ÐÊ ÐẦU TƯ CỐ HƯƠNG

 

 

Rất nhiều lần đọc lại những bài viết của các tác giả khác mà tôi từng có diễm phúc "năng nhặt chặt bị", trời ơi sao mà nó đồ đậm thêm, làm đẹp đẽ diễm lệ hơn, thanh thoát bay cao hơn cho những tâm tư tình cảm lụn vụn, hạn cục của mình không biết bao nhiêu mà nói. Thí dụ như khi nói về Rạch Giá, tác giả đồng hương Vĩnh Thanh Vân đã viết như vầy:

 

.. "Người ta yêu Hà Nội ngàn năm văn vật, Sài Gòn hòn ngọc Viễn Đông, tôi yêu Rạch Giá, Phú Quốc, Hà Tiên, và nhứt là Vĩnh Thanh Vân trong cái hoang dại của ngày đầu khẩn hoang lập ấp, xây đắp với mồ hôi nước mắt của ông cha, pha với đất bùn của rừng tràm và nước đục của sông Trèm Trẹm .." (VĨNH THANH VÂN)

 

Chỉ với những giòng đơn sơ, chơn chất, mộc mạc vậy thôi mà đã khiến tôi viết được một mạch "Một bông hồng cho Rạch Giá" đăng trong Ðặc San Xuân Kiên Giang Nam Cali năm 2000. Sau này vì vẫn còn thích nên tôi lại trích vào bài Như Lục Bình Trôi - PHÙ VÂN 19.

 

Hoặc mới đây nhất, khi xem DVD của Hội Thân Hữu Nam Cali tổ chức giỗ cụ Nguyễn lần thứ 139 (do Trịnh Sơn Lượng gởi tặng) , tôi bỗng hiểu thấm thía, hiểu rõ mồn một, hiểu sâu sắc sự thành khẩn, sự tha thiết của bốn chữ "đê đầu tư cố hương" của Lý Bạch đời Ðường.

 

Sàng tiền minh nguyệt quang [Ðầu giường ánh trăng rọi]

Nghi thị địa thượng sương [Tưởng là sương trên mặt đất]

Cử đầu vọng minh nguyệt [Ngẩng đầu ngắm trăng sáng]

Ðê đầu tư cố hương [Cúi đầu nhớ quê cũ]

(LÝ BẠCH)

 

Tưởng niệm anh hùng Nguyễn Trung Trực, nghe sao quen quen một cách "thường niên" của Người Rạch Giá-Kiên Giang ở Cali, ở Texas .. Nhưng đến khi thấy các anh, các bạn Rạch Giá Nam Cali trong ban tổ chức, ban tế lễ, với quốc phục khăn đóng áo dài, dáng điệu nghiêm trang, toát ra vẻ cung kính (từ cách đi, đứng, cách quỳ, cách lạy, cách cung tay lên, vòng qua phải, đặt lên đầu gối phải, hai bàn tay quay về vị trí ở trước bụng, rồi nhất tề quì xuống rập đầu bái lạy, trong tiếng chiêng trống ba hồi, bốn hồi liên tục, vang lừng; theo tiếng chủ lễ ban lệnh vang vang "lên đèn .., nhị bái .., tam bái .., tứ bái .., châm tửu .., châm trà ..,  bình thân .."; rồi người phó tế đặt hết thành tâm thiện ý lúc niệm hương, lúc cắm nhang sao cho ngay ngắn không xệu xạo nghiêng ngả; rồi toàn thể những người tham dự buổi lễ hôm ấy, [ngoài những lễ vật ê hề tự nguyện dâng cúng như heo quay, xôi, bánh trái, hoa quả, nhang đèn, những đồng hiện kim cho đội lân, cho câu liễn đối ..], ai nấy đều lên tuần tự thắp hương tưởng nhớ cụ Nguyễn và người phụ tá đắc lực Lâm Quang Ky - một lặp lại nét son Lê Lai cứu Chúa -) .. thì lòng tôi chợt rưng rưng, chợt hiểu rằng, chợt tin tưởng mãnh liệt rằng vẫn còn có rất nhiều những đứa con xa xứ chưa bao giờ quên nguồn cội của mình. Những đứa con dù bất đạt hay đã công thành danh toại đều là những đứa con càng ngày càng trưởng thành nơi xứ người dưng, luôn "ăn trái nhớ kẻ trồng cây" , luôn "uống nước nhớ nguồn", luôn khắc cốt ghi tâm công ơn dựng nước và giữ nước của tiền nhân, dù tiền nhân ấy chết đi khi tuổi đời còn quá trẻ (Cụ Nguyễn chỉ mới 30 tuổi đầu đã đền nợ nước) ..

 

Lại đọc trong THƯ QUÁN BẢN THẢO tập 4 ..

 

Gió ở đây cũng là gió của người ta

đâu phải gió đồng bằng

đâu phải mưa châu thổ

Nước mặn Ðại Tây Dương

đâu bằng nước ngọt phù sa quạch đỏ

Ta nghe chừng như thiếu mội hơi quen

(NGUYỄN CÁT ÐÔNG - Houston)

 

"Hơi quen" nghe chừng như thiếu. Ðúng vậy, anh Nguyễn Cát Ðông. Anh thử tìm ở đâu, nơi anh sống "mẹ lưng còng trong sân rêu phủ". Ở đâu nữa "cha một mình trong dòng kinh nước đục", rồi tìm ở đâu hình bóng "chiếc xuồng câu", rồi "mái chùa cong". Ðể cho anh còn thấy "nhìn em tóc bím, môi cười". Những hình ảnh đẹp của quê hương dạo nào, bây giờ chỉ còn lại trong tâm thức của anh, qua những dòng thơ sau:

 

Ðể mỗi đêm dài điếm cỏ đầu sương

ta mơ làm người Lý Bạch

"đê đầu tư cố hương"

thấy lòng mình lượn lờ nơi viễn phố

 

(PHẠM VĂN NHÀN-Quê hương trong cõi thơ riêng của Nguyễn Cát Ðông )

 

Cái tâm trạng nhớ xóm, nhớ làng, nhớ con sông, nhớ cây cầu, nhớ cây đa cũ, bến đò xưa, nhớ cố nhân .. nó bàng bạc trong thơ, trong nhạc, trong văn .. cứ như là cái gì cổ điển lắm, xưa lắm, xưa rồi Diễm ui, xưa như trái đất vậy .. Nhưng xét kỹ mà coi, cái tâm trạng nhớ nhà, nhớ cảnh cũ, tình xưa đâu có thời nào giống thời nào, đâu có nơi nào giống nơi nào, dù cái cốt lõi vẫn là NỖI NHỚ KHÔN NGUÔI đối với người ly xứ, vì bất cứ một lý do gì đó, một uẩn khúc nào đó, (bắt buộc hay tự nguyện, buồn bã hay sướng vui ..)

 

Ta đi bỏ lại một dòng sông
Một mái nhà xiêu một cánh đồng
Vài người bạn nhỏ dăm nỗi nhớ
Mấy mùa nắng hạ mấy chiều đông ..

(Tác giả ???)

.. "Quê hương nghe thấm thía làm sao khi những người xa đất nước nhớ về, nghĩ về nó, dù bất luận quá khứ của mỗi người như thế nào, khi ở xa đều nhớ về nó với chung một nguồn gốc : con người Việt Nam sinh ra, lớn lên và trưởng thành trên dải đất Việt Nam. Từ chén mắm ruốc, tô phở Hiền Lương, bờ tre, ngọn lúa, dòng sông ... đều trở thành nỗi nhớ, lòng yêu quê hương vô bờ của người đi xa .." (KHÁNH LY)

 

Quê hương là gì hở mẹ

Mà cô giáo dạy phải yêu

Quê hương là gì hở mẹ

Ai đi xa cũng nhớ nhiều

(ÐỖ TRUNG QUÂN)

 

Bài thơ "Bài học đầu cho con" của Ðỗ Trung Quân, nhờ được Giáp Văn Thạch phổ nhạc với đề tựa mới "Quê Hương" đã bay bổng khắp miền đất nước, theo ra đến cả xứ lạ, (theo đến nơi nào có người VN máu đỏ da vàng), đã từng làm rúng động lòng tôi không ít những ngày còn vướng víu ở VN, ngay cả khi đã đến Mỹ hơn 15 năm ròng .. Toàn bài thơ là những câu định nghĩa "quê hương" đầy hình tượng, chan chứa cảm xúc, (những hình ảnh chỉ có trước 75, tâm tư tình cảm cũng là của người VN "chính hiệu Quốc Gia"  dù bài thơ ra đời sau tháng Tư đắng chát, dù được chế độ mới chài mồi, "lăng xê" bơm nổi): Quê hương là chùm khế ngọt, là đường đi học, là con diều biếc, là con đò nhỏ, là cầu tre nhỏ, là hương hoa đồng cỏ nội, là vòng tay ấm, là đêm trăng tỏ, là vàng hoa bí, là hồng tím giậu mùng tơi, là đỏ đôi bờ dâm bụt, màu hoa sen trắng tinh khôi .. Giữa tấm phông phong cảnh thân thiết của cây trái, cánh diều ấu thơ, của nhịp cầu tre, con đò, đêm trăng .. giữa những sắc hoa xinh đẹp "rợp bướm vàng bay" của quê nhà như thế đó, nổi bật lên hình ảnh mẹ  như là biểu tượng muôn đời: mẹ đi chợ về với chiếc nón lá nghiêng che  .. 

 

.. "Quê hương mỗi người chỉ một

Như là chỉ một mẹ thôi ..

 

Vâng, Đỗ Trung Quân viết đúng, quê hương mỗi người chỉ một. Việt Nam là quê hương của tất cả chúng ta. Không có quê hương của người quốc gia hay quê hương của người cộng sản. Không có quê hương tư sản hay quê hương vô sản. Quê hương vẫn còn có đó và sẽ mãi mãi còn đó cho ngàn đời sau. Quê hương là mẹ. Trong lòng mẹ không có hận thù, không có xích xiềng, không có lao tù ngăn cách. Mẹ là mẹ của tất cả chúng ta cũng như  Việt Nam là quê hương của tất cả chúng ta.

 

Thế nhưng, tại sao tôi, các bạn và cả hai triệu người Việt khác đều đã bỏ quê hương mà ra đi. Ai cũng có thể trả lời được, chúng ta ra đi vì tự do. Quê hương đẹp và đáng yêu nhưng không thể ở lại. Quê hương thật sự mà chúng ta đang có không phải là quê hương như Đỗ Trung Quân đã viết.

 

Quê hương không bao giờ đủ nghĩa nếu sống trên một quê hương mà ở đó con người bị đối xử như con vật. Sống trên một quê hương mà ở đó con người không có quyền nói những điều họ muốn nói, hát những bài hát họ yêu thích, viết những dòng thơ họ muốn viết. Hai mươi bảy năm qua, những người Cộng Sản đã mang chiếc áo độc tài vong bản choàng lên thân thể đau thương, ốm o, gầy guộc của mẹ Việt Nam, biến thánh địa của thương yêu thành một ngục tù của thù hận. Đỗ Trung Quân chẳng lẽ không thấy ra điều đó".. (TRẦN TRUNG ÐẠO)

Lại đọc tác giả HẢI VÂN viết về quê hương trên cao của mình những tháng năm nồng nàn hương Tự Do, Hạnh Phúc:

 

.. "Cao nguyên lộng gió. Hương ngọc lan dịu dàng. Hương hồng hoa tình tứ. Hương nguyệt quế nồng vương. Hương hoa soan thấm nhẹ. Hương thiên lý bâng khuâng. Hương cỏ mượt cay cay. Ngần ấy mùi hương bay lượn giữa trời đêm"..

 

Riêng BÐQ NGUYỄN THẾ ÐỈNH thì:

 

.. "Ngày hôm nay, ngày mai, tháng sau và cả những năm sau nữa của cuộc đời xê xế bóng của tôi, chắc chắn và nhất định chẳng có thứ gì thay được, xóa được những nhớ nhung gởi về quê cũ trong tâm tư. Nếu đem so cố hương với những miền đất khác, chắc rằng quê nhà mình có nhiều điều thua sút, làm sao đất nước tôi có được hệ thống giao thông vĩ đại, làm sao có được những tòa Building cao đến chín tầng trời. Quê nhà chỉ có những con phố chật hẹp, bụi bay vần vũ. Những con đường với khoảng cách của các ngã tư là xe vừa tăng tốc độ thì đã phải đạp bàn thắng để hãm xe, trả số vì đèn đỏ, quá ngắn so với các block đường nơi đây. Ngay cả thành phố thủ đô của quê cũ (Sài Gòn) phần lớn là những khu vực lưu thông chỗ này qua nơi khác bằng các con hẻm giăng giăng như những đường chéo ngang dọc của một bàn cờ. Nhưng các bàn cờ ấy đã ôm ấp tôi trong lòng với một thời gian của tuổi học trò, vài cuốn tập cặp ở nách, lè phè với đôi giày mọi (thời ấy mua ở Khu Dân Sinh, thường được gọi là giày Arizona, đến bây giờ tôi vẫn chưa hiểu tại sao lại có tên như vậy) không vớ (bít tất) đạp xe len ngõ này, luồn qua ngõ khác để đến học hành, ca hát, phá phách với những bạn bè. Ở đó có những bạn tôi như thằng Đức (Nghiêm Công Đức - đi học nó tự nhận là Đức Thượng Đế), Khải Sẹo, Thế Viên v.v... từ các con hẻm ấy các bạn tôi cùng nhau lên mặt trận. Và, để rồi chúng nó đã ở lại với vùng ruộng lầy, bên bờ rạch nơi đồng quê, hiến dòng máu của mình cho da thịt mẹ hiền Việt Nam" ..

 

Ở miền Trung, nỗi đau hằn đậm nhất cho người dân Huế là thảm cảnh do thiên tai bão lụt, lại còn thảm thê hơn bởi chiến tranh dằng dặc thê lương ..

 

.. "Huế có những lăng tẩm âm u, thành quách rêu phong, cổ kính. Huế có những con đường rợp bóng cây không một bóng người. Huế có những đêm tối, nhang khói lập lòe, có con đường mang tên Âm Hồn, có ngôi miếu gọi là miếu Âm Hồn. Huế có nhiều am miếu được dựng lên khắp nơi, có những ngôi mộ vô danh ở ven đường. Ở đây, hình như người sống chen lẫn với người chết, hiện tại lặng lẽ chen lẫn với quá khứ mịt mù, mà không hề thấy tương lai. Kinh thành này đã trải qua bao nhiêu thăng trầm của lịch sử, những cửa thành cao, những hào sâu đã bao lần tắm máu của quân sĩ và lương dân. Oan khuất nghe chừng chưa tan và những linh hồn uổng tử như còn lảng vảng ở đâu đây.

 

Huế không những đã nghèo đói, lại chịu cảnh tai ương của bão lụt, Huế còn là nơi nhận chịu cảnh chết chóc, xương phơi máu đổ.

 

Huế với ngày thất thủ kinh đô, dân chúng chạy loạn, tràn ra cửa thành đạp lên nhau mà chết. Huế với Mậu Thân xác người chồng chất trong những hố hầm tập thể. Huế với những ngày cuối tháng 3-1975, biển Thuận An loang máu quân dân" .. (HUY PHƯƠNG - Một nén hương cho Huế)

 

Đưa em đi đào xác
Hai mươi mấy ngày trời
Thành phố Huế thoi thóp
Với đớn đau mặt người
(Tác giả ???)

 

Lại có một tác giả với tuổi nhỏ đói rách, và ngày xanh phai đến não lòng khi nhắc nhớ về miền Bắc quê xưa:

 

Nhớ tuổi xanh phai ruỗng đạn mìn

Dưới hầm bom, kể chuyện thần tiên

Thạch Sanh hở rốn mơ khoai sắn

Tấm đói mềm xương Bụt chẳng lên

(HÀ HUYỀN CHI)

 

Những bữa cơm đoàn tụ gia đình ngày Tết bao giờ cũng là những kỷ niệm vừa thiêng liêng vừa no nê bao tử lẫn con tim, khối óc (cho dù mâm cỗ ở mỗi miền có khác, cho dù cách bày biện nhà cửa, cách trang hoàng đón xuân, chẳng miền nào là giống miền nào, nhưng vẫn là chút lòng thành của người sống tưởng nhớ về người đã khuất, là niềm vui khi được ấm cúng sum vầy mừng đón những người còn sống từ đâu đó trở về) :

 

.."Thường là vào buổi chiều ba mươi, sau khi mẹ nấu nồi nước lá mùi già cho cả nhà tắm gội cuối năm, mấy chị gái vào bếp phụ mẹ một tay làm bữa cơm đoàn viên quây quần thương nhớ. Mâm cơm giản dị đĩa nem rán , dưa hành kiệu trắng, thịt nấu đông, bát miến nấu măng ngậy hương mà sao chiều nay đậm  đà đến lạ. Vẫn là những món ăn quen thuộc ấy thôi, nhưng bữa tất niên lúc nào cũng  như có dư vị khác , hay là bởi do lòng người tâm thế thanh tân không diễn tả thành lời. Ở cõi cao xanh, tôi cảm nhận như ông bà mình đang về ăn Tết với cháu con. Căn nhà nhỏ bừng ấm hơn bởi cành đào phai nở sớm, mâm ngũ quả mướt mát lòng thành dâng cúng tiền nhân. Buổi chiều nay, gương mặt thời gian như hiển hiện thật lâu ở nơi này, khắc khảm một năm những buồn vui được mất cho những ưu phiền  tan đi như làn gió và chỉ để còn giữ lại cõi lòng thơm thảo vô ưu. Bên mâm cơm, cha hiền từ nhắp môi chén rượu kể chuyện cháu con ngày tháng xa nhà, ánh mắt mẹ rạng ngời phúc hậu. Mấy đứa cháu nhỏ lon ton như lộc biếc xuân thì cho mỗi người có cảm giác đang được thưởng thức bữa tiệc tinh thần cuối năm ngon nhất đời người" ...(SƠN HIẾU)

***

 

Má tôi từng hát cho tôi nghe những khi mưa gió sụt sùi ở Xóm Biển Rạch Giá. Tôi từng dạy cho học trò tôi hát trong những dịp Văn Nghệ tất niên ở Long An (trước khi trở thành cô giáo "mất dạy", dĩ nhiên rồi !!!).

 

Nhớ cố hương xao xuyến tấc lòng bao nghìn năm

Vết bước đi trên phiến đá mòn còn in dấu

Từ bóng cây ngôi mộ bên đường

Từ mái tranh bên đình trong làng

Nguồn sử xanh âm thầm vẫn sống

Bao mối thương vang dậy trong lòng

(LÊ THƯƠNG - Hòn Vọng Phu 3)

 

Vâng. Nhớ cố hương xao xuyến tấc lòng bao nghìn năm ..

Vâng. Biết bao nỗi nhớ niềm thương vang dậy trong lòng một cách "vô thanh" ..

Vâng. Nguồn sử xanh âm thầm vẫn sống. Sống trường tồn cùng non sông, xã tắc. Sống như ánh nhật nguyệt muôn đời tỏa rạng (dù trăng có khi lu, mặt trời có khi lặn, nhưng sức-tỏa-sáng thì không bao giờ có bất cứ thế lực nào dập tắt nổi).

Và "trăm năm trong cõi người ta" đó .., với những hình người con dân Việt "mờ mờ nhân ảnh" khắp bốn biển năm châu, tuy vô danh ẩn mặt mà mãi mãi trường tồn, như rừng cây xanh lá, như mặt biển bao la ..  

 

Chúng ta vẫn sống như rừng cây

Chúng ta vẫn sống như mặt biển

Bởi vì đã đi nên sẽ đến

Người và bóng tối phải chia tay

(TÔ THÙY YÊN)

 

Chắc chắn rồi. Người và bóng tối PHẢI chia tay thôi. Bởi vì làm sao có thể "hòa hợp, hòa giải" nổi cùng bóng tối của tù đày, của "bịt miệng, bịt mồm", diệt khẩu. Làm sao có thể đồng tình cùng bóng tối của những âm mưu, xảo trá, thất đức, ác nhơn .. ???

 

Chắc chắn lắm. "Bởi vì đã đi nên sẽ đến". Sẽ đến bến bờ tràn ngập ánh sáng. Ánh sáng của TỰ DO, DÂN CHỦ. Ánh sáng của "Ðại Nghĩa thắng Hung Tàn". Ánh sáng của "Chí Nhân thay Cường Bạo" (NGUYỄN TRÃI) !!!

 

 

 

 

 

 

Cuối tháng 03-đầu tháng 04/08