TRIJAS

Tokom trijasa Pangea počinje da se razdvaja na severno (Laurazija) i južno (Gondvana) kopno. Područje Stare planine predstavljalo je tada deo epikontinentalnog mora današnje centralne Evrope.
Nešto više detalja o rasporedu kopna i mora tokom trijasa.
Desnom obalom reke Visočice pruža se pojas trijaskih tvorevina prolazeći kroz sela Temska, Mala Lukanja, Velika Lukanja, Paklenštica, Brlog, Rosomač, Senokos i dalje u Bugarsku.

Donji trijas

Preko formacije crvenih permskih peščara kontinuirano se nastavljaju donjotrijaske tvorevine predstavljene sajskim i kampilskim potkatom donjeg trijasa. Sajski potkat cine gruboklastični sedimenti, kvarcni konglomerati, pešcari, alevroliti, glinci sa ostacima flore Equisetites muegoti, Neuropteris intermedium i dr. vrstama. Ovi sedimenti sa florom predstavljaju granicu između permskih i trijaskih tvorevina. U literaturi su zbog specifičnog izgleda poznati kao "šareni pešcari". Sedimente karakteriše opadanje veličine zrna odozdo naviše, dobra sortiranost i zaobljenost zrna, i skoro monomiktni sastav, pretežno kvarc, zatim mikroklin, kiseli plagioklasi, muskovit, biotit i odlomci granita kvarcita i škriljaca. Matriks je glinoviti i ponekad izmešan sa hematitom. Karakteristična kosa slojevitost potvrđuje kopneno poreklo ovih tvorevina. Sedimenti su taloženi u recnim dolinama, deltama ili priobalskim i plitkovodnim delovima marinskih basena. Debljina im dostiže 350 m (Krstić i dr. 1976).

Kampilski potkat čine pločasti liskunoviti pešcari, peskoviti dolomiti, dolomitični krečnjaci i krečnjački dolomiti. Na pojedinim lokalitetima nalazi se brojna makrofauna predstavljena bivalviama Gervilleia mytiloides, G. exporecta, i gastropodima Naticella costata, N. gregaria. Pored toga sreću se foraminiferi Meandrospira iulia, Ammodiscus incertus, Glomospira sp., kao i druge vrste i rodovi.
Srednji trijas

Aniziski kat predstavljen je karbonatnim tvorevinama u kojima je moguće izdvojiti tri nivoa. Najniži deo je predstavljen crnim uslojenim krečnjacima sa proslojcima glina i alevrolita. Površine slojevitosti su grudvaste sa čestim lumakelama makrofaune naročito bivalvia pa se često nazivaju "naboriti" ili "školjčani" krečnjak "Muschelkalk". Osim bivalvia nisu retki ni amoniti i brahiopodi. Česti su Lima radiata, L. lineata, Coenothyris vulgaris, Mentzelia mentzelli, Tetractinella trigonella, Mendrospira dinarica, Glomospira densa i dr. vrste. Srednji deo anizika predstavljen je sivim dolomitičnim krečnjacima sa brahiopodima Rhynchonella decurtata, R. vivida i krinoidima. U dolomitičnim krečnjacima sreću se Mendrospira dinarica, Glomospira sinesis, Amodiscus incertus. Najviši deo anizika predstavljen je sitnozrnim krečnjacima i pseudoolitičnim krecnjacima. Česte su alge dasikladacee Diplopora hexaster, D. annulatissima, Diplopora sp. i dr.

   
Tvorevine ladinskog kata predstavljene su krinoidskim krečnjacima, dolomitima, dolomitičnim krečnjacima i oolitskim krečnjacima. Česti su ostaci gastropoda i foraminifera. Preko ovih oolitičnih krečnjaka leže dolmitični krečnjaci sa ostacima algi Cyanophyta.
Mestimično se nalaze znatna nagomilanja trohita, ostataka krinoidskih drški, po cemu su ove tvorevine i nazvane "trohitski krečnjaci".
  Gornji trijas

U dolini reke Jelovice gornji trijas je predstavljen tvorevinama retskog kata otkrivenim na relativno malom prostoru. Izgrađen je od dolomita i dolomitičnih krecnjaka sa krupnozrnim peščarima glincima, alevrolitima i čestim ostacima bivalvia i foraminifera.

Last Updated: July-98

Go back to the home page

           feedback       E-mail: banjac@afrodita.rcub.bg.ac.yu