Chuøa ñaõ ñöôïc xeáp haïng di tích lòch söû, naèm loït thoûm trong ñaùm quaàn cö.
Maø khoâng phaûi. Ñaùm quaàn cö laán chieám ñaát chuøa, ñaåy chuøa thaønh moät
quaàn theå laïc loaøi giöõa ñaùm quaàn cö nhoán nhaùo, nheách nhaùc, baån thæu aáy
chöù. Quaàn theå chuøa goàm moät ngoâi chuøa möôi gian, lôïp ngoùi aâm döông,
reâu phong phuû kín; maáy ngoâi thaùp ñaù ong coù, ñaù hoäc coù, ñaù röûa coù, voâi
vöõa xi maêng coù, cuõng xanh moác maøu rong reâu thôì gian; vaø moät maûnh vöôøn
heïp goàm moät goác thò gìa, hai caây nhaõn, maáy caây leâ-ki-ma cuøng moät loái ñi
doïc hoâng chuøa troàng nhöõng haøng lan huïeâ, heã gaëp dòp laø nôû böøng leân moät
ñaùm hoa maøu cam trô troïi, nhöùc maét. Hoâm nay raèm thaùng Baûy, baø Ngoaïi ñaõ
ñeán chuøa töø saùng sôùm. Giôø naøy chaéc ñang ñoäi sôù. Caû ñaùm loùc nhoùc
cuõng keùo nhau ñeán chuøa, naêm naøo maø chaúng vaäy. Moãi naêm laïy Phaät moät
laàn, laïi ñöôïc aên moät böõa côm chay thôm nöùc muøi nhang. Naêm nay coù theâm
Hoaøng, môùi quen. Hoaøng noùi: "Ñaây laø laàn ñaàu anh ñi chuøa ñaáy". Roài gheù tai,
Hoaøng noùi theâm nhoû nhoû: "Ñeå quen vôùi caùch soáng cuûa gia ñình beân aáy chöù".
Baèng tuoåi maø noù ñoåi gioïng xöng anh, nghe kyø vôùi luõ em hoï quaù, hoâm naøo
phaûi chænh ñoán laïi vieäc naøy môùi ñöôïc. Nhöng hoâm nay thì chaúng tieän.
Chæ caàu mong sao luõ em hoï töôûng raèng Hoaøng noùi caâu ñoù xöng anh vôùi tuïi
noù. Maø ba maù Hoaøng chæ lo buoân baùn, khoâng daét noù ñi chuøa laø phaûi. Coøn Maù thì
noùi: Vaán ñeà khoâng phaûi laø mình theo ñaïo naøo, mình thôø ai, ñi chuøa hay ñi
nhaø thôø, maø vaán ñeà laø soáng thì phaûi tin vaøo moät caùi gì ñoù con aø. Ngöôøi
maát nieàm tin thì cuõng nhö caùi nhaø xaây treân ñaát khoâng chaân vaäy. Maù laø
ngöôøi treân maây, noùi chuyeän hay chen trieát lyù sieâu sieâu kieåu ñoù, ai maø hieåu
heát ñaâu. Chæ bieát lôø môø.

    Baø Ngoaïi ñang ñoäi sôù thaät. Toaøn nhöõng cuï ñaõ gìa gìa nhö Ngoaïi, quyø ôû
chieáu trong tröôùc baøn thôø Phaät, ñaàu cuùi thaáp. Moãi ngöôøi ñoäi treân
ñaàu mình moät taám giaáy gaáp ba, maøu vaøng, vieát kín treân aáy nhöõng chöõ
Haùn baèng möïc taøu. Nhöõng ngöôøi treû vaø luõ treû con thì quyø voøng voøng beân
ngoaøi chieáu, khoâng khí trang nghieâm, sì suïp. Sö truï trì ñöùng saùt beân baøn thôø
Phaät, maét lim dim, mieäng eâ a ñoïc haøng traøng daøi nhöõng caùi teân ngöôøi. Chuù
tieåu ñöùng keà beân ñaùnh chuoâng boong boong. Trong lö höông, nhöõng neùn
nhang ñang chaùy, thaû vaøo khoâng gian nhöõng laøn khoùi laõng ñaõng, löûng lô.
Boãng caûm thaáy kyø thieät, taâm hoàn vöøa laõng ñaõng laïi vöøa sôï sôï. Theá
maø Hoaøng quyø keá beân cöù ngoï nguaäy, ngoï nguaäy, laïi thoåi vaøo tai nhöõng caâu
gì ñoù, xí xoâ xí xaøo, chaúng nghe ñöôïc gì caû. Maáy baø cuï khoù chòu quay laïi, keâu
suît suît. Baø Ngoaïi cuõng quay laïi, thaáy Hoaøng ñang nhaên raêng ra cöôøi, coøn coâ
chaùu gaùi thì trôïn trôïn nhaùy nhaùy hai con maét ñeå chaøo baø. Töï nhieân baø töùc
cöôøi, suyùt baät tieáng cöôøi ra khoûi mieäng. Theá naøy thì coøn gì laø nghieâm trang
thaønh kính nöõa. Baø xua xua tay nhö ngöôøi ñuoåi ruoài. Hoaøng nhanh trí hieåu
lieàn, noù vuït bieán ngay ra ngoaøi saân chuøa. Luõ em hoï cuõng bieán ra ngoaøi aáy töø
laâu roài. Luõ ñoù thì troâng mong gì ñöôïc ôû chuùng chöù. Quyø laø phaûi quyø cho
ñeán khi laù sôù cuûa baø ñöôïc ñoïc kìa, roài ñöôïc ñoát chaùy ra tro trong loøng
chieác chuoâng lôùn ñeå tröôùc baøn thôø kia, ñeå ñöôïc cuøng baø sì suïp laïy
Phaät kìa, caàu nguyeän söï sieâu thoaùt cho nhöõng ngöôøi ñaõ khuaát vaø söï an
laønh cho nhöõng ngöôøi coøn soáng kìa. Ngoaïi noùi raèng quyø laïy laø cuùi mình xuoáng,
ñeå caûm thaáy mình nhoû beù tröôùc söï hieåu bieát meânh moâng, heøn moïn
tröôùc vuõ truï bao la, maø ñeø neùn bôùt caùi toäi kieâu caêng, hôïm hónh cuûa mình
laïi ... Roài cuõng ñeán laù sôù cuûa baø ñöôïc xöôùng leân. Noù daøi thaät. Teân cuûa
nhöõng ngöôøi ñaõ khuaát, meï cha con chaùu hoï haøng lôùp tröôùc lôùp sau,
nhöõng caùi teân maø baø nhôù ñöôïc trong suoát cuoäc ñôøi gìa baûy möôi naêm
cuûa baø. Coù ngöôøi ñaõ cheát vì chieán tranh suùng ñaïn, coù ngöôøi vì tuoåi gìa
sau moät ñôøi gaày döïng cho chaùu con, coù ngöôøi vì tai naïn, vì beänh taät ...Coù
ngöôøi quanh naêm baø nhung nhôù khoân nguoâi, coù ngöôøi chaúng maáy khi baø nghó
ñeán, boãng choác trong khoaûnh khaéc veà teà töïu ñoâng ñuû trong trí töôûng
baø. Nöôùc maét chaûy daøi xuoáng maù khi baø cuùi xuoáng laïy. Theá maø coâ chaùu gaùi
quyø ngoaøi chieáu kia, ñaâu coù thaáy baø khoùc, ñaâu coù nhöõng hoài öùc vaø yù nghó
saâu laéng nhö cuûa baø, maø khi cuùi xuoáng laïy, sao töï nhieân maét coâ cuõng öùa
leä???

    Khi chuoàn ñöôïc ra ngoaøi saân thì thaáy luõ em hoï cuøng moät ñaùm treû con khaùc
ñang chaïy ñuøa tí tôûn giöõa maáy ngoâi thaùp cuõ. Hoaøng vôùi thaèng Thieän, em
hoï, ñöùng ñöôùi goác caây nhaõn noùi chuyeän nhoû nheï, ra ñieàu ngöôøi lôùn.
    Gaëp chò, thaèng Thieän ñuøa côït:
    - Chò Minh neø, sao nhaõn ôû ñaâu cuõng chín heát roài, coøn ôû ñaây toaøn traùi non
khoâng vaäy?
    Hoaøng laùu taùu noùi chen:
    - Chaéc noù nín lôùn. Noù sôï coâ hoàn thaùng Baûy.  Coâ hoàn soáng í maø.

    Maø vaäy thieät. Thöû nghó saân chuøa ñoâng nhö theá naøy maø nhaõn lôùn traùi hôn
moät chuùt thì chaéc ñaõ bò vaët truïi loác truïi lô roài coøn gì. Hoaøng laïi noùi tieáp, chaéc
naõy giôø coá nhòn chôø coâ baïn ra ñeå noùi caâu naøy, maø noù cho laø cöïc kyø thoâng
minh:
    - Phaät thì xaøi chöõ Phaïn, mình thì xaøi chöõ Vieät, sao maáy laù sôù laïi vieát chöõ
Taøu, vaäy haû?
    Coøn ñang loay hoay chöa bieát traû lôøi ra sao, keå söï tích ra thì daøi doøng quaù, töø
thaày Huyeàn Trang thænh kinh beân AÁn Ñoä veà Trung Hoa, roài Phaät giaùo Vieät
Nam ñaõ du nhaäp töø Trung Hoa nhö theá naøo, vaø aûnh höôûng vaên hoùa Trung Hoa
leân vaên hoùa Vieät Nam ñeán nay ñaõ chaám döùt ñaâu ... thì thaèng Thieän ñaõ
mau mieäng hoùa giaûi:
    - OÀ, thì cuõng nhö ba tui vôùi oâng seáp Nhaät cuûa oång vaäy maø, noùi chuyeän vôùi
nhau toaøn baèng tieáng Anh ñoù thoâi.
    Tuïi noù noùi chuyeän nhö ñaù banh, cöù ñaù qua ñaù laïi, chaúng giao banh cho ai.
Phaûi cöôùp laáy banh chôù:
    - Mình ñi voøng voøng chôi ñi. Hoaøng chöa bieát heát chuøa maø!
    Ba ñöùa keùo nhau ñi voâ khu vöïc nhaø beáp. ÔÛ phía ngoaøi coù maáy daõy baøn
daøi, ñaõ xeáp saün cheùn ñuõa. Coù maáy ngöôøi ñaõ ngoài saün. Thaèng Thieän
haáp haùy maét, noùi nhoû:
    - Chöa gì coù ngöôøi daønh choã roài kìa!

    Trong nhaø beáp ñoâng daøy ngöôøi. Ngöôøi xaøo naáu, ngöôøi chaïy tôùi chaïy lui.
    - Nhaø beáp goïi laø nhaø truø. Maáy ngöôøi naáu beáp goïi laø ban trai soaïn. Ngöôøi
böng doïn goïi laø ban haønh ñöôøng...
    Hoaøng ta chaéc phaûi leù maét vì "kieán thöùc Phaät giaùo cuûa coâ baïn" Caùi gì cuõng
bieát. Chæ nhôø baø Ngoaïi hay ñi chuøa thoâi.
    Treân töôøng nhaø beáp coù raát nhieàu böùc veõ. Veõ caûnh möôøi cöûa nguïc
Thaäp Ñieän Dieâm Vöông. Veõ quyû söù ñaàu traâu maët ngöïa vaø nhöõng toäi
ñoà, ngöôøi thì bò caét löôõi, ngöôøi bò naáu daàu, ñaàu rôi maùu chaûy. Coù caû
tích Muïc Kieàu Lieân Thanh Ñeà, veõ thaày Muïc Lieân maëc aùo Ñòa Taïng ñöùng ôû
ñòa nguïc, maët muõi hieàn laønh vaø baø Thanh Ñeà, meï thaày, thì ngoài baøn choâng
ñaàu ñoäi chaäu maùu. Neùt veõ ngoâ ngheâ, queâ muøa. Lôøi thô chuù thích cuõng
ngoâ ngheâ, queâ muøa. Baø Ngoaïi keå töø hoài baø coøn nhoû ñeán chuøa chôi ñaõ
thaáy saün coù nhöõng böùc veõ naøy roài, yù khuyeân ngöôøi ta ñöøng ôû aùc maø sa
xuoáng ñòa nguïc. Chaéc ñaõ ñöôïc sôn veõ laïi nhieàu laàn, maø laém choã sôn
ñaõ troùc troùc.

    Ba ñöùa ñöùng coi moät hoài, heát taát caû caùc caûnh ñòa nguïc. Cuõng hôi gioáng
gioáng coi truyeän tranh baïo löïc, kinh dò. Xong Hoaøng treà moâi:
    - Phaûn khoa hoïc! Meâ tín dò ñoan!
    - ÖØ. Nhöng duø sao ôû hieàn vaãn toát hôn chöù!
    Ba ñöùa laïi keùo nhau ñi voøng voøng. ÔÛ choã nuùi non boä kia ngöôøi ta coù nuoâi
maáy con ruøa. Chaéc laø cuûa ai ñoù cuõng phoùng sanh. Ñöùng ngoù chuùng boø luùc la
luùc laéc, roài ñi tieáp. Thaèng Thieän ñi tuït laïi phía sau. Noù nhìn Hoaøng, töï nhieân
thaáy khoaùi khoaùi caùi löng toâm toâm cuûa tay bôi loäi cöï phaùch vaø caùi ñaàu caét
naêm naêm hai maùi, ruû xuoáng nhöõng moùn toùc meàm nhö toùc con gaùi. Hoång bieát
chaû laø caùi gì cuûa chò hoï mình. Baïn thoâi. Hay laø hôn theá nöõa? Maø aên noùi vôùi
nhau thì cöù troûng laát troûng lô. Caøng troûng caøng khaû nghi. Hoaøng hoûi:
    - Roài coù xoâ coä khoâng?
    - Coù chôù. Giaøn coä ôû goùc saân kia kìa. Cuùng thí thöïc xong, môùi xoâ coä. Chaéc
chieàu. Bieát khoâng, hoài nhoû yeáu xìu ñaâu coù giaønh giöït laïi ai ñaâu, toaøn
ñöùng ôû ngoaøi laáy gai döùa chích maáy ñöùa ñang choång moâng giaønh baùnh
ñoù. Ñau laém chôù boä...
    Hoaøng nghe, cöôøi cöôøi, roài buoâng moät lôøi pheâ:
    - Con nít!
    ÔØ, con nít thieät. Nhöng maø vui. Vui hôn baây giôø nhieàu, cöù dôû dôû öông
öông, chaúng ra con nít chaúng ra ngöôøi lôùn. Maø nhìn thöû xem, caùi anh chaøng
ñang beå tieáng vôùi maáy sôïi loâng maêng luùn phuùn treân meùp kia cuõng coøn laâu
laém môùi laø ngöôøi lôùn.
    Khi ñi voøng voøng ñeán choã giaøn coä thì chæ coøn laïi hai ñöùa. Töï nhieân nín khe
hoài laâu, hoång bieát noùi caùi gì baây giôø nöõa.  Hay laø noùi:
    - Chôø chuùt nöõa aên côm xong roài veà haû?
    - ÔØ!

    Naêm naøo cuõng vaäy thoâi, ñaõ bieát tröôùc roài maø, laùt nöõa xong phaàn ñoäi
sôù cuøng caàu sieâu xaù toäi vong nhaân laø tôùi phaàn doïn aên cho thaäp phöông baù
taùnh. Baø Ngoaïi seõ chaïy ra saân ngoaéc ngoaéc maáy ñöùa chaùu voâ, roài seõ nheùt
ñöùa naøy ngoài vaøo maâm naøy, ñöùa kia vaøo maâm kia. Ñöùa naøo chaúng coøn
choã ñeå maø nheùt thì baø keùo tuoät xuoáng beáp, kieám cheùn baùt doïn haún moät
maâm rieâng. Roài cuoäc aên seõ aøo aøo vaø chôùp nhoaùng nhö moät ñaùm giaëc
choàm. Ngon laém, vui laém, vaø traàn tuïc laém. Luùc naøo baø cuõng lo luõ chaùu khoâng
chòu ñi chuøa höôûng chuùt phöôùc cuûa Phaät. Nhôõ coù böõa côm raèm thaùng
Baûy maø cuõng khoâng lo ñöôïc cho chuùng aên ñaày ñuû, chuùng khoâng theøm
ñeán chuøa nöõa thì sao. Cöù theá maø luùc naøo baø cuõng laêng xaêng maõi vôùi baày
chaùu nhoû.
    Vaäy maø cuoái cuøng Hoaøng cuõng môû ñöôïc mieäng:
    - Chuùt nöõa veà, mình mua taëng caùi boâng hoàng ñoû nhe. Ñeå caøi leân aùo. Coù
ñuùng vaäy khoâng?
    Nhoû nheû cöôøi. Maø ngaïi quaù khoâng daùm hoûi yù nghóa cuûa caùi boâng hoàng ñoù.
Laø ñeå khoe vôùi Maù raèng con coøn coù moät nieàm haïnh phuùc lôùn lao laø con coøn
coù Maù, coøn coù caû baø Ngoaïi nöõa? Hay laø ñeå Hoaøng toû moät taâm tình? Hay laø
caû hai yù nghóa aáy? Chæ noùi:
    - ÔØ, chôø laùt nöõa aên côm xong roài veà haû

Uploaded August 13, 2001