Zywa Skamienialosc

Wiekszosc osob slyszac od kogos, ze jest monarchista, poczatkowo puka sie w czolo, watpiac w zdrowie psychiczne wspolrozmowcy, a nastepnie probuje bronic demokracji. Zaczyna zwykle od Churchillowskiej maksymy mowiacej o tym, ze pomimo wad demokracji nikt nie wymyslil jeszcze systemu od niej lepszego. Bardzo szybko przekonuje sie jednak, ze wbrew obowiazujacym w powszechnej swiadomosci mitom, tak naprawde niewiele logicznych argumentow potwierdza te teze. Zbity z tropu dyskutant przyznaje, ze faktycznie monarchia ma wiele zalet i w wielu punktach przewyzsza nawet ustroj republikanski, jednak jest to anachronizm i w dzisiejszych czasach nigdzie na swiecie nic takiego nie funkcjonuje i funkcjonowac nie moze. Wydaje sie, ze przed takim argumentem trudno sie bronic i przyznac nalezy w tym miejscu racje osobie krytykujacej monarchie. Otoz nie, krajem ktorego ustroj, pomimo pewnych wad, spelnia wiekszosc monarchistycznych postulatow jest rzadone przez ksiazecy rod Grimaldich panstwo-miasto Monako. Monako rzadzone jest przez dynastie Grimaldich od XIII w. Osmego stycznia br. Obchodzono 700 rocznice zdobycia fortecy na wzgorzu obecnego ksiestwa przez zalozyciela rodu Grimaldich, Franciszka. W latach 1524-1641 Monako bylo protektoratem Hiszpanii, potem zas Francji, by wreszcie w 1793 r. po rewolucji antyfrancuskiej zostac wlaczonym w jej sklad. Dopiero na mocy decyzji kongresu wiedenskiego Monako powrocilo pod prawowite rzady ksiecia Honoriusza IV (1815-1819). W roku 1860 ponownie znalazlo sie pod protektoratem Francji. Z krajem tym Monaco zwiazane jest do dzisiaj. Ksiestwo stalo sie monarchia konstytucyjna w 1911 roku, kiedo ksiaze Albert I (1889-1922) nadal panstwu konstytucje. Od 1962 roku obowiazuje na terenie ksiestwa nowa zliberalizowana konstytucja. Pomimo znaczacej demokratyzacji, dla monarchistow jednak w dalszym ciagu stanowic ona moze przyklad konserwatywnych rozwiazan ustrojowych. Na pierwszy ogien wezmy kluczowy dla konserwatystow postulat, ktorym zajal sie ostatnio p. Artur Gorski ("Religia Panujaca" "NCz!" nr 9 z br.). Jako przyklady przywolal on historyczne rozwiazania z konstytucji kwietniowej oraz wspolczesne panstwa protestanckie. Istnieje przeciez wspolczesny przyklad, ktory powinien byc nam znacznie blizszy. Art. 9 konstytucji Monako mowi bowiem, ze "Religia katolicka rzymska i apostolska jest religia panstwowa". Przyklad ow ukazuje, jak demagogiczna jest histeria przeciwnikow takiego rozwiazania, ktorzy na sama mysl o umieszczeniu podobnego zapisu w polskiej konstytucji kresla katastroficzne wizje drugiego iranu. Czy ktos slyszal ostatnio o jakims przejawie nietolerancji religijnej w Monako? Konstytucyjna pozycja ksiecia jest dosc silna. W jego rekach znajduje sie cala sfera polityki zagranicznej panstwa. Ma on wylaczne prawo inicjatywy ustawodawczej. W ksiestwie funkcjonuje wybierany w powszechnych wyborach parlament zwany Rada Narodowa. Dyskutuje on i uchwala projekty ustaw. Do uczynienia ich prawem wymagana jest zgoda ksiecia. Kiedy niemozliwe jest porozumienie wladca moze rozwiazac Rade. Wladza wykonawcza w ksiestwie jest takze domena ksiecia. Wydaje on dekrety bedace przepisami wykonawczymi do ustaw. Ksiaze ma do swojej dyspozycji siedmioosobowa Rade Koronna bedaca cialem doradczym. Trzech jej czlonkow oraz przewodniczacego mianuje ksiaze, a trzech pozostalych Rada Narodowa. Ksiaze zobowiazany jest konstytucyjnie do konsultacji z nimi niektorych kluczowych decyzji, takich jak zawieranie umow miedzynarodowych, czy rozwiazywanie parlamentu. Pomimo wielu zalet, konstytucja Monako ma takze kilka zapisow, ktore dla konserwatysty sa nie do przyjecia. Razi przede wszystkim obowiazujacy od 1964 roku tak powszechny dzis w Europie zakaz wykonywania kary smierci, a takze rozduchany do nieprawdopodobnych rozmiarow katalog gwarancji socjalnych. Jednak mimo to, na tle innych konstytucji monarchii europejskich, ustawa zasadnicza Monako jawi sie jako arcyreakcyjna. Gdzie na swiecie sa jeszcze kraje, ktorych konstytucje zaczynaja sie od slow: "My, Rainer III, Z Bozej Laski Suwerenny Ksiaze Monako, […] zdecydowalismy sie nadac naszemu Panstwu konstytucje…"

Filip Lajszczak