RẠCH GIÁ - Nghĩa Tình !!!

 

 

Như con trâu già lim dim nhơi cỏ khi rảnh rang, tuy không được in hệt vậy, bởi hơn tháng ròng quay về Maryland, quay về với công việc thường nhật, quay về với cánh đồng cơm áo, quay về với công việc cày bừa liên lỉ, nhưng tôi vẫn cứ bàng hoàng, cứ ngơ ngẩn "nhơi" lại hình bóng những ngày qua ..

 

Những ngày mới đây, hôi hổi, ở Nam Cali tháng 7, nắng gay nắng gắt, nắng nám da, ngộp thở ở Las Vegas, ở Grand Canyon .. Những ngày xa hơn, năm tháng bơ vơ, lạc loài xứ lạ, chợt gặp Thầy, gặp Bạn bổi hổi, bồi hồi "Bảng đen, phấn trắng, phượng hồng, Ba mươi năm vẫn một lòng tìm nhau" (HT) .. Xa hơn nữa những ngày chân ướt chân ráo đến cái xứ phồn hoa, đô hội nhất thế giới tự do ..

 

.. Cùng với hơn một triệu người Việt tha hương từ sau 75 đang định cư ở Mỹ, ở Pháp, ở Úc, Canada, Đức, Phần Lan, Thụy Điển .. v..v.., tôi cũng đã đến đất MD này, rất muộn màng, với hai bàn tay trắng nhợt, trắng nhạt, trắng lạnh như xác chết, một đêm đông lạnh kinh hoàng đối với người dân miền nhiệt đới. Với hai cái va li đầy ắp quần áo, khăn, mền, chén đũa, gà mên, giỏ đi chợ, chắt mót từ VN, từ Phi (cứ sợ ở bên này không có hoặc mắc mỏ quá không mua nổi !!!) và nặng trĩu những quyển Tự Điển cùng dăm ba quyển sách gối đầu giường .. nhầu nát; với một cái lưỡi ú ớ dăm ba tiếng Mỹ .. "bồi" của một thời "A.T. lụi"; với đôi mắt của con nai lạc vào thành phố giật mình thon thót vì tiếng kèn xe, rồi lại sợ xanh cả mặt mũi vì những con đường rộng ơi là rộng, xe chạy xuôi chạy ngược năm, sáu hàng, mỗi bận băng qua đường chẳng biết đằng nào mà lần, với đèn xanh, đèn đỏ, đèn vàng, mũi tên xanh, mũi tên đỏ .. bật loạn cả lên !!! .. (Trích MỈM CƯỜI)

 

Nhiều lần ngon trớn, thuận buồm xuôi gió, tôi bay tuốt luôn về thuở tí mù xa, ở tít bên kia bờ đại dương, một thời áo trắng thong dong đến trường, đọc "Hương rừng Cà Mau" mà man mác buồn, dù chưa hề biết cái cảm giác tha hương, biệt xứ nó "ruột thắt, gan bào" đến cỡ nào:

 

Chiều chiều nghe vượn hú

Hoa lá rụng buồn buồn

Tiễn đưa về cửa biển

Những giọt nước lìa nguồn

... .. ..

Thân không là lính thú

Sao chưa về cố hương ?

(SƠN NAM)

 

Ờ. Sao chưa về cố hương ? Những ngày nắng hạ nơi đây, những chiều mưa giông chốn này, ôi những buổi hoàng hôn trắng tuyết lạnh lùng xứ lạ !!! Ờ. Sao chưa về cố hương ??? Dù cái cố hương đó, thoạt đầu không hề là một mảnh đất trù phú từ trên trời rớt xướng, hậu đãi dân tình ăn sung mặc sướng phủ phê ..

 

.. Ai biết thuở đầu mới chỉ có những giồng, những bãi chơ vơ giữa cuồn cuộn chín cửa sông, phi thường mà vật lộn chống trả với ngàn cơn lũ để được là giồng là bãi. Người khai khẩn hai năm một vụ rạch mương, vật đất phù sa bồi lên để giồng bãi trở thành liếp cây ăn trái xanh tươi chông chênh giữa bốn bề nước xối, phát hoang những trảng cỏ sình mênh mông gieo hạt thóc; đổ mồ hôi nước mắt và cả máu, cho một đời sống, cá tính và nhân cách riêng .. (KHÁNH PHƯƠNG)

 

Vâng. Hơn tháng trời nay, tôi cứ "trôi trên dòng sông đời .." (PNT), cứ trôi trên con sông Mékong, trôi miết xuống hạ lưu, qua sông Tiền, sông Hậu, lênh đênh đến xứ cù lao chi chít cây Giá lá xanh, lá đỏ, bông vàng . Tôi vừa trôi .. vừa thấy lại  ràng ràng mảnh đất đầy sình lầy, um tùm rậm rạp đưng lác, cây giá, mắm,  bần, tràm .. ; cỏ cây hoang vu [nhiều khi chưa có tên] bạt ngàn san dã; rùng rợn gì đâu với tiếng cọp um trên rừng, hằng hà cá sấu lội dưới sông, đỉa vắt muỗi mòng đặc lừ đầm lầy, vũng nước đọng, ..

 

Chèo ghe sợ sấu ăn chưn,

Xuống bưng sợ đỉa, lên rừng sợ ma

 

Sợ thì sợ dẫu rồi. Sợ "Rừng thiêng, nước độc, thú bầy". (Nhất là ông-ba-mươi). Sợ Rắn, Rít, Bọ Cạp. Sợ "Cỏ mọc thành tinh, Rắn đồng biết gáy". Sợ đủ thứ lận à "Tới đây xứ sở lạ lùng, Chim kêu cũng sợ, Cá vùng cũng ghê". Nhưng mà đâu còn đường thối lui được nữa, khi sau lưng là "lệnh nã tróc", là bản án lưu đày, là mộc triện biệt xứ .. tự bên Tàu [Nhà Thanh], hay từ bên ta [thời Trịnh - Nguyễn phân tranh] . Mà cho dù không có lệnh truy nã của Vua của Quan đi nữa, thì cái đói cái khổ của vùng đất "chó ăn đá, gà ăn muối" cũng là cái cớ khẩn thiết cho kiếp tha hương tự nguyện. Cho nên chỉ còn một hướng duy nhứt là phải xấn tới phía trước, lầm lũi mở đất sống về phương Nam và đành phải ngậm ngùi "Xin nhận nơi này làm quê hương, dẫu cho khó thương", dẫu cho nhớ "nhà cũ" của mình đứt từng khúc ruột cầm canh ..

 

Rồi vài trăm năm sau, ở ngay trên mảnh đất mà hồi nẳm tổ tiên đổ mồ hôi, sôi nước mắt "khai sơn, phá thạch", cái đám hậu sinh [cùng thời với tôi] không còn thấy đâu ngay cả hình bóng cây Giá mọc đầy con Rạch -  nay đã thành tên chung RẠCH GIÁ -  mà đầy nam thanh nữ tú, lũ lượt đến trường .. 

 

.. Chả cần phải làm một nhà khảo cổ, hay địa lý gia chuyên nghiệp làm gì, cứ thử bước vào một lớp học nào đó của trường trung học Nguyễn Trung Trực, Lâm Quang Ky, Phó Điều, Võ Văn, Trung học Kiên Thành, Kiên Tân .. ta sẽ gặp dân Bắc Kỳ Cựu, Bắc Kỳ di cư, (hoặc mới nhất là Bắc Kỳ 75); người Trung nói tiếng rất khó nghe (thoạt đầu); rồi người Cao Miên (đàng thổ, nói riết thành Thằng Thổ, dễ mích lòng hết sức); người Hoa Kiều (hay gọi nôm na là người Tàu, người Tiều, Chệt Rẫy nếu trồng trọt miệt vườn), có cả người Ấn Độ, người Lào, người Tây... Đâu có phải đại ngôn đâu nếu bảo Rạch Giá - Kiên Giang cũng là một dạng Hiệp Chủng Quốc nho nhỏ chứ hả ??? Và phát âm thì đặc sệt Gạch Giá thấy mà thương: "Con cá gô bỏ chong gổ, nhảy gột gột".

 

Như vậy, từ căn cơ nguồn cội, người Rạch Giá - Kiên Giang luôn mở rộng vòng tay mời mọc thiết tha: "Đến đây thì ở lại đây, Chừng nào bén rễ, xanh cây cũng .. hổng thèm về nhen" !!! Do đó, Rể Rạch Giá, Dâu Kiên Giang, cùng bạn bè thân hữu tứ xứ tụ về, ôi thôi, càng làm thêm nức tiếng đất lành chim đậu và người Rạch Giá - Kiên Giang thì hiếu khách tuyệt vời  !!!  (Trích "Như Lục Bình Trôi" - PV19)

 

 

Mảnh đất hoang đầy vượn hú chim kêu, đầy cá sấu lội, đầy cọp gầm, đầy đỉa vắt, muỗi mòng, đầy những bất trắc của tai trời ách nước, đầy những kinh dị của bí ẩn rừng sâu thuở nào, đã mờ khuất như chuyện cổ tích, như chuyện đời xửa đời xưa, nhiều khi như là những truyền thuyết không có thật .. Tiền nhân một thời đổ mồ hôi, sôi nước mắt, đổ cả máu, để cho đám cháu, chắt, chít .. hôm nay được súng sính mặc đẹp, được cá đồng cá biển nêm nếm bởi nước mắm nhỉ, hột tiêu cay Phú Quốc, được gạo trắng nước trong đồng bằng sông Cửu nuôi lớn từng ngày hạnh phúc, ôm mộng ước bay cao ..

 

Để rồi đùng một cái, Tháng Tư đen đúa, Tháng Tư đau buốt lòng người:

 

Xe xích cán ngang thân lịch sử

Nghiến nát hồn oan, nát miếu đường

Dăm mảnh cờ sao, ngàn cuộc lữ

Triệu đời lưu lạc giữa quê hương

(HÀ HUYỀN CHI)

 

Cái đám "hậu sinh khả .. ái" mang dòng máu "khai hoang, mở đất" của ông cha lại theo gương tiền nhân "giũ áo ra đi" tìm nơi "đất lành chim đậu", cầm bằng ở lại thì cũng lưu lạc ngay giữa quê hương mình.

 

Chim có tổ mà ta thì phiêu lãng

Dắt nhau đi quờ quạng kiếm thiên đàng

(TRẦN DZẠ LỮ)

 

Thiên đàng nhất định không đồng dạng cùng "gà què ăn quẩn cối xay". Thiên đàng nhất định không phải chỉ là khẩu hiệu suông, là cái bánh vẽ, là tờ giấy tuyên dương "lộng kiếng", chỉ để dành "liệng cống" mà thôi.

 

                               năm 1980

                               tôi trúng giải thơ nông nghiệp

                               và con gái tôi ra đời

                               cái giải nông nghiệp kia đài, báo khen tấm tắc

                               con tôi đêm đêm trở giấc

                               khóc khuya

                               vợ tôi sáng chiều cơm độn bo bo

                               nên làm gì đủ sữa

                               nhìn con mút tay không nỡ

                               tôi mua cho con cái núm vú ni-lông

                               khi đói

                               nó tự bú vào núm-vú-hư-không

                               (NGUYỄN TRỌNG TÍN)

 

Thiên đàng đâu phải là nơi "được" kết tội dưng không bất cứ lúc nào, hoặc "được" làm người tù không bản án mút chỉ cà tha.  Thiên đàng đâu phải là cái chỗ mà cả đất nước "được" trở thành một nhà tù khổng lồ với các ngài "đầy tớ nhân dân" cai quản từ bao tử đến bộ óc từng nhân-hộ-khẩu, nên từ đó trở đi đành mang hình nhân-hậu-khổ thảm thê (Có tiền, có vàng, có đất có ruộng, có nhà cao, cửa rộng thì "được" đánh tư sản mại bản sạch nhách; thầy giáo, bác sĩ, kỹ sư phải đạp xích lô, vá xe, cắt tóc dạo kiếm sống sau khi "được" kiểm lên kiểm xuống, tra tới tra lui; sĩ quan hoặc nhân viên hành chính cao cấp thì "được" lao động rừng xanh mút mùa lệ thủy; trẻ em, người già thì "được" giao công tác ăn mày: "Dọn tí phân rơi, nhặt từng ngọn lá, Ta nâng niu gom góp dựng cơ đồ" [TỐ HỮU]. Ôi cái cơ đồ bốc mùi thum thủm từ khuya mà nay mình mới trắng mắt ếch ra !!!)

 

Tôi kể từ ăn uống

Tội làm người mưu sinh

Tôi kể từ tiên tổ

Tội làm người Việt Nam

.

Tôi kể từ xương máu

Tội làm người Quốc Gia

Tôi kể từ tâm trí

Tội làm người Tự Do

(CAO ĐỒNG KHÁNH)

 

Trông lên, có tội. Trông xuống, có tội. Trông sang phải, có tội. Trông sang trái, có tội. Trông về phía nào cũng "được" kết tội ngon lành. Thì thôi, tam thập lục kế dĩ đào vi thượng. Trong 36 kế, "dzọt" là thượng sách. Dzọt đường bộ qua Miên, qua Lào. Dzọt đường biển miền Trung, hoặc xuống Miền Tây, Rạch Giá, ra đảo Phú Quốc .. Đóng vàng đi bán chính thức. Mua con lai để đi. Ghép hộ cùng gia đình có con lai cũng tiện .. Sau này, đi diện H.O. thì thật là đàng hoàng phong cách văn minh [nhờ công đức vô biên của NGƯỜI VỢ LÍNH ..]

 

Và lạ lùng kỳ diệu thiệt. Phôn qua phôn lại một hồi, nhiều hồi, chợt thấy rằng Người Rạch Giá sao mà có mặt khắp hoàn cầu: Mỹ, Canada, Pháp, Đức, Nhật, Bỉ, Spain, Thụy Sĩ, Úc Châu .. Mà hễ nơi nào có người Rạch Giá tương đối đông đảo một chút là có Hội Ái Hữu, Hội Thân Hữu Kiên Giang. Rồi năm 1999, [và năm 2000 luôn], một sáng kiến mới bất chợt chào đời : "HỘI NGỘ THẦY TRÒ KIÊN GIANG"  bắt đầu tự Nam Cali . Từ đó trở đi, 2 năm một lần [tùy từng miền thuận tiện có thể du di con số năm tháng này] niềm vui được chuyển tiếp, sự hân hoan, nô nức được lan tràn sang Canada (2002), về San Jose (2004), qua Texas (2006), sang Úc Châu (2007) .. Tới đâu cũng tưng bừng, tới đâu cũng rộn rã nghĩa tình: Nghĩa Thầy Trò, Tình Bè Bạn, Tình Đồng Hương .. tay bắt mặt mừng hoan hỉ !!! Và tháng 07 năm nay luân chuyển một vòng tròn trịa 10 năm, 10 năm biết mấy rộn ràng về lại chốn đầu tiên khởi xướng, miền nắng ấm Nam Cali, nơi thủ phủ của người Việt : Little Sài Gòn !!! 

Như trên đã kể,  (Trích "Như Lục Bình Trôi" - PV19), tôi có nói đến đặc tính hiếu khách, xởi lởi, thơm thảo của người miền Nam (nói chung), người Rạch Giá (nói riêng)

 

" .. Khi có bạn bè đến chơi, khách đến nhà, dù gia cảnh có bần hàn đến đâu, họ cũng cố gắng đãi đằng bạn một cách cho tươm tất:

 

"Bắt con cá lóc nướng trui,

Làm mâm rượu trắng đãi người bạn xa"..

(TRẦN VĂN NAM sưu tầm)

 

Nếu không đơn thân độc mã lo liệu món này món kia đãi bạn, thì họ mời bạn cùng tham dự cái việc "tay có làm, hàm mới có nhai" này:

 

Rủ nhau xuống bể mò cua

Đem về nấu quả mơ chua trên rừng ..

(CA DAO VN)

 

.. Trồng bầu vào tháng 9 âm lịch để rồi khi trái vừa lớn là tới lúc có cá trê, nấu cá trê canh bầu. Vùng ruộng sạ, gạo không ngon nhưng gạo lúa sạ vừa mới gặt nấu cháo trắng ăn với khô cá lóc thì hương vị khó quên được. Nắng hạn, rủ vài người bạn ra giữa đồng đem theo cái hộp quẹt, một gói muối hột, vài trái ớt rồi đến vũng nước khô cạn nào đó mà bắt cá lóc thứ to con, đốt gốc rạ và rơm mà nướng trui, chấm muối ớt, nhai thêm vài ngọn lá nghễ bên ao. Lươn, rùa, ếch, rắn được chế biến thành ra nhiều thức ăn ngon. Mùa nắng, ăn canh chua vừa khỏe vừa đỡ khát, hoặc là khổ qua hầm thịt . Bí rợ hầm nước dừa, ăn với mắm chưng vào buổi trưa, dưới cơn mưa lất phất khi cấy lúa gần rồi công. Mắm sống ăn với gừng non.  Măng tre Mạnh Tông hầm thịt là cao lương mỹ vị .. (SƠN NAM).

 

Đó là thời đại hoàng kim của những ngày trên vùng đất mới khai khẩn phương Nam, khi mà những thành quả thu hoạch coi thiệt là "đã mắt" kìa. Chớ ngày nay ở bển .. "được dzậy chết liền" !!! Vũng nước khô cạn ở đâu mà bắt cá lóc thứ to con ? Lươn, rùa, ếch, rắn ở đâu ra mà mình thò tay ''tóm gọn" ngon ơ dzậy tía ??? Khi mà từ lúc nhân dân "được" làm chủ rồi, thì cọng rau, tấc đất trở thành của-riêng-tây của mấy cha "đầy tớ" ráo nạo !!!

 

Nhưng, cái bản chất xởi lởi, thơm thảo, hiếu khách của dân Nam ta, đâu phải vì cái thắt ngặt của thời cuộc mà làm thay đổi được đâu:  "Ai ơi, chua ngọt đã từng, Non xanh, nước biếc ta đừng quên nhau" !!!

  

Phải rồi. Làm sao quên nhau cho nổi. Khi mà người này còn tồn tại được là nhờ có người khác "chung lưng đấu cật" chống lại sự tàn phá của thiên nhiên vô tình mà hung ác độc địa của thời tiết vô chừng vô đỗi, mưa giông, bão tố, cuồng phong; của loài thú ăn thịt sống (trên rừng, dưới nước) .. Nếu không có bạn, ai sẽ là người "cứu độ" những lần "thập tử, nhất sinh":

 

Dấn mình vô chốn chông gai,

Kề lưng cõng bạn ra ngoài thoát thân

Lao xao sóng bủa dưới lùm

Thò tay vớt bạn chết chìm cũng ưng

(CA DAO MIỀN NAM)

 

.. Họ vốn là những lưu dân đi tìm sự sống trong muôn ngàn cái chết. Qua nhiều lần thoát hiểm nhờ sự liên kết, nhờ tinh thần hoạn nạn tương cứu, sanh tử bất ly, họ càng thấm thía thế nào là tình huynh đệ hào hiệp ..

 

.. Lục Vân Tiên, Hớn Minh của Nguyễn đình Chiểu cũng là những nhân vật được xây dựng trên tinh thần "Nhớ câu kiến nghĩa bất vi, Làm người thế ấy cũng phi anh hùng" ..

 

.. Trọng nghĩa gắn với khinh tài. Nếu người xưa đã từng cay đắng nhận rằng "nén bạc đâm toạc tờ giấy" hoặc chua chát "có tiền mua tiên cũng được" thì tác giả Ca Dao miền Nam khẳng định:

 

"Tiền tài như phấn thổ,

Nghĩa trọng tợ thiên kim,

Con le le mấy thuở chết chìm,

Người bạc tình bạc nghĩa kiếm tìm làm chi" ..

(TRẦN VĂN NAM)

 

Càng tìm hiểu về con người Việt Nam, đặc biệt nơi miền quê tôi được sinh ra, lớn lên và đã học hành ở đó, tôi càng kinh hoàng mà vô cùng hãnh diện nhận thấy những cái tốt đẹp của bản sắc dân tộc mình vẫn thắm đậm nét son dù trải qua biết  bao vật đổi sao dời, biết bao dâu bể tang thương. Ai dè, những người dám làm cái nghề gan góc cóc tía "nhứt phá Sơn Lâm, nhì đâm Hà Bá" mà lại có tấm lòng trung hậu đến vậy, nghĩa-trọng-tợ-thiên-kim. Vâng, nghĩa-trọng-tựa-ngàn-vàng, Còn tiền tài như phấn thổ, tiền bạc chỉ như là bụi đất mà thôi, mất giá mấy hồi, nhất là trong những ngày "kinh tế suy thoái toàn cầu" (global recession) này thì thiệt là nhãn tiền quá thể.

Bởi vậy, tôi dám chắc bụng của Anh Chị Em trong Ban Tổ Chức [BTC] Hội Ngộ Liên Trường kỷ niệm 10 năm lần này chắc là đánh "lô tô" dữ lắm, vì biết có đủ số Thầy Cô, Bạn Bè các nơi về tham dự  hay không (?), khi mà con số người thất nghiệp ở Mỹ, ở Pháp, ở Nhật .. gia tăng đau lòng, có người bị xiết nhà, xiết xe, lang thang lưới thưới, ngay cả những người có bằng cấp cao, job tốt cũng gia nhập đạo quân ăn xin (tiền trợ cấp thất nghiệp) .. đến thấy mà thương !

 

Vậy mà, như là có sự linh ứng của cụ Nguyễn phù hộ độ trì, hay là cái Tâm Cao Đẹp sáng rỡ "nghĩa trọng tợ thiên kim" đã vượt thắng bụi đất bạc tiền tẹp nhẹp ? Có trời đất mà biết. Chỉ thấy số người ghi danh tham dự trên website, đâu khoảng sáu, bảy trăm, vậy mà lúc đến nơi thì đông đen cả 2 Ballrooms của Marriott Hotel (chứa cả ngàn không ít).  Ôi,  người nào có ý kiến dời đổi từ nhà hàng Tàu (sức chứa tối đa là 500 người) sang Hotel này đúng là người có con mắt nhìn xa trông rộng, liệu việc như thần, đáng được gắn huy chương vàng 24 ca-ra lận nha !!! Đa tạ quí vị trong BTC biết đồng tâm hiệp lực tổ chức buổi Dạ Tiệc Hội Ngộ sang trọng, lộng lẫy, biết "quyền biến" đúng lúc, kịp thời để tránh những "lụp chụp" đáng tiếc xảy ra ..

 

"Tiền tài như phấn thổ, Nghĩa trọng tợ thiên kim" .. Tiền tài được coi như là bụi đất nào phải vì không cần thiết [hiểu như thế là "sai một li, đi một dặm" rồi]. Tiền tài chỉ bị coi thường hơn, xem nhẹ hơn khi so sánh với điều Nghĩa là "việc Phải nên làm, cần làm", việc Nghĩa là ưu tiên số một, đấy thôi. Đáng đồ đậm nét nhất ở đây, "Nghĩa trọng tợ thiên kim" không phải chỉ là lời lưu hành truyền khẩu, đầu môi chót lưỡi trong dân gian, nó đã trở thành bản chất, đã thành cá tính thiện hảo của cả một giống nòi và nằm ẩn phục trong huyết quản thế hệ hậu lai. Nên bây giờ, ở hải ngoại này, hễ nói "HỘI NGỘ" là đã thấy được cái NGHĨA, cái TÌNH được trọng vọng lắm lắm nên mới tha thiết tìm nhau, nên mới nóng lòng mong mỏi được gặp lại, còn bạc tình bạc nghĩa, vô nghì thì mong cầu làm gì, tổ chức làm chi cho hao hơi tổn sức, phải không ???

 

.. Đó là tính chất của cả một nền văn hóa dân tộc: Lòng hiếu kính của môn sinh đối với tôn sư. Tính chất này được biểu lộ qua những vé máy bay, qua việc Ban Tổ Chức đến từng Thầy Cô để gởi tặng tấm bảng biết ơn, qua bài vọng cổ mà thầy Cường được mời lên ngồi trên ghế nghe một em hát những lời tuyên dương công ơn. Nội dung bài ca đã thích hợp mà tài diễn xuất của hai Thầy Trò lại rất đạt, khiến nhiều người mủi lòng. Về vé máy bay, tôi được biết kỳ Họp Mặt nào cũng có một số em mua vé mời Thầy Cô mình. Năm nay cũng có, nhưng tôi không tiện kể vì tôn trọng sự riêng tư ..

 

.. Tôi đã có may mắn làm một vòng tròn quanh hai nước lớn thứ tư và thứ nhì thế giới. Tới đâu tôi cũng thấy "TÌNH", tình đồng nghiệp, tình thầy trò, tình bè bạn, tình thân thích. Sau hai chữ Kỷ Niệm về Rạch Giá, có thêm chữ tình là vậy" - 10/2003 - (Thầy TRẦN QUANG ĐẠI)

 

.. .. ..

 

.." Tôi không biết có xứ nào như xứ ấy không, xứ Rạch Giá của tôi, đất đai đãi người mà người cũng đãi người rất hậu. Năm năm dạy học mà tình thầy trò nhiều đến không kể xiết. Năm năm bầu bạn với đất đai sông nước mà tình nghĩa cao cũng cỡ núi cỡ non. Những người phụ huynh chở tôi đi những cuốc xe không lấy tiền, mời tôi ăn bữa cơm chui đụt dưới cái chái che dựa vách chùa, đưa tôi mượn vốn đi buôn không một tờ giấy lộn làm bằng và cũng không ăn lời một xu nhỏ, đã nai lưng gánh thế cho tôi những thúng đá nặng oằn, đã dang thân hứng bớt cho tôi búa liềm của đám công an tráo trở, đã đưa tay đỡ đần cho tôi những hồi túng quẫn, đã hết lòng mai mối cho tôi một chuyến vượt biên dù rằng không thành .. Thiệt tình nói sao cho hết , những tấm lòng chung thủy trời biển đó ..

 

.. Nghĩ coi có sướng không ? Ở giữa xứ người lạ hoắc, ông thầy trẻ đã già đến nỗi muốn nhìn không ra, vậy mà gặp lại rồi thì trò cứ tíu tít như một bầy chim sẻ - dù rằng bầy chim cũng đã hơi xơ xác cánh chút đỉnh. Nhưng có hề gì ba cái tuổi rong rêu. Cái tình nghĩa thầy trò nó đâu có chịu già. Nó tươi rói như cọng rau thơm mới cắt ngoài vườn vậy. Nó cũng không chịu chết nữa. Nó đã bị làm thịt mấy lần mà rồi cứ sống nhăn như con Tấm trong chuyện đời xửa đời xưa. Nó sống lại với nguyên vẹn thảo ngay, hết dạ ân cần như không có gì đã xảy ra mặc dù mấy mụ "mẹ ghẻ" ác độc đã nhổ lông, vặt cánh, xát muối dồn mắm cả hũ ở phía bên kia biển lớn .." (Thầy VÕ TRUNG HIỀN)

 

Hai đoạn văn của cả hai Thầy trích từ Ngọc trong đá (PV 45), cứ như là những tấm giấy khen tuy không đóng mộc đỏ như son, nhưng đã làm hởi lòng hởi dạ những đứa học trò Rạch Giá có tấm lòng "nghĩa trọng, tình thâm". Vui sướng nào bằng được Thầy thấu hiểu, được Cô yêu thương, được Ân Sư tận tụy dắt dìu, để Trò từ bóng đen dốt nát, ngu si, bước vào vùng sáng chói chang của kiến thức, của khoa học, nghệ thuật .. mà "thành nhân chi mỹ" với đời !!! Trong khi đó, điều đáng buồn không tránh khỏi, "mỗi năm mỗi tuổi như đuổi xuân đi", Thầy Cô đến tham dự Hội Ngộ càng ngày càng vắng, và nếu có mặt thì cũng thấy yếu ớt hơn xưa nhiều:

 

Thầy Cô em gặp hôm qua

Nhìn người sức khỏe đã sa sút rồi

Lưng cong, gối mỏi, da mồi

Thầy đi lụm khụm, Cô ngồi lặng im

(VÕ NGÔ)

 

Bởi vậy, muốn tạ ơn ai, muốn nói quí mến ai, hãy nói ngay lúc này, hôm nay, nếu chần chừ, nếu lần lựa, e sẽ bị lỡ chuyến đò thời gian vĩnh viễn .. "bất phục hồi" phải không bạn !!! Bởi vậy, những món quà tạ ơn Thầy Cô của học trò Kiên Giang mỗi lần Hội Ngộ, có đủ làm ấm lòng Người Khả Kính buổi hoàng hôn giá lạnh xứ người, hoặc có đỡ đần được chút nào sự khó khăn túng thiếu chốn quê xưa ??????

Tới đây, sẽ thật là thiếu sót nếu không nói đến mấy Chị, mấy Em trong ban Ẩm Thực kỷ niệm 10 năm ở Cali lần này, mà tôi đã chân thành cảm tạ trong  LỜI CẢM ƠN "HẬU" REUNION (dù đâu biết thế nào mới đủ) ..

 

Tôi chỉ thắc mắc là những nàng Con Gái quê tôi đã có "bùa phép" gì mà làm các Chàng Rể Rạch Giá tự  thú tỉnh khô  (trong đó có mấy vị Thầy đến dạy học ở Kiên Giang nữa nha, mà sao dám kể tên ra, sợ mấy Thầy cho ăn "hột vịt" vì dám "phạm húy" đây nè .. !!!)

 

Trên rừng có cây bông kiểng,

Dưới biển có cá hóa long,

Anh đi lục tỉnh giáp vòng,

Tới đây Trời khiến đem lòng thương em.

(CA DAO MIỀN NAM)

 

Tới đây là tới đâu ? Là miệt nào .. ? Là địa chỉ nào đây ? Mà cũng ngộ ghê nha, cái chỗ chi mà hay, mà lạ, tới ông Trời cũng phải nắm tay, khoèo chân chỉ lối đưa đường, rồi mách nước cho Chàng biết khéo mồm, dạn miệng tán tỉnh thiệt .. thấy mà "ghét" !!!

 

Trời xanh, bông trắng, nhụy huỳnh

Đội ơn bà ngoại đẻ má, má đẻ mình dễ thương.

(CA DAO MIỀN NAM)

 

Dễ thương vì ánh mắt hữu tình, vì cái mỉm cười hữu duyên, vì lời nói chân tình mà làm "bần thần" người "đối diện" thì cũng chưa mấy gì "chết người", bởi vì mấy ông thường bảo "đường đến trái tim người đàn ông là đi qua dạ dày" đó thôi.

 

Tôi không phải đàn ông, chỉ là nình bà .. già, vậy mà tôi cũng thấy mê "bàn tay năm ngón mưa .. [không] sa" của mấy "nàng" Rạch Giá khéo léo, giỏi giang:  Em làm bánh lọt mỏi nhừ hai vai; Chị trộn bì, tỉ mỉ tẩn mẩn bỏ bì vào cái bọc cho biết bao phần ăn ở Park;  Em kiên nhẫn xắt hạt lựu lạp xưởng, củ sắn để làm xíu mại; Em làm nước mắm mấy bình khổng lồ; Cô lột bắp, chặt bắp, rửa rau (với sự tiếp tay của mấy ông); 2 cháu "Con đi mua cái này cho mẹ .."; Anh chủ nhà "Bồ làm dùm cái này cho em" và của chị Hai nhà này [ướp thịt nướng, xắt thịt làm bì, xẻ cá .. đến cùi móng tay luôn].

 

Khi đang "đói thụt lưỡi" nha, ngoài trời nắng nha, nắng Cali mùa hè nha, lại còn đi tua mấy ngày ngầy ngật say nắng, rám nắng bỏng cháy ở Las Vegas, ở Grand Canyon, ăn toàn  ba cái thứ đồ Mỹ khô khan nha, mà lúc quay về, bước vô nhà chị Kim Lũy, hít cái mùi thơm của khóm, của cà chua, của bạc hà, của đậu bắp, của ngò om, của tỏi phi, được húp sì sụp tô bún chan võng nước canh chua, ngọt cá catfish, thì mới thấy "đã điếu" biết là chừng nào. Có lẽ không phải chỉ có mình tôi có cảm giác này đâu. Hổng tin cứ hỏi mấy chị hai, chị ba, chị ..  anh .. tá lả thứ .. ở Texas, ở Úc Châu, ở San Jose, ở San Diego .. thì biết liền hà. Đúng là "miếng ngon nhớ lâu" ..!!!

 

Nhiều người khen chị có biệt tài nấu ăn ngon, nhanh nhẹn, phần tôi, suốt thời gian ở nhà chị, tôi thấy chính cái tính xởi lởi, vui vẻ, hiếu khách của chị đã làm bất cứ món nào chị nấu cũng trở nên độc đáo. (Lại còn được thêm "bonus" là cười muốn "tè" ra quần vì  biệt tài kể chuyện "tiếu lâm" tỉnh rụi, "made in Kim Lũy" nhà ta). Chị có tấm lòng một người Chị Cả thương đàn em líu tíu của mình (người thì đầu tắt mặt tối trong ba cái chuyện tổ chức, người thì từ xa xôi tới Cali tham dự hội hè), "ai tới nhà mình mà mình không niềm nở, coi sao được nhỏ". Nói vậy nhưng không phải ai chị cũng ngọt như đường cát, mát như được phèn hết đâu,"ai làm cái gì không phải là tao "dzớt" liền nhen mậy !". (Chuyện "không phải" ở đây là làm cho hai chữ Kiên Giang nó quê xệ, hoặc làm Rạch Giá bị mang tai mang tiếng lãng nhách thôi hà, vì chị cũng là một thành viên của BTC vận động gây quỹ, đồng thời chuyên về Ẩm Thực cùng với chị Chín Quang thành cặp bài trùng "kỳ cựu và thường trực" ở Nam Cali này chứ bộ).

 

Chị là một trong những người phụ nữ cùng quê Rạch Giá mà tôi cảm phục. Càng biết những việc chị làm càng làm tôi nhớ má tôi quá xá, quà xa. Cả hai, má tôi và chị, đều cực khổ từ khi còn nhỏ, học hành không đâu tới đâu (bởi vậy chị thường tự nhận mình là "dốt đặc lỗ đít", chớ có ai dốt .. ngon như chị đâu ta ?). Má tôi thì 9 lần làm nhà, 9 lần tan nát bởi bom đạn của Tây chống Việt Minh, mãi khi ra Chợ Rạch Giá, đường Hoàng Diệu, Xóm Biển mới thật sự "an cư lạc nghiệp". Còn chị, ở VN, đã bươn chải kiếm sống phụ gia đình vì chị là Chị Hai mà. Khi sang Mỹ, vốn liếng tiếng Anh, tiếng Mỹ đâu có bao nhiêu, chị cũng làm chủ được một cái shop may, rồi tậu nhà, sắm xe, nuôi con học hành đến nơi đến chốn đàng hoàng. Những khi chị bị tai nạn như bị cướp bóc, ốm đau, làm ăn thất bát, chị ít khi hé môi than, chỉ nhẹ nhàng nói trong phôn, "bắt đầu làm lại cuộc đời nhỏ ơi, coi như mình từ dưới ghe bước lên như hồi đó, chỉ có cái quần xà-lỏn, cũng đâu có sao !!!". Và hiện tại chị rất "đội ơn Trời Phật" đã cho chị một căn nhà "cầu được ước thấy". Anh Xứng chồng chị, sau khi bị đột quị, chân tay dần dần bình phục, có thể lái xe nhưng chưa ra Free Way được. Hai cô con gái cưng của chị thì cứ ham học thêm, hết bằng này, lại tới bằng kia, hổng thấy đua đòi chưng diện hoặc ham bồ bịch như người ta. Cả nhà tíu tít đón khách gần, khách xa về tham dự Hội Ngộ, hết tốp này tới tốp khác, nhiều khi chị chả biết người đó là ai, miễn người quen đưa tới là chị ân cần, xởi lởi mời ăn ..  

 

Kỳ này tôi được gặp nhiều Người Rạch Giá thật là tiêu biểu, thật đáng quí, lặng lẽ làm việc Nghĩa, âm thầm làm những việc cần-làm, dù trong BTC hay không BTC gì ráo trơn. Bất kể đó là chuyện dọn dẹp mất vệ sinh ("ai ăn ốc bắt tui đổ vỏ" vậy cà ?). Bất kể những đêm mất ngủ, nhức mỏi tứ chi, sưng chân, đi cà lơ xích xụi vì vận hành "quá tải", vì trách "nhậm" nặng nề ! Bất kể ai biết mình là ai, như Rể Rạch Giá với cái máy quay phim chụp hình thiệt bự, khệ nệ từ Virginia qua, cứ "góp công, góp phần" như người thiện tâm làm "công quả". Có người chụp hình bỏ vào CD gởi từ Úc, cước phí cỡ trăm đô la cũng coi như "tình cho không biếu không" (lực lượng "phó nhòm thơm mùi nhang" [=chụp hình .. chùa] kỳ này đông đảo, hùng hậu chưa từng thấy, nên hình ảnh lần Hội Ngộ năm nay thiệt là phong phú, đầy đủ, mê tơi). Còn những vị Mạnh Thường Quân (danh sách đăng trong ĐẶC SAN TRƯỜNG CŨ TÌNH XƯA ON LINE) thì ôi thôi, kẻ ít người nhiều, lần nào mà không "ắp lẳm" hiến dâng .. 

 

Rồi lại nói cho cùng kỳ lý nữa, nếu BTC mời mọc mà không ai tham dự hết thì cũng chỉ "ế độ" mà thôi. Cho nên, nếu cảm tạ người "Hô" (Ban Tổ Chức), thì cũng phải cảm ơn người " Ứng" (Người Tham Dự) nữa chứ. Có hô có ứng, có trên dưới đồng lòng thuận thảo thì mọi việc mới hanh thông. Trong thời buổi gạo châu củi quế như vầy, mà Thầy Cô [đâu còn phong lưu bởi tiền hưu trí eo xèo], mà Cựu Học Sinh các trường Kiên Giang, cả ngàn người lận, ở Úc, ở Pháp, ở Canada, ở Ái Nhĩ Lan, ở Nhật, ở Spain, .., ở khắp các tiểu bang Mỹ Quốc hoặc ở các quận, huyện Cali .. cũng ký ca ký cóp, nườm nượp mua vé máy bay, mua vé xe đò, đặt phòng khách sạn, thu xếp công ăn việc làm [nhiều khi "ăn bữa giỗ, lỗ bữa cày" cũng chẳng ca cẩm làm chi]. Chưa kể cả tháng trước đã tỉ mỉ, tẩn mẩn đi lựa cái áo, cái quần, đôi giày, cái bóp "ra hồn một chút" để gặp lại "cố nhân" không bị quá "bèo nhèo". Nhiều khi không có ai "một thời để nhớ" cũng nôn nao, mất ngủ mong ngóng đến ngày được chung vui với mọi người. Được hít thở lại cái không khí Thầy Trò xa xưa. Được tạn mặt nhìn lại Thầy Cô ruột của mình cho rưng rưng nước mắt, cũng "đã thèm" mục đích một lần đi. Lại có những người Trò tóc bạc, rước Thầy bạc tóc mà trân trọng như rước Ngọc Xá Lợi về nhà để đền ơn đáp nghĩa Thầy đã nuôi nấng, dạy dỗ mình cái thuở hàn vi. Lại có bạn "bất ngờ" nhận ra bạn sau mấy chục năm trời "bóng chim tăm cá", cả hai đều "lạ hoắc" hình dong, vẫn ôm chầm lấy nhau mừng mừng tủi tủi ..  

 

Bỗng cay cay mắt niềm thương tiếc

Nhòa một khung trời trong mắt ai

Thời gian có bao giờ trở lại

Thăm thẳm nỗi niềm trên tóc phai

(TRĂNG KIÊN GIANG)

 

 

Tôi chỉ thấy, thiệt tình tôi đã thấy, đã nghe biết bao nhiêu những lời hẹn vói cho lần Hội Ngộ kỳ sau, cho nhiều lần Hội Ngộ .. tương lai.

 

Ví dầu nước chảy đá mòn

Xa nhau nghìn dặm lòng còn nhớ thương

(CA DAO VN)

 

 

 

 

 

 

 

Tháng 08/09

 

(Bài viết thân tặng HNLT 09)