|
|
|
Chaøo baø con! Hoâm nay laø buoåi hoïc cuoái cuøng trong khoùa hoïc naøy. Coøn laàn naøy nöõa thoâi! Chieàu nay thaày ñi roài: "Laïng vaøng khoâng tieác, tieác khi ngoài keà", ngoài keà hoïc vôùi nhau, "Coøn laàn naøy nöõa ngoài
keà, Sang naêm neáu môû nöõa; hay coù choã naøo ñoù, thì coá ruû nhau ñi. Hoâm tröôùc, khi chaám döùt vaên-ngheä, thöôïng-toïa truï trì coù noùi laø hoûi caûm töôûng caùi ñeâm vaên-ngheä nhö theá naøo? Maø thaày thaáy khuya roài, laïnh, neân khoâng noùi nhieàu, noùi maáy chöõ thoâi, nhöng ... Chuùng ta ñaõ hoïc ñeán " Vinh hoa nguyeân thò tam canh moäng Vinh hoa - thöôøng thöôøng laø vinh
hoa phuù quyù - nhöng ngaøi Haøm-sôn ñeå vinh hoa ôû treân ñeå
ñoái vôùi phuù quyù ôû döôùi, nghóa laø sang troïng, laøm lôùn,
giaøu coù moïi ngöôøi ñeàu toân troïng cung kính veà vôùi mình;
roài mình laøm lôùn trong xaõ hoäi, chöùc töôùc cao. Chôù coøn
chæ coù giaøu maø coù khi khoâng sang, töùc laø giaøu tyû phuù maø
nhieàu khi khoâng bieát chöõ, thì goïi laø troïc phuù! Baây giôø
caùi ngöôøi naøy vöøa laø vinh hoa vöøa phuù quyù con caùi ñoâng,
con caùi mình laøm lôùn, giaøu coù theá noï theá kia ... nhöng maø
ngaøi noùi raèng vinh hoa chæ laø caùi giaác moäng nöûa ñeâm (at
night), bôûi vì sô canh nhò canh, tam canh, töù canh, nguõ canh moät
ñeâm chia laøm naêm canh, Nhöng maø "vinh hoa nguyeân thò tam canh moäng" gioáng heät nhö chuùng ta noùi tình yeâu treân ti-vi, caùi chuyeän ñoù khoâng thieät! ÔÛ ñaây cuõng vaäy, caùi vinh hoa maø trong giaác moäng; khi naèm moäng thaáy mình laøm töôùng, laøm quan, laøm vua, keû haàu ngöôøi haï, nhöng maø moäng! Ngöôøi choàng naèm moäng bò vôï boû tay qua caùi tænh giaác, roài quan vua chaïy ñaâu maát heát! Vua trong moäng chôù khoâng thieät! Thaønh ra "tình trong giaác moäng muoân vaøn cuõng khoâng". Taát caû chuùng ta cuõng vaäy.
Taûn-ñaø goïi laø "giaác moäng lôùn, giaác moäng con",
caùi cuoäc ñôøi "theá söï nhöôïc ñaïi moäng hoà vi lao
kyø sinh", coù caâu thô Ñöôøng noùi nhö vaäy "cuoäc
ñôøi nhö moät giaác moäng lôùn, khoå sôû moät naéng taùm chín
söông". Bôûi vì laøm theá naøo maø lo cho ñôøi soáng vaät
chaát theá naøo cho töông ñoái khoâng nôï khoâng coâng ñaày ñuû
roài, thì phaûi lo cho caùi ñôøi soáng taâm linh nhö theá naøo ñeå
taïo caùi ñieàu kieän ñoåi môùi, chöù coøn cöù vuøi ñaàu trong
duïc voïng ñeå roài khoâng vaøo trong duïc voïng maø chaïy theo vaät
chaát, roài cuoái cuøng vaát ñoù, "khi ñi cuõng ñeå cho ñôøi
maø ñi ..." Maø mang caùi gì ñi, mang cuïc toäi hay khoái phöôùc, hoaëc mang toäi ñeå bò ñoïa laïc, hoaëc phöôùc ñöôïc sieâu thaêng, coøn taát caû nhaø cöûa xe coä, chaâu baùu con caùi, moïi thöù ngoïc ngaø chaâu baùu ñeàu vöùt heát! Thaønh ra neáu Thaùi töû Taát-ñaït-ta ôû maõi trong cung vôùi Da-du-ñaø-la vaø La-haàu-la, sau naøy seõ laøm vua, maø laøm vua thì baây giôø cuõng mai moät nhö moïi vua khaùc, chôù khoâng phaûi baây giôø hai saùu theá kyû roài maø caøng ngaøy ngöôøi ta nhaéc ñeán cuùi ñaàu - moïi ngöôøi chöù khoâng phaûi rieâng moät ai - laø vì sao? Vì Ngaøi boû taát caû cho neân Ngaøi ñöôïc taát caû. Mình boû khoâng noåi cho neân mình vöôùng choã noï choã kia. Thaønh ra "vinh hoa nguyeân thò tam canh moäng" ñaùng leõ baøi naøy hoïc moät tuaàn leã môùi ñöôïc, nhöng maø baây giôø coù hai laàn hoïc thoâi chöa ñöôïc ba tieáng, thaønh ra thaày noùi raát ít, "vinh hoa nguyeân thò tam canh moäng" ñoù laø nhö vaäy ñoù. Trôû laïi moïi söï ôû ñôøi, anh em chò em, chuùng ta ñaây nhö nhöõng ngöôøi ñang naèm moäng, vì ñang naèm moäng cho neân thaáy ñôøi, caùi gì cuõng thieät caû, vì töôûng caùi gì cuõng thieät caû vaø vì töôûng caùi gì cuõng thieät caû cho neân coá ñaám nhau giaønh giöït, gaây chieán tranh, theá naøy theá kia, neáu nhö moät mai tænh moäng roài thì thaáy ñôøi laø huyeãn hoùa, ñôøi laø "laàu soø chôï bieån, laàu soø chôï bieån töùc laø thaønh bia laâu haûi thò, thaønh laâu haûi thò laø sao? Ngöôøi Hueá noùi laùi laàu soø laø loø saàu, chôï bieån laø chieän bôû ngöôøi Hueá laø taøi laém! Ca dôû quaù maø hoï khoâng noùi caùi gì dôû quaù! Hoï noùi ca ruïc maø noùi laùi laø loâi thoâi laém, thaày khoâng phaûi ngöôøi Hueá, thaày ngöôøi Quaûng-trò, Nhöng maø thaàn ñieâu haûi thò laø sao? Laø vì trong kinh Phaùp-cuù noùi raèng, ôû xa nhìn ra ngoaøi bieån xa, xa vôøi, con soø thaønh thaàn; caùi giôø noù leân noù phun ra nhöõng caùi hôi, ôû trong con soø thì soaén, mình nhìn khoâng roõ, mô mô maøng maøng, coù coù khoâng, gioáng nhö moät nhaø laàu, nhaø laàu goïi laø laàu soø, laàu do con soø phun hôi ra maø coù. Noù coù bao laâu? Noù coù trong choác laùt! Thaønh cuoäc ñôøi nhö laàu soø. Chôï bieån laø theá naøo? Ñöùng thaät xa, nhaát laø nhöõng ngöôøi caän thò, vieãn thò, maét ñau nhaäm, nhìn ra töôûng laø hoï ñang ñoùng chôï, chöù thöïc ra khoâng coù chôï, coù luùc nhuùc loâ nhoâ coù ngöôøi buoân baùn noï kia, gioáng gioáng nhö vaäy, nhöng maø thöïc ra thì khoâng thieät, bôûi vì ngöôøi ñoù ñöùng xa quaù, hay vì aûnh höôûng veà khí quyeån neân hoï töôûng laø thieät, cho neân Ñöùc Phaät duøng caùi ñoù maø "thaàn laâu haûi thò". Coù baøi thô cuûa ai ñoù thaày khoâng nhôù teân. Soùng cuoän tröôøng giang buoàn
ñieäp ñieäp Khi mình ñi taøu bay, maây ñuøn leân nhö caùi kem, gioáng nhö caùi gì daày traéng phau, mình coù caûm töôûng nhö ñi treân maây, nhöng maø thaät ra thì khoâng phaûi! Chim nghieâng caùnh nhoû boùng chieàu
xa Caùc ñaïo höõu coù thaáy, khi maø mình caø töng ñoä naêm saùu tuoåi ñi hoïc veà, baõi hoïc caùi laø uøa töøng ñaøn con nít chaïy uøa ra, ñua nhau chaïy, ñoä phaàn tö caây soá, thaáy nhaø ôû nhaø meï ñang naáu côm vaø caùi khoùi traéng noù xuyeân qua maùi nhaø tranh, roài caùi khoùi noù cuoàn cuoän, nhöng maø baây giôø mình tî naïn Coïng-saûn, "loøng queâ rôïn rôïn vôøi non nöôùc" caùch Vieät-nam khoâng bieát bao nhieâu laø miles, vì vaäy "khoâng khoùi hoaøng hoân cuõng nhôù nhaø". ÔÛ ñaây thaày noùi ôû phaàn thöù hai ôû caùi caûnh "thaàn laâu haûi thò", gioáng heät nhö khoâng thieät coù, gioáng heät nhö ngöôøi con maét khoâng ñau khoâng coù hoa ñoám giöõa hö khoâng; nhöng vôùi ngöôøi ñau maét, hoï chaø maét, hoï thaáy giöõa hö khoâng coù hình noï hình kia, thì chæ coù luùc naøo con maét hoï ñau, coøn khi laønh thì khoâng coù gì heát. Thaønh ra cuoäc ñôøi cuõng vaäy, caùi söï "vinh hoa nguyeân thò tam canh moäng" noù coù trong moäng, nhöng khi tænh moäng thì nhôù tu haønh tænh thöùc, giaùc ngoä vôùi moät trình ñoä naøo ñoù thì thaáy söï vaät noù khaùc ñi. Khi maø môùi vaøo tu, nhaát laø tu thieàn, môùi vaøo tu thì moïi söï ñeàu coù heát, nhöng maø tu moät thôøi gian, coù moät chuùt trình ñoä thaáy moïi söï ñeàu khoâng, soâng nuùi nhaø cöûa, moïi ngöôøi, cuûa caûi, taát caû ñeàu khoâng, tu theâm nöõa moïi thöù ñeàu coù heát, nhöng maø caùi coù ñaøng tröôùc môùi böôùc chaân vaøo, vôùi caùi coù cuoái cuøng hoaøn toaøn khaùc nhau. Baây giôø ñaây "Phuù quyù hoaøn ñoàng cöûu nguyeät söông", laø giaàu sang hoaøn ñoàng laø gioáng heät nhö söông thaùng chín, töùc laø söông thu "söông thu laùc ñaùc treân caønh", moät khi maø rôùt xuoáng roài thì nghe caùi tieáng laùt laùt roài noù ôû treân ñaàu ngoïn coû long lanh, nhöng maø nhö theá naøo coù beàn khoâng? Chæ ñôïi maët trôøi leân trong choác laùt taát caû söông ñi ñaâu heát tieâu. Thaønh ra caùi söï giaøu sang cuûa nhöõng höõu tình chuùng sanh treân quaû ñaát naøy gioáng nhö laø "cöûu nguyeät söông", söông thaùng chín, söông thu. "Laõo beänh töû sanh thuøy theá
ñaéc Laõo laø giaø, beänh laø ñau, töû laø cheát, töû laø oâ hoâ qua caàu Naïi-haø, laø caàu ñoaïn tröôøng, "caàu Naïi-haø keû tröôùc ngöôøi sau"! Theá naøo laø caàu Naïi-haø? Naïi haø laø nom propre, gioáng nhö Tröôøng-tieàn vaäy, gioáng caàu Tröôøng-tieàn saùu vaïi möôøi hai nhòp! Theá naøo laø caàu Naïi-haø? Nhö "Tröôøng tieàn saùu vaïi
möôøi hai nhòp, Caàu Naïi-haø laø Baát khaû Naïi-haø, dòch tieáng Vieät laø "chaúng ñaëng ñöøng", bôûi vì khoâng coù ngöôøi naøo muoán cheát, sôï laém, sôï laém! Sôï cheát thaønh ma roài aên huû tieáu khoâng ñöôïc sao! Khoâng coù ngöôøi naøo! Duø coøn moät chuùt hôi thoi thoùp cuõng muoán soáng theâm! Vaäy thì caùi cheát laø "baát khaû naïi haø", laø chaúng ñaëng ñöøng, maø phaûi laøm thoâi, chôù laøm maø khoâng ai öa heát caû, nhöng maø khoâng öa cuõng phaûi qua, do ñoù maø khoâng coøn caùch naøo hôn, khoâng "ñôïi toâi chuùt toâi thay aùo quaàn roài ñi!" maø töû thaàn noùi ñi laø cheát lieàn, khoâng thay aùo heïn hoø gì, noùi gì heát caû. Khi naøo caùc ñaïo höõu hoïc trong vaên Caûnh-saùch, daïy cho caùc chuù sa di, môùi voâ tu thì coù "Tì ni sa di uy nghi caûnh saùch", nhöng trong ñoù coù caâu "voâ thöôøng laõo beänh baát nhö nhaân kyø" laõo töùc laø giaø, beänh laø ñau, voâ thöôøng laõo beänh laø söï laõo vaø beänh moät caùch voâ thöôøng noù ñeán khoâng heïn hoø chi caû, mai maày giaø, moát maøy giaø, ba ngaøy sau maøy ñau, maø baát thình lình ñau roài coù theå ñi luoân khoâng chöøng, thaønh ra "voâ thöôøng laõo beänh baát nhö nhaân kyø", khoâng cho mình moät caùi kyø haïn naøo caû, thình lình tôùi: "tieâu toàn tòch vong", buoåi saùng thì coøn, tòch töùc laø buoåi chieàu thì oâ hoâ, saùt na nhò theá, trong moät tích taéc thoâi thì ñaõ qua theá giôùi khaùc roài v ... v... raát laø hay, vaên Caûnh Saùch khi naøo coù dòp daïy cho caùc ñaïo höõu, coù theå daïy cho caùc ñaïo höõu, hoïc chung cho ngöôøi tu vaø cö só, ñeàu coù theå hoïc ñöôïc. Nhöng maø ôû ñaây khoâng noùi chuyeän ñoù, thoâi trôû laïi laø "phuù quyù hoaøn ñoàng cöûu nguyeät söông. Laõo beänh töû sanh thuøy theá ñaéc" thuøy theá ñaéc laø khoâng coù ai thay mình ñöôïc trong boán töôùng laõo beänh töû sanh , Ñöùc Phaät goïi laø sanh laõo beänh töû, nhöng ngaøi Haøm sôn duøng caùi kieåu saép ñaït cho coù thöù lôùp, ñeå cho noù coù vaàn ñieäu, thay vì sanh roài môùi ñeán laõo, ñau roài oâ hoâ, nhöng maø ngaøi noùi trong caâu: "laõo beänh töû sanh thuøy theá ñaéc, thuøy töùc laø nguû, sanh laõo beänh töû töù töôùng nan ñaøo, boán caùi töôùng ñoù khoâng ai maø thoaùt khoûi ñöôïc caû, ñaøo laø ñaøo thoaùt, khoâng ai troán traùnh ñöôïc, laø ngöôøi trong theá gian thì sanh laõo beänh töû maø boán caùi töôùng ñoù: töôùng sanh, töôùng laõo, töôùng beänh, töôùng töû ñoù laø nan ñaøo! Vì vaäy cho neân Ñöùc Phaät, Khi maø Ñöùc Phaät Boån-sö ñi coi ngöôøi caøy ruoäng nhö theá naøo, roài thì gaëp ngöôøi ñau laøm sao, roài ngöôøi giaø gaëp tu só laøm sao, Ngaøi qua caùi thöïc nghieäm ñoù muïc ñích thaân thaáy ñeå boû taát caû ñeå tìm moät phöông thuoác cöùu mình cöùu ngöôøi ra khoûi boán caùi töôùng ñoù sanh,laõo, beänh, töû, thaønh ra "laõo beänh töû sanh thuøy theá ñaéc" laø khoâng coù ai coù theå theá ñöôïc, thay mình ñöôïc heát caû, vì vaäy khi maø coù caùc khoùa tu, ñi chuøa laïy Phaät haøng ngaøy, tu baùt quan trai v... v... thì caùc ñaïo höõu neân coá gaéng xeáp ñaët chöông trình cuûa mình theá naøo ñeå roài ñích thaân tham döï vaøo trong khoùa ñoù, ñích thaân mình laïy Phaät, nghe Phaùp. Chôù ñöøng noùi raèng "Hoâm nay em baän vieäc nhaø quaù, baän giaët quaàn aùo naáu côm, thoâi anh ñi tu roài chia cho em moät chuùt!", tu laø khoâng coù tu ñaïi dieän, cho neân ai tu naáy ñöôïc, hai vôï choàng taïi sao hai ba boán naêm saùu baûy mình, laøm moïi vieäc cuøng nhau cho xong, roài vôï con choàng daét tay nhau ñi chuøa laø haïnh phuùc bieát bao nhieâu. Taïi sao laïi baûo tu ñaïi dieän, coøn ngöôïc laïi choàng baûo vôï vôï cuõng khoâng tu ñaïi dieän ñöôïc, taát caû moïi ngöôøi phaûi tu. Do ñoù, thaày baûo "Laõo beänh töû sanh thuøy theá ñaéc" khoâng coù ai thay mình ñöôïc, coù khi naøo caùc ñaïo höõu nhöùc ñaàu chòu khoâng noåi nhaên nhoù chaûy nöôùc maét, keâu vôï tôùi noùi em em ñau duøm moät chuùt ñi, vôï cuõng chòu boù tay! Ai ñau thì ngöôøi ñoù chaûy nöôùc maét! Ñoù laø chöa noùi cheát. Cheát laø chòu luoân! Cheát roài thì ñöa ñaùm, khoùc ñöa ra huyeät, haï hoøm xuoáng ñau ñöùt ruoät, ñoâi moät naém ñaát, boû moät ñoùa hoa, goodbye; chôù coù ai nhaûy xuoáng môû hoøm voâ, khoâng ai daùm, sôï ma quaù! Cho neân ngaøy xöa maø caùc vua chuùa tieác quaù ñi roài khoâng bieát laøm sao, beøn choân moät soá cung phi myõ nöõ ñeå hoï pha traø baám boùp, ñoù laø chuyeän taøo lao, mô moäng, khoâng bao giôø coù chuyeän ñoù! Vì moãi ngöôøi coù caùi nghieäp rieâng, coâ ñoù chöa ñeán luùc cheát maø baét cheát, laøm cho saân si, sanh laøm raén laøm coïp, chôù laøm sao laøm ngöôøi ñöôïc, vì coâ vuøng vaèng ñaâu coù muoán cheát, maø baét cheát thì saân si nghieäp chöôùng! Roài oâng vua cheát coù caùi nghieäp cuûa oång, xaùc naèm ñaây maø ñi ñaàu thai choã khaùc; coøn maáy coâ ñoù thì ñi ngaát ngô choã noï choã kia laøm quyû laøm ma chöa chöøng, taïi sao noùi laø hoâm sôùm maø haàu haï! Noùi chuyeän maùt maùt, baét con ngöôøi ta choân ñi, raát laø baäy! "Laõo beänh töû sinh thuøy theá ñaéc", khoâng ai theá cho ai caû, caùi ngöôøi gaàn guõi nhaát laø vôï con maø cuõng chæ ñeán ñoù laø chaám döùt, veà roài caàu sieâu, chaúng coøn laøm gì hôn nöõa, chaúng coù ai nhaøo xuoáng, maø nhaøo xuoáng voâ ích maø thoâi, ñöøng coù nhaøo xuoáng voâ ích maø thoâi, vì nghieäp ai naáy chòu! Thaày hoûi theâm moät chuùt, vaäy chôù ngöôøi thöông mình nhaát, gaàn guõi mình nhaát laø ngöôøi naøo? Roài caùi ngöôøi thöông mình nhaát, gaàn guõi mình nhaát laø nghieäp, nghieäp thieän hay nghieäp aùc. Anh khoâng muoán, noù vaãn theo saùt goùt. Noù aùc noù thieän nhö theá naøo, muoán töø choái cuõng khoâng ñöôïc; thaønh ra caùi thieän aùc laø do ai taïo? Do mình, taïo khi naøo trong ñôøi naøy vaø nhieàu ñôøi khaùc caùi ñoù töø choái maáy cuõng khoâng ñöôïc, taát caû moïi thöù ñeàu giaõ töø heát, thaønh ra "laõo beänh töû sinh thuøy theá ñaéc". "Toan kieàm khoå laïc töï thöøa ñöông", töï thöøa ñöông laø töï chòu laáy, khoâng keâu ai voâ ñeå maø giuùp mình ñöôïc heát caû, maø chòu duøm cho mình ñöôïc caû, goïi laø töï thöøa ñöông. Toan laø chua, kieàm laø ngoït, khoå laø ñaéng, laïc laø cay; haàu la laø cay quaù, thieän phu la töùc laø ngoït maø khoâng cay, coù caùi moùn aên ôû Taøu goïi laø thieän phu la, caùi naøy ngoït laém, khoâng cay ñaâu, aên khoâng sao. "Toan kieàm khoå laïc", laø ví duï, coù baøi thô boán caâu thaày ñoïc cho nghe, trong ñoù noùi chuyeän toan kieàm khoå laïc, khoå laø ñau khoå, kieàm laø giaøu sang sung söôùng: "Beå khoå meânh moâng soùng
ngaäp trôøi Ngöôïc gioù vaø xuoâi gioù laø noùi toan, noùi khoå, noùi laïc, maø xuoâi gioù, laø giaøu sang sung söôùng, con ñoâng, con laøm baùc só, tieán só v.v... xuoâi gioù ñoù laø kieàm, ngoït ngaøo thì duø laø ngöôïc gioù, duø laø xuoâi gioù, coi laïi cuøng trong beå thaûm thoâi! Chöù khoâng phaûi ngöôïc laø ôû trong beå thaûm, coøn xuoâi laø ra khoûi soâng meâ beå thaûm, taát caû ñeàu nguïp laën trong soâng meâ beå khoå nhö nhau, nhöng maø khaùc ôû choã khoå hay toan hay kieàm laïc maø thoâi, thaønh ra ngöôïc gioù hay xuoâi gioù quanh laïi cuøng trong beå khoå thoâi! Thaønh ra muoán ra khoûi beå thaûm thì tu, maø tu deã nhaát laø: "Nam moâ A-di-Ñaø-Phaät", laïy Phaät tuïng kinh, nieäm Phaät, aên chay laøm laønh, traùnh döõ khoâng coù chuyeän baäy baï, caùi ñoù laø voán lieáng caên baûn coù theå tìm ra khoûi soâng meâ beå khoå veà ñöôïc vôùi Phaät. Thieân kinh vaïn quyeån gheâ gôùm laém hoïc maõi cuõng khoâng cuøng, thaày baây giôø hoïc ba traêm naêm nöõa hoïc khoâng heát, ngaøi Thieän-ñaïo baûo raèng: "kinh ñieån nhaø Phaät hoïc maáy traêm naêm cuõng khoâng heát, maø hoïc ñöôïc caøng nhieàu caøng toát, bôûi vì caùi chuûng töû voâ laäu ñoù ôû trong taâm ñòa cuûa con, khi sanh moät caùi coù chuûng töû ñoù roài thì baây giôø coù vò naøo thuyeát phaùp moät traêm mile con cuõng bay taøu bay tôùi nghe, chôù khoâng nghe chòu khoâng noåi, coøn khoâng coù chuûng töû ñoù roài thuyeát phaùp moät beân löng con nhöùc ñaàu con ngaùp", cho ngaøi Thieän-ñaïo baûo raèng "Hoïc thì caøng nhieàu caøng toát, maø tu thì neân choïn moät phaùp moân maø thoâi!" nhö nhieàu ñöôøng thì maát deâ, vì khoâng bieát deâ chaïy voâ ngaõ naøo, vì ba ngaõ ñöôøng tìm khoâng ra. ÔÛ ñaây cuõng vaäy: tu maø thieàn, toát! Roài ít böõa, buoàn nguû quaù, ñoïc khoâng hieåu gì heát, chaïy qua tònh, "Nam moâ A-di-ñaø-Phaät" hao hôi, thoâi boû luoân, khoâng tu nöõa! Thoâi! Vaäy laø khoâng xong! Thaønh ra thaày khuyeân caùc ñaïo höõu: khoâng gì baèng Nam-moâ A-di-ñaø-Phaät, coäng theâm aên chay nöõa laø tuyeät dieäu! Ñöøng gaây nôï maùu! Khi naøo nieäm Phaät, aên chay, tuïng kinh, khi naøo coù thì giôø thì tuïng nieäm, laïy Phaät. Cho neân thaày coù caùi chöông trình, Teát naøy thaày baûy möôi moát, Taân-muøi maø; moät naêm ôû ngoaøi boán thaùng; ñaây cuûa giaùo-hoäi, hôn nöõa thaày Vieân-lyù laø toång-thô-kyù, cho neân thaày phaûi veà daïy, chôù khoâng thaày keát thaát, moät naêm thaày keát thaát taùm thaùng, boán thaùng ôû ngoaøi; moät hai ba naêm sau thì ôû ngoaøi hai thaùng, ôû trong möôøi thaùng; ñeå laøm gì? Vieát saùch, dòch saùch, laïy Phaät, nieäm Phaät, ai cuõng phaûi tu caû, chôù khoâng phaûi chæ caùc ñaïo höõu phaûi tu thoâi. Thaày maø muoán ra khoûi soâng meâ beå khoå, maø muoán trôû laïi hoùa ñoä chuùng sanh thì phaûi heát loøng tu nieäm, chôù khoâng theå noùi doái ñöôïc! Tu thì nhaân naøo quaû ñoù! Maø moät ngaøy naøo ñoù, hai ngaøn leû boán hay leû naêm gì ñoù, thaày ñaõ coù plan roài, neáu coøn soáng, maét chöa môø, tai chöa ñieác, löng chöa coøm, goái chöa moûi v.v... thì möôøi hai thaùng ôû trong, khoâng ra thaùng naøo heát, luoân nhö vaäy maø vieát maø dòch, roài laïy Phaät nieäm Phaät, aên moät ngaøy moät laàn, lo chuyeän tu ñeå maø chuaån bò loùt ñöôøng, "phu lu", tieáng Taøu goïi laø "phu lu" töùc laø traûi ñöôøng, traûi thaûm maø ñi, khoâng thoâi ñöôøng goà gheà, teù qua teù laïi roài khi ñoù baét ñaàu khoùc, muoän roài! Vaäy maø phaûi traûi thaûm! Tu laø traûi thaûm, gioáng nhö ngaøi Thaát hieàn, ngaøi vieát "Phaùt boà ñeà taâm vaên", ngaøi noùi möôøi boán thaùng tö laø toâi ñi, vaø ngaøy möôøi hai laø keâu taát caû moïi ngöôøi ñeå hoä nieäm "nieäm Phaät duøm toâi!" Ngaøi tu gheâ gôùm maø coøn baûo hoïc troø ñem nhau veà, nghe ngaøy möôøi boán thaày ñi, baây giôø möôøi hai roài, boû heát, ñem nhau veà nieäm Phaät, hoä nieäm cho thaày. Tôùi ngaøy möôøi boán, ngaøi noùi "Toâi saép ñi!", ñua nhau khoùc om xoøm, ngaøi noùi "Khoâng ñöôïc khoùc, ta ñi roài ta veà lieàn!" Ngöôøi coù tu laø nhö vaäy, bieát mình ñi, ñi qua gaëp Phaät roài xin ngaøi "Cho con trôû laïi ..." sao ñoù mình khoâng bieát, nhöng ngaøi bieát "ta ñi ta veà lieàn". Thaønh ra caùc ñaïo höõu phaûi tu, tu laø laâu daøi, baây giôø mình laøm ngöôøi, mai moát laøm ngöôøi nhöng ngon laønh hôn, tu nhieàu cöù nhö vaäy leân, leân ra khoûi luoân! Thaày coù plan roài, choã naøo môû lôùp daïy thì thaày phaûi ñi daïy, duø thaày keát thaát cuõng phaûi ñi daïy. Phuù quyù hoaøn ñoàng cöûu nguyeät
söông "Linh ly" töùc laø lanh-lôïi, nhanh nheïn, khoân ngoan, gioûi hay. Nhaân laø con ngöôøi, tuøng xaûo keá laø "thieân khöông baát keá xaøo xaûo quyeät" maø khoe laø tao taøi, tao gioûi, tao taøi, theá noï theá kia, nhöng maø trong ñôøi thoâi! "Thieân töï thung dung ñònh chuû tröông" Chöõ thieân naøy khoâng phaûi thieân nhö thieân chuùa, thieân chuùa laø con ngöôøi ñaøng hoaøng, ñöùc Chuùa Cha, ñöùc Chuùa Con, ñöùc Thaùnh thaàn v.v... caùi chuyeän ñoù laø caùnh phuø theá hoùa, coù con ngöôøi roõ raøng. Thieân naøy laø: "thieân töï thung dung ñònh chuû tröông". Thieân naøy laø vaán ñeà nhaân quaû, voâ hình voâ töôùng, khoâng phaûi laø moät nhaân vaät löôùi trôøi loàng loäng "thieân voõng khoâi khoâi sô nhi baát laäu", noùi veà vaán ñeà nhaân quaû ñoù baø con! Thung dung laø thong thaû töø toán, khoâng gaáp chi caû, vì ai laøm gì nhaân naøo thì quaû ñoù; ñònh chuû tröông laø ngöôøi naøo tu möôøi ñieàu thieän veà luïc duïc thieân, moät coõi trôøi trong luïc duïc thieän, coøn tu tam quy nguõ giôùi trôû laïi laøm ngöôøi raát ngon laønh; nhö vaäy laø ñònh chuû tröông. Nhöng laøm sao maø bieát nhö vaäy? Bôûi nhöõng caâu sau ñaây: "Thieân töï thung dung ñònh chuû
tröông Bôûi vì nhaân naøo quaû ñoù! Xieåm laø dua nònh, khuùc laø beû cong, xaïo laø noùi khoâng thieät, aên caép noùi khoâng aên caép, gieát ngöôøi v.v... ñoù laø khuùc xieåm, khuùc tham vaø saân ñoïa ñòa nguïc, keát quaû vaøo ñòa nguïc ñeå ngoài! Roõ raøng laø nhaân quaû, chôù khoâng bao giôø xieåm khuùc tham saân maø laïi veà thieân ñöôøng ñöôïc! Xieåm khuùc tham saân laø nhaân, quaû laø ñoïa ñòa nguïc, rôi vaøo ñòa nguïc; vì sao maø rôi? Vì ñang laøm ngöôøi, ôû taàng naøy, baây giôø noù rôùt xuoáng, goïi laø ñoïa ñòa nguïc. Sieâu thaêng thì ñi leân; höôùng thöôïng vaø höôùng haï, thoaùi hoùa vaø tieán hoùa; coâng bình chính tröïc töùc thieân ñöôøng, caùi nhaân laø coâng, laø khoâng bao giôø tö, ñoái laïi vôùi coâng laø tö, "dó coâng vi tö" töùc laø aên caép, thuït keùt tieàn chính phuû ñeå mua nhaø cho toát maø ôû, goïi laø "dó coâng vi tö" laáy chuyeän coâng laøm chuyeän tö. Coâng bình, bình laø khoâng coù goà gheà, töùc laø laùng, nhö theá naøo thì ñeå nhö theá ñoù, khoâng coù moi cho noù thaønh hang thaønh loã, baèng phaúng; chính laø thaúng, maø tröïc cuõng laø thaúng, nhöng maø caùi thaúng cuûa chính vaø caùi thaúng cuûa tröïc thaúng khaùc nhau; chính laø khoâng taø, tröïc laø khoâng khuùc, coâng bình chính tröïc laø caùi nhaân, aên ngay ôû hieàn ôû thaät thaø, ñoái vôùi vôï ra vôï, choàng ra choàng, con ra con, cha ra cha, maø ñoái vôùi laùng gieàng laøng xoùm, ñoái vôùi thaày vôùi toå troøn boån phaän ñaâu vaøo ñoù, thì laø coâng baèng chính tröïc, keát quaû laø thieân-ñöôøng! Thieân-ñöôøng ôû nôi caùi keát quaû cuûa vieäc laøm coâng baèng chính-tröïc, chôù khoâng phaûi thieân ñöôøng do moät vò thaàn naøo ñem tôùi, ñeå ban thöôûng cho mình. Cho neân ñaïo Phaät laø ñaïo voâ thaàn, nhöng maø caùi voâ thaàn cuûa ñaïo Phaät, vôùi caùi voâ thaàn cuûa duy vaät cuûa Coïng-saûn, maø ôû ñaây khoâng phaûi laø caùi baøi hoïc ñoù ... thaønh ra Phaät giaùo khoâng phaûi laø thaàn-giaùo, vì sao? Vì sao Phaät ñaïo khoâng phaûi laø thaàn ñaïo? Laø vì ñaïo Phaät laø voâ thaàn, maø voâ thaàn nhö theá naøo maø noùi laø khaùc vôùi chuû nghóa duy vaät? Caùi ñoù ñeå moät buoåi hoïc khaùc. Baây giôø ñaây: "xieåm khuùc tham saân ñoïa ñòa nguïc" thaønh ra caùi cause vaø effect gioáng nhau quaù, caùi naøy cong "hình cong thì boùng vaïy", vaïy töùc laø khoâng thaúng; mình "Nam-moâ A-di-ñaø Phaät" laø nhaân, thì ngöôøi khaùc cuõng cuùi ñaàu "Nam-moâ A-di-ñaø Phaät", coøn mình chöûi cha noù thì noù cuõng chöûi cha mình laïi, nhaân vaø quaû roõ raøng! Thaønh ra "coâng bình chính tröïc töùc thieân-ñöôøng". "Xaï nhaân höông troïng thanh
tieân töû Vöông töùc laø vong, vong laø cheát, chôù khoâng phaûi vong forget, vong laø die laø khaùc, vong ñaây laø forget. "Xaï nhaân höông troïng thanh tieân töû", quyù vò thöôøng nghe "höõu xaï töï nhieân höông" laø sao? Ngöôøi naøo mang möïc xaï ñeå vieát chöõ Taøu, baây giôø hoï maøi, hoï cheá ra töøng huõ, heã ñoå ra nghieân thì vieát ñöôïc lieàn. Ngaøy xöa, baûy tuoåi, thaày ñi hoïc chöõ Taøu, vôùi oâng caäu ruoät, oâng coù cuïc möïc goïi laø möïc xaï, oâng baét ngoài laáy caùi dóa ñoå nöôùc voâ maø maøi, maøi cho tôùi khi ñeán ñoä naøo xaøi ñöôïc thì ngöng. "Xaï nhaân höông troïng thanh tieân töû" Coøn xaï naøy khoâng phaûi laø möïc xaï, xaï laø xaï cuûa moät loaïi choàn, loaïi choàn coù moät loaïi xa,ï noù thôm ñeå laøm thuoác baéc trò beänh gì ñoù. Tieân töû ñaây, tieân laø tröôùc, coù nghóa laø chöa ñeán cheát maø cheát yeåu, cheát sôùm, goïi laø tieân töû. Ñaùng leõ con choàn noù khoâng coù xaï soáng möôøi naêm, baây giôø coù xaï, xaï giaø, xaï treû, xaï ngon laønh, thì coù theå laø moät naêm thoâi laø cheát roài. Cheát ñeå laøm gì? Ñeå hoï laáy xaï ñoù; vì noù coù xaï cho neân ta caàn caùi xaï ñoù ta laøm thuoác hay baùn v.v... thaønh ra ta phaûi ñaët löôùi, ñaët baãy ñeå maø gieát con choàn laáy xaï. Coù phaûi laø vì neáu nhö nhöõng con choàn khaùc khoâng coù xaï thì coøn soáng nhöng maø con choàn vì coù xaï neân bò gieát sôùm, "tieân töû", chöa ñaùng cheát maø hoaïnh töû, baát ñaéc kyø töû, cheát ngang xöông, cheát yeåu, "höõu xaï töï nhieân höông" coù xaï töï nhieân noù thôm, nghóa laø anh coù taøi anh ra laøm vieäc, anh phuïc vuï moïi ngöôøi, thì moïi ngöôøi thaáy caùi taøi cuûa anh; chôù ñöøng ngoài moät choã maø noùi xuoâng noùi doùc, maø quaûng caùo! Khoâng caàn noùi gì caû, khoûi leân tivi, mình gioûi, laøm vieäc ích nöôùc lôïi daân thì moïi ngöôøi bieát caùi tieáng taêm cuûa mình, maø caùi bieát ñoù laø bieát töï nhieân; chôù coøn khoe khoang thì khoâng toát, cho neân ngöôøi ta duøng: "Höõu xaï töï nhieân höông", khuyeân ñöøng neân khoe khoang, laøm anh huøng rôm. Baây giôø con choàn vì coù caùi xaï thôm cho neân phaûi cheát yeåu. Ñoái laïi, taøm laø con taàm "taøm vò tri ña mònh taûo vöông", mònh töùc laø sanh maïng cuûa noù, taûo vöông laø cheát sôùm; vöông laø vong; cheát sôùm laø vì cho aên daâu, muøa xuaân aên leân, hoï thaáy con taàm ñaõ ñuû tô roài thì hoï baét ñaàu laøm keùn, laøm keùn roài thì bao nhieâu ngaøy coù caùi con nhoäng, thì roài hoï môùi öôm tô ñeå hoï laáy tô laøm luïa, luïa Haø-ñoâng cuûa Nguyeân-sa. Trôøi noùng moät traêm ñoä maø thaáy maùt laø "vì em maëc aùo luïa Haø-ñoâng!" "Taøm vò tri ña mònh taûo vöông" Con taàm vì nhieàu tô cho neân bò cheát yeåu; cheát yeåu ñeå laøm gì? Ñeå con ngöôøi laáy caùi tô ñoù, trong tô ñoù coù nhoäng roài hoï boû chuùt tieâu muoái, aên caùi con saâu nhoû nhoû ñoù: "Taøm vò tri ña mònh taûo vöông". ÔÛû trong kinh Phaät, nhaân chöõ taøm thaày noùi theâm moät chuùt, Ñöùc Phaät ngaøi duøng thí duï: taát caû chuùng ta ôû trong coõi ñôøi naøy gioáng nhö con taàm, töï mình taïo ra toäi ñeå roài töï mình ñoïa laïc ñau khoå. Thaønh ra Ngaøi noùi raèng: "nhö taøm taùc kieån töï trieàn töï huôït", nhö con taàm töï laøm caùi keùn ñeå töï boù buoäc laáy noù, ñeå roài ngöôøi ta boû voâ nöôùc soâi laáy tô, roài cuoái cuøng noù cheát. Haén khoâng phaûi laø moät caùi keùn cuûa con gì khaùc, maø töï noù laøm ra caùi keùn baèng tô, töï noù boù mình trong ñoù, chòu ôû trong ñoù, gioáng nhö chuùng ta töï vì tham, saân, si taïo toäi, ñoïa ñòa nguïc, ngaï quyû, baøng sanh ñuû thöù , laøm ngöôøi moät caùch ñau khoå: "nhö taøm taùc kieån, töø trieàn (troùi) töï höôït (buoäc laïi)", trieàn höôït laø opposite cuûa giaûi thoaùt, muoán giaûi-thoaùt laø phaûi nieäm Phaät, laø aên chay laïy Phaät v.v... vì mình neân Ngaøi cho mình phöông phaùp giaûi thoaùt, chôù mình thì nhö con taàm roài, thaønh ra con ngöôøi maø ham danh coi chöøng rôi vaøo taàm vaø xaï! Neáu moät con choàn maø khoâng coù xaï thì khoâng cheát oan, maø con taàm moät laø khoâng coù tô hay laø tô chöa ñuû thì soáng theâm ít ngaøy, Ñaây laø vì laø no roài, ñaõ ñuû roài, cho neân voâ noài nöôùc soâi: "Taøm vò tri ña mònh taûo vöông". "Nhaát teã döôõng thaàn bình vò
taùn Nhaát teã laø teã thuoác, laøm
cho toâi moät teã thuoác moät traêm vieân, thuoäc hoaøn cao ñôn
hoaøn taùn, moät loaïi thuoác baéc, baøi thuoác naøy laø thuoác gì?
Thuoác ñeå maø döôõng thaàn, ñeå cho caùi tinh thaàn moùn aên,
töùc laø improve veà caùi taâm linh cuûa chuùng
ta. "Löôõng chung", chung töùc laø loaïi cheùn nhoû xíu
ñöïng röôïu, "Taøm vò tri ña mònh taûo vöông Duøng caùi thuoác ñoù ñeå an thaàn, "löôõng chung hoøa khí nhò thaàn khang", ñoù laø moät caùi teân thuoác, duøng caùi thuoác ñoù ñeå maø an thaàn; roài thaày noùi tieáp theo: "Sanh tieàn uoång phí taâm thieân
vaïn Sanh tieàn, khi coøn soáng, ñoái laïi töû haäu laø sau khi cheát. "Sanh tieàn uoång phí taâm thieân vaïn", traêm phöông ngaøn keá, moät naéng möôøi söông maø lo laøm giaøu, ñeå maø vuøi ñaàu trong duïc voïng, khoâng tu haønh chi caû, bôûi vì khoâng ñuû thì giôø! Hoûi: "Sao khoâng ñi chuøa?" "Con meät quaù, laøm ba jobs", roài heát, khoâng laøm ñöôïc gì caû! Sanh tieàn uoång phí caùi thì giôø laøm ngöôøi, taâm thieân vaïn keá, naèm nguû maø khoâng yeân, naèm nguû maø tính ngaøy mai phaûi laøm sao, sao ñoù, uoång phí taâm thieân vaïn! Nhöng maø "töû haäu", laøm ñeå laøm sao cho coù nhieàu nhaø, nhieàu cöûa, nhieàu xe, nhieàu coä, nhieàu tieàn v.v... ñeå roài sau khi cheát, "khoâng" laø khoâng coù chi heát, "trì" laø naém, naém moät con soá khoâng, "thuû" laø tay, "nhaát" laø moät, "xoang laø moät ñoâi", nghóa laø hai baøn tay traéng ra ñi! Bôûi vì Phaät noùi raèng: "sanh thôøi baát teâ nhaát vaên Nhö-lai" khi cha meï mình ñeû mình ra moät cuïc thòt ñoû au, khoâng coù mang meà ñai, maø cuõng chaû nhaãn ñoàng xu naøo caû, luoân moät xu cuõng khoâng mang ra, ra cuïc thòt thoâi! Maø "töû haäu baát trì nhaát vaên nhi khöù" sau khi cheát roài trì laø khoâng mang theo moät xu naøo caû; ngöôøi naøo ngôù ngaån noùi: "Ñoàng hoà ba vaïn ñoàng, lieäm cho meï, meï coi giôø meï ñi chuøa!" laø khoâng xong! Lieäm moät caùi laø aên troäm naïy hoøm ra laáy lieàn, laø cheát hai ba laàn! Do ñoù: "Töû haäu khoâng trì thuû nhaát xoang". Sau khi cheát roài laø hai baøn tay traéng maø ñi, chôù uoång phí traêm thieän vaïn, ñeå laïi cho ñôøi heát caû! "Bi hoan ly hôïp trieâu trieâu naùo "Bi" laø buoàn, "hoan" laø vui, "ly" laø bieät ly, "hôïp" laø ñoaøn tuï, "trieâu trieâu naùo" ngaøy ngaøy luoân luoân tìm, tìm caùi hoan vaø caùi hôïp, maø traùnh caùi ly vaø caùi bi, nhöng maø chæ moät maø thoâi, vì cuoái cuøng khoâng traùnh khoûi ñaâu. "Bi hoan ly hôïp trieâu trieâu naùo". Thoï yeåu ... "thoï" laø soáng laâu, "yeåu" laø cheát sôùm, "cuøng" laø thi maõi khoâng ñaäu, uoáng thuoác chuoät, hay laø laøm giaøu thaát baïi ñau khoå, maø cheát, "thoâng" laø ngöôïc laïi vôùi cuøng, "nhaät nhaät mang" laø busy, bôûi vì caùi thoï yeåu cuøng thoâng, thaân öa tìm caùi toát, ñeå maø cho oai, cho söôùng, theá noï theá kia, trong caùi cuoäc ñôøi moäng uyeån naøy! "Höu ñaéc tranh cöôøng lai ñaáu
thaéng "Höu" laø thoâi ñi, ñöøng yû theá naøy theá kia, maïnh hôn ñeå maø daønh caùi hôn, caùi toát, taïi sao vaäy? "Baùch nieân hoàn thò hyù tröôøng tröôøng". "Baùch nieân" laø traêm naêm; "hoàn" laø hoàn nhieân, laø thieät söï chæ laø moät tröôøng muùa roái, gioáng heät nhö laø moät saân khaáu, veõ maët mang raâu ñoäi muõ, laøm vua laøm töôùng, om soøm leân "Beä ha! Muoân taâu beä haï!" aøo aøo treân ñoù, maø troáng ñaùnh keøn thoåi, aøo aøo, töôûng laø cuoäc ñôøi laø gheâ "Tao ñaây laø vua!" nhöng maø khoaûnh khaéc trong choác laùc, "nhaát thanh" moät tieáng, "la" laø pheøn la, "coå" laø tieáng troáng, "hieáp" laø ñình chæ. Khi maø thuøng thuøng thì gheâ gôùm, nhöng khi khoâng ñaùnh troáng nöõa, beá maïc, thì xuoáng röûa ra maët thaät, "thaáy maët boâi voâi cuõng nöïc cöôøi!" Khi "khoaûnh khaéc nhaát thanh la coå hieáp" khoâng coøn nöõa, "baát tri haø xöù thò gia höông" khoâng bieát veà ñaâu! Baây giôø noùi vua, veà vôùi vôï bôïp tai cho maø cheát "Maøy laø caùi thaèng ñoùng vua, chôù vua thieät ñaâu maø laøm boä vôùi tao! Coác cho maø cheát ñoù!" "Baát tri haø xöù thò gia höông", khoâng bieát veà ñaâu, veà vua thì vua giaû, maø veà vôùi choàng vôùi con maø laøm vôï thì cuõng tieác! Thoâi, chuùng ta hoài höôùng. HT Thích Chaùnh Laïc giaûng November 1999 taïi Tu Vieän Baûo Phaùp, California, Hoa Kyø. Minh Quang posted November 4, 2001
|
