10 jaar Theo Thijssen Museum
: feest op 19 maart 2005 in het Turngebouw (De Krakeling).In Schoolland deze week: De schoolwandeling
* De verjaardag van Hendrika Klaver (een pareltje uit Schoolland)
* Postuum Parool-interview met Theo Thijssen!
Nieuwe website in opbouw
Dezer weken leggen we de laatste hand aan een nieuwe website van het Theo Thijssen Museum, vormgegeven door Redrocks Studio in Amsterdam. Een nep-homepage daarvan is al te bewonderen op het adres www.theothijssenmuseum.nl. In de loop van april moet de hele site af zijn. Ze bevat nog veel meer veel informatie dan deze oude 'gratis homepage', maar daarnaast ook nog eens veel plaatjes. Bovendien is ze prachtig vormgegeven en wordt gelukkig, anders dan deze charmant-knullige 'gratis homepage', niet meer geteisterd door hinderlijke ongevraagde 'pop-up'-reclameboodschappen!
1015 TA Amsterdam
Tel. 020-4207119
Directeur/director
Jan Carmiggelt
Openingstijden/opening times
Do.-zo. 12-17 uur/Thu.-Sun. 12 a.m.-5 p.m.; Toegang/entrance fee 2,50 euro.
Voor groepen ook op afspraak (020-420 7119, of Peter-Paul de Baar, 020-365 78 50).
Lees Theo Thijssens gastenboek
Teken Theo Thijssens gastenboek
Het Theo Thijssen Museum is gewijd aan de Amsterdamse schrijver, onderwijzer, vakbondsman en sociaal-democratisch politicus Theo Thijssen (1873-1943). Hij is vooral bekend als auteur van de roman Kees de jongen.
The Theo Thijssen Museum is dedicated to the Amsterdam writer, teacher, trade-unionist and socialist politician Theo Thijssen (1879-1943). His most famous book is Kees de jongen (Kees, the boy).
Het Theo Thijssen Museum (dat wordt beheerd door de Stichting Theo Thijssen) is gevestigd op de begane grond van Thijssens geboortehuis, Eerste Leliedwarsstraat 16. De collectie bestaat uit manuscripten, eerste drukken, foto's, tekeningen, beeld- en geluidsmateriaal en persoonlijke bezittingen van Thijssen. Naast de vaste opstelling, die Thijssens eigen leven illustreert, geven wisselende tentoonstellingen een indruk van zijn maatschappelijke omgeving en werkterreinen (het dagelijks leven in de Jordaan aan het eind van de vorige eeuw, het onderwijs in Thijssens tijd, socialisme en vakbeweging in de eerste helft van deze eeuw).
Behalve voor de vele liefhebbers van Thijssens literaire werk, is het museum interessant voor schoolkinderen, onderwijsgevenden, belangstellenden in sociale geschiedenis en de geschiedenis van Amsterdam en natuurlijk ook voor buurtbewoners. Tevens omvat het museum een kleine gespecialiseerde boekwinkel, waarin niet alleen publikaties van en over Thijssen worden verkocht, maar ook boeken over en afbeeldingen van de Amsterdamse Jordaan.
The Theo Thijssen Museum occupies the ground floor of the house where Theo Thijssen was born: Eerste Leliedwarsstraat 16. The collection consists of manuscripts, first editions, photographs, drawings, video's and personal properties of Theo Thijssen. Besides the permanent exhibition about Thijssens life & work, the museum has temporary exhibitions about aspects of his work and social environment.
The museum is interesting to Thijssen fans, but also school children, educationalists, social historians, Amsterdam fans and inhabitants of the Jordaan quarter.
10 JAAR THEO THIJSSEN MUSEUM!
Op zaterdag 12 maart 1995 opende toenmalig burgmeester Schelto Patijn onder overweldigende belangstelling het Theo Thijssen Museum. De hele Eerste Leliedwarsstraat stond zwart van de mensen; de camaralieden van het NOS-Journaal en het RTL-Nieuws vochten om de beste plek. En ere-gast was Theo Thijssen jr, de 87-jarige oudste zoon van Thijssen, die speciaal voor deze gelegenheid door vier verpleegsters i n een ambulance werd aangevoerd, en in zijn rolstoel de burgemeester op iedere foto moeiteloos kon aanwijzen wie wie was. Het was ontroerend en bijzonder, te meer omdat de gemeente Amsterdam nog maar een paar jaar eerder had beslist dat Thijssens geboortehuis, nu dit museum, voorgoed plat moest. Op zaterdag 19 maart vierden wij dus trots ons tienjarig bestaan. Weliswaar niet in het museum zelf (daarvoor veel te klein), maar wel op een zeer toepasselijke locatie: Jeugdtheater De Krakeling in de Marnixstraat (officieel: Nieuwe Passeerdersstraat 1 A), oftewel het Turngebouw uit Kees de jongen. Dat is ook de plek waar in 1988 het boekje Het Amsterdam van Theo Thijssen ten doop werd gehouden en in 1993 het eerste deel van Thijssens Verzameld Werk werd gepresenteerd. Het was een prachtig feest. Wethouder Ahmoud Aboutaleb besprak de actualiteit van Thijssens onedrwijsdenkbeelden en en tv-presentator/Thijssen-fan Matthijs van Nieuwkerk hield een bevlogen feestrede.
Nieuwe tentoonstelling:
'Jan Mens: in het voetspoor van Theo Thijssen'
Jan Mens (1897-1966) is nu tamelijk vergeten, en eigenlijk is dat wel opmerkelijk, want in de jaren zestig was hij nog de meest gelezen schrijver van Nederland. En de tv-bewerking van zijn romancyclus De Kleine Waarheid (met Willeke Alberti, John Leddy, Coen Flink, Sylvain Poons e.v.a.) ketende begin jaren zeventig miljoenen aan de beeldbuis. Jan Mens was een begenadigd verteller, in wiens werk (o.a. Mensen zonder geld, De Gouden Reael, Koen, Er wacht een haven) de stad Amsterdam een prominente rol speelt. Theo Thijssen hielp hem krachtig bij zijn eerste stappen op het schrijverspad, en de sporen van Mens' bewondering voor Thijssen zijn herkenbaar in zijn boeken. En in Thijssens interieur, want eind jaren dertig maakte hij diverse stoelen een tafel en een boekenkast voor zijn 18 jaar oudere mentor.
Deze tentoonstelling, m.m.v. de familie Mens, gaat op 24 maart aanstaande informeel open; waarschijnlijk volgt half april een officiële opening.
Expositie Schoollandmaakte veel los.
Op zondag 6 februari 2005 was deze tentonstelling voor het laatst te zien. Inmiddels zijn de vele schitterende schoolboekjes, schoolplaten, kroontjespennen en inktpotten weer terug naar de sympathieke bruikleengevers, zoals de Amsterdamse Universiteitsbibliotheek en het Nationaal Schoolmuseum in Rotterdam.
In de tentoonstelling maakten we voor het eerst gebruik van een 'audiospoor': het vaak cynische commentaar van Thijssen op bepaalde toestanden in het onderwijs en leermethoden, was te horen op een geluidsband, waarvan de genummerde tekstgedeelten correspondeerden met schoolboekjes, foto's, spotprenten e.d. die daarmee te maken haden. Ded ingesproken teksten konden al rondwandelend via koptelefoons beluisterd worden. Dat was een groot succes: herhaaldelijk kon men een bezoekr horen lachen om een citaat van Thijssen. Tegelijk sloeg geregeld de nostalgie zichtbaar toe.
Die werd op woensdag 16 juni om 16.30 uur feestelijk geopend, met een gezellig volksoploopje in de straat rond het 'bordes' van het museum.
De tentoonstelling werd samengesteld door stagiaire Lidy-Ann Hoekstra, bijgestaan door Peter-Paul de Baar en Paul Spies. De audio-track werd gemaakt door Okko Enzler en Dirk de Boer van RTV Noord-Holland.
Wolkers maakt Thijssen-monument
Stort uw bijdrage!
Op dinsdagmiddag 28 december 1943, vijf dagen na zijn dood, werd Theo Thijssen begraven in een huurgraf op de Nieuwe Oosterbegraafplaats in de Watergraafsmeer, niet ver van zijn sterfhuis op de Bredeweg . Toen de grafrechten waren verlopen, werd in 1955 het graf geruimd. Geheel volgens de regels, maar de huídige directie van De Nieuwe Ooster vindt het toch spijtig. Dus benaderde directrice Marie-Louise Meurs onze Stichting Theo Thijssen met het plan voor een mooi gedenkteken voor Thijssen op de plek van diens voormalige graf. Schrijver/beeldhouwer Jan Wolkers reageerde enthousiast op ons gezamenlijk verzoek dit monument te ontwerpen.
Het gaat natuurlijk niet om een echt grafmonument, want Thijssens graf is er niet meer. (Gelukkig ligt er nu op ‘zijn’ plek ook niet iemand anders.) Maar een bijzondere plaats blijft het, dus willen we hier graag de herinnering levend houden aan de inspirerende figuur die Thijssen was. Dat gebeurt natuurlijk al 25 jaar door zijn standbeeld op de Lindengracht, maar Thijssen is belangrijk genoeg om hem een twééde gedenkteken te gunnen. En dan ditmaal in het oostelijk deel van de stad, waar hij het overgrote deel van zijn volwassen leven doorbracht. Van 1905 tot 1921 was Thijssen onderwijzer in de Tweede Boerhaavestraat (Oosterparkbuurt) en vanaf 1912 wóónde hij een kwarteeuw lang in de Transvaalbuurt en daarna (tot zijn dood) zes jaar in de Watergraafsmeer. Amsterdam-Oost is ook het decor van zijn romans Schoolland en De gelukkige klas.
De maker van het gedenkteken, Jan Wolkers (1925) is zoals bekend niet alleen schrijver, dichter en natuurkenner, maar ook beeldhouwer. Hij maakte ondermeer het Auschwitz-monment, dat eerst op De Nieuwe Ooster stond, en nu in het Wertheimpark, en een monumnt voor de Tachtigers (stalen vlam) in het Oosterpark. Zoals in veel van zijn recentere werken, zal Wolkers ook in dit Thijsse-gedenkteken waarschijnlijk ruim gebruikmaken van glas. Begin september reizen het museumbestuur en de directie van De Nieuwe Ooster naar Texel om Wolkers’ ontwerp te bekijken. Liefst in juni, rond Thijssens 126ste verjaardag op de 16de, willen we het monument onthullen.
.
De Nieuwe Ooster (met drie hoofdletters) is sinds 1998 de bedrijfsnaam van de aloude Nieuwe Oosterbegraafplaats, in 1894 geopend als opvolger van de Oude Oosterbegraafplaats aan de noordrand van het Oosterpark. De nieuwste naam werd gekozen omdat hier niet meer alleen begraven wordt, maar ook gecremeerd. Hier liggen literaire grootheden als Jacques Perk, E.J. Potgieter, Ed. Hoornik, Nescio en Thijssens literaire pupil Jan Mens. En tja, ook de koloniale houwdegen generaal Van Heutsz, maar zijn praalgraf (voorheen vlak bij de ingang, dwars over de hoofd-laan is vorig jaar gelukkig naar een minder opvallende plek verplaatst, om het oorspronkelijke parkontwerp van tuinarchitect Springer te herstellen. Nu komt de romantiek van de in ‘Engelse landschapsstijl’ aangelegde begraafplaats weer goed tot zijn recht.
Maar ja, zo'n monument kost geld! Stadsdeel Oost/Watergraafsmeer (eigenaar van De Nieuwe Ooster) draagt al een stevig bedrag bij, onze armlastige stichting doet ook een bescheiden duit in het zakje en we schrijven mooie bedelbrieven aan fondsen, maar daarmee zijn we er nog niet. Wolkers haalt ons voor het ontwerp het vel niet over de oren, maar alleen al de materiaalkosten lopen aardig op. Het gaat in ieder geval om zo'n 50.000 euro.
Uw bijdrage, hoe bescheiden ook, is dus nog zeer welkom! U kunt die storten op op onze postrekening 61.81.100 of bankrekening 44.67.41.302, t.n.v. de Stichting Theo Thijssen te Amsterdam, o.v.v. 'monument'. Wij zijn u bij voorbaat zéér dankbaar!
Theo Thijssen 125!
Woensdag 16 juni 2004 qws de 125ste geboortedag van Theo Thijssen. In juni 1879 werd hij geboren in het huis dat nu het Theo Thijssen Museum is: Eerste Leliedwarsstraat 16. Daarom hieven wij daar na de opening van de expositie Schoolland in zijn geboortehuis het glas op hem.
Maar het was die dag óók 25 jaar geleden dat burgemeester Wim Polak op de Lindengracht het standbeeld van Theo Thijssen onthulde, gemaakt door Hans Bayens. Ook dát hebben we gevierd, door eerder op de middag bloemen te leggen aan de bronzen voeten van Thijssen. Gerben Hellinga (mede-inititatiefnemer voor het standbeeld) hield hierbij een korte toespraak, waarin hij ook nadrukkelijk de vorig jaar overleden Bayens in de hulde betrok. Bayens maakte niet alleen het beeld, maar was ook mede-grondlegger en jarenlang bestuurder van het Theo Thijssen Museum. Ter plekke werd een gevoelige passage uit Kees de jongen voorgelezen, waarna de aanwezigen spontaan voor de jarige Thijssen het 'Lang zal hij leven!' aanhieven.
Onderwijzer in hart en nieren
Vraag een Nederlander met een béétje algemene ontwikkeling naar de naam van een vooroorlogse progressieve pedagoog, en de kans is groot dat hij zegt: Theo Thijssen. De schrijver van (o.a.) Kees de jongen, Schoolland en De gelukkige klas leeft voort in de herinnering als archetype van de ‘rode onderwijzer’.
Maar was hij ook een onderwijshervormer? Tja. Thijssens gedachtengoed is een merkwaardige mengeling van conservatisme en progressiviteit. Hij was allereerst een nuchtere man-van-de-praktijk. Dat was verklaarbaar uit zijn maatschappelijke loopbaan. Anders dan vermaarde pedagogen als Gunning en Kohnstamm stamde hij bepaald niet uit een geslacht van welvarende intellectuelen. Veel méér had hij gemeen met zijn aanvankelijke mentor Jan Ligthart (1859-1916), tegen wie hij zich overigens later weer stevig zou afzetten. Beiden waren zonen van sappelende Jordanese middenstanders. Thijssens vader overleed veel te vroeg, en het was puur aan de opofferingsgezindheid van zijn moeder en een rijksbeurs voor biljante leerlingen te danken dat de jonge Theo toch kon ‘doorleren’ voor onderwijzer, op de Rijkskweekschool in Haarlem. Daar leerde hij, buiten schooltijd, schrijven en organiseren.
In 1898 keerde Thijssen mét onderwijsakte terug naar Amsterdam. Hij werkte op diverse scholen in het oostelijke deel van de stad. Het langst werkte hij op een 'kosteloze' openbare school in de Tweede Boerhaavestraat, aan de rand van het Oosterpark; dat is ook het herkenbare decor van zijn latere romans Schoolland en De gelukkige klas. Hij ontpopte zich als een geboren onderwijzer, getuige de herinneringen van oud-leerlingen.
Het schrijven kon hij niet meer laten. Samen met zijn kweekschoolvriend Piet Bol begon Thijssen een eigen blad: De Nieuwe School. Tijdschrift voor Practische Paedagogiek. Het bestond tot 1917. Thijssen en Bol ijverden vooral voor meer waardering en maximale autonomie voor de gewone klasse-onderwijzer. Die werd naar hun mening bedreigd door onder meer bemoeizuchtige schoolhoofden, schoolopzieners en generaliserende boekjes over onderwijs en opvoeding. Binnen de eigen klas was de klasse-onderwijzer volgens Thijssen en Bol de grootste pedagogische autoriteit. De kunst van het onderwijzerschap was het continu beoordelen van situaties en het afgeven van daarop afgestemde “kleine prikkels om een of ander procesje in gang te zetten”.
In 1921 werd Thjssen bezoldigd bestuurder van de Bond van Nederlandsche Onderwijzers en redacteur van de bondsbladen. Hij verzette zich tegen de onderwijspolitiek van de regering, maar toonde zich ook nogal sceptisch tegen de spraakmakende onderwijshervormers van zijn tijd (Montessori e.d.). Wat die als nieuwigheid presenteerden – meer aandacht voor de individualiteit van de leerling – bracht iedere onderwijzer die een knip voor zijn neus waard was zonder die humbug allang zónder praatjesmakerij in praktijk, meende Thijssen. Dat paste volgens hem heel goed binnen een modern klassikaal systeem; de klas bleef van grote waarde om kinderen te leren elkaar te respecteren en te helpen. Dat thema gaf hij literair vorm in De gelukkige klas. Op den duur werd de geestdriftige ontmaskeraar van pedagogische autoriteiten zelf een graag geziene gast op pedagogische congressen. Vooral heeft Thijssen, zowel als vakbondsman/politicus als als literator, geweldig bijgedragen aan de emancipatie van de 'gewone' onderwijzers als beroepsgroep, allereerst door versterking van hun zelfbewustzijn. Daarnaast streed hij fel voor gelijke onderwijskansen voor kinderen, ongeacht het inkomen van hun ouders. Differentiatie in de opleiding mocht eigenlijk niet voor het veertiende jaar plaatsvinden: eerst moest duidelijk worden wat de talenten van ieder kind waren. Vanuit die instelling voerde Thijssen in de jaren dertig als SDAP-politicus een harde strijd tegen de onderwijsbezuinigingen in de Tweede Kamer en de Amsterdamse gemeenteraad.
Herinneringen aan Meester Thijssen
“’t Was een heel gezellige man. Hij hield zich alleen nóóit aan het rooster; hij had ook een hekel aan schoolopzieners, die daar altijd erg op gesteld waren, dat ’t punctueel was.
Hij leerde ons eigenlijk ook práktische dingen, want hij wist natuurlijk wel dat de meeste jongelui die van die school afkwamen meteen gingen werken, dat mocht toen met 13 jaar. Dus hij leerde ons bijvoorbeeld een spoorboekje lezen; dat was heel praktisch. Stond natuurlijk niet op het rooster! En ja, hij ging ook weleens een keer, op een mooie dag, met ons wandelen door het Oosterpark. Dat was vlakbij, want die school was in de Boerhaavestraat.
En hij las ook wel eens voor: Griekse sagen en legenden. Nou, ik geloof dat dat in die tijd ook nog geen gewoonte was, om dat op school te doen. En dan wérd-ie wel kribbig als die jongens zaten te grinniken, hè, bij een of andere passage. Ik kan mij bijvoorbeeld wel herinneren dat hij vertelde over een leeuw die door een pijl in zijn lies werd geschoten. En dan gegrinnik en dan werd hij nijdig, hoor!"
(Radio-interview met oud-leerlinge C.M. van Balen-van der Laar, door Hans Hamburger, VARA, 1975, te horen in Theo Thijssen Museum.)
Leerboekjes
Nieuwe huisstijl, nieuwe website
Meike Ziegler en Yew Kee Chung van Redrock Studio ontwierpen samen met Francois Morfaouce voor het Theo Thijssen Museum een nieuwe ‘huisstijl’ (met o.a. een nieuwe vormgeving van dit bulletin) en bovendien een gloednieuwe internet-site: http://www.theothijssenmuseum.nl. De site vervangt onze leerzame maar charmant-knullige ‘gratis homepage’: https://members.tripod.com/~theothijssen. Net als de oude, staat de nieuwe site barstensvol informatie, maar nu helder ingedeeld en met vele mooie foto’s. Ga snel kijken! De site gaat in mei ‘in de lucht’.
En de rest …
Met een ferme houw van zijn schermdegen opende donderdagmiddag 27 november Ruud Feltkamp, hoofdrolspeler in de film Kees de jongen (die op dezelfde dag in roulatie ging) in het Theo Thijssen Museum de spetterende tentoonstelling over de totstandkoming van die film. Vlak vóór de opening droeg regisseur André van Duren zijn eigen exemplaar van het script, volgeschreven met eigen krabbels en volgeplakt met werktekeningetjes, voor de duuer van de tenstoonstelling over aan het museum; het kreeg meteen een ereplaatsje in de vitrines. In de kleine museumruimte en voor de deur in de Eerste Leliedwarsstraat aan de voet van de Westertoren (waar in de zomer van 2003 een week lang werd gefilmd) heerste een prettig gedrang van Thijssen-fans, buurtbewoners en filmmakers.
Voor meer informatie:
DAG VAN HET TAAIE ONGERIEF: 31 AUGUSTUS 2002
De Dag van het Taaie Ongerief was een gedenkwaardig evenement. Bijna 300 belangstellenden luisterden op zaterdag 31 augustus in enkele klaslokalen en op het schoolplein van de Theo Thijssenschool in de Anjeliersstraat naar de soms schrijnende, vaak hilarische en bijna steeds ontroerende verhalen over kledingleed van Job Cohen, Jos Brink, Karel Eykman, Elsbeth Etty, Laila de Greef, Trude de Jong, Lisette Lewin, Guus Luijters, Matthijs van Nieuwkerk, Ed van Thijn, Hans Vervoort en Simon Vinkenoog. Pia Klepper gaf een leerzame mini-lezing over de costuumgeschiedenis van Thijssens tijd. Ter introductie las acteur Hans Vervoort het gedenkwaardige eerste hoofstuk voor van Thijssens roman Het taaie ongerief, het door de ziel snijdende verhaal over de 'meidenlaarzen', dat toch geregeld een lag opriep door de humor van Thijssen formuleringen en de onavolgbare geestige manier waarop pantomime-legende Rob van Reijn de tekst simultaan met zijn bewegingen illustreerde. Wat Van Reijn al kan vertellen met één opgetrokken wenkbrauw is onovertroffen. Heel mooi waren ook de teksten, tekeningen en kledingstukken waarmee een aantal leerlingen van de Theo Thijssenschool in een der lokalen uiting gaven aan hun eigen kledingmisère. Jan Meng praatte alle bijdragen op de hem eigen vlotte wijze aan elkaar. (Hierbij de bijdrage van schrijver Hans Vervoort.)
De Dag werd georganiseerd ter begeleiding van de tentoonstelling over dit boek, die nog tot eind dit jaar is te zien in het Theo Thijssen Museum. Meer hierover leest u hieronder.
Elders op deze site (en soms een andere site) vindt u enkele op deze dag uitgesproken teksten:
Dit lijstje wordt geleidelijk aangevuld.
Wandelingen door het Amsterdam van Theo Thijssen
Vanaf zondag 2 mei 2004 tot en met 31 oktober organiseert het Theo Thijssen Museum weer ieder weekend rondleidingen door het Amsterdam van Thijssens jeugd. Dat is tevens het decor van een aantal van zijn boeken: Kees de jongen, Jongensdagen, Het taaie ongerief en In de ochtend van het leven. De wandeling voert door de Jordaan en een stukje van de aangrenzende grachtengordel.
De wandelingen beginnen dan elke zondagmiddag om 13.00 uur in het museum en duren ongeveer twee uur. Deelname kost 5 euro per persoon, inclusief toegang tot het museum. Voor Vrienden van Theo Thijssen (donateurs) is de deelname gratis. Reserveren wordt aanbevolen: 020-420 71 19. De wandeling gaat NIET door bij onvoldoende delname (minder dan 5 wandelaars) én op zondag 22 augustus (Boeken aan de Amstel), 20 augustus (Uitmarkt) en 12 september (sponsorwandeling voor Thijssen-
monument).
--------
Het bestuur van de Stichting Theo Thijssen bestaat op dit moment uit:
Dr. Bernard Kruithof, voorzitter. Hij is als wetenschappelijk hoofdmedewerker Historische Pedagogie werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam.
----
In zijn rubriek De Draad in NRC Handelblad online besprak Tom Rooduijn op 15 april 1998 deze Theo Thijssen-site!
Wilt u meer informatie? Stuur ons een
briefje!
“De tijd der leerboekjes is voorbij: de onderwijzersziel zegt het. Wij voelen het zeer duidelijk: wat we willen dat de kinderen weten, moeten wij ze vertellen: dát is juist onderwijzen en opvoeden; dát is juist ons vak, en dat kunnen we niet aan een stuk papier overlaten. Onderwijs geven of opvoeden, wat hetzelfde is, dat moeten wij zelf doen; dan wéten we wat we doen; dan voelen we wat niet gaat, wat wél gaat.”
(Thijssen over het aardrijkskundeboekje Samen op reis, van Cramer, Ligthart en Noordhoff, in De Nieuwe School, sept. 1908.)
In memoriam Manna Thijssen-van der Schaaf
Op 1 februari 2004 overleed, 86 jaar oud, Harmanna (‘Manna’) Thijssen-van der Schaaf, schoondochter van Theo Thijssen en moeder van ons bestuurslid Rik Thijssen. Via een schoolvriendin, de dochter van Thijssens zus Saar, leerde zij in 1933 Theo Thijssens jongste zoon kennen, Henk (1912-1983). Al snel opgenomen in de warme familiesfeer van de Thijssens gingen werelden voor haar open, zoals ze vertelde in onze film Herinneringen aan Theo Thijssen (1996). Henk en Manna trouwden in 1941; ze kregen een zoon Theo (1944) en dochter Rik (1946). Tot haar dood bleef zij zich levendig interesseren voor het wel en wee van het Theo Thijssen Museum. Op 25 november 2003 was zij in Tuschinski nog eregast bij de gala-première van de film Kees de jongen. Voortaan moeten we haar missen.
“M’n heerlijke, lieve, lastige stel, ik weet eigenlijk maar éen ding: de jaar of wat dat ik jullie heb en dat jullie mij hebben, behoren wij enkel maar een gelukkige klas te zijn. En de rest is nonsens hoor, al zal ik dat júllie nooit zeggen.”
(Theo Thijssen, De gelukkige klas, 1926.)
---
Kees zelf opende tentoonstelling over Kees-film!
27 november 2003 t/m 6 juni 2004.
Hoe maak je van zo'n roman nou een film? Het Theo Thijssen Museum gaf in deze expositie een uitvoerig kijkje in de keuken. Dankzij de enthousiaste medewerker van de filmmakers (productie: Matthijs van Heijningen; regie: André van Duren) konden de bezoekers hier zien wat er allemaal bij zo'n film komt kijken: de kostuums, decorontwerpen, steeds weer nieuwe scenarioversies, story-boards, call-sheets, rekwisieten en noem maar op. Er waren vele foto's uit de film te zien, plus een paar een videofilmpjes met filmscènes en bere dat o.a. iets onthult over de computer-trucages die er bijvoorbeeld voor zorgen dat het Paleis voor Volksvlijt (afgebrand in 1929) opeens weer terug is in het stadsbeeld! Maar natuurlijk lieten we ook, in verschillende varianten, de al 80 jaar populaire roman van Thijssen zien, en hoe dat boek tot stand kwam. Over de film
Na ruim tien jaar leuren, duwen, trekken, schrijven en herschrijven werd de droom van dramaturg Bob in 't Hout werkelijkheid: een verfilming van Kees de jongen Al omstreeks 1990 belde hij schuchter naar het secretariaat van de jonge Stichting Theo Thijssen (toen nog druk bezig met de redding van Thijssens geboortehuis, dat pas in 1995 als museum openging) met de vraag hoe hij de erven Thijssen kon bereiken, om te vragen of die zo'n verfilming wel goed vonden. Uiteindelijk won hij het vertrouwen van de familie, maar het duurde nog vele jaren voor er ook een producent was gevonden met wie het klikte. Dat werd de vermaarde Matthijs van Heijningen, onder meer bekend van succesfilms als 'Ciske de Rat' (naar Piet Bakker). 'Van de koele meren des doods' (naar Frederik van Eeden) en 'Eline Vere' (naar Louis Couperus'). Die strikte de aimabele regisseur André van Duren, die naam had gemaakt met hartverwarmende films als 'Tijd van Leven' en 'Mariken'. Toen eindelijk ook de financiering (met de nu alweer bijna afgeschafte 'cv-constructie') en de casting rond waren, kon in mei 2003 begonnen worden met de opnamen, eerst op diverse lokaties in Amsterdam en Haarlem. daarna in een studio in Hilversum.
De hoofdrollen worden gespeeld door Ruud Feltkamp als Kees (eerder speelde hij al de hoofdrol in Kruimeltje) en Hannah Cheney als zijn vriendinnetje Rosa Overbeek. Als de ouders van Kees zien we cabaretier/acteur Theo Maassen (die al schitterde in Minoes, naar het boek van Annie M.G. Schmidt) en Monic Hendrix (bekend uit de film Nynke) De akelige opoe van Kees wordt lekker vals neergezet door Nelly Frijda en Wim van der Grijn speelt een mooie mopperige opa. Dat laatste is des te aardiger omdat Van der Grijn in 1970 bekend werd door zijn rol van Kees in de toen opzienbarende toneelbewerking die Gerben Hellinga maakte van Kees de jongen. Hij deelde die rol toen met Hans Dagelet, want Hellinga had in zijn stuk de figuur van Kees gesplitst over twee acteurs, omdat Kees in de roman voortdurend vanuit de realiteit de fantasie in vlucht: Wim speelde de realistische Kees (Kees 1) en Hans de Kees-in-zijn-wensdromen (Kees 2). Nog aardiger is dus dat we ook Hans Dagelet nu terugzien in de Kees-film, en wel in de komische rol van de beunhazende kleermaker Kraak, die Kees een akelig pakje moet aanmeten. Andere mooie bijrollen worden gespeeld door de beroemde pantomime-speler Rob van Reijn (die een prominenterol speelde op onze Dag van de Zwembadpas en de Dag van het Taaie Ongerief) en door oud-radiojournalist Jan Carmiggelt (nu directeur van het Theo Thijssen Museum!) als boekhandelaar Vonk, bij wie Kees zijn atlas koopt.
Veel meer over de film vindt u op de speciale site www.keesdejongen.nl!
Peter-Paul de Baar: 020-265 78 50 (privé); 020-305 36 56 (red. Ons Amsterdam);
Jan Carmiggelt (directeur): 020-671 55 79; jancarmiggelt@hetnet.nl
Wat Thijssen bedoelde met zijn verhaal over Kees, heeft hij het uitvoerigst uitgelegd in 1934, een brief aan zijn jonge vriend Henk van Laar (1898-1955), destijds onderwijzer in de Amsterdamse Czaar Peterbuurt en bekend kopstuk van de socialistische jeugdbeweging AJC, en na de oorlog bekend VARA-radiospreker en oprichter van het maandblad Ons Amsterdam. Van Laar was van plan een lezing over Kees de jongen te houden en vroeg de schrijver om advies. Thijssen schreef in telegramstijl:
“Bedoeling: een stuk jongenspsychologie te geven; niet één speciaal eigenaardig, interessant jochie, maar iets algemeens.
Natuurlik echter een jongen bedacht, die zeer duidelik vertoonde, waar iedere jongen, zij ‘t ook niet zó erg heeft.
Fors, sterk, gekoncentreerd willen tekenen: de macht, de rol van de fantasie. (...)
Hoofdzaak is niet: de uiterlike geschiedenis, maar het gebeuren in Kees: zijn denken, dat telkens en telkens weer fantaseren wordt.
Zo sterk, dat ik zelfs nergens Kees’ uiterlike verschijning beschreven heb!
Die uiterlike geschedenis: achteruitgang van een gezin. Vader schoenwinkelier – tbc lijder, sterft. Moeder met kinderen verder – kamerverhuur, agentuur in verpakte thee. Zit ook in: stukje maatsch. Geschiedenis: ondergang kleine middenstand tot proletariërsbestaan. (...)
Daar tegen in: een oplopende lijn: Kees’ zelfvertrouwen en machtsgevoel; met z’n fantasie weet hij steeds ovre de ellende der werkelikheid heen te komen, en aan het eind van ‘t boek is hij niet geslagen en wanhopig, maar begint het leven vol moed.”
(Zie voor de complete tekst: literair tijdschrift Het Oog in ‘t Zeil, jrg. 6, nr. 2, dec. 1988.)Sigaar op ‘graf’ Thijssen
De Boekenweek had vorig jaar als thema: de dood. In dat kader werd onder meer aandacht besteed aan overleden schrijvers. Op zondag 16 maart werd onder het motto ‘Ode aan de doden’ op vele plaatsen en manieren hun nagedachtenis geëerd. Zo ook op de Nieuwe Oosterbegraafplaats aan de Middenweg/Kruislaan. De begraafplaats organiseerde zelf een rondleiding langs de graven van onder anderen Nescio, Jacques Perk, Jan Mens en Ed. Hoornik, maar ook van Theo Thijssen. Ook al ligt die er niet meer. Op 28 december 1943 werd hij begraven in algemeen graf vak 58, deel C nr. 16, twee diep, maar geheel volgens de regels werd dat graf omstreeks 1955 geruimd. Daar hebben ze nu op De Nieuwe Ooster een beetje spijt van. Op dit moment ligt er niemand meer op die plek; overwogen wordt een sober gedenkteken ter herinnering aan Thijssen te plaatsen. In het kader van de manifestatie eerde die zondagmiddag 16 maart, tijdens de wandeling over De Nieuwe Ooster, onze stichtingsvoorzitter Bernard Kruithof onder grote belangstelling de verstokte sigarenroker Theo Thijssen eren door een dikke sigaar op zijn voormalige rustplaats neer te leggen.Verzameld werk Thijssen weer volledig verkrijgbaar (tegen voordeelprijs!)
Ter gelegenheid van het uitkomen van de Kees de jongenfilm heeft uitgeverij Athenaeum Polak & Van Gennep het allang uitverkochte deel 1 van het Verzameld Werk van Theo Thijssen (1993; tweede druk 1994) opnieuw herdrukt en samen met deel 2-4 in een cassette weer in de handel gebracht voor de actieprijs cab slechts € 39!!!
Tegelijk verscheen de 38ste druk van Kees de jongen, in een editie met op het omslag een ontroerende foto uit de film, waarop Rosa Overbeek haar Kees zoent. Die editie kost. Prominenten spraken over hun textiele jeugdtrauma’s!
Ook in de winter en komend voorjaar zijn voor groepen op afspraak in principe begeleide Thijssen-wandelingen mogelijk. Bel daarvoor Peter-Paul de Baar, 020-365 78 50.
Strolls through Theo Thijssens Amsterdam
From 2 May up to 31 October 2004 the museum organizes every Sunday afternoon at 1 pm guided walks through the Jordaan, the quarter were Theo Thijssen grew up and were he situated the story of most of his novels. Price: 5 euro.
Stichting Theo Thijssen
Laila de Greef, secretaris (per 19 maart 2005). Zij werkt in het onderwijs en was coördinator van diverse leeskringen. Zij kent het hele werk van Theo Thijssen uit het hoofd (ook achterstevoren).
Jack van Dongen, penningmeester. Van Dongen is 'controller' bij WPG-Uitgevers. Hij was daarnaast jarenlang onbezoldigd penningmeester van Milieudefensie.
Jan Carmiggelt, directeur. Carmiggelt (ja, neefje van). Was tot zijn VUT in 2003 eindredacteur van Radio Noord-Holland en eerder programmaleider van STAD Radio Amsterdam.
Gerrit Borgman, plaatsvervangend directeur. Borgman zat vele jaren in het onderwijs. Sinds 1995 is hij als vrijwilliger bij het museum betrokken.
Rik Thijssen, bestuurslid en mede-oprichter. Onderwijzeres in Amsterdam-Nieuw-West. Kleindochter van Theo Thijssen.
Paul Spies, bestuurslid. Hij is mede-directeur van Kunsthistorisch bureau D'Arts in Amsterdam en was betrokken bij de organisatie van een reeks spraakmakende tentoonstellingen in de Nieuwe Kerk, de Jordaan-tentoonstelling in de Posthoornkerk (1997), de opzet van het Ajax-Museum en de uitgave van Grachtenboek I en Grachtenboek II(1990-1992) en het prachtboek De Amstel (2002).
.
Thijs Wierema, bestuurslid en mede-oprichter. Directeur va het museum van 1995 tot 1998. Journalist en literatuurhistoricus. Redacteur De Parelduiker, voormalig eindredacteur van Kwartaaltijdschrift De Engelbewaarder en Het Oog in 't Zeil .
Peter-Paul de Baar, bestuurslid, mede-oprichter en tot maart 2005 secretaris. Hoofdredacteur maandblad Ons Amsterdam. Hij werkt aan een biografie van Theo Thijssen.
Meer informatie kunt u krijgen van secretaris Laila de Greef, Overmeerseweg 127, 1294 BH Nederhorst den Berg, 0294-25796; lailadegreef@wxs.nl, of directeur Jan Carmiggelt, Valeriusstraat 154, 1075 GG Amsterdam, 020-671 55 79; 06-53968335; jancarmiggelt@hetnet.nl.
Voor opmerkingen over deze site: Peter-Paul de Baar, tel. 020-365 78 50; ppdebaar@planet.nl.
In de rubriek 'Stadsgezichten. De grote Amsterdammers van deze eeuw' in Het Parool van dinsdag 9 juni 1998 verscheen een geschreven portret van Theo Thijssen.
Alles over de komende Kees de jongen-film!
Kees de jongen-lied van Tröckener Kecks.
Uit het werk van Theo Thijssen: In de ochtend van het leven (1941): fragmenten.
Over Theo Thijssen
Feuilleton online: Schoolland (1925)
About 'Kees de jongen' : Thijssen's most famous book
De Zwembadpas: "een geluk in het leven."
The Swimming Pool Swagger: famous fragment from Kees de jongen
De Zwembadpas in het Esperanto
Het taaie ongerief van Hans Vervoort
Theo Thijssen Bulletin 8 (januari 1999)
Bedrijvigheid in de Jordaan rond 1900
Ouders en grootouders van Theo Thijssen: fragment uit biografie in aanbouw
Familie Fieggen (familie van Thijssens moeder)
Ons Amsterdam: maandblad over Amsterdam vroeger en nu/monthly about past and present Amsterdam
Deze pagina is keer gelezen.
