Arekerdoð: Tornê Eliyê Xýnýsýji Memed
Rozê jü dewê de jü cênýka de viae be hire laji u jü çêna ho benê.
Býray hiremena rozê sonê peê hawt kou, uza gurinê. Hire serri werte ra vêreno ra,
çêneke vana:
"Daê, býraê mý kewti ra mý viri, mýrê here bar ke, ez þeri býraunê ho
bivini."
Mua ho vana:
"Meso, býraê tu peê hawt kou derê, dêve tu wena."
Maê se kena ke, çena ho de rae nêvinena, ana cýrê here pal kena, nun kena
thurýk, çêneke nana here, cýrê rae salýx dana.Vana:
"Heni býke ke ho era dêve memýsne, dêve tu wena. Jü ki, yamu yamu, rae ra
here ra mevaze "çüüþ", vaze "ço", tu ke va
"çüüþ", hera tu výndena, endi nêsona."
Na xêle ca ke sona, ho viri ra kena, here ra vana "çüüþ", hera ho
výndena. Niadana ke, here nêsona, peya sanena rae sona. Hire roji hire sewi ke sona,
nunê ho qedino (xeleþino). Çêneke niadana ke, düri ra jü lozýnge dü kena. Teknena
sona, bono ke lozýnga ho dü keno, uza de vejina. Lozýnge ra qayt bena ke, zerê boni de
jü dêve ‘ be hire çênunê horaê. Dêve hewn de bena, çênê ho ki nýþtê ro
sarê maa ho kut kenê; hetê jü de ki daniyê adýr sereê, girinê. Çênê dêve se ke
çêneke vinenê, cýra vanê:
"Tu ama ita çýnay? Nýka maa ma ke hesar bo, tu wena. Hona ke maa ma hewn
dera, horê itara so."
Çêneke vana:
"Býraê mý peê hawt kou derê, maa mý mýrê here kerde hazýr, thýlsým
kerd cý, mý thýlsýmê here ðelet va, hera mý výnete, nêþiye, nunê mý ki
xeleþiya, bine vêsan, aê ra amune ita."
Çênê dêve anê thurýkê çêneke kene pýrre nuni, tase ki daniyu ‘be sanê
pýrrçi danê cý. Vanê:
"Maa ma ke hesar biyê boa tu oncena, ma nêþikime inkar (bý)keme, eke heni
býkeme, a ma ki wena. Ýtara hêrvi so, qe caê mevýnde, maa ma ke boa tu onte, kuna ra
to dýme. A tu dýma zýrçena, se ke tu vengê daê hesna, ni daniu ho dýma berze,
ni dani benê býrr. Daniyê tu ke xeleþiay, na raa ki sanê pýrrçi berzê, o ki beno
geme. A hatan wertê býrr u geme ra býwejio ke, tu resena býraunê ho, býraê tu
itara nêjdiyê."
Çêneke sona. Tene ke maneno, dêve hesar bena. Çênunê hora pers kena,
vana:
"Kam ame çê ma?"
Çênê ho inkar kenê, vanê:
"Kes nêame".
Dêve reyna vana:
"Bua mordemê pêþi yena mý, kam ame çê ma? Vanê, vazê, nêvanê, sýma
sýpon we (wenune)."
Tersu vera cýra vanê, dêve kuna ra çêneke dýme, borrena. Çêneke se ke
vêngê dêve hesnena, daniyu ho dýma erzena, dani benê býrr, deve hatan wertê býrri
ra vejina ke, çêne ke na raa ki sanê pýrrçi ho dýma erzena, o ki beno geme. Dêve
hatan wertê geme ra vejina ke, çêneke resena çê býraunê ho. Hama býraê çêneke
çê de nêbenê. Çêneke çêveri ca dana, dari dana peyê çêveri re. Dêve yena
resena verê çêveri, çêneke ra vana:
"Çêveri kena ra, ra ke, nêkena ra, çêveri sýknenu."
Çêneke zof tersena, hama cýrê çêveri ra nêkena.
Dêve vana:
" Uyo ke tu mýrê çêveri ra nêkena, bêçýka ho qule ra (lonýke ra) derg
ke, beçýka tu býlini, heni nêkena býraunê tu sýpon we."
Çêneke qule ra bêçýka ho kena derg, dêve bêçýka çêneke lina, key ke
çêneke bolmis biye, ca verdana sona.Beno sund, býraê çêneke yenê ke, waa ho ama.
Vanê,"vaê, xêra?"
Vana, "býraenê, xêra, sýma kewtý ra mý viri, ez aa ra amune."
Vanê, "maa ma çýtura?"
Vana, "rýnda."
Beno roza bine, býray sonê kar. waa ho temey kenê, vanê, "keþi rê
çêveri ra make, samiya ma poze, ma key ke ameyme."
Se ke býray sonê, dêve oncia yena, vana:
"Bêçýka ho veze, nêvezena, býraunê tu wenune."
Dêve bêçýka çêneke lina, hemý ki vana:
"Býraunê hora mevaze, eke vana, sýma pêrune ki wenune."
Çêneke ke uncia bolmis bena, dêve teknena sona. Waxtê nia devam keno, çêneke
zof bena zar. Býraê ho cýra pers kenê, vanê:
"Waê torê se bi, dake kewte ra tu viri?"
Vana, "thaaê mý çino, dake ki nêkewta mý viri."
Býray niadane ke, waa ho rozê ‘be rozê peyser sona, rýnd bena zar. Býrao pil
vano:
"Sýma þêrê kar, ez na waa ma býpini, ala derdê na waa mý
çýko?"
Býraunê ho rusneno kar, ebe ho ki qama ceno, tevera ho dano we. Tene ke maneno,
qayt beno ke, dêva hire sariye amê, waa ho bêçýka ho kerde derg, dêve bêçýke
lite, key ke çêneke bolmis biye, tekite þiye. Beno sond, býraê ho kari ra yenê,
dýzdiya býraê hora pers kenê, vanê:
"Býra ti çý di, çý nêdi, derdê waa ma çýko?"
Vano," thaa çino, mý thaa nêdi."
Roza bine ki býrao werten çê de maneno. O ki dêve vineno. Hama nêtharono ke
nêjdiyê dêve bo. Beno sond, býrao qýz pers keno, vano:
" Tu thaa di?"
Vano, "nê, nê býra, mý thaa nêdi."
Roza hireine ki býrao qýz nêsono kar. Qama ho cêno, verê çêveri de ho dano
we. Dêve oncia vejina yena, bêçýka çêneke lina, çêneke bolmis bena. Nu qama
erzeno, hiremena saru cýra keno. Çêneke ke hesar bena, býraê ho cýra pers keno,
vano:
"Tu na dêve koti diye? Çýra mara eskera nêkerd?"
Hata a roze çý ke amo sarê çêneke ser, nisena ro býraê horê qesey kena.
Sonde býraê bini ke kari ra yenê, nu ki býraunê horê qesey keno. Ni sarunê dêve
cênê, sonê lewê çênunê dêve, çênanê dêve cênê , yenê çê ho, ninu de
zewejinê.
Hama çênê dêve kunê qýrrê çêneke. Rozê býraê çêneke ke sonê kari,
çênê dêve jüvini ra pers kenê, vanê:
"Ma se býkeme ke, hêfê maa ho naê ra býjime?"
Anê porê maa ho þünê, a aðwa pori danê çêneke. Ura dýme roze ‘be roze
vêrê çêneke beno perrç. Býraê çêneke cêniyunê hora pers kenê, vanê:
"Na waa marê se biyo, vêrê naê çýra honde biyo gýrs?"
Cêniyê ho vanê:
"Waa sýma ebe domani nêwesa."
Býray yenê têlewe, vanê:
"Ma se býkerime ke naê werte ra we darime?"
Býraê qýji ra vanê:
"Wertê ma de tu çhêra, naê bere, ko de býkise, goniya naê ki fiþtanê
naê ra ke, biya."
Býrao qýz waa hora vano, " Bê, tu beri lewê dake."
Waa ho cêno sono. Wae guman kena ke býray wazenê ke, aê býkisê. Taê ca
ke sonê, býra vano:
"Ez qefeliane, hewnê mý ama, tene ra oroþimê."
Meredino ra, ho nano ro hewn. Waê hin zanena ke, raþti hewna þiyo. A ki hewna
sona. Nu nia dano ke, waa ho hewna þiya, urzeno ra ke býkýso, qemise cý nêbeno.
Fýstanê daa ra polê cýra keno, ca verdano sono. Raê ra jü mýlçýke kiseno, polo ke
fistanê waa hora cýra kerdo ey cýneno goniya milçýke rê, beno musneno býraunê ho,
vano, "mý wae kiþte." Çênê dêve zof benê sa ke, çeneke kiþiya
Wae ko de hesar bena ke, býraê ho çino, tersena, sona horê kuna koka de býrri.
Þüanê de naxýri yeno ke, koka býrri de jükeke roniþtaiya, jê saa sure vêsena Naê
cêno sono. Raê ra cýra pers keno, vano:
"Tý kama, çýka-çýwaa?"
Na her çi cýrê qesey kena. Þüane ano jü býze sare býrrneno, çêneke keno
postê býze, saneno, perrçê zerrê çêneke niseno. Ni jüvini de zewejinê. Jü lazê
ho, jü ki çeneka ho bena.
Waxtê ra têpiya maa ninu yena çê lazunê ho. Yena ke, çêna ho çina. Lazunê
hora vana.
"Waa sýma kotiya"
Ni vanê:
"Waa ma vake, ‘ dake kewte ra mý viri’, ma ki oncia nêre here peyser
rusne."
Maê çinêbiaena çena horê hunde ke berbena, çýmu ra bena (þêfil).
Werte ra hawt serri vêrênê ra. Rozê na çêneke kýncunê khanu cêna pa (kena
pay), ho kena jê cüamerdu, tene ardu kena thurikê ho ke, vazê, "hore dana
are." Sona çê býraunê ho, vana:
"Meymanu cênê?"
Maa vana:"Sare u çýmunê ma ser."
Çêneke hire roji uza bena meyman, maa çêneke vana: "Boa çêna mý tora
yena."
Vana, "çêna torê se biyo?"
Maê vana, "mý rusne lewê býrau, býray vanê, ‘ma peyser rusnê lewê
tu.’ hawt serriyo ke çêna mý vindbiyaiya."
Beno sond, çêne ke vana, "jükek marê sanýke qesey býkero." Ni vanê,
"ma sanýke nêzaneme."
Vana: "ekena ez sýmarê jü sanýke qesey bikeri, hama sýma gereke
çêveru ca dê, yê teveri mêrê zerre, yê zerri ki meþêrê tever."
Ni çêveru ca danê, nisenê ro. Çêneke çý ke amo sari ser qesey kena. Tene ke
qesey kena, çênê dêve gýnenê pure ke, na waa mêrde dinuna. Çênê dêve wazenê ke
þêrê tever, hama çêneke vana:
"Yê teveri meerê zerre, yê zerri ki meþêrê tever."
Na sanýka ho ke qedenena, býraunê hora kena eskera. Býray hiremena cêniunê
hora pers kenê, vanê:
"Sýma çý da ve waa ma?"
Ý ki vanê:
"Ma porê maa ho da ve cý." Dýma ki vanê, "sýma ke ma nêkisenê,
çýmunê maa sýma keme wes"
Porê maa ho anê, kenê çýmura, kenê wes. Ni uncia ki çênunê dêve kisenê. U
ra tepia benê çewres roze, çewres sewe veyve waa ho ‘be þüani ra kenê.
Köln, 25.4.’97 |
Zaza Kirmanc
Dimili