LAM-PHƯƠNG:
HỎI
NGƯỜI CÒN NHỚ TA KHÔNG ?
(Lê
Văn Phúc ghi)
Trong tân nhạc, Lam Phương là một
tên tuổi được rất nhiều người
yêu mến.
Người ta yêu mến anh không chỉ
vì anh có những bản nhạc nổi tiếng
mà quan trọng hơn nữa, anh lại còn
là con người hiền hoà, khiêm tốn
nên chiếm được cảm tình của mọi
giới đồng bào.
Trung tuần tháng 10 năm 2004, vùng Hoa Thịnh
Đốn sẽ có một buổi hội ngộ với
nhạc sĩ Lam Phương qua một chương
trình âm nhạc thật đặc biệt. Dịp
này, Lam Phương dù không được khoẻ
cũng cố gắng có mặt để gặp gỡ
những người thương mến anh.
Để bạn đọc hằng có thiện
cảm với Lam Phương biết thêm về cuộc
đời của một nghệ sĩ từng làm
rung động không biết bao nhiêu con tim qua những
nhạc phẩm tuyệt vời, chúng tôi xin mượn
dịp này để lần lượt nói về
người nhạc sĩ tài hoa qua vài kỳ
báo. Xin chia làm 3 phần:
- Phần 1: Nhận xét của người trong
giới văn nghệ,
- Phần 2: Những bài ca nổi tiếng của
Lam Phương,
- Phần 3: Nói chuyện với Lam Phương
qua điện đàm và bút đàm những
chuyện riêng tư, chưa tiết lộ bao giờ...
***
PHẦN 1: NHẬN XÉT CỦA GIỚI
VĂN NGHỆ
Lam Phương tên thực là LÂM
ĐÌNH PHÙNG, sinh năm 1937 tại làng Vĩnh
Thanh Vân, tỉnh KIÊN GIANG.
Thiếu thời, gia đình nghèo khó,
cha bỏ đi theo tiếng gọi của con tim nên mẹ
con sống cơ cực, bần hàn. Bởi thế,
tình mẫu tử với anh rất nặng, bao giờ
anh cũng thương yêu và nhớ ơn mẹ
suốt đời. Cảnh nhà túng quẫn, anh phải
lên Sài Gòn làm mướn, gánh
thuê để có tiền ăn học. Vốn
thích nhạc, anh dành tiền mua những bản
nhạc về hát nghêu ngao sau những giờ
phút đổ mồ hôi.
Anh theo học nhạc sĩ Hoàng Lang. Ông thầy
thấy anh yêu nhạc mà lại quá nghèo
nên dậy miễn phí. Anh thầm ước ao trở
thành một nhạc sĩ nên khi chàng thiếu
niên khởi sự sáng tác thì bản đầu
tay của anh là "Chiều thu ấy". Không
có nhà xuất bản nào chịu mua nhưng
anh không lấy thế làm nản lòng. Anh buồn
nhưng không thất vọng, tiếp tục tự học
và tự nhủ rằng: Nhạc phải đáp ứng được
sở thích của đại đa số mới có cơ may bán trong tiệm
sách, ngoài lề đường.
Về phần má của Lam Phương, sau nhiều
năm nhớ con nên cũng bán nốt khu vườn
kỷ niệm, gom góp vốn liếng lên Saigon, hai mẹ con mua một căn
nhà ván nhỏ ở xóm Vạn Chài, sớm
tối mẹ con no đói có nhau. Những
ngày tháng nghèo khổ ấy đã
tích lũy, làm "vốn liếng" cho Lam
Phương sáng tác bản "Kiếp
nghèo", đã được quần chúng
đón nhận nồng nhiệt và báo
chí khen ngợi hết mình, vì đã diễn
tả cùng cực một kiếp nghèo trong
xã hội:
Đường về đêm nay vắng
tanh
Dạt dào hạt mưa rớt
nhanh
Lạnh lùng mưa xuyên
mái tranh
Mưa chẳng yêu kiếp sống
mong manh
Lầy lội qua
muôn lối quanh
Gập ghềnh
đường đê tối tăm
Ngập ngừng dừng
bên mái tranh
Nghe trẻ thơ
thức giấc bùi ngùi ...
Đoạn cuối
là một lời nguyện cầu:
Trời cao có
thấu, cúi xin người ban phước cho đời
con
Một mái
tranh yêu, một mối tình chung thủy không hề
phai
Và một
ngày mai, mưa không nghe tiếng khóc trong
đêm dài
Đây cả
nỗi niềm, biết ngày nào ai thấu cho
lòng ai ...
Một nhận xét
mà ai cũng công nhận là lời trong bản
nhạc của Lam Phương rất bình dị, dễ
nhớ, dễ hát, dễ hiểu nên thường
"bị" hay thường "được"
người ta đổi lời. Bản nhạc
nào được đổi lời, thường
là bài hát thành công. Lam Phương
có nhiều bài như thế.
Chẳng hạn như
bài "Duyên kiếp":
Em ơi nếu mộng
không thành thì sao ?
Non cao đất rộng
biết đâu mà tìm? ...
Thì được
đổi ra là:
Em ơi nếu bụng
em phình thì sao ?
Mua chai thuốc chuột
uống cho rồi đời ...
Hoặc bài "Nắng
đẹp miền Nam" có câu:
Đến mai sẽ
là ngày muôn hạt chín vàng
tươi
Mình ngắm
nhau cười
Thì bị đổi
ra là:
Đến mai sẽ
là ngày ông này lấy bà kia,
mình đứng
ra rìa ...
Và còn nhiều
lắm. Đây cũng là đề tài để
những cây cười Trần Văn Trạch,
Tùng Lâm, Xuân Phát, Phi Thoàn ... đem ra
diễu trong thoại kịch.
Lam Phương
đã thành danh ngay từ khi còn ở dưới
tuổi đôi mươi. Rồi Lam Phương đến
tuổi thi hành quân dịch, nhập ngũ năm
1958, phục vụ trong Ban Tâm Lý Chiến Biệt
Khu Thủ Đô. Hết thời hạn quân dịch
năm sau, anh tiếp tục sáng tác, sinh hoạt
với các ban nhạc Đài Saigon và
Đài Quân Đội, lập Ban Kịch "Sống"
với Túy Hồng, quy tụ nhiều nghệ sĩ
tài danh cùng hợp tác, trình diễn
trên đài truyền hình.
Khi mất nước,
anh đem gia đình lên tầu Trường
Xuân của thuyền trưởng Phạm Ngọc Lũy,
tị nạn tại Mỹ. Anh thay đổi chỗ ở
khá nhiều, khi thì Houston, Virginia. DC, khi thì
Paris, Quận Cam bên Cali.
Anh thích nhất Paris và yêu nhất
là Garden Grove !
Khi tâm sự với
nhà văn Nguyễn ngọc Ngạn trên Thúy
Nga Paris By Night, anh nói rằng thời gian ở Paris
là thời gian anh "tị nạn ái tình". Bởi ở Paris
có cuộc tình thực và bản nhạc thực
do anh viết ra, đưa dòng nhạc Lam Phương
đến một khúc rẽ khác mới mẻ, lạ
tai. Sự chuyển hướng này, Lam Phương giải
thích rằng xưa nay anh viết nhạc theo nhu cầu
của nhà xuất bản, các hãng thu đĩa,
nghĩa là "theo đơn đặt hàng"
để sinh nhai. Nay, cuộc sống đã ổn
định, anh viết nhạc cho chính mình.
Như các bài: Cho em quên tuổi ngọc, Bãi nắng,
Như giấc chiêm bao, Mưa lệ, Em đi rồi,
Tình đau, Kiếp phiêu bồng ...
Ở cái tuổi gần
60, Lam Phương vẫn giữ được cái
nét trẻ trung, đam mê. Và qua sự
trình diễn của các ca sĩ nổi tiếng
đã nâng tiếng nhạc lời ca lên một
cung bậc hấp dẫn và quyến rũ hơn
trước ánh đèn sân khấu: Ý Lan,
Hương Lan, Như Quỳnh, Ái Vân, Thái
Châu, Anh Khoa, Duy Quang, Phi Khanh, Hoàng Oanh ... Và
người thưởng thức dù khắt khe đến
mấy cũng không thể nào quên được
giọng hát Bạch Yến vút cao khi ca bài
"Cho em quên tuổi ngọc" !
Lam Phương là một
tâm hồn đa dạng, ẩn núp sau cái
cá tính bình dị , hiền hoà là một
tình yêu quê hương rất nồng
nàn, thắm thiết, qua những bài hát ca ngợi
đồng quê, tình tự Việt Nam trong: Nắng
đẹp miền Nam, Khúc ca ngày mùa,
Đường về quê hương, Trăng thanh
bình, Chiều Tây Đô ...
Lam Phương yêu
đời quân ngũ và thương những
người lính chiến đấu gian khổ nơi
đồn xa biên trấn nên viết những
bài thật là tuyệt vời như: Chiều
hành quân, Tình anh lính chiến, Đêm
dài chiến tuyến ...
Và chuyện
tình của anh thì coi như chiếm rất nhiều
chỗ trong lòng, trên những dòng nhạc
và lời ca, phần lớn là buồn bã,
đau thương, khắc khoải, đợi chờ ...
Như: Trên đỉnh đau thương, Mộng
Ước, Phút cuối, Tình nghĩa đôi
ta chỉ thế thôi, Tình vẫn chưa yên, Lầm,
Bài Tango cho em, Tình đẹp như mơ, Từ
ngày có em về ...
Lam Phương sáng
tác mạnh, như diều gặp gió, bản nhạc
của anh bán khắp miền Nam, nhạc của anh
được ca hát trên các đài
phát thanh, đài truyền hình. Con đường
anh theo đuổi đã đem lại cho anh một
món quà hi hữu: Anh đổi chiếc xe lambretta
cũ, tậu chiếc "Pơ-Giô 403" và
giã từ xóm Vạn Chài, hai mẹ con dọn
về ở một căn nhà trong cư xá Lữ
Gia khang trang, rộng mát.
Thoát khỏi kiếp
nghèo mạt rệp, anh tiếp tục sáng
tác, bán nhạc, mở đại nhạc hội,
trình diễn những ca khúc nổi tiếng.
Dù thành công vượt bực như thế
nhưng anh cũng không tránh khỏi cái họa
khi lưu diễn miền Trung, bị người ta lừa
đảo in vé giả bán hết sạch.
Khán giả ngồi coi đầy rạp mà
ông bầu chẳng thu hoạch được bao
nhiêu. Sau phải bán cả cái xe hơi mới
trang trải được nợ nần !
Thưa bạn đọc,
trên đây là vài nét vắn tắt về
cuộc đời thăng trầm của nhạc sĩ
Lam Phương.
Bây giờ, chúng
ta nghe một vài người trong giới văn nghệ
bầy tỏ cảm nghĩ về người nhạc sĩ
tài hoa này.
NGUYỄN ÐÌNH
TOÀN phát biểu ngắn gọn: "Con kênh đầy
vơi với thủy triều. Trước khi nước
rút đi, nó phơi bầy đến cả sự
khô cạn, như một tấm lòng khi cho hết
và cũng chẳng còn gì để che dấu.
Lúc thủy triều trở lại, kênh lại
tràn đầy, nhảy bờ. Nhạc của Lam
Phương, tình ca của Lam Phương đầy ắp
cái cho đi đã hết và chờ đợi
phút phục sinh để có thể cho đi
thêm nữa .."
VŨ ANH viết về Lam
Phương: "Tôi không thể viết để
vinh danh Lam Phương. Công trình này
đã được dành cho nhiều bậc thức
giả, một số tổ chức văn hoá và
những thính giả từng yêu và say mê
nhạc của anh. Hơn nữa, con số 40 năm cũng
chưa thể nói hết được con đường
mà Lam Phương đã đóng góp,
đã hiến dâng trọn đời mình cho
nền tân nhạc Việt Nam, những đóng
góp đã thể hiện rất rõ ràng
một tấm lòng và cái chất lãng mạn
đặc thù của người miền Nam Việt
nam "...
Đoạn khác, Vũ
Anh tâm sự: "Suốt những năm tháng
dài, chúng tôi gặp nhau trên sân quần
vợt, người nào cũng hoạt động
trong giới báo chí hay truyền thông mà
chẳng có người nào nói chuyện với
Lam Phương về âm nhạc. Chúng tôi chỉ
nghe nhạc của anh và coi anh như một nhạc sĩ
mà mình ngưỡng mộ ở một thế giới
hoàn toàn tách biệt với môn thể
thao mà chúng tôi ưa thích. Phải
nói một cách thành thực rằng, cả một
công trình đóng góp to lớn của Lam
Phương vào sự phát triển của
tân nhạc Việt Nam là những bàn cân
còn nhẹ nhàng đối với chúng
tôi lúc đó. Chỉ đến khi chúng
tôi đã nằm trong trại cải tạo rồi,
đã xa Lam Phương rồi, những giòng nhạc
buồn mênh mang của anh mới làm cho chúng
tôi sống trọn vẹn những kỷ niệm của
một thời. Những lúc bị đẩy sâu
vào trong đói khổ, tôi cứ tưởng
là không còn cần tới những chất
lãng mạn như nhạc Lam Phương. Nhưng
không phải thế. Bên cạnh những bản
tù ca, bên cạnh những lời nhạc hừng
hực trong những đêm tranh đấu trong
tù, đời sống lưu đầy vẫn cần
những cung bậc mượt mà và tài hoa
mà Lam Phương đã thể hiện trong những
tác phẩm của anh "...
Và Vũ Anh
đưa đến những nhận xét về Lam
Phương:"Cuộc đời khởi đi từ sự
nghèo khổ của Lam Phương ở tuổi
chưa đầy 20 bằng những giai điệu đầy
lãng mạn này khiến nó không trở
thành một thứ tình cảm buồn đến
tuyệt vọng. Ngược lại, đó là một
lời than thở nhẹ nhàng, một lời
trách móc gửi đi cho gió. Những kỷ
niệm ấy vẫn còn lắng đọng trong
tâm tư của con người đã ngụp lặn
trong sóng gió của lịch sử và của
cuộc đời mình. Nó không hề gây
cho anh một lòng thù hận nào đối với
xã hội, bởi vì tài năng đã
làm cho cái nghèo ấy trở thành những
hình ảnh lãng mạn.
Những tác phẩm
giá trị đã làm cho tên tuổi của
anh bừng sáng và đem lại cho anh một số
thu hoạch đáng kể..
Nói đến những
giai đoạn của lịch sử đất nước,
Lam Phương cũng được các nhà
phê bình xếp vào loại các nhạc sĩ
có cuộc sống thành thực, không trốn
tránh trách nhiệm của trai thời chiến.
Lam Phương viết những nhạc phẩm về
người đi chiến đấu, thấp thoáng
như những bi hùng ca. Nó là bức tranh thủy
mặc về cuộc chiến, vẫn muốn chiến
tranh không thể phá tan hy vọng của con người.
Dòng nhạc Lam Phương là hình ảnh bi
hùng của người lính chiến đậm
nét tình tứ của âm điệu
Boléro. Nghe như đâu đó trên quê
hương, chiến tranh là một điều
đáng buồn, là tiếng kêu thảng thốt
của cả một dân tộc chứ không
riêng gì cho một miền Nam.
Trong những ngày
tháng đầy rẫy khó khăn mà bất
cứ người lưu vong nào cũng phải
đương đầu, từ những cay đắng bị
bứng bật gốc rễ cho đến những khắc
khoải của nỗi sầu viễn xứ, Lam
Phương còn phải trải qua những kinh nghiệm
chua chát của riêng anh. Những gì anh
đã trải qua, đã sống chính là
những bối cảnh giúp cho Lam Phương đa dạng
hoá những sáng tác của anh. Lam
Phương nói rằng số sáng tác cuả
anh so với những nhạc sĩ khác không đồ
sộ như nhiều người tưởng. Sở dĩ nhạc của
anh được nhắc nhở nhiều vì lời
ca lãng mạn mà bình dị khiến cho
khó có ai quên" ...
Nhà văn DUYÊN ANH đã có
những cảm nghĩ, so sánh về con người
Lam Phương nghệ sĩ. Chúng ta hãy nghe
Duyên Anh bầy tỏ qua những trích đoạn
sau đây: ..."Tôi muốn ví Lam
Phương với Lục Vân Tiên. Miền Nam
là quê hương của vọng cổ. Thoại
kịch và tân nhạc xem chừng rất xa lạ
với người miền Nam trước năm 1954.
Tôi không rõ những năm kháng chiến
chống Pháp ngoài Hoàng Hiệp, Trần Kiết
Tường, Quốc Hương còn những ai.
Hình như, tiền chiến - hiểu là tiền
đệ nhị thế chiến - chỉ có Mỹ Ca
với nhạc phẩm Dạ Khúc duy nhất. Lưu hữu
Phước và Mai văn Bộ. Khoảng thời gian
từ 1948 đến 1953, nhạc sĩ Trần văn
Nhơn, chuyên viên kỹ thuật của
đài phát thanh Hà Nội, đã
sáng tác Hà Nội 49, Ảo Ảnh Chiều
Thu, Saigon Xa Hoa. Trần văn Nhơn, người Sài
Gòn ra Hà Nội làm việc. Tôi biết
thêm Văn Thủy với nhạc phẩm Dứt
Đường Tơ, Anh Việt với Lỡ Chuyến
Đò, Bến Cũ. Sau những nhạc sĩ kể
trên là Lam Phương. Mười lăm tuổi,
Lam Phương viết nhạc phẩm Chiều Thu Ấy
. Lam Phương thành công ngay bằng ca khúc
đầu đời. Thuở ấy, năm 1952, nam ca sĩ
Trọng Nghĩa và nữ ca sĩ Ngọc Hà
là hai giọng ca sáng giá của đài
phát thanh Pháp Á. Hai ca sĩ này và
Bích Thủy đã truyền đạt bản
thông điệp tình yêu thứ nhất của
cậu học trò Lâm đình Phùng
trên làn sóng điện liên tiếp mấy
tháng. Chiều Thu Ấy là buổi chiều thu
đưa cậu học trò Lâm đình
Phùng vào lối nhạc để biến cậu
thành Lam Phương (Ghi chú của người viết: Tại sao
có tên Lam Phương ? Đón đọc phần
3 của loạt bài này).
Biển
sóng vọng cổ đã bốc lên một vệt
khói tân nhạc. Và vệt khói ấy
làm cay mắt tuổi trẻ thành thị. Những
ngưởi tuổi trẻ thành thị bắt đầu
yêu nhạc mới. Họ cũng bắt đầu hiểu
những rung động của thời đại họ
không còn nằm ở trái tim vọng cổ,
xàng xê. Cái đàn ngũ huyền
phím trũng nẩy những giọt ca ủ ê
quá. Nó chỉ hoài vọng một dĩ
vãng đau thương mà không thể
thôi thúc một lên đường cho
tương lai.
Cầm thiết một
cây đàn lục huyền cầm, những
hành khúc và những nhịp điệu reo mừng
ánh sáng. Nhạc sĩ Văn Thủy chả
kêu gọi dứt đường tơ, dứt những
đường tơ "đày vơi cung oán
mơ mộng" đó sao. Không còn gì mỉa
mai hơn khi đất nước đang chiến tranh,
khi máu cuả dân tộc đang thấm quê
hương mà cứ rên rỉ chuyện tình
Trương quân Thụy - Thôi Oanh Oanh. Lịch sử
đấu tranh được đánh thức bởi
học trò Trần văn Ơn và rồi
được giục giã thoát ra con ngõ buồn
tênh cổ nhạc bởi ca khúc Lam Phương. Cậu
Lam Phương không ngờ, lúc ấy và ngay
cả ngày hôm nay, cậu đã phát động
phong trào hát và nghe tân nhạc ở miền
Nam.
Hãy để Lam
Phương khiêm tốn lắc đầu từ chối.
Chàng luôn luôn khiêm tốn, bảo
chàng đã mời gọi tuổi trẻ
thành thị miền Nam hát và nghe tân nhạc,
chàng cũng không dám nhận. Thực ra, Lam
Phương đã phát động một phong
trào. Từ trường học, ở những
liên hoan mừng xuân hay ngày hè tạm biệt,
cây lục huyền cầm đã lấn lướt
cây ngũ huyền cầm.
Nhạc Hoàng
Quý, Hoàng Trọng, Đoàn Chuẩn, Phạm
Duy, Ngọc Bích ào ạt vào Sài
Gòn. Chương trình âm nhạc của
đài Pháp Á tăng lên. Người ta tổ
chức thi tuyển lựa ca sĩ hàng tuần tại
rạp Norodom. Cậu Lâm đình Phùng, học
trò trường Les Lauriers sáng tác ca khúc
thứ hai: "Trăng thanh bình". Đến
năm 1954, "Khúc ca ngày mùa" thì Lam Phương trở thành hoàng tử
của tân nhạc miền Nam. Vẫn một
mình cậu sáng tác nhạc và lời. Lời
cậu đơn giản. Nhạc cậu bình dị.
Đơn giản và bình dị là bản chất
miền Nam.
Nhờ ban Sầm Giang của
Trần văn Trạch phổ biến nồng nhiệt
trên các làn sóng điện, nhạc Lam
Phương lênh đênh theo dòng Tiền Giang,
Hậu Giang, chảy vô nghìn nhánh sông nhỏ,
vạn con kinh bé đổ vào tâm hồn
nông dân Nam Bộ. Nếu thôn quê miền Bắc
thơm ngát nhạc Phạm Duy thì thôn quê
miền Nam ngọt bùi âm nhạc Lam Phương
trong tân cổ giao duyên của các vở tuồng
cải lương.
Và đó, Lam
Phương nằm giữa trái tim Nam Bộ, câu giải
thích rõ ràng.
Người già kể
Lục Vân Tiên:
Nói thôi
trao chiếc trâm vàng
Gọi là vật
nhỏ tặng chàng làm tin
Vân Tiên ngoảnh
mặt chẳng nhìn
Nguyệt Nga
lúc ấy càng nhìn nết na
Thưa rằng: Vật
mọn gọi là
Thiếp phần
chưa dứt chàng đà làm ngơ
Của này
dù của vất vơ
Lòng chê cũng
đáng, mặt ngơ sau đành
Vân Tiên
khó đỗi làm thinh
Chữ ân buộc
với chữ tình một giây ...
... Nếu bạn
được nghe kể Lục vân Tiên dưới
ánh trăng bên bờ kinh, giữa trưa hè
trong vườn vắng, bạn mới hiểu tâm hồn
đất mới, thứ tâm hồn của
"Tình nghĩa ấy mộc mạc và cung
cách tỏ tình cũng mộc mạc". Như
Kiều Nguyệt Nga của Lục vân Tiên. Rời
xa điệu hò lơ, tiếng ru ù ơ, câu
kể Lục vân Tiên, lời vọng cổ,
khúc thủ phong nguyệt, đoạn Lý Ngựa
Ô là rời xa tình tự miền Nam. Và mất
chất miền Nam.
Lam Phương, thuở
ban đầu của âm nhạc là Lam Phương
thuần hương vị miền Nam. Dân chúng
đón tiếp anh như nhánh sông đón
tiếp phù sa của Hậu Giang. Phù sa âm nhạc
Lam Phương bảng lảng âm điệu hai
trăm năm đất mới. Anh gần gũi người
miền Nam vì anh cảm xúc niềm xúc cảm
của người miền Nam. Âm nhạc Lam
Phương ví như con thuyền chở đầy
trăng nhẹ trôi trên mặt sông Tiền,
sông Hậu. Nó buồn vui cái buồn vui của
Kiều Nguyệt Nga, Lục Vân Tiên. Nó
được hát bởi những giọng kể Lục
Vân Tiên đơn sơ và đôn hậu.
Cả triệu người
đã say mê nhạc Lam Phương. Nhạc Lam
Phương lãng đãng trên đồng
luá bát ngát, trên sông nước
mênh mông. Nó từ ngõ hẻm thành phố
về đường mòn thôn ổ. Nó trong
trường học. Nó ngoài chiến trường.
Nó xanh mắt thanh niên. Nó hồng môi thiếu
nữ. Luôn luôn bình dị. Mãi mãi Lục
Vân Tiên.
Hãy ví
Lam Phương như Lục Vân Tiên đi ...
Niềm mong ước của
tôi, của những người yêu mến Lam
Phương là, ngày nào đó, anh
tìm lại Kiều Nguyệt Nga, đứng trên bờ
sông tâm tưởng cũ, mở lối về nguồn,
khơi vết trăm nhánh nghìn con. Để
dân tộc có nhiều, thật nhiều ca
khúc mang hơi thở nồng nàn, đôn hậu,
xao xuyến, bồi hồi của miền Nam yêu dấu."(DUYÊN ANH).
Đoạn cuối của
phần này là nhận xét của nhà
văn NGUYỄN NGỌC NGẠN từ Canada, tháng 7
năm 1992. Anh viết: "Thuở miền Nam thanh
bình, anh có "Khúc Ca Ngày Mùa" cả
nước cùng hát. Lúc quê hương
đi vào cuộc chiến, âm nhạc của anh cũng
từ giã thành thị, len lỏi theo bước
chân người đi giữ nước. Anh rung cảm
cùng "Tình Anh Lính Chiến" trong những
buổi "Chiều Hành Quân" vừa gian nan vừa
oai hùng. Hát nhạc Lam Phương, người
ta dễ dàng nhận ra tấm lòng chan hoà của
anh, khao khát được chia xẻ thăng trầm
với mọi cảnh đời chung quanh. Bài tango
"Kiếp Nghèo" không thể là những
cảm xúc giả tạo. Nỗi bâng khuâng của
"Ngày Tạm biệt" không thể là những
xao xuyến vay mượn. Phải xuất phát từ
một tâm hồn nghệ sĩ có trái tim
độ lượng đích thực, mới cho
đời được những dòng nhạc như
thế.
Ra hải ngoại, Lam
Phương không dừng lại. Khung cảnh xã hội
mới, những khắt khe của cuộc sống xứ
người, những xáo trộn bất thường
về tình cảm, ở Lam Phương, không ảnh
hưởng đến khả năng của người
nghệ sĩ, mà ngược lại, làm phong
phú thêm vốn liếng sáng tạo. Anh vẫn
viết đều, miệt mài đưa ra hàng
loạt tác phẩm mới trong điều kiện phổ
biến khó khăn hơn, bởi cộng đồng
người Việt trải rộng khắp năm
châu.
Từ khoảng 81, 82
tôi đã được nghe một loạt
tình ca của anh viết ở Paris. Có lúc thấy
anh buồn vì "Tình Vẫn Chưa Yên".
Vài năm sau lại thấy anh vui, có lẽ bởi
vì "Từ Ngày Có Em Về" đã
làm nguồn hứng gần gũi để anh viết
"Bài Tango Cho Em" rất đặc sắc. Trong
lúc nhiều nhạc sĩ trước 75 đã
rút lui vào hậu trường thì Lam
Phương vẫn là điểm sáng trên
sân khấu hải ngoại rộng lớn.
Gần đây nhất,anh
cho người yêu nhạc một loạt tặng phẩm
quí, gói ghém trong hai mươi tình
khúc mới. Đợt
tình ca có những bản nhạc đã nhanh
chóng trở thành niềm yêu thương của
người sành điệu. Từ "Em Đi Rồi"
đến "Cỏ Úa", đã được
thâu trong băng Thúy Nga cho tôi thấy dòng
nhạc sung mãn của Lam Phương như một
nguồn suối bất tận, chẩy mãi, cống
hiến mãi không ngừng nghỉ.
Tôi không hy vọng, qua vài lời giới
thiệu ngắn ngủi của tôi, có thể
nói lên được một phần những
công trình lớn lao trong vườn hoa âm nhạc
của Lam Phương. Mấy dòng mạo muội
này, chỉ hoàn toàn để bầy tỏ
một cách chủ quan lòng quí trọng
và ngưỡng phục đối với người
nghệ sĩ đã đóng góp cho nhạc Việt
Nam bốn thập niên qua, những tác phẩm
có giá trị nhất định mà mãi
mãi người đời sẽ ghi nhận." (NGUYỄN NGỌC NGẠN)
***
Thưa bạn đọc,
Bạn vừa đọc xong phần đầu những
cảm nghĩ của một vài người trong giới
văn nghệ viết về Lam Phương. Kỳ tới,
chúng ta sẽ đọc một số nhạc phẩm
giá trị của anh, từng làm nên tên
tuổi Lam Phương trong mấy chục năm qua tại
Việt nam cũng như tại hải ngoại. Bạn sẽ hồi tưởng
lại những kỷ niệm vui buồn trên quê hương
ta thuở thanh bình, hồi ly loạn cùng những
hình ảnh miền Nam yêu dấu. Và đậm
nét nhất vẫn là những dấu ấn cuộc
tình: Những nhung nhớ, tiếc nuối, biệt ly.
Những mảnh đời vụn nát, đau
thương, tan tác. Bạn cũng thấy thấp
thoáng qua những nhạc phẩm đó, dường
như đâu đây còn vang vọng một
vài cung bậc, một vài bóng dáng xa
xưa những tưởng đã biệt tăm bỗng
hiện về như đánh thức ta, dắt ta
lùi lại một khoảng thời gian và
không gian để bâng khuâng, bồi hồi, tiếc
nuối.
Vậy xin hẹn bạn đọc vào kỳ tới.
LÊ VĂN PHÚC
(HOÀNG LAN CHI sưu tầm)