TẾT, cho
những ai còn mẹ
(TU
ẤN KHANH)
Những ngày cuối năm, khi đang ngang
con đường đó, tôi vẫn thấy chiếc xe
đẩy, đựng lỉnh kỉnh những những
món đồ vá - sửa xe của chị, người
đàn bà mà tôi có dịp trò chuyện trong một lần xe
cán đinh, vô tình ghé lại.
Sài Gòn, trung tâm thành phố những ngày
thường, cái góc nhỏ của chị vốn đã bé mọn,
vào những ngày vắng vẻ của ai về nhà nấy
đón năm mới, cái góc nhỏ ấy lại càng lẻ
loi hơn. Chị Đa, tên của người đàn bà làm
nghề vá - sửa xe ấy, nhiều năm đã không còn về
quê nữa. Chị chọn đón Tết trong căn phòng trọ
thuê ở tận quận Tân Phú, xa nơi chị làm việc
đến gần 15 cây số đường đi, mỗi
ngày.
Một trưa nắng đến điên
người, xe lại bị xì bánh, tôi đẩy xe đến
góc đường đó và được chị mời
chào vá xe. Ngồi nhìn đôi bàn tay thoăn thoắt của
người đàn bà giấu mình vào khẩu trang, nón trùm và
áo khoác dày cộm để chống lại cái nắng Sài
Gòn, có lẽ ai cũng không khỏi ngạc nhiên vì sao công việc
rất "đàn ông" ấy, lại được một
phụ nữ đảm đương một cách hoàn hảo
như vậy. Trò chuyện mới biết chị Đa
đi từ Thanh Hoá vào Nam lập nghiệp từ lúc còn trẻ.
Cuộc sống nghèo khổ khiến người chồng
bỏ đi lúc chị đang có 2 con nhỏ. Thế là chị
thay vào công việc của người chồng để
nuôi con. Hơn 15 năm sống ở nhà trọ, vá xe trên vỉa
hè, chị chọn vùng đất này là nơi để sông
sót và hy vọng.
"Hai đứa con của em giờ vào
đại học cả rồi anh ạ", chị
Đa nói. Trong những huyền thoại về sinh tồn,
có lẽ những câu chuyện về những bà mẹ vô
danh như chị Đa đã lặng lẽ dựng nên những
cuộc đời khác, đầy hy vọng cho con cái mình,
từ những giọt mồ hôi cần lao và kiên nhẫn,
là điều bình thường và kỳ diệu nhất.
Nhưng ít có sách vở nào nói về họ.
Chị Đa kể rằng chị nhịn
không về quê - vì quá đắt đỏ - suốt 15
năm để dành dụm cho hai đứa con đủ
tiền ăn học. 15 cái Tết trong đời mình chị
đón giao thừa cùng hai đứa con trong phòng trọ với
những câu chuyện về miền quê chôn nhau cắt rốn
của mình. 15 cái Tết nhìn con cái lớn dần và chào mẹ
để bước ra đi chơi với bè bạn, chị
lại ngồi một mình, ăn những bữa cơm
ngày Tết một mình.
Không ai dạy cho chị Đa làm mẹ. Cũng
như không ai dạy cho hàng triệu người phụ nữ
Việt Nam làm mẹ. Ngôi trường bí ẩn nào đó của
thiên nhiên đã ban tặng cho những người mẹ bài
học về tình yêu thương bao la, sự chắt chiu
qua khốn khó và dựng nên từng thế hệ. Chị
Đa làm tôi nhớ mẹ mình lắm. Nhớ những những
ngày Tết mà khi còn mẹ, chốc chốc tôi cứ muốn
quay về nhà để xem mẹ ra sao.
Sài Gòn hay Hà Nội, những ngày chuẩn bị
đón giao thừa, hàng hàng lớp lớp người
khăn gói lên đường về nhà, về quê. Chắc
rất nhiều người trong đó, thật ra là về
với mẹ. Cái Tết ở Việt Nam nhiều năm
nay, mỗi lúc một thiếu đi nhiều phong tục. Tết
chỉ còn là một ngày nghỉ dài hơi. Tết có thể
là cuộc chạy trốn ngày thường đô thị
để tìm về sự giản dị của cha, của
mẹ.
Nhưng không phải người mẹ cũng
được niềm vui như vậy. Đôi vợ chồng
bạn quen với tôi, từ khi làm ăn khấm khá, vài
năm trước đã tham gia trào lưu mới của xã
hội, là xách vali đi đón Tết ở nước ngoài.
Ngày mùng một, họ gọi điện thoại về a
lô chúc Tết mẹ. Bà mẹ già cười trong điện
thoại mà mắt buồn buồn. Tôi nghĩ đến những
đứa con của chị Đa. Chị cũng thúc mấy
đứa nhỏ đi chơi để hội nhập
đời sống của chúng - năm chỉ có một lần.
Nhưng bữa ăn một mình, chắc rồi chị cũng
buồn hiu.
Những năm mẹ tôi còn sống, sức
yếu rồi nhưng bà cứ lụm cụm, lén ra sân ra
tuốt lá mai, vì sợ tôi thấy rồi ngăn. Bà cứ
làm những chuyện mà tôi cứ nghĩ là chỉ làm mệt
người, do chỉ là thói quen ngày Tết như gọi
người đi đánh bóng lại bộ lư đồng,
mua ít hoa, nhắc mặc đồ mới. Ấy vậy mà
khi mẹ không còn, thiếu những điều tưởng
chừng như vặt vãnh ấy, Tết đi đến
mọi nơi nhưng không còn ghé vào nhà tôi nữa. Mẹ
như một mùa xuân bí mật mà thượng đế
đã ban tặng cho mỗi gia đình, mà khi không còn, sự
cô quạnh và tiếc nuối sẽ đeo đẳng
đến tận cuối đời, nhắc lại trong
từng giấc mơ khắc khoải.
Chắc những đứa con của chị
Đa còn chưa biết đủ về món quà mà thượng
đế ban tặng cho chúng. Hay đôi vợ chồng bạn
tôi vẫn chưa tìm thấy được cái Tết thật
sự với mẹ mình. Tôi nhìn thấy nhiều cái Tết
mà bạn bè mình kể nôn nao được về với
Cha, Mẹ .. dù đó là nơi vẫn còn thiếu con
đường nhựa, chưa có những cây cầu đủ
cho chiếc xe đạp chạy qua. Đó là những chuyện
kể ấm áp lòng người, mà chỉ nói với nhau
thôi, cũng đã nghe xôn xao như Tết đến.
Anh bạn nhà văn của tôi đã hơn
50 tuổi, không cần Tết đến, mỗi khi nhớ
mẹ là anh leo lên chiếc xe 3 bánh dành cho người khuyết
tật của mình, đi cả trăm cây số để
về nhà, đôi khi chỉ đề rờ vào mẹ mình,
leo lên võng nhìn mẹ qua lại. Một người bạn
khác của tôi, sống bằng nghề ca sĩ và hoạt
náo, có đêm gần Tết bỗng gọi điện thoại
để tâm sự vì không còn biết nói với ai, rằng
anh ta nhớ mẹ quá, rồi khóc rưng rức trong điện
thoại. Khi còn mẹ, Tết cho mỗi người cảm
giác là trẻ con, bất luận bao nhiêu tuổi. Khi mất
mẹ rồi, Tết là cảm giác phải làm một
người lớn một mình, mới héo hắt làm sao.
Năm nay, tôi không thấy đôi vợ chồng
người bạn quen chuẩn bị vali để
đón xuân ở nơi khác nữa. "Mẹ yếu rồi,
nên năm nay ở nhà thôi", người chồng nói
như vậy. Tự nhiên lòng tôi mừng như trẻ nhỏ.
Vậy là bà cụ được một năm mới bên
con cháu đề huề. Dẫu muộn, nhưng rồi
xuân đã thật sự ghé đến ngôi nhà đó. Tôi cũng
ước hai đứa con chị Đa sẽ ở nhà,
ăn bữa cơm với mẹ nhiều hơn. Rồi sẽ
có lúc chúng bừng tỉnh và hiểu rằng không có tượng
đài nào vĩ đại hơn người mẹ với
đôi tay chai sần ấy, cho chúng được ôm chầm
lấy từng ngày. Thế gian này, nếu ai cũng
thương và nhớ đến mẹ mình, thì đó là lúc
cõi hiền lương phủ sáng mặt người.
Không còn mẹ, chẳng còn ai nhắc chuyện
đi tuốt lá mai hay đem bộ lư đồng đi
đánh bóng. Tết ghé qua ngôi chùa nhỏ, nhìn những phần
thạch táng cao như núi, trong đó có mẹ, sao mà mọi
thứ nguy nga và nhạt nhẽo đến vậy. Khói
hương chỉ nhắc Tết và những ngày tháng đẹp
nhất đã đi qua. Người đàn ông đứng gần
đó, cứ rì rầm nói chuyện với người
đã khuất như một điều kỳ lạ và dịu
dàng. Tết không có quá khứ, không có kỷ niệm về
Cha, về Mẹ, chắc chỉ là những mùa thụ
hưởng của bản năng, vô vị.
Mồng một Tết. Hãy nhớ đốt
một nén hương trầm với lòng kính nguyện. Với
những ai còn mẹ, hãy mỉm cười hạnh phúc vì
đó chính là mùa xuân đẹp nhất ghé qua đời mình
mà chúng ta cần níu giữ.
TUẤN KHANH
(Trịnh Gia sưu tầm và chuyển)
