Kirik Teller ve Ruzgarin Animsadigi

Her yanını meşeli dağların kuşattığı üç evden oluşan küçük bir mezraydı. Süngeç Suyunun ve yürüyüşüne katılan iki küçük dereciğin bıçak gibi dilimlediği bir çanakta, yamaçtaydı evlerimiz. Daha ağaçlar çıplaklığından utanmıyordu. Kuşlar yangınlara düşmemişti. Kayalarında geyikier korkusuzca sekiyordu. Güzel kadınları inlerine kapattığı söylenen ayıların, sevimli korkusu sıcaktı. Meyveler ballıydı. Kavun kokuyordu bostanlar.

En büyük dostlarımdan biri kangal köpeğimiz Koto'ydu. Kocaman, heybetli Koto. Boynunun etrafında beyaz tüylerine yayılmış siyah lekelerle hatırlıyorum onu. Çok güzel bakan bir köpekti. Çoğunda sırtında dolaşırdım patikaları. Küçücük bedenimi rüzgar gibi uçururdu. Korkusuzdu. Vefalıydı. Geceleri ayaklarımızın dibinde usul usul uyurdu. Kulakları tetikteydi. Küçük bir duyumla, yerinde ok gibi fırlardı.

Bir gün toz bulutuna gömülmüş bir kamyonun kasasında, kente doğru yol alırken, nefesi, tükeninceye kadar ardımızsıra koştu. Çılgın gibi koştu. Biz dağın arka yamacına doğru devrilirken Koto hala koşuyordu. Son görüşümüzdü. Çok sonra öğrendik ki kentin kıyılarına kadar ardımızsıra koşmuş. Gücü tükenip kalakalmış. İki damla yaşta kaldı Koto.

Artık mezralar, köyler, bir bir değil, on on, yüz yüz boşaltılıyordu. Alev makinalarından kusan ateş yakıp kavuruyordu. Eski bilindik bir komuttu: "Yak!" Taştan ve çamudan duvarlar devrilmişti. Evlerin damlarını bekleyen kalın kavak gövdeleri, kömürleşip kalmıştı. Çeyiz sandıkları sarı ayvaları, kokulu elmaları saklamıyordu artık. Yıkıntılarından tüten is ve dumandı. Yanık et ve kömür. Kıyım ve sürgündü yeni günler. Kentlerin yoksul varoşlarında soğuk ve açlıktı. Köpeklerini ve mezarlarını sahipsiz bırakmış Dersimlilerin gözlerinde, ılık ılık yanıyordu kentler. Kentler koca bir yalnızlıktı.
Bu varoşların birinde, geceleri yalnızlığını Ay'la paylaşan Dünya Ana'nın söyledikleri birçok defa yazıldı belki. Gene de yeniden yazmaktan alamıyorum kendimi:

Biz cenneti de gördük cehennemi de,
Daha dün gibi aklımda çocukluğum.
Yediğimiz ekmek de içtiğimiz su da tertemizdi
Havada gül kokusu vardı o zamanlar.
Ne zaman ki süngülendi bebekler,
Ve ben körolası gözlerimle gördüm.
Ne zaman ki sürüldük o diyar-u jar ülkesinden,
Dilini bilmediğimiz bu yaban ellere.
İşte o zaman başladı, bizim için cehennem.
Şimdi bu yanası İstanbul'da,
beton duvarların arasında,
Kimse duymaz ki sesimi
Bazen çıkıyorum, Kartal'ın tepesine
Geceleri Ay'la konuşuyorum. Ne yapayım?
Soruyorum ona,
Nereye gidiyor bu dünya?"

Bu sorunun yanıtı-sesli bir şekilde konuşmaya cesaret edemeseler de- içinde azıcık adalet duygusu taşıyan herkesin yüreğini tırmalayıp duruyor. Yutkunup yutulan her sözcük, ateşten bir top gibi duvarlarını dövüyor insanın.
"Nereye gidiyor bu dünya?"
Gene aynı Dünya Ana'nın söyledikleriydi dizelerimde hiç susmayan:
Aynı mavi göğün altındayız
Aynı güneş ısıtıyor bizi
Geceleri aynı ay
Niye öldürüyorsunuz bizi? (*)
Aslında bu yazıyı kendi içinde kurgularken, çocukluğuma dönüşümü, köpeğimiz Koto'yu anımsayışım nostaljik bir esintiden yardım istemek değildi. Bir an yakılıp yıkılan köylerin, isten ve acıdan kararmış kapılarından geçtim. İstanbul'da Kartalın tepesinde Ay'la söyleşen Dünya Ana'nın söylediklerini duyduk. Aklıma sahipsiz kalan mezarlar ve köpekler geliyor. Bunca ölümün, kıyımın, göçün, açlığın... ortasında, yanlış ve önemsiz hedeflere kilitlendiğimi zanetmeyin. Ovacık'ın Babamansur Mezrası'ndan sürgün edilen köylüler anlatmıştı. Anlatılanlar yüreğimin çeperlerine vura vura susmadılar asla. Alıp şiirime emanet ettim:

Şimdi babamansur mezrasını sahipsiz
    köpekler bekler
O azgın kangal köpekleri ki insansız
    yapamıyorlar
Kuş uçurtmaz, yolcu geçirmez,
kurt ulutmazlardı zemheride
Şimdi gördükleri her insanın yoluna
    koşuyorlar
Ayaklarına sarılıp sarılıp kokluyorlar,
    kokluyorlar
Dağ yamaçlarında insansız kalmış
   gitarların tellerinde
Ağlayan rüzgarla, dönüp duruyorlar
Dönüp duruyorlar

Ne yazılsa, ne söylense, çoğu eksik kalıyor. İnsanın tarihi ve kökleriyle yaşamak istemesinin hikayesinde kan ve gözyaşının bulanıklaştırdığı sayfalar arasında, sararıp soluyor zaman.
Ekmeğin, gazın, tuzun, şekerin... Karneye bağlandığı bir coğrafya, geceleri kapıları kilitlenip üstüne örtüldüğü bir kentin seceresinde, yanık bir uzunhava tadıyla tütüyor geceler. Aydınlatma fişekleri ve şarapnel makamından sağılıyor rüyalar. Bebeklerin sıcak süte hasret gittiği soğuk gecelerde korkudan fİsİldanarak söylenen bir ninniye saklanıyor anneler. Dalda ceviz çürüyor, dalda elmalar. Söküle söküle atıldığımız topraklarda ayrıkotları ve baykuşlar bekliyor viraneleri. Bir çöp yığını gibi kıyılarına atıldığınız kentlerde, koca bir yalnızlık, koca bir yoksulluk bekliyor. Sürgün daha ilk günden ılık gözlerinize yürüyor. Daha ilk geceden tütün, sararmış parmaklarınızın arasında, yanık yanık Munzur kokuyor. Zorla dikildiğiniz yeni saksıda toprak, kuruyan bir beton gibi kuşatıyor kimliğinizi. Canınız yanıyor. "İmdat!" diyen sesinize, çok az dönülüp bakılıyor. Yaşlıların o topraklara gömülme arzuları, gün gün azalıp eriyor.

Acıyı yazmak neye yarar? Yada iki damla gözyaşı! Sızlanmak neye yarar? Parmaklarınızın arasında yaşlanıp duran tütün neye yarar? Neye yarar kentlerin irininde acıyıp durmak?

Bu soruların yanıtını bilmek, beynimizin labirentlerinden çıktığımız gün bir anlam ifade ediyor. Ancak atılmış bir adım düşüncelerimizden daha öndedir. Gümüşkapı'nın kanamalı yarasına attığımız küçük bir dikiştir samimiyetimizin ifadesi.

Ben bunları yazarken, kent sayıklayan uykusunda. Dönüp duruyor. Huzursuz soluk alışı, giderek azalan bir hırıltıda kalıp duruyor.

İnsan beyni, düşleri, bilincindeki ekran; ışıktan önce varıyor uzaklara. Kapıları üstüne örtülen kente konuyor. Dersim, koynundaki ekmek karnelerini eskitirken, ben dizelerime sığınıyorum:

Lirik gecenin metaforunda dumanlar
uzuyor
Ay kavalını alıp geliyor harmanyerine
Ağlıyor parmak uçlarında
Gümüş saçlarından tutuşuyor melodiler
Yanık buğday kokusu, ardıç siluetleri, sarı çiçekleri kayaların
Kanatları yorulan kuşlar ateşe düşüyor
Geyik sürüleri uçurumlara
Toprağın kalbinde hıçkırıklar
Siyahlar acıyla söyleşiyor, ah umut
Alişer ve zarifedir kararmış samanyolundan kopup gelen
Yıldızların mavi gözyaşlarıdır
Munzurda yüzünü yıkayan geronimolar
Ateş kuyularında sararsın diye mülteci yürekleri
Dengbejleri de sürgündür dersimin
Sabırsız bir vantuzdur betonormanı metropollerin varoşları
El eden bir ihanet

Hiç boşuna heveslenme taş değirmen. Boşuna heveslenmesin irin. Belleksiliciler boşuna heveslenmesin. Yalancı tarihçiler. Boşuna heveslenmesin zulüm. Boşuna...
Gümüşkapı'n örtük kalmayacak!

Mart '98/Üstanbul