που
αφορούν αλλοδαπούς. Πολύ συχνά τα επίσημα
έγγραφα κυκλοφορούν αλλά σπάνια
διαβάζονται από όλους, γεγονός που
δημιουργεί σύγχυση σε όλους.
2.
Να είσαστε δημιουργικοί στο να
ανακαλύπτετε προγράμματα που θεμελιώνουν
κίνητρα για βοήθεια των αλλοδαπών. Βρείτε
τρόπους να χρησιμοποιήσετε τα κονδύλια για
να προσλάβετε αλλοδαπούς με προσόντα για
συγκεκριμένες εργασίες σχετιζόμενες με
αυτά. Το εμπόδιο της γλώσσας είναι πάντα μια
πηγή απογοήτευσης για το προσωπικό και τον
αλλοδαπό. Χρησιμοποιήστε μεταφραστές με
προσόντα (από την δική σας κοινότητα
μεταναστών) οι οποίοι θα μπορέσουν να
χειριστούν τις ανάγκες των μεταναστών.
3.
Τώρα που η καταχώρηση σε επίσημες
λίστες είναι καθήκον της κοινότητας έχετε
όλα τα στατιστικά στοιχεία για να
εκτιμήσετε τις ανάγκες της κοινότητάς σας.
Βοηθήστε τους αλλοδαπούς να βοηθήσουν τον
εαυτό τους. Οι οργανισμοί θεμελιωδών
δικαιωμάτων τους όταν είναι καλά
οργανωμένοι μπορούν να γλυτώσουν πολλά
λεφτά στους γραφειοκράτες. Κάντε τις δικές
σας εγκαταστάσεις προσβάσιμες για
συγκεντρώσεις, μαθήματα γλωσσών και
σεμινάρια.
4.
Αναπτύξτε ευαισθησία στις κοινότητές
σας μέσω δραστηριοτήτων που τιμούν τις
διαφορετικές κουλτούρες. Αφιερώστε μια «Ημέρα
του Κόσμου» στην γειτονιά σας.
Δημιουργείστε κίνητρα για να δημιουργήσετε
μια πιο δεμένη κοινωνία που να
συμπεριλαμβάνει όλους. Αυτό μπορεί να γίνει
δημιουργώντας ομάδες στις οποίες όλοι
μπορούν να γίνουν μέλη. Δημιουργείστε
βραβεία καλής γειτονείας, περιπολίες
ασφαλείας ενάντια στο έγκλημα, εθελοντές
φροντίδας ηλικιωμένων και πολλά άλλα.
5.
Πάνω απ’ όλα αναδείξτε την θετική
πλευρά και τις ομοιότητες όλων και όχι τις
διαφορές τους.
«Το να είναι μια κοινωνία μονοπολιτισμική σε ένα πολυπολιτισμικό κόσμο είναι μειονέκτημα. Μια ανοικτή προς τα εξω κοινωνία έχει δυνατότητα να εισπράττει δημιουργικά τα μηνύματα των καιρών. Οι κοινωνίες που ξέρουν να ακούν, να βλέπουν και να μαθαίνουν χώρις προκαταλήψεις θα αποκομίσουν τα περισσότερα ωφέλη.» Λαμπριανίδης- Λυμπεράκης.
“Η ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΛΑΤΟΠΙΠΕΡΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ!!!!”