Modern psikolojinin önde gelen kurucularından Dr.William James,psikolojiyi, "anlaksal (zihinsel) yaşamın bilimi" olarak tanımlamıştır.
Bu tanım,psikoloji bilimini anlamak için önemli bir başlangıç noktasıdır.
James'e göre,psikolojinin temel unsurları,düşünce ve duygu,zaman ve uzayda varolan fiziksel dünya ile bunları anlama biçimimizdir.Ne ki bu,her birimiz için özel ve kişiseldir.
Kendi düşüncelerimiz,duygularımız ve dünyayı algılamamız,yaşama biçimimizden doğar ve bunlarla ilgili bilimsel olgulardan etkilenir -ya da etkilenmez-.
Bu nedenle,iki insan ayni şeyleri farklı anlayabilir ve bu da çeşitli sorunlar ortaya çıkarabilir.Burada psikoloji bilimi devreye girer ve hangi açıklamanın doğruluk olasılığının yüksek olduğu ya da her birinin hangi koşullar altında geçerli olduğuna karar vermek için yöntemler oluşturmaya girişir.
Psikologların çalışmaları,öznel ve kimi kez önyargılı ve güvenilmez olabilecek iç bilgilerimizle olguları,yani önyargılarımız ve bilimsel anlamda gerçek olan şeyi ayırdetmemize yardımcı olmak yönündedir.
William James'in tanımıyla, psikoloji zihin (anlak) ya da beyinle
ilgilenmektedir.Ancak,beyin üzerinde yoğun ve ayrıntılı çalışmalar yapılmasına karşın,beynin işleyişine ilişkin ve umutlarımız,sevinçlerimiz,korkularımız,dileklerimiz ve kendimizi ifade edişimiz ile yaşamın tüm alanlarındaki davranışlarımız üzerinde beynin oynadığı rolü tanımlayacak denli yeterli bilgi ve bulguya ulaşabilmiş değiliz.Hiç kuşkusuz,beyni doğrudan inceleyebilmek sanıldığı denli kolay ve başarılı bir iş değildir.İşte bu nedenle,psikologlar insan davranışını inceleyerek,gözlemlerini içimizde neler olduğuna ilişkin hipotezler çıkarmada kullanırlar ve bu yöntemle giderek daha fazla bulgu ve çözüme varırlar.
Öte yandan,psikoloji, insanların içinde bulundukları dünyada işlev görmek için anlaksal yeteneklerini ya da uslarını nasıl kullandığı ile de ilgilenmektedir.İnsanın çevresi değiştike,yeti ve uslamaları da değişmektedir.Us,uyumlanma (adaptasyon) süreçleri tarafından biçimlendirilmiştir ve bu biçimlenme yaşamın her anında süregider.Bunun anlamı,usumuzun şu anda olduğu gibi çalışmasının evrimsel nedenleri olmasıdır.Örneğin,denilebilir ki,hareket eden nesneleri duran nesnelere göre daha çabuk farketmemizin nedeni,bu yeteneğin atalarımızın avcılarından (yırtıcı hayvanlardan ya da diğer saldırgan insan kümelerinden) kaçmalarına yardımcı olmasıdır.Bu nedenlerin ayrımında olmak,biyoloji ve fizyoloji gibi bilimsel disiplinlerde çalışanlar denli psikologlar için de çok önemlidir.
Psikoloji çalışmalarında yaşanan önemli zorluk,bilimsel olguların nesnel ve doğrulanabilir olması gerekliliğidir.Ama zihnin işleyişi makinelerin işleyişi gibi gözlenebilir değildir.Günlük yaşamda bu işleyiş yalnızca dolaylı olarak algılanabilir ve gözlenebilen şeyden,örneğin, davranıştan çıkarım yapmak yoluyla anlaşılabilir.
Psikolojinin çabaları,bulmaca çözmede gösterilen çabaları çağrıştırır.Boşlukları doldurmak için varolan ipuçlarının değerlendirilip yorumlanması ve o an için bilinenlerin kullanılması söz konusudur.Dahası,bu ipuçlarının kendileri de doğru ölçümlere dayanan,bilimsel özenle çözümlenen ve genel incelemeye açık,ussal tartışmalar yoluyla yorumlanan dikkatli gözlemlerden çıkarılmak durumundadır.
Psikolojide öğrenmek istediklerimizin çoğu
-nasıl algıladığımız,öğrendiğimiz,anımsadığımız,düşündüğümüz,sorun çözdüğümüz,duyumsadığımız,
geliştiğimiz,birbirimizden farklı olduğumuz ve etkileşimde bulunduğumuz- dolaylı olarak ölçülmelidir ve bütün bu etkinliklerin çoklu belirleyicileri vardır; yani bu etkinlikler birden çok etmenden etkilenmektedir.Örneğin,belirli bir duruma (yabancı bir kentte yolumuzu yitirmek gibi) verdiğimiz tepkiyi etkileyebilecek olan her şeyi düşünün. Hangi etmenlerin önemli olduğunu bulmak için araya giren başka etmenlerin bir biçimde safdışı edilmesi gerekmektedir.
Karmaşık etkileşimler psikolojide istisnai olmaktan çok normları oluşturmaktadır ve bunların anlaşılması ileri teknik ve kuramların geliştirilmesine bağlıdır.
Psikoloji de diğer bilimlerle ayni amaçlara sahiptir: tanımlamak,anlamak,varsaymak ve incelediği süreçleri denetlemeyi ya da değiştirmeyi öğrenmek. Bu amaçlara ulaşmak,deneyimlerimizin doğasını anlamamıza yardımcı olacak ve pratik bir değer taşıyacaktır.Örneğin,psikolojik bulgular,çocuklara okumayı öğretmek için daha etkili yöntemler geliştirmekten tutunuz da iş makineleri için kaza riskini azaltan kontrol panelleri tasarlamaya ve duygusal sorunları olan bir kişinin acılarını azaltmaya değin farklı alanlarda yararlı olmaktadır.
Tarihsel İrdeleme bölümüne geçmek için tıklayınız