TỜ TIỀN GIẤY
(Tác
Giả:
Dazai Osamu - Chuyển
ngữ:
Hoàng Long)
Trong tiếng
nước ngoài, danh từ được chia làm danh từ
giống đực và giống cái. Tiền tệ là một
danh từ thuộc giống cái.
Truyện ngắn
sau đây được dịch từ nguyên tác Kahei (貨幣) trong tập truyện ngắn
"Nữ sinh" (女生徒)
của văn hào Dazai Osamu (太宰治),
do Nhà xuất bản Kadokawa (角川文庫)
tái bản lần thứ năm năm B́nh Thành 21 (2009) in khổ
bỏ túi, từ trang 204 đến 214.
***
Tôi là tờ
tiền giấy một trăm yên số hiệu 77851. Bạn
thử kiểm tra mấy tờ tiền một trăm yên
trong ví ḿnh thử xem. Biết đâu chừng có tôi ở
trong đó đấy. Bây giờ tôi đă mệt mỏi quá
rồi nên cũng không biết được là ḿnh đang
nằm trong túi ngực áo ai hay bị ném vào sọt giấy
vụn mất rồi. Gần đây tôi có nghe nói là sẽ
có những mẫu tiền giấy mới được
in ra c̣n những tờ tiền cũ như chúng tôi sẽ bị
đốt hết. Cứ sống trong tâm trạng phấp
phỏm không biết sống chết thế nào như vậy
th́ chẳng thà bị đốt cháy rồi thăng thiên c̣n
hay hơn. Sau khi bị thiêu cháy rồi th́ việc lên thiên
đàng hay xuống địa ngục tôi đều phó mặc
cho thần linh thôi nhưng chắc là tôi sẽ phải xuống
địa ngục đấy.
Lúc mới
được sinh ra tôi không có h́nh dáng bần hàn như thế
này đâu nhé. Mặc dù sau này có rất nhiều loại tiền
mệnh giá hai trăm yên và một ngàn yên được
phát hành ra nhưng thuở mới chào đời tôi là nữ
vương của tiền đấy. Lần đầu
tiên khi rút tôi ra từ một ngân hàng lớn ở Tokyo, tay
người nhận đă hơi run run. Là chuyện thật
mà. Đó là một người thợ mộc trẻ tuổi.
Chàng ta không gấp tôi lại mà cứ thế đút tôi vào
túi tạp dề [1], lấy ḷng bàn tay trái áp nhẹ lên túi
như người bị đau bụng rồi cứ thế
mà đi bộ rồi chuyển sang đi tàu điện;
nghĩa là từ ngân hàng về đến tận nhà, chàng
ta đều để ḷng bàn tay áp vào túi áo miết như
vậy. Ngay khi về đến nhà, chàng ta đặt tôi
ngay lên bàn thờ [2] mà khấn vái. Chuyến khởi hành
đầu tiên của tôi đến với cuộc đời
này hạnh phúc như thế đó. Tôi cứ muốn ở
lại nhà chàng thợ mộc này măi măi. Nhưng đâu ngờ
là ḿnh chỉ trọ duy nhất có một đêm. Đêm
đó chàng ta vô cùng cao hứng, uống rượu say túy lúy
rồi hướng về người vợ nhỏ bé trẻ
tuổi mà huyênh hoang rằng "Đừng có mà khinh
thường anh nhé. Anh cũng được việc đấy
phải không?" Chốc chốc anh ta lại đứng
dậy, lấy tôi từ trên bàn thờ xuống làm điệu
bộ khấn vái để chọc cười nàng ta.
Nhưng ngay lúc đó hai vợ chồng lập tức lại
xảy ra căi vă rồi cuối cùng tôi bị người vợ
trẻ ấy gấp lại làm tư và nhét vào chiếc ví
nhỏ. Đến sáng hôm sau, nàng ấy đưa tôi ra tiệm
cầm đồ đổi lấy mười tấm áo
kimono. Tôi bị nhét vào trong két sắt lạnh giá và đóng
im ỉm của tiệm cầm đồ. Vừa may sao khi
tôi cảm thấy lạnh cóng và đau bụng khốn khổ
th́ được đưa ra ngoài nh́n ánh sáng mặt trời.
Lần này tôi được đổi lấy một cái
kính hiển vi của một chàng sinh viên y khoa. Anh chàng này dẫn
tôi đi du lịch thật xa rồi cuối cùng tôi bị
anh vứt bỏ trong một lữ quán nơi ḥn đảo
nhỏ ven biển Seto. Tôi trú ngụ trong ngăn kéo của
chiếc tủ nhỏ nơi quầy tính tiền gần một
tháng trời. Tôi nghe mấy người hầu đồn
rằng sau khi vứt bỏ tôi, chàng sinh viên rời lữ
quán và chẳng bao lâu sau th́ nhảy xuống biển Seto [3]
mà chết. Có cô hầu gái mập ú, mặt đầy mụn,
chừng bốn mươi tuổi nói đùa rằng "Sao
chết một ḿnh ngu ngốc quá vậy? Với một mỹ
nam tử như vậy, lúc nào ḿnh cũng sẵn sàng chết
chung [4] mà?".
Sau đó
trong khoảng bốn năm năm tôi cứ lưu lạc
qua lại miền Shikoku với Kyushu và trở nên già yếu
hẳn. Tôi dần dần bị người đời
khinh miệt. Cho đến năm thứ sáu, khi quay trở
về Tokyo th́ tôi biến dạng đến mức ḿnh cũng
chán ngấy ḿnh luôn. Quay trở về Tokyo tôi chỉ c̣n là một
mụ chạy bàn trong cái quán ẩm thấp tối tăm.
Trong năm năm trời xa cách kinh đô, tôi đă thay
đổi nhiều nhưng Tokyo th́ c̣n thay đổi khủng
khiếp hơn. Tôi được một tay môi giới say
rượu dẫn đi vào lúc tám giờ tối từ nhà
ga Tokyo đến Nihonbashi rồi đến Ginza và Shinbashi.
Trong khoảng thời gian đó, đường sá tối
đen khiến tôi có cảm giác như lạc vào trong rừng
sâu vậy. Không có một bóng người nào đă đành rồi
nhưng tôi cũng không thấy có bóng con mèo nào chạy ngang
qua cả. Đúng là những dấu hiệu bất thường
của một thành phố chết chóc đáng sợ. Rồi
chẳng bao lâu sau những tiếng rít véo véo vun vút vang lên và
trong cảnh hỗn loạn cả ngày lẫn đêm tôi cứ
bị chuyền từ tay người này sang người
khác cứ như cây gậy trong cuộc chạy đua tiếp
sức, chẳng có phút nào được nghỉ ngơi.
V́ thế mà tôi không những trở nên nhăn nhúm như thế
này mà c̣n dính đủ thứ xú uế, khiến tôi xấu
hổ nhục nhă không bút nào tả xiết. Lúc bấy giờ,
Nhật Bản cũng đang trong thời kỳ nhục
nhă tuyệt vọng nhỉ. Tôi bị chuyền qua tay những
ai, với mục đích ǵ và với những câu chuyện
bi thảm như thế nào th́ chắc mọi người
cũng đă biết rơ ràng rồi, đă chán phải nghe,
phải nh́n đến nên tôi không nói chi tiết làm ǵ nữa
nhưng tôi nghĩ rằng cái việc biến thành quái thú ấy
chẳng riêng ǵ bọn lính lác mà thôi đâu. Đó cũng chẳng
riêng ǵ là người Nhật Bản mà c̣n là một vấn
đề lớn của tính người nói chung. Tôi cứ
nghĩ rằng nếu như biết được tối
nay ḿnh sẽ chết th́ con người phải quên hết
đi vật dục và sắc dục th́ mới phải, thế
nhưng h́nh như là không phải vậy. Con người hễ
đến đường cùng của sinh mạng là không
c̣n cười với nhau được nữa, là ăn
tươi nuốt sống nhau vô độ. Chỉ cần
trong thế giới này c̣n có một người bất hạnh
th́ chính cái việc nghĩ rằng ḿnh không thể nào buông bỏ
cái hạnh phúc được (có lẽ là một thứ
t́nh cảm của con người thực sự) rồi
để đạt được an lạc cho ḿnh hay chỉ
cho gia đ́nh ḿnh thôi th́ nguyền rủa, lừa đảo
lẫn nhau, đạp đổ người khác (không
đâu, ngay cả bạn cũng đă làm điều ấy
một lần rồi đó. Và v́ làm một cách vô ư, đến
mức ngay cả bản thân ḿnh cũng không thể nhận
thức được th́ c̣n đáng sợ hơn nữa
đấy. Hăy biết xấu hổ đi. Nếu c̣n là
người th́ hăy biết xấu hổ v́ cảm giác xấu
hổ là một thứ chỉ có ở riêng con người).
Quả thật,
thế giới này chỉ toàn phơi bày ra những bức
tranh bi thảm và hài hước như những oan hồn
địa ngục xâu xé lẫn nhau. Tuy nhiên chính bản thân
tôi, trong cuộc sống đầy tớ hạ đẳng
này, không phải không có lần từng nghĩ rằng ḿnh
được sinh ra thật là tuyệt diệu biết
bao. Mặc dù bây giờ tôi đă mệt đứt hơi,
ngay cả việc ḿnh đang ở đâu cũng không nhận
thấy nữa nhưng trong dáng vẻ già cả lú lẫn
này vẫn lưu giữ những kỷ niệm vui mà đến
bây giờ vẫn không sao quên được. Một trong số
đó là lần tôi được một bà buôn lậu dẫn
tôi đến thành phố nhỏ cách Tokyo chừng ba, bốn
giờ tàu chạy (tôi muốn nói thêm một chút về
điều này). Cho đến giờ tôi cũng qua tay nhiều
tên buôn lậu lắm rồi nhưng h́nh như con buôn chợ
đen này sử dụng tôi hiệu quả gấp đôi so
với bọn đàn ông. Dục vọng của đàn bà
c̣n có chỗ triệt để ghê gớm hơn nhiều nữa.
Người đàn bà dẫn tôi đến chỗ này h́nh
như cũng không phải là kẻ tầm thường.
Sau khi trao cho người đàn ông nọ một chai bia, bà
ta mang tôi đi mua rượu vang ở thành phố nhỏ
đó. Giá chợ đen b́nh thường của rượu
vang là năm mươi hay sáu mươi yên một thăng
nhưng bà ta cứ lân la to nhỏ th́ thầm một lúc lâu,
đôi khi lại mỉm cười đưa đẩy lẳng
lơ thế nào đó mà cuối cùng chỉ đưa có một
ḿnh tôi ra mà mua được đến bốn thăng
rượu vác vai mang về với vẻ mặt không thấy
mệt nhọc một chút nào. Có nghĩa con buôn chợ
đen này dùng thủ đoạn đưa một chai bia
đổi lấy bốn thăng rượu rồi pha
thêm chút nước vào san ra được gần hai
mươi chai bia. Dục vọng đàn bà thật quá hạn
độ. Vậy mà mặt mũi bà ta không có lấy một
chút vui vẻ nào, lúc quay về cứ nghiêm mặt phàn nàn "cái
cơi đời này tệ mạt quá thể". C̣n tôi th́
được nhét vào trong cái ví to của người bán
rượu vang. Vừa chập chờn ngủ lơ mơ
được một chút th́ đă bị lôi tuột ra
ngoài. Lần này bị rơi vào tay một viên đại úy
lục quân tuổi gần bốn mươi. H́nh như ông
này là bạn bè của tay buôn chợ đen kia. Tôi được
đổi lấy một trăm điếu thuốc Homare
chuyên dụng dành cho quân nhân. (Đó là nghe viên đại úy
nói vậy nhưng sau đó tay buôn rượu mở ra kiểm
tra thử xem th́ chỉ có tám mươi sáu điếu nên mới
phát phẫn lên mà kêu là "cái thằng bẩn thỉu").
Sau khi trao bọc giấy đựng trăm điếu thuốc,
viên đại úy gấp tôi lại và nhét vào túi quần.
Đêm đó tôi theo ông ta lên lầu hai một quán nhỏ
dơ dáy nằm xa thành phố. Viện đại úy quả
là tay tửu đồ có hạng. Rượu brandy quư hiếm
như vậy mà hắn từ từ từ làm tới. H́nh
như những kẻ say rượu đều không ra ǵ
hay sao nên hắn cứ luôn miệng rủa xả cô hầu
rượu:
"Cái mặt
mày nh́n từ góc độ nào đi nữa cũng thật
là giống con truồng [5]. (Chồn mà phát âm thành "truồng",
không biết là phương ngữ vùng nào đây). Nhớ kỹ
vào nhé. Trên mặt truồng có cái mỏ nhọn hoắt râu
ria. Cái ria ấy bên phải ba sợi, bên trái bốn sợi.
Chồn mà đánh rắm là không thể nào chịu nổi
đâu. Chỉ thấy một làn khói vàng đậm đặc
bốc lên, chó mà ngửi thấy là cứ xoay ṿng ṿng rồi
ngă lăn chiêng ra. Không phải vậy đâu, đùa đấy.
Mặt mày vàng vọt nhỉ. Một màu vàng ḱ diệu. Chắc
mặt mày bị nhuộm vàng bởi cú rắm của tao
đấy. Mẹ, thối hoắc. Mày mới làm đấy
hả? Chẳng phải quá thất lễ hay sao? Mẹ, tao
đây tuy ti tiện vậy chứ cũng đường
đường là quân nhân của đế quốc, dám
đánh rắm trước mặt tao chẳng phải quá
vô lễ hay sao? Tao nhạy cảm vô cùng đấy. Bị
chồn đánh rắm trước mặt ḿnh tao đây cũng
không b́nh tĩnh nổi đâu".
Hắn cứ
rủa xả hết mức bằng những lời lẽ
đê tiện như vậy. Rồi thoáng nghe tiếng trẻ
con khóc dưới lầu, hắn lại nguyền rủa:
"Đồ
quỷ đói ồn ào làm tao mất cả hứng. Tao
đây nhạy cảm vô cùng đấy. Đừng trêu
ngươi tao. Đó là con mày à? Kỳ diệu nhỉ. Mẹ,
con của truồng mà có tiếng khóc giống người
làm tao kinh ngạc quá. Mày cũng quái đản nhỉ. Vừa
chăm con vừa buôn bán chẳng phải quá lợi hại
hay sao? V́ những loại đàn bà ti tiện xa lạ
như mày mà Nhật Bản đang chiến đấu khổ
sở đấy. Mày thử nghĩ xem v́ những loại
đàn bà ngu ngốc như mày, Nhật Bản có thắng
được không cơ chứ? Ngu, quá ngu. Thôi không nói về
chiến tranh nữa. Truồng và chó quay ṿng ṿng rồi ngă
lăn ra. Làm sao mà thắng được cơ chứ?
Thành ra mỗi đêm tao đều như thế này, uống
rượu và mua gái thôi. Tạo tệ quá nhỉ?"
"Quá tệ",
cô hầu rượu nói, mặt xanh xám lại. "Chồn
th́ đă làm sao? Nếu không ưa th́ c̣n đến đây
làm ǵ nữa. Bây giờ ở Nhật Bản vừa uống
rượu vừa sỉ vả đàn bà th́ chỉ có bọn
chúng mày thôi. Tiền lương của mày lấy từ
đâu ra, nghĩ thử xem nào. Quá nửa phần bọn
tao kiếm được là đưa cho chính phủ đấy.
Rồi người ta mới dùng số tiền đó trả
lương cho bọn mày để cho bọn mày uống
rượu ở quán đấy chứ. Đừng làm nhục
tao. Làm đàn bà th́ phải nuôi con chứ? Cái nỗi truân
chuyên của người đàn bà có con bú sữa thời
bây giờ bọn mày làm sao mà hiểu được. Ngực
bọn tao giờ không c̣n một chút sữa nào đây này. Thằng
bé cứ bú chùn chụt cái bầu vú không mà dạo này nó thậm
chí không c̣n có sức để mà bú nữa. À, mà đúng
đấy. Con của chồn đấy. Cằm nhọn,
mặt đầy nếp nhăn gào khóc tối ngày. Bọn
tao cũng đang chịu đựng đây. Bọn mày thắng
trận cho bọn tao nhờ. Chuyện này với bọn
mày quá khó à?"
Vừa nói
đến đó, c̣i báo hiệu có không kích chợt vang lên và
cùng với lúc đó là tiếng bom nổ, những tiếng
rít vun vút veo véo, cửa kính nhuộm màu đỏ au.
"Đến
rồi à? Cuối cùng cũng đến rồi à?", viên
đại úy gào lên rồi đứng dậy nhưng có lẽ
v́ say quá nên cứ lảo đảo.
Cô hầu
rượu nhanh nhẹn như con chim chạy ngay xuống
dưới rồi chẳng bao lâu sau cơng đứa bé lên lầu
hai.
"Này chạy
trốn thôi, nhanh lên. Nguy hiểm lắm đấy. Tỉnh
táo lại đi. Dù cho vô dụng th́ ông cũng là một mảnh
nhỏ của binh đội quan trọng của đất
nước này mà". Cô hầu rượu vừa nói vậy
vừa lấy tay xốc lại người viên đại
úy mềm nhũn như không xương từ đàng sau rồi
d́u đi xuống tầng dưới, xỏ dép vào rồi
nắm tay dẫn gă đến một đền thần
xă [6] gần đó để ẩn nấp. Viên đại
úy nằm vật ngửa ra, giang hai tay hai chân lên trời
như h́nh chữ đại (大)
rồi hướng về tiếng bom trên trời cao mà nguyền
rủa kịch liệt. Mưa lửa rơi xuống khắp
nơi. Đền thần xă bắt đầu phát hỏa.
"Nhờ
ông đấy, ông lính à. Ráng chạy trốn thêm chút nữa
đi. Cứ ở đây chết uổng th́ chán lắm.
Hăy gắng chạy trốn trong tầm có thể đi".
Trong cuộc
đời tăm tối của tôi đến bây giờ
đây là lần đầu tiên nh́n ra một tia sáng le lói huy
hoàng nhất từ người đàn bà xanh xao gầy yếu
làm cái nghề bị coi là hạ đẳng nhất trong
các nghề nghiệp của con người này. Dục vọng
à, biến đi. Hư vinh à? Biến đi. Nhật Bản
bị bại trận v́ hai thứ này đây. Người hầu
rượu này không hề có chút dục vọng hay hư
vinh, chỉ muốn cứu người khách say túy lúy
trước mặt ḿnh mà dùng hết sức kéo viên đại
úy dậy, kẹp gă dưới nách, lảo đảo d́u
đi đến ruộng lúa mà ẩn nấp. Ngay khi vừa
trốn xong, cả đền thần xă biến thành biển
lửa.
Kéo viên đại
úy nấp vào bờ ruộng vừa mới gặt xong
hơi nhô cao lên, người đàn bà cũng ngồi bệt
ra đó thở hổn hển. Viên đại úy đă cất
tiếng ngáy đều.
Đêm đó
cả khu phố nhỏ bị thiêu rụi. Đến gần
sáng hôm sau, viên đại úy thức dậy, nh́n mơ màng ngọn
lửa vẫn đang tiếp tục thiêu tàn thành phố rồi
nhận ra người hầu gái đang gục đầu
ngủ bên cạnh ḿnh, bất thần có ư bỏ chạy,
được chừng năm sáu bước gă ta quay trở
lại, lôi từ túi áo khoác năm tờ một trăm yên
bạn bè tôi, rồi móc túi quần, lôi tôi ra gấp đôi lại
sáu tờ tiền nhét vào sâu trong lớp áo lót trong cùng của
đứa bé rồi vội vàng bỏ chạy như ma
đuổi. Lúc này đây tôi cảm thấy ḿnh hạnh
phúc. Tôi nghĩ rằng nếu tiền mà được sử
dụng theo kiểu này th́ thật là hạnh phúc cho chúng tôi
biết bao. Lưng đứa bé khô ráp và gầy đét
nhưng tôi nói với các bạn ḿnh.
"Chỗ
tuyệt diệu như thế này không có ở nơi nào
khác đâu. Chúng ta cùng hiệp lực nhé. Cho đến khi
nào c̣n được ở đây, tôi muốn sưởi ấm
và làm đầy đặn hơn tấm lưng của em
bé này"
Các bạn tôi
đều nhất loạt im lặng mà gật đầu.
***
[1] Nguyên
văn "haragake" (腹掛け),
một dạng tạp dề của người lao động,
có một cái túi lớn ở phía trước.
[2] Nguyên
văn "Kami dana" (神棚),
bàn thờ Thần đạo (神道),
tôn giáo bản địa Nhật Bản.
[3] Vùng biển
Seto (瀬戸内海)
là vùng biển Nhật Bản vây quanh các đảo Honshu (本州), Kyushu (九州) và Shikoku (四国).
[4] Tức
Shinju (心中)
, tự sát đôi v́ t́nh, một nét đặc trưng của
văn hóa Nhật Bản. Bản thân Dazai từng hai lần
tự sát v́ t́nh, lần đầu tiên với một nữ
phục vụ quán cà phê tên Shimeko (1912-1930) nhưng được
cứu thoát, chỉ có cô gái Shimeko chết. Lần thứ
hai với Yamasaki Tomie (1917-1948), trầm ḿnh tại hồ
nước ngọt Tamagawa, chấm dứt cuộc đời
39 năm ngắn ngủi.
[5] Nguyên
văn là chữ "hồ" (狐)
đọc là "kitsune" (きつね)
nhưng viên đại úy lại đọc chệch thành
ketsune (けつね)
nên chúng tôi dịch tạm như trên.
[6] Jinja (神社) đền thờ thần
đạo Shinto (神道),
tôn giáo bản địa Nhật Bản.
Tác
Giả: Dazai Osamu - Chuyển ngữ: Hoàng Long
(Kiều Diễm sưu tầm
và chuyển)