CAÙC VÖÔNG TÖÛ VAØ ÖU BA LY XUAÁT GIA

 Sau khi ñöôïc Ñöùc Phaät giaùo hoùa, caùc vöông ñeä con cuûa Baïch Phaïn vöông laø Ñeà Baø Ñaït Ña vaø A Nan, con cuûa Cam Loä Phaïn vöông laø A Nan Luaät, con cuûa Hoïc Phaïn vöông laø Baø Xa, ñeàu xin xuaát gia; haêng haùi nhaát trong soá vöông ñeä laø A Nan Luaät. A Nan Luaät cho goïi ngay ngöôøi thôï caïo teân laø Öu Ba Ly, voán laø noâ leä haàu haï Baït Ñeà ngaøy tröôùc, ñeán caïo ñaàu cho mình.

 Öu Ba Ly thaáy caûnh xuaát gia vui veû cuûa caùc vöông töû thì khoùc nöùc nôû, tuûi hoå cho thaân phaän mình, vì giai caáp raøng buoäc maø ngay caû vieäc muoán thoaùt tuïc xuaát gia cuõng khoâng ñöôïc pheùp. Nhaân gaëp Xaù Lôïi Phaát, Öu Ba Ly ñem taâm söï trình baøy, ñöôïc ngaøi Xaù Lôïi Phaát chuyeån trình leân Phaät, vaø ñöôïc Phaät chaáp nhaän ngaî Ñaây laø ngöôøi noâ leä Thuû Ñaø La ñaàu tieân xin xuaát gia.

 Vì Öu Ba Ly lôùn tuoåi hôn Baït Ñeà, vaø ñeå theå hieän giaùo phaùp bình ñaúng cuûa mình, Ñöùc Phaät muoán raèng Baït Ñeà phaûi ñaûnh leã Öu Ba Ly.  Caùch ñoái xöû naøy ñaõ khieán Öu Ba Ly voâ cuøng xuùc ñoäng vaø duõng maõnh tinh tieán tu haønh, veà sau ñöôïc döï vaøo haøng Thaùnh chuùng.

 ÔÛ trong vöông cung chæ trong maáy hoâm, sau ñoù Phaät daãn ñeä töû ra ngoaøi thaønh, truù ñoùng taïi röøng Ly Caâu Ñaø. Phaät thaáy Tònh Phaïn vöông caøng ngaøy caøng giaø yeáu, maø caùc laân quoác boán phiaù ñeàu laø nhöõng nöôùc lôùn coù yù nhoøm ngoù Ca Tyø La; trong khi aáy thì La Haàu La coøn non daïi, vöông ñeä laø Nan Ñaø laïi chæ say meâ töûu saéc suoát ngaøy maûi meâ quaán quít beân coâ vôï ñeïp ña tình laø Toân Ñaø Lò.  Baát nghòch, neáu Phaïn vöông traêm tuoåi, vaän meänh daân chuùng Ca Tyø La thaät nhö tröùng ñeå ñaàu ñaïn. Nghó ñeán töông lai ñen toái aáy, Phaät beøn phöông tieän baøy cheá doã La Haàu La vaø Nan Ñaø taïm thôøi xuaát gia ít laâu ñeå reøn luyeän ñöùc tính tröôùc khi keá vò cha oâng.

 Tröôùc tieân, Phaät cho goïi La Haàu La ñeán röøng Ni Caâu Ñaø, baûo Xaù Lôïi Phaát laøm leã theá phaùt cho La Haàu La thoï giôùi sa di.  Ñaây laø vò sa di ñaàu tieân, bò hoaøn caûnh maø Phaät phöông tieän cheá ra giôùi phaùp cho nhaäp chuùng, nhöng nhôø tuùc duyeân, veà sau La Haàu La quyeát chí tu haønh maø ñöôïc döï vaøo haøng Thaäp Thaùnh chuùng, Maät Haïnh Ñeä Nhaát.

 ÑÖÙC PHAÄT ÑOÄ OÂNG NAN ÑAØ

 Sau khi La Haàu La xuaát gia, moät hoâm Ñöùc Phaät mang bình baùt ñeán khaát thöïc tröôùc cöûa nhaø cuûa Nan Ñaø, khi oâng Nan Ñaø xôùi côm ñem ra ñeå daâng cuùng Phaät thì Phaät khoâng chòu caàm laáy baùt côm maø quay löng ñi trôû veà, laøm cho oâng Nan Ñaø phaûi böng baùt côm ñöa tôùi nhaø tònh xaù cuùng döôøng Phaät. Khi caùch nhaø ñaõ xa, Ñöùc Phaät môùi khuyeân lôn veà vieäc tu haønh; ban ñaàu oâng Nan Ñaø quyeát chaúng chòu, nhöng thaáy Phaät khuyeân doã hoaøi neân baát ñaéc dó oâng phaûi vaâng lôøi, caïo ñaàu maëc aùo caø sa theo haàu beân Phaät, song taám loøng oâng cöù mô töôûng ñeán nhöõng söï ham muoán trôû veà nhaø khoâng bao giôø queân ñöôïc; haèng ngaøy xin veà nhaø maø Phaät khoâng cho, oâng chæ coøn troâng chôø khi naøo Phaät ñi ñaâu vaéng thì seõ leùn veà thaêm nhaø.

 Coù moät böõa kia, Phaät ñi phoù trai thì coù caên daën oâng Nan Ñaø ôû nhaø neân muùc nöôùc ñoå cho ñaày bình baùt; oâng Nan Ñaø thaáy Phaät baûo nhö theá thì trong loøng möøng rôõ voâ cuøng vì oâng nghó thaàm raèng phen naøy theá naøo cuõng veà nhaø thaêm vôï ñöôïc. OÂng voäi vaøng ñi muùc nöôùc ñoå vaøo bình baùt, song ñoå hoaøi maø khoâng thaáy ñaày, beøn boû maëc maø troán veà thaêm nhaø. Deø ñaâu Phaät ñöùng ôû ñaàu ñöôøng maø ñoùn, coøn oâng thì khoâng thaáy cöù caém cuùi ñi tôùi; khi thaáy Phaät ôû ñaøng xa thì oâng sôï, hoaûng hoát ngoù quanh quaån chaúng bieát chui troán vaøo ñaâu.  Phaät thaáy vaäy lieàn böôùc laïi  daãn oâng trôû veà nhaø tònh xaù maø an uûi moïi söï tu haønh.

 Phaät thaáy oâng Nan Ñaø ñaõ xuaát gia roài maø coøn töôûng nhôù vieäc nhaø nhö vaäy beøn laäp keá maø ñoä cho oâng. Coù moät böõa, Ñöùc Phaät daãn oâng Nan Ñaø leân coõi trôøi Ñao Lôïi cho oâng daïo chôi trong caùc cung ñieän, xem ñeán cung sau choùt thì thaáy toaøn laø thieáu nöõ cöïc kyø xinh ñeïp maø chaúng coù moät ngöôøi ñaøn oâng naøo; oâng Nan Ñaø thaáy vaäy lieàn hoûi raèng:

 ”Caùc cung ñieän kia coù ñaøn oâng vaø coù ñaøn baø, maø sao cung naøy toaøn laø ñaøn baø, chaúng thaáy coù moät ngöôøi ñaøn oâng naøo caû?”

 Thieân nöõ ñaùp raèng:

 ”Cung naøy ñeå daønh cho ngöôøi em cuûa Phaät teân laø Nan Ñaø, tu haønh tinh tieán, roài sau khi laâm chung thì veà ôû trong cung naøy maø höôûng caùc söï khoaùi laïc vôùi chò em chuùng em!”

 OÂng Nan Ñaø nghe noùi truùng teân mình thì möøng rôõ, voäi vaøng traû lôøi raèng:

 ”Nan Ñaø chính laø toâi ñaây! Thoâi, ñeå toâi xin ôû luoân ñaây, vaäy coù ñöôïc hay khoâng?”

 Thieân nöõ ñaùp laïi raèng:

 ”Khoâng ñöôïc ñaâu! Vì chuùng em laø ngöôøi coõi trôøi, coøn oâng laø ngöôøi coõi phaøm, hai beân khaùc nhau, ôû chung khoâng ñöôïc! Xin oâng trôû veà, gaéng söùc tu haønh cho tinh tieán, sau ñoù thoaùt khoûi thaân phaøm roài môùi ñöôïc sinh veà ôû cuøng chuùng em!”

 Ñöùc Phaät laïi daãn oâng Nan Ñaø ñeán ñòa nguïc daïo xem moät choã kia, thaáy treân loø löûa coù nhöõng vaïc daàu ñang soâi, vaø moãi vaïc daàu ñeàu coù boû moät ngöôøi vaøo maø naáu, thì oâng ruøng mình sôûn oác. Laïi thaáy moät caùi vaïc daàu kia cuõng ñang soâi nhö vaäy, nhöng maø trong vaïc chöa coù ngöôøi naøo, thì oâng Nan Ñaø hoûi raèng:

 “Sao trong vaïc daàu soâi naøy chöa coù ngöôøi nhö maáy vaïc kia vaäyû”

 Quyû söù traû lôøi raèng:

 “Ñoù laø vaïc daàu ñeå daønh cho em cuûa Phaät teân laø Nan Ñaø, neáu tu haønh tinh taán thì sinh veà thieân ñöôøng, nhöng vì oâng haèng ham söï vui söôùng ôû nhaø, muoán boû ñaïo maø veà, neân sau khi laâm chung thì oâng phaûi ñoïa vaøo ñòa nguïc naøy, neân toâi naáu saün vaïc daàu soâi ñeå ñoù, chôø oâng xuoáng ñaây boû vaøo vaïc daàu ñeå naáu nhö maáy ngöôøi kia vaäy!”

 OÂng Nan Ñaø nghe noùi ñeán teân mình thì hoaûng hoát, kinh hoaøng, lieàn caát tieáng nieäm raèng:

 “Nam Moâ Phaät Ñaø! Nam Moâ Phaät Ñaø! Xin Phaät uûng hoä toâi!”

 Ñöùc Phaät lieàn daãn oâng Nan Ñaø veà nhaø daën baûo moïi söï tu haønh, caàn giöõ gìn cho troïn ñaïo ñöùc, ngaø sau seõ ñöôïc sinh leân thieân cung, ôû vôùi caùc tieân nöõ. OÂng beøn thöa raèng:

 “Baïch Ñöùc Theá Toân, toâi chaúng mong söï leân thieân cung nöõa ñaâu, chæ nguyeän laøm sao cho khoûi bò ñoïa xuoáng ñòa nguïc maø thoâi!”

 Ñöùc Phaät giaûng daïy vöøa ñuùng ba tuaàn thì trí tueä cuûa oâng Nan Ñaø ñaõ môû mang, hoaëc nghieäp ñaõ tröø heát, chöùng ñöôïc quaû A La Haùn.

 Sau khi trôû veà thaêm gia ñình vaø queâ höông, Ñöùc Phaät cuøng caùc ñeä töû laïi tieáp tuïc ñi truyeàn ñaïo.

 Ñöôïc ít laâu, nghe tin vua Tònh Phaïn ñau naëng saép baêng haø, Ñöùc Phaät voäi vaõ trôû veà thaêm cha laàn cuoái cuøng. Thaáy Phuï Thaân buoàn raàu treân giöôøng beänh, Phaät thuyeát veà leõ voâ thöôøng, khoå khoâng voâ ngaõ cho vua ngheï Nghe xong, vua lieàn vöùt heát phieàn naõo, göông maët vui töôi, caát tieáng nieäm Phaät roài baêng haø moät caùch eâm aùi.

 TYØ KHEO NI ÑAÀU TIEÂN

 Ñöùc vua Tònh Phaïn baêng haø ñuùng khi ngaøi vöøa thoï ñöôïc chín möôi ba tuoåi.  Nhaän thaáy Nan Ñaø ñaõ xuaát gia chöùng quaû A la haùn vaø La haàu la cuõng quyeát chí xuaát gia, neân sau khi ma tang xong, Ñöùc Phaät ñeà nghò vôùi hoäi ñoàng vöông toäc ñöa Ma Ha Nam, con tröôûng cuûa Cam Loà Phaïn Vöông, Anh ruoät cuûa A Na Luaät leân nhieáp chaùnh. Saép ñaët ñaâu vaøo ñaáy, Phaät vaø chuùng ñeä töû ruùt ra ngoaøi thaønh Ca Tyø La Veä, truù ñoùng taïi röøng Ni Caâu Ñaø.

 Moät hoâm, Ma Ha Ba Xaø Ba Ñeà daãn naêm traêm phuï nöõ trong doøng hoï Thích Ca ñeán röøng naøy baùi yeát Phaät vaø daâng cuùng Phaät hai taám y môùi do chính tay baø töï deät. Phaät taùn thaùn coâng ñöùc boá thí cuûa baø vaø baûo baø neân ñem daâng cuùng chö Taêng thì coâng ñöùc aáy seõ lôùn lao hôn.  Baø toû yù khoâng vui.  Ñeå laøm haøi loøng baø, Phaät nhaän laáy moät taám nhöng vôùi tö caùch laø moät thaønh phaàn cuûa Taêng chuùng maø thuï söï cuùng döôøng, coøn laïi taám kia Phaät baûo baø ñem cuùng döôøng moät vò Taêng khaùc.

 Nhaân vieäc daâng Y naøy, Ma Ha Ba Xaø Ba Ñeà thænh caàu Phaät cho pheùp baø vaø naêm traêm phuï nöõ ñöôïc xuaát gia vaø thoï Cuï Tuùc Giôùi nhö phaùi nam. Ba laàn thænh caàu, ba laàn Ñöùc Phaät ñeàu töø choái.

 Sau ñoù, Phaät vaø chuùng ñeä töû rôøi Ni Caâu Ñaø ñi du hoùa khaép vuøng löu vöïc soâng Haèng, khi thì ôû giaûng ñöôøng Laäp Maãu, khi thì ôû giaûng ñöôøng Truøm Caùt, nhöng trung taâm hoaït ñoäng chính vaãn luoân luoân laø Tònh Xaù Kyø Vieân nöôùc Kieàu Taát La, hoaëc tònh xaù Truùc Laâm vaø tònh xaù Linh Thöùu ôû nöôùc Ma Kieät Ñaø.

 Töông truyeàn raèng, Ma Ha Ba Xaø Ba Ñeà vaø naêm traêm phuï nöõ noùi treân, sau ba laàn bò Ñöùc Phaät töø choái, moät hoâm naåy ra saùng kieán ngoä nghónh laø taïo vieäc ñaõ roài ñeå toû thieän chí vaø quyeát taâm saét ñaù cuûa mình. Baø töï xuoáng toùc, maëc aùo caø sa roài daãn naêm traêm phuï nöõ aáy keùo nhau ñeán Tònh xaù Na Ma Ñeà Kieän Nghi laø choã baáy giôø Phaät ñöông giaùo hoùa.  Ñeán tröôùc coång Tònh xaù, caû ñoaøn meät laû ngöôøi, nhaát quyeát ngoài taïi ñaáî Tình côø, gaëp Baùt Nan (A Nan) ñi ra, Ma Ha Ba Xaø Ba Ñeà naên næ vôùi Baùt Nan xin trình laïi söï tình cho Phaät bieát.

 Tröôùc nhieät taâm haêng haùi vaø yù chí töï nguyeän cao ñoä aáy, Phaät môùi chòu ñaùp öùng cho hoï xuaát gia.  Ñaây laø nhöõng Tyø Kheo Ni cuûa Phaät maø ñöùng ñaàu laø Ma Ha Ba Xaø Ba Ñeà, moät soá trong nhoùm naøy veà sau cuõng chöùng quaû röïc rôõ khoâng thua gì nam giôùi.

 Sau ñoù khoâng laâu, Gia Du Ñaø La theo göông di maãu cuõng ñi xuaát gia vaø cuõng ñöôïc Phaät chaáp thuaän.  Ñöùc Phaät cuøng caùc ñeä töû laïi tieáp tuïc ñi truyeàn ñaïo; ñi ñeán ñaâu, ngaøi cuõng ñöôïc suøng moä tin theo, vaø nhieàu ngöôøi noi theo göông cuûa OÂng Caáp Coâ Ñoäc, laäp Tònh Xaù, caát giaûng ñöôøng ñeå Ngaøi thuyeát phaùp ñoä sinh.

 Nhö theá, chuùng ta thaáy Ñöùc Phaät ñaõ tuaàn töï giaùo hoùa vaø keát naïp ñeä töû töø nhöõng haïng ngöôøi ñuû caên trí ñeå hieåu thaáu giaùo lyù cuûa ngaøi, roài môùi roäng ra nhöõng ngöôøi khaùc, laäp tyø kheo tröôùc, roài tyø kheo ni sau.

 Tôùi ñaây toâi xin noùi sang phaàn thöù hai laø

 2- ÑÖÙC PHAÄT HOÙA ÑOÄ TUØY PHÖÔNG TIEÄN.

 Sau suoát thôøi kyø ñi thuyeát phaùp ñoä sinh, laém khi Ñöùc Phaät cuõng gaëp nhieàu caûnh gay go traùi ngöôïc, do loøng ñoá kî cuûa ngoaïi ñaïo taø giaùo hay loøng ganh gheùt cuûa noäi thaân quyeán thuoäc gaây ra, song luùc naøo Ngaøi cuõng tuøy phöông tieän ñeå caûm hoùa hoï vaø ñöa hoï veà con ñöôøng chaân chính; chaúng haïn khi Ngaøi bò coâ gaùi con cuûa ngoaïi ñaïo ñoän buïng giaû coù chöûa ñeán giöõa ñaïo traøng ñeå vu oan cho Ngaøi; khi thì bò anh chaøng Voâ Naõo ñuoåi theo quyeát gieát Ngaøi ñeå laáy ngoùn tay goùp theâm cho ñuû soá moät ngaøn ngoùn tay maø anh ta ñaõ gieát ngöôøi ñeå laáy, vì theo thuyeát taø ñaïo, anh ta tin raèng coù laøm ñöôïc nhö theá môùi chöùng quaû; khi thì Ngaøi bò Ñeà Baø Ñaït Ña, ngöôøi em hoï hung aùc, aâm möu haõm haïi baèng caùch thaû baày voi say cho chaïy ñeán chaø ñaïp Ngaøi, hay laên ñaù to töø treân nuùi cao xuoáng ñeå ñeø Ngaøi.

 Taïi sao laïi coù nhöõng tröôøng hôïp nhö theá? Vì keå töø khi Ñöùc Phaät thaønh ñaïo, Ngaøi ñi thuyeát phaùp thì ñeä töû cuûa Ngaøi goàm caû xuaát gia laãn taïi gia coù ñuû boán giai caáp laø Baø La Moân, Xaùt Ñeá Lî, Pheä Xaù vaø Thuû Ñaø La.  Tín ñoà keå coù haøng öùc ngaøn ngöôøi, treân thì töø vua chuùa quyeàn quyù cao sang nhaát ñôøi nhö vua Taàn Baø Xa La, vaø vua Ba Tö Naëc, döôùi phoå caäp ñeán ñaùm baàn daân ty tieän nhö chaøng hoát phaân Ni Ñeà, hay coâ gaùi ñieám Lieân Hoa Saéc.

 Vôùi moät söùc soáng maõnh lieät nhö nguoàn nöôùc chaûy traøo tuoân, Giaùo Phaùp cuûa Ñöùc Phaät ñaõ cuoán phaêng taát caû raùc röôûi cuûa xaõ hoäi AÁn Ñoä thôøi baáy giôø. Taát caû caùc ngoaïi ñaïo taø giaùo ñeàu bò ñaùnh baïi, bi ñaùt nhaát laø ñaïo Baø La Moân, moät toân giaùo ñaõ töøng chieám ñòa vò ñoäc toân tuyeät ñoái treân löu vöïc soâng AÁn haøng chuïc theá kyû tröôùc ñoù.

 Vì theá, caùc laõnh tuï Baø La Moân trong thaønh Xaù Veä lieàn duøng tieàn baïc vaûi voùc mua chuoäc moät thieáu nöõ teân laø Chieân Giaø, saép ñaët möu keá cho coâ ta, haøng ngaøy theo doõi chuùng tín nöõ ñeán nghe Phaät thuyeát phaùp taïi Tònh Xaù Kyø Vieân.

 Moät hoâm, sau khi nghe giaûng, ñeán chieàu toái, Chieân Giaø cuøng vôùi chuùng tín nöõ trôû veà thaønh Xaù Veä; nhöng vöøa veà ñeán nhaø laïi thay ñoåi xieâm y cöïc kyø röïc rôõ roài leùn quay trôû ñeán höôùng Kyø Vieân vaøo taù tuùc taïi moät tu vieän ngoaïi ñaïo gaàn ñaáî Saùng hoâm sau, chuùng tín nöõ trong thaønh Xaù Veä ñeán Kyø Vieân nghe Phaät thuyeát phaùp thì gaëp Chieân Giaø töø Kyø Vieân ñi ra. Hoûi naøng ñi ñaâu sôùm theá, thì coâ aû baûo, hoâm qua nguû trong Höông Ñieän cuûa Phaät, giôø ñaây caàn ñi ra ngoaøi coù vieäc.

 Töø ñoù veà sau, buïng coâ aû moãi ngaøy cöù moãi thaáy nhoâ to hôn. Caùch ñoù baûy, taùm thaùng, moät hoâm Chieân Giaø ñang cuøng chuùng tín nöõ ngoài nghe Phaät giaûng daïy, boãng ñöùng daäy tieán tôùi tröôùc maët Ñöùc Phaät maø noùi raèng:

 ”Ngaøi coù bieät taøi voâ ngaïi, noùi phaùp raát hay, nhöng Ngaøi khoâng laøm ñöôïc tích söï gì caû; traùch vuï cuûa ngöôøi choàng laø phaûi lo toan taïo moät caùi nhaø rieâng cho ngöôøi vôï ôû ñeå ñeû, theá maø Ngaøi heïn hoaøi vaãn chöa thaáy gì caû. Nay vôï buïng mang daï chöûa nhö theá naøy maø nhaø ñeû vaãn chöa coù, thaät Ngaøi laø ngöôøi baïc tình!”

 Thính chuùng nghe coâ ta noùi nhö vaäy, raát ñoãi xoân xao kinh ngaïc. Nhöng Ñöùc Phaät vaãn ngoài an nhieân bình thaûn, nhìn Chieân Giaø maø noùi raèng:

 “Naøy coâ em, nhöõng lôøi coâ em thoå loä ra ñoù, thaät hay giaû? Chæ coù coâ em vaø ta bieát maø thoâi!”

 Chieân Giaø cuõng bình thaûn traû lôøi Ñöùc Phaät nhö theá naøy:

 “Thaät vaäy, chæ coù ñoâi ta môùi roõ thaáu söï tình naøy maø thoâi.”

 Moïi ngöôøi xoâ nhau ñöùng daäy; giöõa cuoäc naùo loaïn, moät cuïc goã töø buïng coâ aû rôi xuoáng ñaát keâu caùi bòch. Taát caû moïi ngöôøi chuù muïc nhìn vaøo coâ aû, thaáy buïng coâ aû xeïp leùp. Möu toan bò baïi loä, coâ aû xaáu hoå boû chaïy troán vaø Ñöùc Phaät laïi tieáp tuïc thuyeát phaùp nhö khoâng coù gì xaûy ra.

(xem tieáp )

do ÑH Nguyeãn Minh Huaán cheùp ra töø baêng ghi aâm, ÑH Chaâu-Ngoïc Leâ Hoa Nhuïy ñaùnh maùy, ÑH Minh-Quang Nguyeãn Leâ Ñöùc saép ñoaïn vaø trình baøy.