2. PHAÅM GIAÙO HOÏC:
Phaåm naøy coù toång coäng 29 baøi keä. Baøi keä töø soá 1 ñeán soá 4 laø moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 5 chöõ. Baøi keä töø soá 5 ñeán soá 16, laø moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 4 chöõ. Baøi keä töø soá 17 ñeán soá 22 laø moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 5 chöõ. Baøi töø soá 23 ñeán soá 29, moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 4 chöõ. Taát caû 29 baøi keä treân ñeàu ñaët troïng taâm vaøo ñeà taøi "Giaùo Hoïc". YÙ noùi daãn daét ngöôøi tu haønh haõy tinh taán tu taäp ñaïo nghieäp, döùt tröø caùc aám caùi, taâm trong saùng, tinh thaàn ñònh tónh, môùi coù theå traùnh ñöôïc caùc khoå. Vaø "Giaùo Hoïc" coøn coù nghóa laø giaûi thích ngöôøi ngu muoäi thaáy ñöôïc ñaïo roõ raøng. Ví nhö ngöôøi xuaát gia hoïc ñaïo maø khoâng lo nieäm kinh trì giôùi, chæ bieát tham meâ lôïi döôõng cung phuïng cho huyeãn thaân, cöù aên no laïi nguû khoâng nhôù ñeán leõ voâ thöôøng. Ngöôøi muoán caàu ñaïo tröôùc phaûi döùt tröø si meâ roài sau môùi cheá phuïc taâm. Taâm laø nguoàn goác cuûa thieän, aùc. Muoán döùt tröø taän goác aùi duïc phaûi cheá phuïc taâm. Taâm an ñònh, yù thoâng hieåu môùi ñaéc ñaïo ñöôïc, nhö baøi keä soá 4.

Chaùnh kieán hoïc vuï taêng

Thò vi theá gian minh.

Sôû sinh phuùc thieân boäi.

Chung baát ñoïa aùc ñaïo

Dòch:

Chaùnh kieán luoân trau doài,

Laø aùnh saùng giöõ ñôøi.

Phöôùc ñöùc taêng ngaøn laàn,

Cheát khoâng ñoïa ñöôøng aùc.

3. PHAÅM ÑA VAÊN:
Phaåm naøy coù 19 baøi keä, moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 5 chöõ. Taát caû 19 baøi keä naøy ñeàu ñaët troïng taâm vaøo ñeà taøi "Ña Vaên". Nghóa laø khuyeân ngöôøi nghe nhieàu hoïc roäng thì ñöôïc baäc thaùnh, ñöôïc trí chaùnh giaùc. Cuõng nhö Ñöùc Phaät nhôø hoïc roäng giaùo phaùp khoâng bieát nhaøm chaùn, phuïng haønh chaùnh ñaïo khoâng coù giaûi ñaõi, tinh taán trì giôùi tu hueä khoâng coù phoùng daät, neân ñaït ñeán Nieát Baøn, cuï theå qua baøi keä soá 3.

Ña vaên naêng tröø öu

Naêng dó ñònh vi hoan

Thieän thuyeát cam loà phaùp

Töï trí ñaéc Neâ Hoaøn.

Dòch:

Nghe nhieàu döùt aâu lo

Luoân vui trong thieàn ñònh.

Kheùo noùi cam loà phaùp

Töï mình ñöôïc Nieát Baøn.

4. PHAÅM ÑOÁC TÍN:
Phaåm naøy coù heát thaûy 18 baøi keä. Trong ñoù, baøi keä töø soá 1 ñeán soá 3, moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 5 chöõ; töø baøi keä soá 4 ñeán soá 18, moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 4 chöõ. Taát caû 18 baøi keä naøy ñaët troïng taâm vaøo ñeà taøi "Ñoác Tín". Nghóa laø ñoân ñoác nieàm tin, keát quaû ñeå thaønh laäp ñaïo, laø nguyeân nhaân ñeå trôû veà taâm nguyeän cuûa mình. Vì ngöôøi chöa bieát ñaïo ñöùc, khoâng tu giaûi thoaùt, cöù quen thoùi öông ngaïnh, doái traù, tham lôïi, buoâng lung theo tình yù khoù mong ñöôïc giaûi thoaùt khoå ñau. Neáu ngöôøi coù loøng tin, taâm kieân coá, thoï trì nguõ giôùi laøm Phaät Töû taïi gia bieát tu haønh lieàn ñöôïc trí hueä vaø haïnh laønh, laàn laàn ngöôøi aáy vöôït thoùat sanh töû nhö baøi keä soá 7.

Tín chi giöõ giôùi.

Tueä yù naêng haønh.

Kieän phu ñoä tueä

Tuøng thò thoaùt uyeân.

Dòch:

Loøng tin vaø giôùi luaät

Tueä quaùn sieâng tu haønh,

Baäc tröôïng phu trí tueä,

Qua ñöôïc vöïc töû sinh.

5. PHAÅM GIÔÙI THAÄN:
Phaåm naøy coù 16 baøi keä, moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 4 chöõ. Taát caû 16 baøi keä naøy ñeàu ñaët troïng taâm vaøo ñeà taøi "Giôùi Thaän". YÙ noùi giöõ ñieàu khuyeân raên, khoâng phaïm ñieàu caám, veà sau khoûi aên naên. Do vaäy, ngöôøi haønh ñaïo phaûi laáy giôùi laøm caên baûn, laáy nhieáp taâm laøm coâng haïnh, coi nheï thaân theå, quyù troïng chaân lyù, xaû thaân caàu ñaïo. AÊn uoáng laø ñeå duy trì maïng soáng, tu taäp thieàn ñònh. Phaûi höôùng ñeán muïc tieâu ñaéc ñaïo maø tu hoïc chæ quaùn, döùt tröø voïng töôûng. Coøn neáu chæ lo cung döôõng thaân theå, chìu theo ñoøi hoûi thì laøm sao thoaùt ñöôïc khoå ñau? Cho neân Ñöùc Phaät daïy baøi keä soá 8.

Tyø Kheo laäp giôùi.

Thuû nhieáp chö caên

Thöïc tri töï tieát

Nguï yù linh öng.

Dòch:

Tyø Kheo giöõ giôùi.

Nhieáp giöõ caùc caên

AÊn bieát tieát ñoä,

Nguû nghó coù chöøng

6. PHAÅM DUY NIEÄM:

Phaåm naøy coù toång coäng 12 baøi keä.baøi keä soá 1 coù 6 caâu, moãi caâu coù 5 chöõ. Töø baøi soá 2 ñeán soá 12, moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 5 chöõ. Taát caû 12 baøi keä naøy ñeàu ñaët troïng taâm vaøo ñeà taøi "Duy Nieäm". Nghóa laø haõy caån thaän ñoái vôùi nhöõng nguyeân nhaân gaây ra toäi loãi. Cuõng coù nghóa nhöõng ñieàu nhoû töø tröôùc phaûi giöõ, trong phaûi töï mình suy nghó cho an oån môùi hieåu ñöôïc ñaïo. Nhö "Maïng ngöôøi mong manh saùng coøn toái maát. Voâ thöôøng nghieäp baùo khoâng heïn chôït ñeán. Chæ caàn quaùn saùt thaân töù ñaïi do ñaâu maø coù, taïm hôïp thaønh roài seõ hoaïi dieät. Ñaát, nöôùc, gioù, löûa seõ traû veà cho ñaát, nöôùc, gioù, löûa! Haõy tö duy tænh giaùc, taâm vaéng laëng khoâng coù voïng töôûng, chuyeân nieäm Tam Baûo, boá thí, giôùi ñöùc. Neáu coù theå bieát ñöôïc leõ voâ thöôøng thì cuõng nhö thaáy Phaät! Nghó ñeán vieäc ngaøy mai chæ laø voïng töôûng voâ ích." Do vaäy, Ñöùc Phaät daïy baøi keä soá 11.

Kyû tri töï giaùc yù

Thò vi phaùp ñeä töû

Thöôøng ñöông truù daï nieäm

Phaät döõ phaùp caäp chuùng.

Dòch:

Ñaõ bieát mình giaùc ngoä

Môùi laø ñeä töû Phaät

Thöôøng phaûi ngaøy ñeâm nhôù

Phaät, Phaùp, vaø chuùng Taêng

7. PHAÅM TÖØ NHAÂN:

Phaåm naøy coù heát thaûy 18 baøi keä. Baøi keä töø 1 ñeán 6, moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 4 chöõ. Rieâng baøi soá 7 vaø soá 10 thì moãi baøi coù 6 caâu, moãi caâu coù 4 chöõ. Coøn baøi soá 8, soá 9, soá 11 ñeán soá 18, moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 4 chöõ. Taát caû 18 baøi keä naøy ñeàu ñaët troïng taâm vaøo ñeà taøi "Töø Nhaân". Yù noùi baäc ñaïi nhaân ñöùc bao truøm voâ löôïng. Ñieàu naøy khuyeân chuùng ta ñöôïc laøm ngöôøi phaûi bieát thöông yeâu caùc loaøi chuùng sanh ñeå nuoâi soáng cho mình. Vì khoâng coù ai laø khoâng tham soáng sôï cheát, cho neân gieát chuùng sanh nuoâi soáng baûn thaân mình toäi loãi raát naëng. Do vaäy, ñöôïc laøm thaân ngöôøi raát laø khoù , neân phaûi thöïc haønh taâm töø bi ñoái vôùi moïi loaøi chuùng sanh thì ñôøi ñôøi seõ ñöôïc an vui nhö baøi keä soá 1, Ñöùc Phaät daïy:

Vi nhaân baát saùt.

Thöôøng naêng nhieáp thaân

Thò xöù baát töû

Sôû thích voâ hoaïn

Dòch:

Laøm nhaân khoâng gieát

Thöôøng hay nhieáp thaân,

Choã ñoù baát töû.

Ñi ñaâu khoâng hoïa.

8. PHAÅM NGOÂN NGÖÕ:

Phaåm naøy coù 12 baøi keä. Baøi keä töø soá 1 ñeán soá 4, moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 4 chöõ. Töø baøi soá 5 ñeán soá 12, moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 5 chöõ. Taát caû 12 baøi keä naøy ñeàu ñaët troïng taâm vaøo ñeà taøi "Ngoân Ngöõ". Nghóa laø: con ngöôøi sôû dó duøng lôøi noùi phaùt ra ñeå ñaøm luaän phaûi ñuùng vôùi chaân lyù, cho neân phaûi chuù yù thaän troïng, gìn giöõ lôøi noùi cho hoøa nhaõ, nghieâm tuùc, chôù noùi nhöõng lôøi aùc, chöôõi ruûa maéng nhieác nhau laø töï haïi cho mình. Do vaäy, Ñöùc Phaät lieàn daïy baøi keä soá 3.

Phu só chi sinh

Phuû taïi khaåu trung

Sôû dó traûm thaân

Do kyø aùc ngoân

Dòch:

Phaøm ngöôøi ôû ñôøi

Göôm ñao trong mieäng

Sôû dó cheùm mình,

Do lôøi noùi aùc.

9. PHAÅM LÔÏI DÖÔÕNG:

Phaåm naøy thuoäc phaåm thöù 33 trong baûn Haùn, coù 20 baøi keä. Trong ñoù, baøi keä soá 1, 2 vaø soá 18 thì moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 5 chöõ; caùc baøi keä coøn laïi, moãi baøi ñeàu 4 caâu, moãi caâu 4 chöõ. Taát caû 20 baøi keä ñaët troïng taâm vaøo ñeà taøi "Lôïi döôõng". Nghóa laø khuyeân ngöôøi phoøng tham muoán. Vì tham muoán laøm toån ñöùc cuûa mình, cho neân luùc naøo trong taâm cuûa hoï ñaày daõy xan tham, taät ñoá, giaän caøn, maéng chöôõi, truø ruûa, oâm loøng thaâm ñoäc v.v...khoâng theå nghó baøn laøm cho ueá sanh. Do vaäy, laø ñeä töû cuûa Phaät neân phaûi saùng suoát chôù coù tham lam, taät ñoá v.v... daàu mình ôû coõi naøo ñi chaêng nöõa. Vì theá, Ñöùc Phaät daïy baøi keä soá 4.

Tuy höõu thieân duïc

Tueä xaû baát tham

Nhaïo ly aân aùi

Vi Phaät ñeä töû.

Dòch:

Tuy duïc laïc coõi trôøi.

Saùng suoát boû khoâng tham

Vui vieãn ly aân aùi

Laø ñeä töû Phaät Ñaø.

10. PHAÅM NEÂ HOAØN:

Phaåm naøy thuoäc phaåm thöù 36 trong baûn Haùn, coù toång coäng 35 baøi keä. Trong ñoù, baøi keä soá 1 vaø soá 13 ñeán soá 19, vaø keä töø soá 21 ñeán keä soá 35 laø moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 5 chöõ. Baøi keä töø soá 2 ñeán soá 7, moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 4 chöõ. Baøi keä töø soá 8 ñeán soá 12, moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 6 chöõ. Rieâng baøi keä soá 20 coù 6 caâu, moãi caâu coù 5 chöõ. Taát caû 35 baøi keä ñeàu ñaët troïng taâm vaøo ñeà taøi "Neâ Hoaøn". Nghóa laø trôû veà ñaïo lôùn, tòch dieät ñoä ñöôïc sinh töû. Nhö baøi keä soá 24, Ñöùc Phaät daïy:

Lôïi thaéng baát tuùc thò

Tuy thaéng du phuïc khoå

Ñöông töï caàu thaéng phaùp

Dó thaéng voâ sôû sanh

Dòch:

Thaéng ngöôøi khoâng ñuû caäy,

Tuy thaéng, vaãn laïi khoå

Phaûi caàu phaùp töï thaéng,

Thaéng roài ñöôïc voâ sanh.

11. PHAÅM SINH TÖÛ:

Phaåm naøy thuoäc phaåm thöù 37 trong baûn Haùn, coù toång coäng 18 baøi keä, moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 5 chöõ. Taát caû 18 baøi keä naøy ñeàu ñaët troïng taâm vaøo ñeà taøi "Sinh Töû". Yù noùi caùc ngöôøi coù vong linh tuøy theo söï tu haønh maø chuyeån sanh. Nhö baøi keä soá 3, Ñöùc Phaät daïy:

Thò thaân vi töû vaät,

Tinh thaàn voâ hình phaùp.

Giaû linh töû phuïc sinh

Toäi phöôùc baát baïi vong

Dòch:

Thaân naøy laø vaät cheát

Tinh thaàn vaät voâ hình

Thaân cheát, thöùc taùi sinh.

Toäi phöôùc vaãn khoâng maát.

12. PHAÅM ÑAÏO LÔÏI:

Phaåm naøy thuoäc phaåm thöù 38 trong baûn Haùn, coù toång coäng 19 baøi keä. Trong ñoù, coù baøi keä soá 16, 17 laø moãi baøi coù 6 caâu, moãi caâu coù 5 chöõ. Caùc baøi eä coøn laïi laø moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 5 chöõ. Taát caû 19 baøi keä ñeàu ñaët troïng taâm vaøo ñeà taøi "Ñaïo Lôïi". Nghóa laø baát cöù nhöõng ai hay Cha, Meï, Thaày Toå khai môû con ñöôøng haønh thieän, dieät ñöôïc tieàn khieân oan traùi ñeå ñeán con ñöôøng chaùnh. Nhö baøi keä soá 1, Ñöùc Phaät daïy:

Nhaân tri phuïng kyø thöôïng

Quaân phuï sö ñaïo só

Tín giôùi thí vaên tueä.

Chung kieát sôû sinh an.

Dòch:

Ngöôøi bieát thôø baäc treân

Vua, Cha, Thaày, Ñaïo Só.

Coù tín, giôiù, thí, tueä.

Cheát toát, taùi sinh an.

13. PHAÅM KIEÁT TÖÔØNG:

Phaåm naøy thuoäc phaåm thöù 39 trong baûn Haùn, coù 19 baøi keä, moãi baøi coù 4 caâu, moãi caâu coù 5 chöõ. Taát caû 19 baøi keä naøy ñeàu ñaët troïng taâm vaøo ñeà taøi "Kieát Töôøng". YÙ noùi neáu mình tu haønh toát ñeïp boû ñöôïc caùi aùc vaø tu ñöôïc caùi thieän thì mình seõ ñöôïc höôûng caûnh toát ñeïp. Nhö baøi keä soá 5, Ñöùc Phaät daïy:

Khöù aùc tuøng töïu thieän

Tò söûu tri töï tieát

Baát daâm ö nöõ saéc

Thò vi toái kieát töôøng

Dòch:

Boû aùc theo ñieàu thieän,

Traùnh röôïu, bieát tieát cheá.

Khoâng daâm vôùi nöõ saéc,

Laø toái thöôïng kieát töôøng.

III b. Nhöõng Phaåm Gioáng Nhau Veà Vaên Baûn Chöõ Haùn Vaø Chöõ Paøli:

ÔÛ hai vaên baûn Haùn vaø Paøli ñeàu coù 26 phaåm töông ñöông vôùi nhau. Töùc laø 26 phaåm coøn laïi cuûa baûn Haùn hoaøn toaøn gioáng vôùi 26 phaåm cuûa baûn Paøli. Ñieàu naøy chöùng minh raèng: Duø hai vaên baûn thuoäc hai ngöõ heä Haùn vaø Paøli nhöng noäi dung ñeà taøi cô baûn cuûa töøng phaåm ñeàu gioáng nhau. Tuy nhieân, soá löôïng baøi keä cuûa moãi phaåm ñoâi luùc coù söï cheânh leäch, coù phaåm baèng nhau, coù phaåm nhieàu, phaåm ít. Nhö chuùng ta ñeàu bieát kinh Phaùp Cuù laø taäp hôïp nhöõng baøi keä naèm raõi raùc trong caùc Kinh- Luaät- Luaän. Coù luùc nghóa cuûa moät baøi keä maø Ñöùc Phaät laïi tuøy theo caên taùnh cuûa chuùng sanh neân trình baøy trong nhieàu tröôøng hôïp khaùc nhau. Do vaäy, ñoâi khi nghóa cuûa töøng keä coù khaùc nhöng noäi dung cô baûn vaãn khoâng coù gì laï. Ñeå tìm hieåu ñieåm nhaát quaùn trong kinh, ngöôøi vieát xin laàn löôït giôùi thieäu töøng phaåm moät.

1/ PHAÅM SONG YEÁU:

Phaåm naøy cuûa hai vaên baûn goàm nhöõng baøi keä song ñoái nhau, bao haøm caùc noäi dung ñoái laäp nhau, giöõa toát vaø xaáu, giöõa thieän vaø baát thieän, ñöôïc bieåu loä qua caùc haønh ñoäng cuûa chính mình ñaõ taïo vaø gaët laõnh keát quaû töø nhöõng haønh ñoäng taïo taùc aáy. Vôùi baûn Haùn coù 22 baøi keä vaø ôû baûn Paøli coù 20 baøi keä, ta coù theå laäp baûng ñoái chieáu nhö sau:

Qua baûng so saùnh treân, ta thaáy baûn Haùn coù theâm hai caâu 15, 16 laø moät caëp caâu ñoái nghóa vôùi nhau. Khuyeân con ngöôøi tu haønh coá gaéng töï saùch taán, chôù coù buoâng lung, phoùng tuùng. Nhìn vaøo baûng, vôùi 20 baøi keä coù soá caâu töông ñöông vôùi nhau. Nghóa laø noäi dung cuûa töøng baøi keä cuûa hai vaên baûn hoaøn toaøn gioáng nhau. Ñeå hieåu roõ hôn nghöôøi vieát xin trích daãn vaø phaân tích baøi keä thöù nhaát cuûa hai vaên baûn ñeå tìm ñieåm gioáng nhau:

Taâm vi phaùp boån,

Taâm toân taâm söû.

Trung taâm nieäm aùc.

Töùc ngoân töùc haønh.

Toäi khoå töï truy,

Xa lòch vu trieät

Dòch:

Taâm laø goác muoân phaùp

Taâm ñöùng ñaàu, sai söû

Trong taâm khôûi nieäm aùc

Noùi naêng hay haønh ñoäng

Toäi khoå lieàn theo sau

Nhö xe laên theo veát.

Qua baøi keä treân, ôû baûn Haùn dòch "Taâm laø goác muoân phaùp". Coøn baûn Paøli dòch "YÙ daãn ñaàu caùc phaùp". Dòch "Taâm hay YÙ" nghóa vaãn laø moät. Vì "Manopubbangamaø" nghóa laø do taâm höôùng daãn neân goïi laø yù. Do vaäy, "Taâm daãn ñaàu" hay "YÙ daãn ñaàu" ñeàu hieåu nhö nhau. Bôûi muoân söï muoân leõ ôû ñôøi ñeàu do taâm ngöôøi taïo ra, maø Phaät hoïc goïi laø phaùi duy taâm. Ñaïo Phaät chia taâm ra nhieàu thöù, nhöng ruùt laïi coù hai thöù taâm troïng yeáu nhaát: 1. Voïng taâm, caùi taâm nghó ngôi lan mang xaèng baäy. 2. Chôn taâm; caùi taâm nguyeân lai vaãn saùng laùng tinh thoâng, ñaày ñuû maàu nhieäm khoâng caàn phaûi nghó môùi bieát. Cuõng nhö taám göông trong suoát, vaät gì qua noù laø soi toû ngay, khaùc haún vôùi caùi taâm phaûi suy nghó môùi bieát, phaûi hoïc hoûi môùi hay. Noùi ñeán taâm, chuùng ta ñeàu lieân töôûng ñeán taâm sôû. Vì coù taâm thì khoâng theå khoâng coù taâm sôû, cho neân taâm sôû ôû ñaây chính laø Phaùp- Dhamma, bao truøm caû toát vaø xaáu, caû thieän vaø baát thieän. Nhöng ñoái vôùi baøi keä naøy, Phaùp- Dhamma laø nhöõng taâm baát thieän, heát thaûy moïi söï moïi vaät ôû theá gian ñeàu laø giaû caû, ñeàu do caùi voïng taâm taïo ra caû, neân goïi laø phaùp traàn. Taâm daãn ñaàu moïi haønh ñoäng vaø taùc duïng nhö thaønh phaàn chuû yeáu trong khi taùc haønh cuõng nhö trong khi quyeát ñònh hoaït ñoäng. Ñoù chính taâm ñieàu khieån taïo taùc haønh ñoäng baèng thaân, lôøi vaø yù thì khoå naõo lieàn (böôùc) theo sau, nhö xe laên theo veát (nhö xe, chaân vaät keùo), nghóa ñeàu gioáng nhau. Vì chöõ "trieät" ñöôïc hieåu caùi veát baùnh xe ñi qua, coøn "Pada" coù theå dòch laø chaân, daáu, veát. Tuy giöõa hai baûn thuoäc hai heä ngöõ vaên Haùn vaø Paøli nhöng noäi dung vaø yù nghóa hoaøn toaøn gioáng nhau.

[Veà Ñaàu Trang]

[Trôû Laïi Phaàn Ñaàu]  [Xem Tieáp Phaàn 3]  [Xem Tieáp Phaàn 4]