Luís Cardoso, do Consello da Resisténcia de Timor

`O Referendo foi unha concesión dos timorenses, non unha conquista´

O escritor timorense Luís Cardoso, 40 anos, membro do Consello nacional da Resisténcia Timorense, fuxira da sua casa de Kailaco, nas montañas á beira de Timor Occidental, na masacre de 1976. Para recabar solidariedade e apoios, visita estes dias Galiza, invitado pola CIG. Próximamente volverá a estar no noso país convidado por Galiza Nova.

P - Timor é a única colónia portuguesa á que se consultou se queria ser independente.

R -Despois da Revolución dos Cravos, no proceso de descolonización non houbo referendo para Guinea Bissau, nen para Cabo Verde, Angola ou Mozambique. Todos estes paises pasaron a seren independentes. Timor teria a mesma sorte de ser independente se non chegase Indonésia a crebar o proceso. Como Indonésia impediu a independéncia a traveso dunha invasión brutal que causou máis de 250.000 mortos, tivemos que loitar por ela. Durante ese proceso, as Nacións Unidas produciran dez resolucións, sete da Asemblea Xeral e tres do Consello de Seguridade, que Indonésia ignorou. No 97, co descalabro económico dos chamados Tigres Asiáticos, despois da destitución de Suharto e pola presión internacional, a ONU decideu facer o referendo. Nós timorenses, sabiamos que non se pode perguntar a un povo que loita desde hai 25 anos pola sua liberdade se quer ser independente. O referendo para nós foi unha concesión da resisténcia timorense: se é esta a única forma de chegar a independéncia, até vamos facer o referendo. Concordamos coa ONU, co Estado que descoloniza e coa poténcia invasora, Indonésia. Foi unha concesión, non unha conquista.

P -Como puido a ONU encargar a seguridade do referendo a Indonésia?

R -Indonésia asumiu unha posición de forza porque tamén consideraba estar a facer unha concesión á ONU co referendo. Polo tanto exixiu ter conta da seguridade durante a consulta. Os timorenses sabiamos dos riscos. Cando o Governo portugués perguntou a Xanana Gusmão se estaba dacordo, el dixo que si porque o máis urxente era demostrar a todo o mundo que o povo timorense queria a independéncia. Exiximos á ONU que tomase precaucións. Sabiamos que o povo de Timor votaria en masa pola independéncia e que haberia represálias por parte de Indonésia.

P -O tempo vai agora contra os timorenses.

R -É urxente a intervención da ONU que debe correxir o que antes non fixera: precaverse contra as arbitrariedades do exército indonésio. Tendo en conta as posicións da ONU a respeito de Kuwait, mesmo a sua indulxéncia coa intervencion da OTAN en Kosovo, ten que intervir urxentemente en Timor onde hai unha verdadeira catástrofe. Máis de 200.000 persoas fuxidas as montañas están a morrer de fame e miséria; os que foron deportados para o Timor indonésio están en auténticos campos de concentración aos que nen xornalistas nen organizacións humanitária ten acceso; as milícias indonésias identifican aos que votaron pola independéncia e pola noite e durante a noite van buscalos. Os militares indonésios sabian que en auséncia da ONU, a igrexa era o único refúxio para os timorenses e por iso queimaron a sede arzobispal e moitas igrexas e mataron freiras.

P -E Indonésia pode prolongar o desastre.

R -Despois de aceitar a intervención internacional, Indonésia pon condicións e exixe que sexa unha forza composta polos seus amigos: unha cosa nostra. Esta pretensión ten como obxectivo que se perda tempo. Non queren a Estados Unidos, nen a Austrália nen a Portugal, que dacordo co regulamento da ONU é a poténcia administradora. Queremos que o Estado español e o Governo e o povo galego comprendan que estamos asistindo a xenocídio que debemos denunciar. Eles poden pedir a entrega urxente de axuda humanitária e dunha forza da ONU para garantir a seguridade e realizar o resultado do referendo. Cada segundo que pasa, cada hora que pasas morren persoas de fame ou baixo as armas do exército indonésio. Non poden perden o tempo en discusións con Indonésia sobre se entran ou non os seus amigos. Bill Clinton ven de darse conta e di que está estarrecido polo que acontece en Timor. Son palabras que non ten efecto prático. se as poténcias occidentais que coñecian ben o xenocídio de Timor-Leste nunca fixeran nada, á vista do voto masivo do referendo ten todo o deber moral de axudar a que se realice a vontade do povo. Pergunto se pediran autorización a Saddam, a Milosevich para intervir. Por que agora peden a opinión a Indonésia?

P -Que é o que condicionou o recente cámbio de postura de Austrália e Estados Unidos, que sempre votaran contra a indepéndencia de Timor?

R -Foi sobre todo a presión da opinión pública partidária da independéncia. Os xornalistas australianos levaron probas da masacre indonésia e a opinión comezou a revoltarse. No caso de Clinton, hai un cámbio de palabras pero non de actitude; el sabe que neste momento cada minuto que pasa pérdense vidas.

P -Poderia ser unha manobra de desprestíxio da ONU.

R -É certo que asistimos a un proceso de valeiramento do poder das Nacións Unidas, pero ninguén impide ao Consello de Seguridade que tome decisións. O embaixador norteamericano en Lisboa dixo que en Kosovo, Washington apoiaba aos amigos da UE a restableceren a orde. Mais sabemos que os Estados Unidos tiveran un papel preponderante en Kosovo e que ali non houbera un referendo e en Timor si. Se a Casa Branca non quer defender a entrada das forzas de seguridade en Timor será porque están dacordo co que o exército indonésio está a facer en Timor: limpeza étnica, vinganza polo voto.

P -Cal pode ser o papel dos transmigrantes forzados por Indonésia a colonizar Timor-Leste?