SÖÏ HOÙA ÑOÄ VIEÂN MAÕN

 Töø khi thaønh Phaät döôùi goác caây boà ñeà cho ñeán ngaøy nhaäp dieät, traûi qua moät thôøi gian boán möôi chín naêm, Ñöùc Phaät ñaõ ñi khaép xöù AÁn Ñoä roäng lôùn bao la, heát nöôùc naøy ñeán nöôùc khaùc, heã choã naøo coù chaân Ngaøi ñaët ñeán laø aùnh ñaïo vaøng böøng toûa huy hoaøng. Moãi ngaøy Ñöùc Phaät theo moät thôøi duïng bieåu, moät chöông trình nhaát ñònh, khoâng bao giôø sao laõng, ñaèng ñaüng töø khi treû cho ñeán luùc tuoåi giaø, töø muøa möa cho ñeán muøa naéng; moãi ngaøy khi chöa taûng saùng, Ngaøi ñaõ lìa khoûi giöôøng ñi taém röûa, thay ñoåi y phuïc, roài vaøo phoøng Quaùn cho ñeán luùc maët trôøi xuaát hieän, sau ñoù Ngaøi thuyeát phaùp cho chuùng Taêng ñeán luùc tröa môùi nghæ ñeå thoï trai.  Buoåi chieàu, Ngaøi thuyeát phaùp cho tín ñoà ôû vuøng laân caän ñeán nghe, roài laïi giaûng giaûi nhöõng nghi vaán cuûa caùc chuùng Taêng veà caùc vi ñeà maø Ngaøi ñaõ thuyeát phaùp ban saùng.

 Moãi naêm, Ngaøi ñi chu du ñeå thuyeát phaùp ñoä sinh trong chín thaùng naéng raùo, coøn ba thaùng veà muøa haï coù möa lôùn, theo thôøi tieát AÁn Ñoä, thì Ngaøi ôû laïi luoân trong caùc tònh xaù ñeå an cö kieát haï.

 Roøng raõ boán möôi chín naêm nhö theá, haït gioáng Töø Bi ñöôïc Ngaøi tinh tieán gieo khaép caùc xöù ôû AÁn Ñoä, töø Baéc chí Nam, töø Ñoâng sang Taây, töø röøng nuùi ñeán ñoàng baèng, khoâng nôi naøo laø Ngaøi khoâng ñaët chaân ñeán hay laø Ngaøi truyeàn ñeä töû ñeán thay Ngaøi ñeå hoùa ñoä cho chuùng sinh; vaø ôû ñaâu Ngaøi vaø caùc ñeä töû cuõng ñöôïc nhaân daân, töø vua ñeán daân, töø giaøu ñeán ngheøo, töø giaø ñeán treû, töø phaùi nam ñeán phaùi nöõ, ñoå xoâ ra ñoùn tieáp Ngaøi, vui möøng ñöôïc taém goäi trong aùnh saùng trí tueä vaø nöôùc Töø Bi do Ngaøi töôùi xuoáng.

 ÔÛ ñaâu coù aùnh ñaïo vaøng ñeán thì taø giaùo vaø ngoaïi ñaïo lui xa daàn, tan bieán nhö nhöõng laøn maây, nhö nhöõng boùng toái, tan bieán tröôùc bình minh ñang leân. Gioïng thuyeát phaùp cuûa Ngaøi coù oai löïc nhö tieáng sö töû roáng, laøm cho caàm thuù phaûi thuyeát phuïc, nhö tieáng haûi trieàu leân laán aùt taát caû bao tieáng tæ teâ cuûa coân truøng, chim choùc. Ñaïo Boà Ñeà töø ñaáy aên saâu goác reã treân baùn ñaûo AÁn Ñoä bao la ñaõ trôû thaønh moät toân giaùo chính cuûa caùc nöôùc lôùn, nöôùc nhoû thôøi baáy giôø taïi AÁn Ñoä.

 Ñöùc Phaät sau khi töï giaùc ñaõ giaùc tha, vaø ñeán ñaây haïnh cuûa Ngaøi ñaõ vieân maõn.

 TRÖÔÙC KHI NHAÄP NIEÁT BAØN

 Khi ñöùc haïnh cuûa Ngaøi vieân maõn thì Phaät ñaõ taùm möôi tuoåò Ñeán ñaây, xaùc thaân töù ñaïi cuûa Ngaøi cuõng theo luaät voâ thöôøng maø bieán ñoåi yeáu giaø. Naêm aáy, Ngaøi vaøo haï ôû röøng Sa La trong xöù Caâu Ly, caùch thaønh Ba La Naïi chöøng moät traêm hai möôi daëm.

 Moät hoâm, Ngaøi goïi oâng A Nan, ngöôøi ñeä töû luoân luoân ôû beân caïnh Ngaøi ñeán vaø phaùn baûo:

 ”Naøy A Nan, ñaïo ta nay ñaõ vieân maõn nhö lôøi nguyeän xöa, nay ta ñaõ coù ñuû boán haøng ñeä töû laø tyø kheo, tyø kheo ni, öu baø taéc, öu baø di.  Nhieàu ñeä töû coù theå thay ta chuyeån xe phaùp, vaø ñaïo ta cuõng ñaõ truyeàn baù khaép nôi.  Baây giôø, ta coù theå rôøi caùc ngöôøi maø ñi.  Thaân hình ta, theo luaät voâ thöôøng, baây giôø nhö moät coã xe ñaõ moøn raõ ta ñaõ möôïn noù ñeå chôû phaùp; nay xe cuõng vöøa moøn, maø phaùp cuõng ñaõ lan khaép caùc nôi; vaäy ta coøn naán naù laøm gì trong caùi thaân tieàu tuïy naøy nöõa.  Naøy A Nan, trong ba thaùng nöõa, ta seõ nhaäp Nieát Baøn.”

 Tin Ñöùc Phaät saép vaøo Nieát Baøn loan ra nhö moät tieáng seùt. Caùc ñeä töû cuûa Ngaøi ñi truyeàn giaùo caùc nôi xa luïc tuïc trôû veà ñeå cuøng Ñaáng Giaùc Ngoä chia ly laàn cuoái.  Trong thôøi gian ba thaùng cuoái cuøng cuûa Ngaøi, Ñöùc Phaät vaãn khoâng nghæ ngôi maø vaãn tieáp tuïc ñi truyeàn ñaïo.

 Moät hoâm, Ngaøi ñi thuyeát phaùp ngang qua moät khu röøng, gaëp moät ngöôøi laøm ngheà ñoát than teân laø Thuaàn Ñaø. OÂng Thuaàn Ñaø thænh Ñöùc Phaät vaø chuùng Taêng veà nhaø ñeå cuùng döôøng trai taêng, Ngaøi im laëng nhaän lôøi, cuøng caùc ñeä töû ñi theo oâng. Ñeán nhaø, oâng Thuaàn Ñaø doïn ra cuùng döôøng Ngaøi moät baùt chaùo naám ñöôïc goïi laø naám heo röøng, vì thöù naám naøy ñöôïc gioáng heo röøng öa thích.

 Thuï trai xong, Phaät cuøng caùc ñeä töû laïi töø giaõ oâng Thuaàn Ñaø ra ñi.  Ñöôïc moät khoaûng ñöôøng, Ngaøi trao bình baùt cho oâng A Nan, vaø truyeàn treo voõng leân röøng caây Sa Ra ñeå Ngaøi naèm nghæ. Ngaøi naèm xuoáng voõng giöõa hai caây Ta La, ñaàu trôû veà höôùng Baéc, mình thì nghieâng veà phía tay phaûi, maët xaây veà phía maët trôøi laën, hai chaân treùo vaøo  nhau.

 Nghe tin Ngaøi saép nhaäp Nieát Baøn, daân chuùng quanh vuøng ñeán kính vieáng raát ñoâng, trong soá aáy coù moät oâng giaø ngoaøi taùm möôi tuoåi teân laø Tu Baït Ñaø La ñeán xin xuaát gia thoï giôùi Sa Di vôùi Ngaøi, Ñöùc Phaät hoan hæ nhaän lôøi, ñoù laø ngöôøi ñeä töû cuoái cuøng trong ñôøi Ngaøi.

ÑÖÙC PHAÄT NOÙI KINH DI GIAÙO VAØ NHÖÕNG LÔØI PHUÙ CHUÙC SAU CUØNG

 Luùc baáy giôø, caùc ñeä töû Ngaøi ñeàu coù maët ñoâng ñuû, chæ tröø oâng Ca Dieáp vì ñi thuyeát phaùp xa chöa veà kòp. Ngaøi hoäi hoïp taát caû ñeä töû vaø tín ñoà ñeán quanh Ngaøi maø daën baûo moät laàn cuoái.  Ngaøi phuù chuùc nhö sau:

 1-Y baùt cuûa Ngaøi seõ truyeàn cho oâng Ma Ha Ca Dieáp.

 2-Caùc ñeä töû phaûi laáy giôùi luaät laøm thaày.

 3-ÔÛ ñaàu caùc kinh, neân neâu leân boán chöõ NHÖ THÒ NGAÕ VAÊN.

 4-Xaù lôïi cuûa Ngaøi seõ chia ra laøm ba phaàn:

 * Moät phaàn cho thieân cung.

 * Moät phaàn cho long cung.

 * Moät phaàn chia cho taùm vò quoác vöông ôû AÁn Ñoä.

 Sau ñaây laø lôøi vaøng ngoïc cuûa Ngaøi ñaõ ñeå laïi trong giôø phuùt cuoái cuøng:

 ”Naøy caùc ñeä töû, caùc ngöôi phaûi töï thaép ñuoác leân maø ñi.  Caùc ngöôi haõy laáy phaùp cuûa ta laøm ñuoác, haõy theo phaùp cuûa ta maø töï giaûi thoaùt, ñöøng tìm söï giaûi thoaùt ôû moät keû naøo khaùc, ñöøng tìm söï giaûi thoaùt ôû moät nôi naøo khaùc ngoaøi caùc ngöôøi.

Naøy caùc ñeä töû, caùc ngöôøi ñöøng nghe lôøi duïc voïng maø queân lôøi ta daën baûo.  Moïi vaät ôû ñôøi khoâng coù gì quyù giaù. Thaân theå roài seõ tan raõ, chæ coù ñaïo ta laø quyù baùu.  Chæ coù chaân lyù cuûa ñaïo ta laø baát di baát dòch. Haõy tinh tieán leân ñeå giaûi thoaùt, hôõi caùc ngöôøi raát thaân yeâu cuûa ta!”

 Sau khi daën baûo caën keõ xong, Ñöùc Phaät nhaäp ñònh roài vaøo Nieát Baøn. Luùc baáy giôø nhaèm vaøo ngaøy raèm thaùng hai aâm lòch theo giaùo söû Trung Hoa.  Röøng caây Ta La tuoân hoa xuoáng phuû leân thaân Ngaøò Trôøi ñaát u aùm. Caây coû heùo uùaï Chim choùc im baët tieáng hoùt. Vaïn vaät nhö chìm laëng trong nhöõng giaây phuùt naëng neà cuûa söï chia ly.

 Caùc ñeä töû taåm lieäm xaùc Ngaøi vaøo kim quan, vaø baûy ngaøy sau ñöa kim quan cuûa Ngaøi vaøo thaønh Caâu Thy, ñeå taïi chuøa Thieän Quang, vaø laøm leã Traø Tyø, töùc laø leã hoûa thieâu.  Taùm vò quoác vöông lôùn ôû AÁn Ñoä keùo binh huøng töôùng duõng ñeán toan tranh giaønh Xaù Lôïi, nhöng oâng Höông Tích y theo di chuùc cuûa Phaät ñöùng ra ñieàu ñình, vaø nhôø theá söï phaân chia Xaù Lôïi ñeàu ñöôïc oån thoûa.

 Ñöùc Phaät ñaõ nhaäp Nieát Baøn, nhöng göông saùng cuûa ñôøi Ngaøi vaãn coøn chieáu saùng röïc tröôùc maét chuùng ta.  Suoát cuoäc ñôøi trong taùm möôi naêm trôøi, khoâng moät luùc naøo Ngaøi xao laõng muïc ñích toái thöôïng laø hoùa ñoä chuùng sinh ñang traàm luaân trong bieån khoå. Khi coøn taïi gia, Ngaøi laø ngöôøi ôû trong moät ñòa vò coù dieãm phuùc nhaát, cao caû nhaát cuûa ngöôøi ñôøi, theá maø Ngaøi vaãn khoâng heà maøng töôûng ñeán. Khi vaøo trong ñaïo, Ngaøi laø ngöôøi ôû trong ñòa vò cao choùt voùt cuûa ñaïo, theá maø Ngaøi vaãn khoâng chòu ôû yeân trong ñòa vò aáy, laïi vaát vaû ruoåi rong treân moïi neûo ñöôøng buïi baëm gai goùc ñeå ñöa daét chuùng sinh leân con ñöôøng haïnh phuùc, an vui, giaûi thoaùt hoaøn toaøn.

 Loøng thöông cuûa Phaät thaät laø voâ löôïng, aân ñöùc cuûa Phaät thaät laø voâ bieân. Ngöôøi ñôøi neân noi göông saùng cuûa Phaät. Söï hy sinh cao caû, loøng töø bi roäng lôùn, trí tueä saùng suoát, yù chí duõng maõnh cuûa Ngaøi khoâng nhöõng laø bao nhieâu göông saùng cho rieâng haøng Phaät töû, maø coøn cho taát caû moïi ngöôøi.  Neáu chuùng ta quan nieäm Ngaøi laø moät vó nhaân thì ñoù laø moät vó nhaân treân heát caùc vó nhaân cuûa nhaân loaïi töø xöa ñeán naî Neáu chuùng ta quan nieäm Ngaøi laø moät baäc sieâu nhaân thì ñoù laø moät baäc sieâu nhaân cao hôn bao nhieâu baäc sieâu nhaân khaùc. Neáu chuùng ta quan nieäm ñôøi Ngaøi laø moät söï thò hieän cuûa Phaät thì ñoù laø moät söï thò hieän ñeïp ñeõ nhaát vaø ñaày ñuû yù nghóa hôn heát trong caùc söï thò hieän.

 Cho neân, khoâng nhöõng ñoái vôùi tín ñoà Phaät giaùo maø ñoái vôùi toaøn theå moïi ngöôøi, Ñöùc Phaät ñaùng ñöôïc kính caån toân suøng vaø chieâm ngöôõng. Tín ñoà neân ghi nhôù nhöõng lôøi di chuùc cuûa Phaät. Chuùng ta laø nhöõng Phaät töû, ai cuõng bieát ñôøi cuûa Ñöùc Phaät laø ñeïp ñeõ cao caû, baøi hoïc cuûa ñôøi Ngaøi laø quyù baùu saâu xa, nhöng neáu chuùng ta khoâng bieát coá gaéng hoïc taäp thì baøi hoïc aáy hay ho quyù baùu bao nhieâu cuõng voâ ích vaø cuõng baèng thöøa.

 Ñöùc Phaät tröôùc khi nhaäp dieät ñaõ daën chuùng ta moät caâu cuoái cuøng: “Moïi vaät ôû ñôøi khoâng coù gì quyù giaù, thaân theå roài cuõng seõ tan raõ, chæ coù ñaïo laø quyù baùu, chæ coù chaân lyù cuûa ñaïo ta laø baát di baát dòch. Haõy tinh tieán leân ñeå giaûi thoaùt.”

 Vaäy thì ñieàu kieän troïng yeáu nhaát ñeå giaûi thoaùt laø söï tinh tieán. Chuùng ta ñöøng bao giôø queân ñieàu kieän aáy trong söï tu haønh.

 Kính thöa toaøn theå quyù vò, Tröôùc giôø cöû haønh Ñaïi Leã thieâng lieâng cao caû naøy, toâi ñaõ y theo kinh ñieån vaø saùch söû ñeå trình baøy qua vaøi neùt veà löôïc söû cuûa Ñöùc Töø Phuï Thích Ca Maâu Ni töø thaønh ñaïo ñeán nhaäp Nieát Baøn ñeå chuùng ta cuøng nhau oân laïi nhöõng lôøi daïy baûo quyù baùu cuûa Ngaøi, vaø noi theo göông cao caû cuûa Ngaøi ñeå thöïc hieän haïnh töï lôïi, lôïi tha, töï giaùc, giaùc tha, haàu ñem laïi söï lôïi ích an vui cho chính mình vaø cho moïi ngöôøò Coù theá, chuùng ta môùi xöùng ñaùng laø ñeä töû cuûa Ngaøi vaø môùi ñeàn ñaùp ñöôïc aân ñöùc cuûa Ngaøi trong muoân moät.

  Nam Moâ Boån Sö Thích Ca Maâu Ni Phaät, taùc ñaïi chöùng minh!

 Thöôïng Toïa Thích Quaûng Thieäp 

do ÑH Nguyeãn Minh Huaán cheùp ra töø baêng ghi aâm, ÑH Chaâu-Ngoïc Leâ Hoa Nhuïy ñaùnh maùy, ÑH Minh-Quang Nguyeãn Leâ Ñöùc saép ñoaïn vaø trình baøy.