.. Người ta yêu
Hà Nội ngàn năm văn vật, Sài G̣n ḥn ngọc
Viễn Đông, tôi yêu Rạch Giá, Phú Quốc, Hà Tiên, và
nhứt là Vĩnh Thanh Vân trong cái hoang dại của ngày
đầu khẩn hoang lập ấp, xây đắp
với mồ hôi nước mắt của ông cha, pha
với đất bùn của rừng tràm và nước
đục của sông Trèm Trẹm .. (VĨNH THANH VÂN)
Tôi thèm
được ngợi ca mảnh đất nơi tôi chôn
nhau cắt rún một cách tuyệt vời như VTV. Tôi thèm
khẳng định tha thiết như VTV : Tôi yêu vùng
đất này bởi nó hết dạ thủy chung, đăi
người lúc thịnh, pḥ người lúc suy ..
Trời ơi.
Rạch Giá của tôi đó. Nguồn cội của tôi
đó. Nơi tôi mở mắt chào đời và
được dưỡng nuôi đến tuổi
trưởng thành đó. Vậy mà .. Đất không hề
phụ người, chỉ có người bỏ
đất mà đi . Đất thủy chung với
người, chỉ có người là phụ bạc ..(Tôi
rời Rạch Giá lên Sài G̣n v́ chút mộng công danh và nợ
đời cơm áo. Tôi quên Rạch Giá bởi gió bụi
Đô Thành ..)
Và bây giờ, nếu
có muốn quay về chốn cũ th́ có khác ǵ Từ
Thức về trần không ??? Tất cả đă
đổi thay sạch sành sanh hết rồi. Từ
cảnh vật cho đến con người. Từ tâm t́nh
cho đến lịch sử. Ngay cả bạn bè cùng
một lứa bên trời giờ cũng đang lận
đận đất khách lưu vong !!!
.. Xe qua cống
Rạch Mẻo, Trần nh́n thấy cái cổng Tam Quan
thấp thoáng từ đằng xa. Chàng nghe rộn ră
một niềm vui. Trần không nhớ rơ nó được
xây lên từ lúc nào, nhưng sự hiện hữu của nó
bây giờ như một biểu tượng gắn
liền với địa danh Kiên Giang như h́nh với
bóng. Người ta không thể không nhớ đến cổng
Tam Quan khi nói về Kiên Giang hay Rạch Giá. Do đó mà dù có
đi xa Kiên Giang bao lâu, khi trở lại chỉ cần nh́n
thấy cổng Tam Quan, người ta sẽ có cảm
tưởng là ḿnh đă thực sự trở về nhà
..Khi xe vượt qua cổng Tam Quan, Trần quay nh́n
lại cái công tŕnhkiến trúc rất Việt Nam
đó. Nó không có vẻ kiêu kỳ như kiến trúc của
Pháp, nó cũng không có cái vẻ đồ sộcủanhững cổng thành Hy Lạp, nhưng nó có cái nét uy nghi
rất chân phương và b́nh dị. Như cái b́nh dị và
chân t́nh của những người Kiên Giang ..(NHĂ
QUÂN-TRẦN VĂN PHÚ)
Ôi . Người
phương Nam say th́ say trọn. Người phương
Nam buồn th́ buồn sâu. Nỗi nhớ cố hương
khi chếnh choáng. Văng vẳng ầu ơ điệu ví
dầu.. (VƯƠNG KHÁNH VÂN-Rạch Giá)
*****
*****
Đó
là một số trích đoạn của bài "Một bông
hồng cho Rạch Giá"đăng trong Đặc San thân hữu Kiên Giang
năm 2000. Và cũng có thể đây là lư do rất tiềm
ẩn để trả lời cho câu hỏi v́ sao tôi hay
đặt tên web là RẠCH GIÁ MẾN THƯƠNG hay
RẠCH GIÁ TRĂM NHỚ NGÀN THƯƠNG.
Hay
đấy chính là một cách để đối bóng tâm
t́nh như Chu Mạnh Trinh:
Nước non ngàn
dặm đôi hàng lệ
Tâm sự năm canh
một bóng đèn
Mà
cũng có thể là tại v́ tôi quá bạc nên hối
lỗi t́m về nguồn cội sau một đoạn
đời lêu lổng đi hoang ?!?!
..
Bạc v́ ḿnh không phải họ lục b́nh trôi mà sao
vẫn không cắm rễ ăn sâu bám chắc vào một
nơi chốn vững bền (Tôi rời Rạch Giá lên Sài
G̣n từ năm 1970, đi Long An dạy học 7 năm, qua
Phi Luật Tân 7 tháng 2 ngày và đến Mỹ cuối
năm 92, tuy ở Maryland thôi, nhưng cũng đă dọn
nhà tới, dọn nhà lui đến 5,6 lần ..)
Bạc
v́ ḿnh cứ như một thứ cô hồn lăng tử,
một kẻ lang thang ĺa cội xa nguồn hết sức
dửng dưng. Như một đời rong rêu, bèo
giạt. Như một kiếp mây trời không chỗ
dừng chân.
Bạc
v́ mặc cho mọi người xăng xái quay về quê cha
đất tổ, hoặc cứ ấp ủ một ngày
về . Riêng tôi vẫn thản nhiên để đời
ḿnh trôi tới đâu th́ trôi, tấp tới đâu th́
tấp. Nếu có trở về VN hay không cũng không
bận tâm ǵ mấy. Có điều kiện tiền bạc
rủng rỉnh th́ về --như đi du lịch !
Bằng không th́ cũng không hề day dứt. V́ c̣n ǵ
nữa đâu mà thắc mắc luyến lưu. Tôi không c̣n
nhà nữa (Nhà ở Rạch Giá. Bán từ xưa rồi. Nhà
ở Sài G̣n. Cũng đă sang tên)
Tôi
không c̣n bố mẹ già chờ đợi con ṿ vơ ở
phương trời nữa (Bố tôi đă mất
trước má tôi những 13 năm rồi). Vậy th́ c̣n
ai để tôi hăm hở trở lại viếng
thăm ?
C̣n cha, c̣n mẹ th́
hơn
Không cha, không mẹ,
như đờn đứt dây (Ca dao)
Đă
thế ông bà Nội, Ngoại của tôi đă chết
từ khi tôi chưa được sinh ra đời,
(từ trước cả khi ba má tôi gặp nhau nữa
chứ) và ở tít một miền quê xa lắc nào đó
ở ngoài Bắc. Nếu tôi có về thăm viếng
cũng chả c̣n người nào biết tôi là con cái nhà ai.
Cũng như tôi không thể biết ai cùng một
giọt máu đào với ḿnh để mà thắm
thiết hỏi chào vồn vă, hơn là lịch sự b́nh
thường như với những ao nước lă
xung quanh.
Chính cái lỗ hổng sâu hoắm về nguồn
cội tôi
Chính
cái lỗ hổng sâu hoắm về nguồn cội tôi.
Chính cái số không to tướng về Ông Bà Chú Bác Cô D́
Cậu Mợ tôi. Chính v́ không có một sợi dây cốt
nhục t́nh thâm cụ thể buộc ràng, nên tôi rất
dễ dửng dưng, rất dễ dàng quên lăng thờ
ơ mọi sự. Không có ǵ cột chặt tôi lại
với người, như là không c̣n sức hút của trái
đất nữa, tôi tha hồ bấp bênh, tha hồ
bồng bềnh, tha hồ chông chênh, tha hồ đảo
điên, điên đảo ..
Như đă nói, nh́n ngược lên nguồn cội
ông bà tiên tổ, tôi không thấy mặt ai. Nh́n lại
đầu đuôi, tôi chỉ có một bà chị duy
nhất lớn hơn tôi đến 9 tuổi đầu,
và h́nh như cũng chả thương yêu ǵ tôi cho lắm.
Chị có gia đ́nh chị, chồng con chị, công ăn
việc làm buôn bán, bán buôn của chị. Tôi chả hề
nằm trong cái bận bịu đă quá thừa bận
bịu cho chị rồi. Nên tôi rất thảnh thơi mà
ra đi. Không có một chút buộc ràng dan díu. Nên tôi dửng
dưng không màng dự định quay về. Về thăm
ai và v́ ai ???
Về Sài G̣n .. Hay Rạch Giá ..
Về Long An .. Hay t́m lại Bataan
..
Tuy dứt khoát, tôi không phải là người từ
đất nẻ chui lên. Cũng không phải là
người đứt dây rớt xuống làm
người thế gian. Nhưng rơ ràng tôi như là thân
cây không có cội rễ. Như nước không có nguồn.
Như chim không có tổ. Như thuyền không có bến. Và
dĩ nhiên tôi thấy ḿnh chả giống ai !!!
Người ta có gia phả để kể cho con
gịng, cháu giống nghe. Để hănh diện tự hào
về Ông này, Bà nọ. Người ta có đại gia
đ́nh huyết thống để gắn bó, để
thương yêu, đùm bọc cho nhau, bảo vệ lẫn
nhau. Đàng này, b́nh thường không nói làm ǵ, khi năm
hết Tết đến, khi đám giỗ đám cúng, khi
có chuyện hữu sự. Đó là lúc cái quạnh
quẽ, đ́u hiu của mẹ con tôi rơ nét nhất, ớn
lạnh nhất !
Người ta thường bảo Không cha đeo
chân chú, xảy mẹ bú vú d́. C̣n chúng tôi -- má tôi cũng
mồ côi mồ cút từ khi mới 13 tuổi đầu
-- Khi không c̣n cha nữa, cũng không có chân chú để mà
đeo, mà bám víu. Lúc không c̣n mẹ nữa, cũng không có vú
d́ để mà đ̣i được bú, đ̣i
được yêu chiều.
.. Có một lần, ở Rạch Giá, má tôi bị
một con nợ (đàn ông) đánh bầm cả mắt,
khi bà nhắc họ một món nợ từng ghi sổ lâu
ngày (chả là má tôi bán hàng xén mà).
Một tuần sau, khi xong lớp luyện thi Tú Tài II
ở Sài G̣n (trọ học nhà bà chị), về nhà thấy
má như vậy th́ thương xót và tức uất quá mà
không biết làm sao. Chỉ biết khóc nức lên một
hồi, rồi quệt nước mắt, nước
mũi, khăn áo chỉnh tề qua nhà người ta nói
phải, nói trái -- cầu ḥa !
Tôi biết ḿnh không hẳn đă tốt đẹp,
cao thượng ǵ, khi uốn ba tấc lưỡi xí xóa
hết mọi chuyện, ngay cả món nợ , nếu
họ không mu
Tôi biết ḿnh không hẳn đă tốt đẹp,
cao thượng ǵ, khi uốn ba tấc lưỡi xí xóa
hết mọi chuyện, ngay cả món nợ , nếu
họ không muốn trả. Nhưng tôi biết làm ǵ đây.
Bứt mây th́ động rừng. Không khéo họ kéo đàn,
kéo lũ, kéo gịng, kéo họ của họ ra (họ là dân
đánh cá, dân ăn đầu sóng, nói đầu gió
chứ đâu phải tay vừa), th́ ngay cả anh chàng Chân
Lư cũng phải co gị chạy mất, bởi cái chiến
thuật lấy thịt đè người, cả
vú lấp miệng em. Chứ đừng nói mẹ con
tôi chân yếu tay mềm, thân cô thế cô, một bà già
với một đứa con gái bạch diện thư sinh,
lại c̣n được dạy nằm ḷng câu châm ngôn
nhẫn nhục một sự nhịn là chín sự lành.
Từ thuở nào rồi, cả hai mẹ con tôi, có
chuyện rủi ro không biết chạy đến với
ai cầu mong giúp đỡ, chở che. Từ lúc nào
rồi, có việc vui ǵ cũng không biết gọi ai cùng
vỗ tay cười. Chỉ toàn là những ao
nước lă mà nên t́nh nên nghĩa, nên thương nên
mến. Chỉ toàn là những láng giềng gần
nên phải ngậm ngùi bán anh em xa, nên phải
ngậm ngùi làm rơi rớt những giọt máu đào.
Đúng là : Anh em thiên hạ, láng giềng
người dưng (ND)
Cứ thế. Một ḿnh ḿnh biết. Một ḿnh ḿnh
hay. Một ḿnh ḿnh vui. Một ḿnh ḿnh buồn. Vậy
đó. Lủi thủi đi. Lủi thủi đứng.
Lủi thủi nằm. Lủi thủi ăn. Lủi
thủi ngủ. Lủi thủi như hủi đi
chợ trưa ..
Cái tâm trạng và hoàn cảnh cô đơn độc
đạo của má tôi như là một thứ nghiệp
dĩ di truyền trọn vẹn sang tôi. Khi tôi đến
tuổi trưởng thành th́ cũng y chang như vậy.
Như tôi là một thứ bản sao chính hiệu một
đời tứ cố vô thân, quay đi quay lại rồi
cũng đành phải nương tựa chính ḿnh.
Cô hồn nhờ gởi tha hương
Gió
trăng hiu hắt, lửa hương lạnh lùng
(NGUYỄN DU)
.. Như các bạn biết đó, tôi sinh ra ở
Rạch Giá, Nhưng tôi vẫn thấy ḿnh là người
miền Bắc, cho dù là một thứ Bắc mất gia
phả đi nữa. Bởi v́ có má tôi. Má tôi là mái nhà. Là
tổ ấm. Là t́nh thương. Má chính là quê hương
miền Bắc của tôi ! Đến khi má mất ở
Sài G̣n. Tôi thực sự bơ vơ. Không c̣n Thụy
Phương -- Hà Đông nữa. Không c̣n Rạch Giá -- Kiên
Giang nữa. Ở Sài G̣n nhưng không phải người
Sài G̣n chính hiệu. Tôi thực sự trôi lăn. Tôi thực
sự luân lạc. Không có ǵ để bấu víu. Không có
chỗ để tựa nương. Tôi lưu vong ngay
giữa Sài G̣n. Càng điêu đứng hơn sau tháng Tư
đen ..
Nhưng (ôi, chữ nhưng tuyệt diệu
này), bây giờ ở Mỹ, tôi không thấy ḿnh lưu
vong, từ khi có những cú phôn rộn ràng của bạn bè
một thời thân ái cũ. Tất cả bỗng
được thắp sáng. Tất cả bỗng
được bừng dậy. Tôi gặp lại quê
hương. Tôi gặp lại Rạch Giá giữa nơi
xứ lạ quê người.
Chính nhờ các BẠN mà tôi thấy tôi là thân cây có
cội rễ
Đúng là:
Trời c̣n để
có hôm nay,
Tan sương
đầu ngơ, vén mây giữa trời (ND)
Chính nhờ các
BẠN mà tôi được thấy tôi là thân cây có
cội rễ. Là nước có nguồn. Là chim có
tổ. Là thuyền có bến. Tôi lại
được là tôi, được cột chặt
với bạn bè bằng hữu, nên không c̣n bấp bênh,
không c̣n bồng bềnh, chông chênh, không c̣n đảo
điên, điên đảo. Tôi lại được là tôi,
một đứa bạn một thời Trung Học
từng được mệnh danh là Sư Tử Hà
Đông (chả hiểu cái tên này có vận vào
người hay không, mà tôi ống chề suốt
kiếp và vĩnh viễn ca bài Suốt đời ta
chẳng yêu ai, chỉ yêu một mảnh h́nh hài khẳng
khiu).
Tôi đă thấy
lại nguồn cội của tôi, tổ ấm của tôi
-- Là Rạch Giá ! Không phải Rạch Giá hiểu theo
nghĩa địa dư chí, mà là Rạch Giá --T́nh Bạn,
T́nh Đồng Hương, T́nh Người bầu bí
thươngnhau.(Rạch
Giá, bạn bè và nỗi niềm xa xứ)
Cũng xin nhân đây
mà cảm tạ hết thảy các tác giả (văn,
thơ, họa, nhạc, h́nh ảnh) người Rạch
Giá (hay không Rạch Giá)đă,
đang và sẽ trích đăng vào web RGTNNT và Wandering
Clouds.
Đất Rạch
Giá như Vĩnh Thanh Vân đă ngợi ca -- hết sức
thủy chung, đăi người lúc thịnh, pḥ
người lúc suy. Và cũng chính cái điạ thế tứ
bề thọ thủy của thị xă, của quần
đảo Thổ Châu, Phú Quốc, thắng cảnh Hà Tiên:
đâu đâu cũng mênh mông, bát ngát sông biển dạt dào,
th́ bảo sao ḷng người Kiên Giang không dạt dào, bát
ngát như sông, như biển.
Ngoài ra thử t́m coi
lại người Kiên Giang là ai ? Gốc gác nguyên thủy
từ đâu th́ ta sẽ dễ hiểu tấm ḷng con dân
Rạch Giá. Chả cần phải làm một nhà khảo cổ,
hay địa lư gia chuyên nghiệp làm ǵ, cứ thử
bước vào một lớp học nào đó của
trường trung học Nguyễn Trung Trực, Lâm Quang Ky,
Phó Điều, Vơ Văn, Trung học Kiên Thành, Kiên Tân .. ta
sẽ gặp dân Bắc Kỳ Cựu, Bắc Kỳ di
cư, (hoặc mới nhất là Bắc Kỳ 75);
người Trung nói tiếng rất khó nghe (thoạt
đầu); rồi người Cao Miên (đàng thổ, nói
riết thành Thằng Thổ, dễ mích ḷng hết
sức); người Hoa Kiều (hay gọi nôm na là
người Tàu, người Tiều, Chệt Rẫy
nếu trồng trọt miệt vườn), có cả
người Ấn Độ, người Lào, người
Tây...Đâu có phải đại ngôn đâu nếu bảo
Rạch Giá -- Kiên Giang cũng là một dạng Hiệp
Chủng Quốc nho nhỏ chứ hả ??? Và phát âm th́
đặc sệt Gạch Giá thấy mà thương:
Con cá gô bỏ chong gổ, nhảy gột
gột.
Như vậy, từ
căn cơ nguồn cội, người Rạch Giá -- Kiên
Giang luôn mở rộng ṿng tay mời mọc thiết tha: Đến
đây th́ ở lại đây, Chừng nào bén rễ, xanh cây
cũng .. hổng thèm về nhen !!! Do đó, Rể
Rạch Giá, Dâu Kiên Giang, cùng bạn bè thân hữu tứ xứ
tụ về, ôi thôi, càng làm thêm nức tiếng đất
lành chim đậu và người Rạch Giá -- Kiên Giang th́
hiếu khách tuyệt vời !!!
Nói th́ nói vậy, nói
để nhắc nhớ ḿnh đừng quên nơi chôn
nhau, cắt rún. Uống nước nhớ nguồn. Ăn
trái nhớ kẻ trồng cây. V́ Cây có gốc mới
nở cành sanh ngọn, Nước có nguồn mới
bể rộng sông sâu (Ca dao). Chứ không phải
để quá tự hào, quá hănh diện rồi thành
người địa phương cục bộ, kỳ
thị, mắc mưu thâm độc của Thực Dân
xưa khi xỉa xói đồng bào ḿnh bằng những câu
nhạo báng: Bắc Kỳ ăn cá rô cây, Trung Kỳ
thấy vậy xỏ xâu đem về. Hoặc bế
môn tỏa cảng nghịch chơi với người
ngoại tộc (làm như người khác xứ Kiên Giang
(lục tỉnh miền Tây, lục tỉnh miền
Đông, Sài G̣n, Đà Lạt, Nha Trang, Phan Thiết, Huế,
Hà Nội, Cao Bằng, Lạng Sơn ..) không phải là Đồng
Hương Việt Nam vậy !!!)
May mắn thay tôi là
người Việt Nam gốc Bắc.Chào đời
ở tít đất phương Nam . Bạn chí thiết
của tôi đều đầu gà đít vịt,
hợp chủng Việt, Miên, Tàu, Lèo .. Trưởng thành
ở Sài G̣n. Thành nhân chi mỹ ở Long An. Trả
nghiệp ở Bataan. Và đang già ngắt ở Hiệp
Chủng Quốc. Tôi đâu có dại dột ǵ mà không bắc
cầu giao lưu với BẠN, để bị
đói khát (vật chất lẫn tinh thần), và lại
bị "lủi thủi như hủi đi chợ trưa"
chớ bạn ???