LÃNG QUÊN và THƯƠNG NHỚ

 

- JAN'S STORY

Đó không phải là phim ảnh Hollywood có ít sít ra nhiều để câu tiền khán giả. Đó cũng không phải là bộ phim tư liệu nghiên cứu khoa học. Đó là chuyện thật. Người thật. Rất thật:

Jan rất đẹp người. Rất học thức. Từng được nhiều người biết đến trên màn ảnh nhỏ CNN, ABC, ngay cả CBS SUNDAY MORNING  .. Thế mà hôm nay Jan cứ như là .. người không có mặt trên cõi đời này (bởi mắc chứng bệnh Alzheimer ở tuổi 55 trong khi thể lực vẫn sung mãn, dung nhan vẫn xinh tươi, công danh sự nghiệp đang thuận buồm xuôi gió giờ đành chấm dứt cái cụp, ngơ ngơ ngác ngác, ngớ ngẩn vào ra, quanh quẩn xó nhà) !!! Tôi không bao giờ tưởng tượng được rằng người còn sống sờ sờ ra đó, là chồng Jan (Barry), là người đầu ấp tay gối của nàng suốt 20 năm hương lửa mặn nồng, giờ đang nắm chặt tay nàng hỏi han phỏng vấn, nước mắt ròng ròng, đứt ruột đứt gan, mà nàng cứ "tỉnh" như không, cứ nói nói cười cười như với một người rất ư lạ .. hoắc (!), dù đôi môi thắm đỏ vết son đỏm dáng vẫn nhắc về người chồng yêu dấu không thể thiếu vắng trong đời .. http://www.cbsnews.com/stories/2010/06/20/sunday/main6600364.shtml

 

- BỆNH QUÊN

Nước Tống có anh đứng tuổi, tự nhiên mắc phải bệnh quên; buổi sáng lấy gì của ai, buổi chiều đã quên; ngày nay cho ai cái gì, ngày mai đã quên; ra đường quên cả đi, ở nhà quên cả ngồi, trước có làm những gì, bây giờ quên hết, bây giờ đang làm gì thì sau này cũng quên hết.

 

Cả nhà anh lấy làm lo. Xem bói không tốt, đi cúng không đỡ, đón thầy thuốc chữa cũng không khỏi. Sau có ông đồ người nước Lỗ đến xin đám, nói rằng chữa được. Vợ người có bệnh hứa với ông đồ hễ chữa khỏi thì chia cho nửa cơ nghiệp.

 

Ông đồ nói:

- Bệnh này bói không ra được, cũng không khỏi được, thuốc không chữa được. Nay tôi thử hóa cái tâm tính, biến cái trí lự của anh ta, may mà khỏi chăng.

 

Nói đoạn ông đồ liền sai lột áo để cho rét, thì thấy anh ta xin áo, sai cấm ăn để cho đói thì thấy anh ta xin ăn, sai đem vào chỗ tối thì thấy anh ta xin ra chỗ sáng.

 

Ông đồ hớn hở bảo con anh ta rằng:

- Bệnh chữa được, song môn thuốc của tôi bí truyền không thể nói cho ai biết.

 

Rồi ông đuổi cả người chung quanh đi, chỉ một mình ông với người có bệnh trong bảy ngày .. (CỔ HỌC TINH HOA)

 

 

 

Chuyện một người mắc "bệnh Alzheimer" ở Mỹ, thế kỷ 21. Chuyện một người mắc "bệnh quên" bên Tàu, thời Khổng Tử, Lão-Trang .. Chuyện nào cũng có người phối ngẫu chăm sóc, lo toan. Chuyện nào cũng có bóng dáng của những hình-nhân-di-động vô hồn  trong cái cõi "bọt trong bể khổ, bèo đầu bến mê" .. Nhưng phần kết thúc của hai chuyện thì không rập khuôn nhau tí nào ..

 

- Theo khẳng định của Dr. Galvin [professor of neurology and psychiatry at New York University's Langone Medical Center] thì bệnh LẪN (Alzheimer) thường xuất hiện vào độ tuổi 70-80 (như cựu TT Reagan mắc bệnh lúc 82 tuổi), có khi trên 60, và cũng không thiếu người có những dấu hiệu của bệnh này vào độ tuổi 30. Bệnh Alzheimer  là một chứng bệnh hiện nay được xem là tuyệt đối KHÔNG - KHÔNG (KHÔNG chữa khỏi và  KHÔNG biết nguyên nhân gây bệnh - NO cure và NO known cause).

 

- Kết thúc của "bệnh quên" trong Cổ Học Tinh Hoa (trang Liệt Tử) thì lại ngược đời như vầy:

"Chẳng ai biết ông đồ chữa chạy thế nào, mà cái bệnh lâu năm thế, nhất đán khỏi phăng. Khi anh ta đã tỉnh như thường, anh liền nổi cơn giận, chửi vợ đánh con, cầm giáo đuổi ông đồ.

 

Người ta bắt anh hỏi, vì cớ gì mà anh giận như vậy, thì anh ta nói:

 

- Lúc trước ta có bệnh quên, thì trong lòng ta thản nhiên khoan khoái, trời đất có hay không ta cũng chẳng biết. Nay ta hết bệnh, ta nhớ lại cả những việc vài mươi năm về trước, việc còn, việc mất, việc được, việc hỏng, việc thương, việc vui, việc yêu, việc ghét, trong lòng lại muôn mối ngổn ngang bời bời nổi lên vậy. Ta e sau này những việc còn mất, được hỏng, thương vui, yêu ghét ấy cứ vướng vít trong lòng ta mãi mãi, thì bấy giờ dù muốn quên cả đi một phút, một lát, liệu còn có được nữa chăng." (LIỆT TỬ)

Thì quả thế thật. Người bị bệnh lú, bệnh lẫn, bệnh điên, bệnh mất trí .. thì còn "khe" (care) cái gì nữa đâu cơ chứ. Còn bảo "thản nhiên, khoan khoái" cũng hổng dám chắc mấy đâu. Vì cái bộ óc đã trục trặc rồi thì có muốn nhớ, muốn quan tâm, muốn thanh thản, muốn nói năng  không trớt quớt, muốn hành xử đúng thời, phải thế .. đi nữa, cũng đâu có được. Đâu còn minh mẫn. Đâu còn tỉnh táo. Đâu còn sáng suốt. Đâu còn trí lự bình thường để mà hỉ, nộ, ái, ố, ai, lạc, dục .. như người ta !!!

 

Tôi nghe một người bạn kể (chả biết thật giả bao nhiêu phần trăm) rằng mỗi năm ở Mỹ số tiền trong ngân hàng bị "vô thừa nhận" - sẽ được giao nộp cho chính phủ liên bang - lên đến 40 tỷ đô la. Vì sao ư ? - Vì những người chủ trong các trương mục tiết kiệm đó đã lặng lẽ "bốc hơi" mà không có thân nhân, bà con nào biết đặng hưởng "gia tài để lại" [được đương sự dấu diếm, sở hữu riêng kỹ lưỡng lắm nha, không có di chúc cho ai ráo trọi]  cho đến khi  .. tai biến mạch máu não, quị ngã chỏng cờ, hoặc bị tai nạn xe cộ, bị rớt máy bay, bị xe lửa trật đường rầy, bão táp, phong ba, Coma, Alzheimer, Mental Illness .. vv.. và .. vv.. nó "chộp" thình lình,  thì ô hô ai tai .. chủ nhân còn không biết mình là ai (?) làm sao nhớ nhung nổi cái "tài khoản" cắc ca, cắc củm dành dụm một đời đó nữa. Đành "của Thiên trả Địa" chớ sao !!! Bởi vậy, vợ ơi, đừng dấu chồng làm gì. Chồng ơi, đừng dấu vợ điều chi. Cha mẹ ơi, đừng dấu diếm con cái thứ gì. Nhất là những đồng tiền co ro, cắc rắc, sống không dám ăn, dám mặc, đến khi mắc chứng bệnh ngu ngơ, sống-mà-như-đã-chết, thiệt là uổng phí cả một đời "kí ca, kí cóp cho cọp nó tha", để cho người dưng thiên hạ nó hưởng ngon lành !!!   

 

Nếu không biết, thì không có tội. Người ta thường bảo vậy. Thế nên những kẻ sát nhân (đâm bằng dao, bắn bằng súng, phóng hỏa thiêu người ..) khi ra tòa mà được thẩm định pháp y rằng "điên trầm trọng" thì coi như vô án, vô can. Nhưng nhất định là phải được cách ly khỏi cộng đồng xã hội, phải được đưa vào trung tâm điều trị, vào viện tâm thần, được canh gác cẩn mật hơn nhà tù nhiều. Đối với người bệnh quên, ở đâu mà chả giống nhau chứ nhỉ, địa ngục hay thiên đàng đâu có khác gì nhau ??? "Nô xì-ta" (no star = không sao), thiệt mà !!! Bởi những người mắc bệnh lãng quên là người "vô tư, vô ưu" nhất thế giới. Chỉ khổ thân, khổ tâm cho những người tỉnh táo, mà có một liên hệ máu thịt (ông bà/cha mẹ/con cái), có mối buộc ràng tình cảm lẫn pháp lý (vợ/chồng) .. là canh cánh một nỗi buồn xót thương không nguôi, không dứt !!!

 

Hiện nay, ở VN, xứ sở mà mọi giá trị đạo đức đang lộn tùng phèo, (đồng chí không bằng đồng tiền, lương tâm không bằng lương thực; trung thực thẳng thắn thì thua thiệt, lươn lẹo luồn lách thì lên lương)  nảy ra một tội ác đáng nguyền rủa, tội ác "trời không dung, đất không tha" : những người phụ nữ mắc bệnh "tâm thần", có tí nhan sắc, không còn trẻ nhưng chưa phải là già, hễ "sổng" ra khỏi nhà lang thang là mang cái "bầu" về để cho bố mẹ già phải mang đi nạo phá thường xuyên. Nếu không phá nổi, vì quá trễ, đành phải ôm cháu mà nuôi. Đứa cháu mang dòng máu "con yêu râu xanh" đã biệt dạng, tàng hình, sau khi giáng xuống đời người phụ nữ bất hạnh những cuộc mây mưa quỉ quái. Tội nghiệp thân cha mẹ già nua, yếu ớt, nghèo nàn, không đủ tiền lo cơm ăn, áo mặc, làm sao lo thuốc thang cho con bị bệnh "bất thường". Vậy mà vẫn phải trân mình ra nuôi đàn cháu .. khổ (có thể đang mang mầm mống bệnh điên của mẹ, cộng thêm hạt giống "yêu tinh quái vật hình người")  !!!

 

***

Cũng có người, (coi bộ nhiều dữ lắm nhen, trong đó có cả cái-thằng-tui là dĩ nhiên rồi), bộ óc không bị hề hấn gì, hệ thần kinh không bị "chập mạch" chi, thì lại mắc chứng "NHỚ" không thể nào quên. Tệ hại hơn nữa là muốn quên cũng không thể được !!! Bởi vì:

 

- Nỗi nhớ như cơn ghiền:

Nhớ ai như nhớ thuốc lào,

Đã chôn điếu xuống lại đào điếu lên.

(Ca dao)

 

- Nỗi nhớ triền triền như lên cơn đồng thiếp, mộng du:

"Người ta nhớ nhà, nhớ cửa, nhớ những nét mặt thương yêu, nhớ những con đường đã đi về năm trước, nhớ người bạn chiếu chăn dắt tay nhau đi trên những con đường vắng vẻ ngào ngạt mùi hoa soan còn thơm ngát hơn cả hoa cau, hoa bưởi; người ta nhớ heo may giếng vàng; người ta nhớ cá mè, rau rút; người ta nhớ trăng bạc, chén vàng .. Nhớ quá, bất cứ cái gì của Hà Nội cũng nhớ, bất cứ cái gì của Bắc Việt cũng nhớ, nhớ từ cánh đồng lúa con gái mơn mởn nhớ đi, nhớ từ tiếng hát của người mẹ ru con buổi trưa hè mà nhớ lại; nhớ hoa sấu rụng đầu đường .. , nhớ quả bàng  ..  .. " (VŨ BẰNG)

 

- Nỗi nhớ rực rỡ như lửa cháy, như than hồng:

Nhớ ai bổi hổi, bồi hồi

Như đứng đống lửa, như ngồi đống than

(Ca dao)

 

- Nỗi nhớ mênh mang và mức độ không cùng: 

"Nhớ quê nhà, gia đình, nhớ người yêu, nhớ kẻ ghét, nhớ đòn đau, nhớ tình đầu, nhớ ngày xưa, nhớ kỷ niệm.., chỉ mặt định danh được nhớ đối tượng nào rồi lại còn mức độ nữa: nhớ mông lung, nhớ quay quắt, nhớ man mác, nhớ mài mại, nhớ mang máng .. hoặc trần trụi hơn nữa là "nhớ .. thấy mẹ luôn". Và khi hết cách để bày tỏ nỗi nhớ, người ta có thể học theo Bùi Chí Vinh để "hét lên 'nhớ quá' một mình nghe chơi" !!! (NGUYỄN ANH PHONG)

 

- Ông bà mình nói quả là không sai: "Miếng ngon nhớ lâu, đòn đau nhớ đời" . Tùy theo tình huống và mức độ mà "miếng ngon" hoặc "đòn đau" được lưu giữ trong trí nhớ  "thoang thoảng hoa lài mà lại thơm lâu" hay "đến chết cũng không nguôi":

 

"Đòn đau nhớ đời" của người thôn nữ  VN thường mang bóng dáng người tình phụ bạc: 

Em như hoa nở trên cành

Anh như con bướm lượn vành bên hoa

Bây giờ anh lấy người ta

Như dao cắt ruột em ra làm mười

(Ca dao)

 

"Đòn đau nhớ đời" đối với các bậc công hầu khanh tướng xưa là thua trận, là nước mất nhà tan, làm thân bại binh, hàng tướng nhục nhã ê chề:

Đời Xuân Thu (722-479 trước D.L.), hai nước Ngô và Việt đánh nhau. Sau trận đại bại tại Cối Kê, vua Việt là Câu Tiễn phải mình trần sang lạy vua Ngô là Phù Sai xin hàng. Ngô vương bắt vợ chồng Câu Tiễn phải sang Ngô làm con tin, có quan Tướng Quốc là Phạm Lãi theo hầu. Cả ba đều bị giam trong ngục đá. Hằng ngày vợ chồng Câu Tiễn và Phạm Lãi phải cắt cỏ, hốt phân ngựa, gánh nước rửa dọn chuồng ngựa, kiếm củi nấu cơm ... Một hôm vua Ngô đau, Câu Tiễn nghe theo lời của Phạm Lãi là chịu nếm phân của vua Ngô để được vua Ngô tin kẻ hàng giữ dạ trung thành .. (NGUYỄN TỬ QUANG)

 

"Đòn đau nhớ đời" với bàn dân thiên hạ, bá gia chư tử, lục lục thường tình, thường là những lời nói mạ lỵ, vu khống, phỉ báng (Ví dầu tình bậu muốn thôi, Bậu gieo tiếng dữ cho rời bậu ra - Ca dao); là sự thảm bại cay đắng trong tình trường (Uổng công hái ớt nuôi nhồng, Mấy năm chờ đợi, em lấy chồng bỏ anh - Ca dao) .

 

Trong lãnh vực gia đình, xã hội, "đòn đau" được tăng cường độ  khi có dính líu đến tiền tài, danh lợi, bổng lộc, nên chuyện đầu độc, bùa thư, ngải ếm được mọi người nghe qua rồi bỏ, chỉ những nạn nhân thì "tàn đời trong ngõ hẹp" .. thảm thê. "Đòn đau" còn là hiện tượng tuyên truyền rỉ tai qua Emails, thư rơi tố cáo, chụp "nón .. cối", bôi bác người này kẻ nọ trong cộng đồng với động cơ "nhám nhúa" là được "nổi lều bều", được ăn tí "phân" (fund).

 

"Đòn đau" hệ lụy đến những vụ đấu tố, thủ tiêu, thanh trừng, giết người không gớm tay (Cải cách ruộng đất, Nhân Văn-Giai Phẩm, Mậu Thân - Huế ..); những đày ải, sỉ nhục trong lao tù, phân biệt đối xử "hậu 75" (Tháng Tư làm sao quên ???) .. Những loại "đòn đau nhớ đời" này, vô hình chung lặn vào trong da, chui vào tận xương tủy. Nó nhuộm đen tâm hồn thương tích. Nó cháy bỏng trái tim hận thù. Nó làm nguội lạnh cảm xúc, băng giá cảm thông, ngút ngàn phẫn nộ .. Nhiều khi không có chữ tha thứ, thứ tha trong tự điển tâm tình đời họ !!! "Đau khổ vì không ai tin, nhưng đau khổ hơn nhiều khi không tin ai" .. Quá đúng !!!

 

Éo le, gay cấn, li kỳ .. cục nhất đối với đại đa số hữu thể hữu tình, theo NGUYỄN XUÂN HOÀNG:"Trí nhớ bao giờ cũng KÉN CHỌN. Nó chỉ nhớ những gì đáng nhớ, hoặc chỉ nhớ những gì ta cố quên". Sự kén chọn của trí nhớ như vậy nghe ra đầy mâu thuẫn, đầy nghịch lý, nhưng lại rất thuận tình, hợp lẽ tự nhiên của sinh vật "hữu thân, hữu khổ phàn nàn cùng ai". Đích thị bởi vì "Người ơi, khi cố quên là nghe lòng nhớ thêm .." (ANH BẰNG) !!!

 

Nếu nhớ những gì đáng nhớ (niềm vui thành công, hạnh phúc, chiến thắng được chính mình ..) thì đương nhiên nhi nhiên rồi. Đàng này người ta còn phải nhớ những gì "cố quên" . Và phiền não nhất hạng là càng muốn quên, càng "nhớ thêm". Càng nhớ lạ nhớ lùng, nhớ sút đầu tóc, nhớ trọc da đầu, nhớ đêm quên ngủ, nhớ ngày quên ăn .. những khi lòng cứ dỗ lòng "phải quên đi .. quên hết đi .. cho thân tâm an lạc, thảnh thơi" !!!

 

Nietzsche đã từng khẳng định: "Nếu không biết cách quên, ta sẽ không biết được niềm hạnh phúc, không có tâm trạng vui vẻ, sự kỳ vọng, lòng tự hào và cũng không biết hiện tại là gì" ..  Nhưng thiệt tình  có dễ dàng đâu cái chuyện BIẾT CÁCH QUÊN chứ nhỉ ???

 

***

Hôm kia tôi nằm mơ gặp lại người bạn cũ một thời trung học Nguyễn Trung Trực (RẠCH GIÁ) sau mấy chục năm dâu bể, vậy mà toàn "cãi lộn" không. Cãi tưng bừng hoa lá. Cãi đỏ mặt tía tai. Cãi phùng mang trợn mắt. Hung hăng đến độ thức giấc, tim vẫn còn đập ầm ầm .. và "théc méc" dữ: Sao cãi vậy ta ? Hông biết. Thiệt lãng òm !!!

 

Thì nhớ quá nó vậy chứ gì. Thương cũng nhớ, mà ghét cũng nhớ luôn !?!?!?

 

Bởi vậy, xin được cầu nguyện cho cái-thằng-tôi và  những ai đồng điệu:

* Một là, ĐƯỢC QUYỀN NHỚ + THƯƠNG (những kỷ niệm đầm ấm, những hình ảnh thân ái của thầy trò, bạn hữu, đồng hương; mảnh đất chôn nhau cắt rún; mối tình với người dưng khác họ  ..  dù có sự đố kỵ cấm cản của gia đình, của phong tục tập quán, hoặc tôn giáo bất đồng .. )

* Hai là, ĐƯỢC QUYỀN QUÊN (những điều đáng quên, cần quên [không kể những "đãng trí bác học" như quên chìa khóa nhà, chìa khóa xe đi tìm tứ lung tung mãi mới thấy nó nằm trong túi mình vv.. vv..]).  

 

Ước mong tinh thần vẫn còn minh mẫn trong một cơ thể .. xệu xạo !!!

 

Ước mong đêm được an lành, ngày được an lành, đêm ngày sáu thời thường an lành !!!

 

Ước mong đừng bao giờ BỊ QUÊN thình lình khi thức giấc và ngơ ngác, ngác ngơ, không biết mình là ai (tên gì, mấy tuổi), không biết đang ở đâu, đi đâu và về đâu .. Kinh khủng lắm lắm .. bạn tôi ơi !!!

 

 

 

 

Cuối tháng sáu, một ngày mưa ..

2010