BÀ NÔ-EN

 

Chả biết từ lúc nào bà Nô-En xuất hiện, có lẽ người ta bỗng cảm thấy buồn cho ông Nô-En đơn độc lẻ loi chắc, nên ghép thêm Bà vô cho vui cửa, vui nhà ??? Trong truyện dành cho nhi đồng, trong phim ảnh, Bà cũng mặc quần áo na ná như chồng, rồi cũng phụ tá chồng trong việc đáp ứng những mơ ước trẻ thơ. Nhưng Bà chỉ là cái bóng, hỗ trợ, bổ sung cho một hình tượng đậm đà huyền-thoại-đẹp. Bà chỉ là nhân vật phụ. Rất phụ. Vì không có bà thì ông vẫn là ông Nô-En, là Santa Clause yêu dấu của toàn thế giới (trẻ em, hoặc người lớn mà vẫn luôn mang trái tim thơ trẻ).

 

Ở nước tôi, lại có những người đàn bà, chả bao giờ được xuất hiện bên cạnh chồng (vì quan niệm đặc sệt phong kiến Nam tôn, Nữ ti). Họ cứ như là những cái bóng rất mờ, rất nhạt, tưởng chừng là nhân vật phụ. Rất phụ. Nhưng nếu thiếu họ, chúng ta sẽ không có những tên tuổi rỡ ràng lưu danh hậu thế .

 

Tuy là những nhân vật nữ của truyện cổ dân gian, nhưng nhuần nhị biết bao về cái Tình không ranh giới, cái Tâm không bị gò bó, cái Nhìn không bị câu thúc bởi đẳng cấp Vua Tôi, Quan lại và Thứ dân, Giàu Nghèo, Sang Hèn.

 

- Nếu không có công chúa Tiên Dung với cái Tâm phóng khoáng thì làm gì Chử Đồng Tử (không có cả cái khố để che của quí) còn được toàn thây và vầy duyên cùng người ngọc.

 

- Nếu Phạm Công (học trò nghèo) không có Cúc Hoa (con quan) thương yêu, một mực ước nguyền se tơ, kết tóc. Trải qua bao cấm đoán, răn đe của phụ thân, nàng vẫn cương quyết kết hôn cùng người hàn tử, từ bỏ cuộc sống gấm vóc lụa là, để nuôi chồng dùi mài kinh sử. Nếu không có Cúc Hoa, làm sao có được Trạng Nguyên Phạm Công danh đề bảng hổ ? Nếu không có Cúc Hoa, làm sao vua muốn ban tặng cho Phạm Công ngôi Phò Mã cao sang ? Nếu không có Cúc Hoa, làm sao công chúa có thể biết đến Phạm Công ở kinh đô mà đem lòng tơ tưởng ?

 

- Chuyện Trần Minh khố chuối cũng tương tợ Phạm Công-Cúc Hoa. Cũng công thức chàng (học trò nghèo, con bà lão ăn mày) được nàng (tiểu thư con quan) đem lòng yêu. Rồi nàng cũng nuôi chồng công thành danh toại.

 

Có người sẽ bảo, thì chuyện vẽ sự chứ làm gì có thực. Có người lại bảo, vì Phạm Công và Trần Minh đẹp trai nhất vùng. Người khác lại vung vít: Mấy ai định nghĩa được tình yêu .. (XD)

 

Cái điều đáng ngạc nhiên thú vị nhất của hai tiểu thư này là: Làm con quan có nghĩa là được dạy dỗ nghiêm ngặt về Tam Cương, Ngũ Thường. Là bị trói buộc chặt chẽ trong bốn bức tường lễ giáo như con ngựa được đóng móng, bịt niềng, chờ ngày an phận: Xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử. (Phu ở đây cũng phải là một vị con quan nào đó, môn đăng hộ đối). Sao hai nàng này lại không đi đúng con đường giềng mối đó nhỉ ? Cái tư tưởng nào đã gieo mầm nổi loạn trong chiếc tháp ngà cao sang ? Cái ý nghĩ táo bạo nào đã mở những trói trăng ràng buộc của giáo điều luân lý ? (Thời đó đâu đã có những tư tưởng tự do, dân chủ, bình đẳng của Tây Phương du nhập. Cũng đâu có ba cái văn chương lãng mạn Âu Tây đâu !) .

 

Còn đáng thán phục hơn nữa, là cả hai nàng có con mắt quả là tinh đời,  có thể đại ngôn tí xíu nữa là có con mắt tiên tri thấu thị. Thì thử hỏi chính mình xem, vì sao sau mấy năm theo đuổi nhau, tán tỉnh nhau, được cưới hỏi hẳn hoi rồi, có vài mặt con rồi, chàng (hoặc nàng) mới ngã ngửa ra là cả hai chả hiểu nhau gì hết trơn. Cũng chả thương yêu gì nhau luôn. Thế rồi đâm đơn ra tòa ly dị ! Còn Cúc Hoa của tôi, còn quận chúa Quỳnh Nga của tôi, đâu đã được hẹn hò, đâu đã được tìm hiểu lâu la gì với chàng Phạm Công, hoặc Trần Minh. Vậy mà sao hai nàng dám đem thân lá ngọc cành vàng mà bảo bọc, chở che cho hai người cùng đinh, nghèo mạt rệp. Sao hai nàng có thể thấy được cái tương lai đầy ánh vinh quang trong manh áo rách ? Sao hai nàng có thể tiên đoán được cảnh ngựa anh đi trước, võng nàng theo sau, mà lam lũ, quần quật, hầu hạ, khuyên nhủ, khuyến khích đức ông chồng đang không một xu dính túi ?

 

Có phải hai nàng đang thử một canh bạc đời mà bụng đánh lô tô, may nhờ rủi chịu. Hay hai nàng đã cầm chắc cái vẻ vang đang bừng dậy ở chốn khoa trường. Vâng, có hai người đàn ông đi thi, nhưng chính hai nàng (ẩn mặt trong bóng tối) mới chính thực là người đỗ Trạng !!!

 

Cũng như chuyện một nhà thơ ăn lương vợ. Nếu không có bà: Quanh năm buôn bán ở mom sông, Nuôi đủ năm con với một chồng, Lặn lội thân cò nơi quãng vắng, Eo sèo mặt nước buổi đò đông. Thì làm gì có một bác Tú Xương lừng lẫy. Thì làm gì có chuyện một người phụ nữ quê mùa, chân lấm tay bùn, không có một chữ bẻ đôi, bỗng trở thành hình tượng kiểu mẫu về người đàn bà Việt Nam: chịu thương, chịu khó cả đời vì chồng vì con. Đảm đang. Chung thủy.

 

Bà sống mãi trong đời Tú Xương

Giữa thời buổi có nhiều ông phỗng

Đêm cô đơn lặng đi từng tiếng trống

Gió đông tàn nghe lạnh rít trên thang

(CAO THOẠI CHÂU, Thư Quán Bản Thảo tập 1)

 

Lại một người đàn bà khác, chồng có như không, bởi ông mộng lấp biển dời non, nay Nhật Bản, mai Trung Quốc, mốt lại Hồng-Kông, ngày kìa về nước, rồi lại Đông Du .. Bà đã đứng vững hơn ba mươi năm thay chồng, nuôi con, luôn luôn một mình, một bóng, xắn váy quai cồng lam lũ để bạn đời tự do bay bổng, hiên ngang. Nếu không có bà đứng mũi chịu sào, thì thử hỏi có được một Phan Sào Nam đầy dũng khí, vì nghĩa cả gạt tình riêng ?

 

"Tình cờ gặp khách năm châu, hơn ba mươi năm, chồng có như không, cố đứng vững mới ghê, ngậm đắng, nuốt cay tròn đạo mẹ.

"Khen khéo giữ nền tứ đức, ngoài bấy chục tuổi, sống đau hơn chết, thôi về mau cho khỏe, đền công trả nợ nặng vai con.

"Ba mươi năm cầm sắt khéo xa nhau, mưa sầu gió thảm chỉ bóng làm chồng, ngồi ngó trẻ con rơi lệ nóng.

"Dưới chín suối thân bằng như hỏi đến, lấp biển dời non, nào ai giúp bác, chỉ còn mình lão múa tay không". (Bài khóc vợ của cụ Phan)

 

.. .. ..

Hương Cảng-Hoành Tân-Tokyo-Bến Ngự

Mà đại dương trong lòng người xứ Nghệ

Váy quai cồng cuốc đất thay trâu

 

Đường thiên lý đi lần tới Huế

Mòn gót giày suốt ba mươi năm

Thăm thẳm chiều trên bến sông Hương

Nước trong vắt giữa đôi bờ đá dựng

(CAO THOẠI CHÂU, Thư Quán Bản Thảo tập 1)

Thử xem lại tiểu sử một số danh nhân như Socrate (cổ đại), như Léon Tolstoi (Nga), xem các bà vợ của họ đã từng đối xử với người đầu ấp tay gối  như thế nào, dù hai ông là danh nhân thế giới, nức tiếng tài ba lỗi lạc.

 

Quả tình đáng buồn. Thực là bạc phước. Vì trong đôi mắt của hai bà vợ này, hai ông chỉ là cái thứ ăn hại, đái nát, chả làm nên trò trống gì. Hai ông cứ tha hồ bị sỉ nhục liên miên. Hai ông cứ phải bị bỏ đói bỏ khát vì cái tội dài lưng tốn vải ăn no lại nằm. Không nằm thì ngồi, mặt mũi lúc nào cũng đờ đờ đẫn đẫn, xa vắng, mông lung. Không ngồi thì đi lang thang, lưới thưới, như kẻ mộng du, như người gàn dở, điên rồ. Ấy vậy mà Socrate lại còn cám ơn bà, vì nhờ bà tàn nhẫn mà ông đã thành được bậc Hiền Nhân Đại Trí bởi quen thói nhẫn nhục, chịu đựng dưới ách cai trị hà khắc của bà. Léon Tolstoi thì nhờ bà vợ bạc bẽo mà có được bộ Chiến tranh và Hòa Bình bất hủ và nhiều tác phẩm lừng danh khác. Vì (theo ông) đau khổ là đồng nghĩa với sáng tạo. Có một cái gì đó sao mà đắng cay, quay quắt, y như thuyết Tài Mệnh tương đố của Nho Gia ấy nhỉ ??? (Chữ Tài, chữ Mệnh khéo là ghét nhau, ND) :

 

Là giọt đắng trong hồn tôi tí tách

Tiếng ngựa thồ lóc cóc trong đêm

Kinh Sáng Thế đọc thành lời hủy diệt

Là ảnh một người tôi yêu suốt trăm năm

(CAO THOẠI CHÂU, Thư Quán Bản Thảo tập 1)

 

Riêng trong nhóm Việt Nam Thi Đàn hải ngoại gần đây nhất, thì có những lời ca tụng vợ chí tình của một nhà thơ tràn đầy hạnh phước. Ông đã âu yếm gọi vợ nhà là người Vượng phu Ích tử: vì có bà ông mới được thong dong thoát mọi tật bệnh; vì có bà các con đều công thành danh toại, gia đạo trong ấm ngoài êm, con cháu đầy đàn phước lộc :

 

Vượng phu ích tử đúng là em

Lẳng lặng nghe anh nói thử xem

Bệnh hoạn bao lần chồng thoát cả

Vũ môn mấy bực trẻ bay lên ..

(LẠC THỦY ĐỖ QUÝ BÁI)

 

Hoặc là lời trân trọng cảm ơn của người bạn đời dành cho cô Bắc Kỳ có cái vẻ ngoài đanh đá, đầy bùa phép ma thuật, nhưng mật ngọt ở đáy trái tim son sắt một lòng ..

 

Cảm ơn em, cô Bắc Kỳ đanh đá

Đủ để nhu thuần một chú ngựa hoang !

Em bùa phép làm mưa xanh tháng Hạ

Làm nắng hồng tỏa ấm buổi Đông sang

 

Cảm ơn em, đường môi cong bạch tuộc

Chuyền cho anh từng hơi thở hồi sinh

Anh tiền sử, đắm chìm theo vận nước

Em thân cò, tất tả vẫn kiêu binh !

 

Cảm ơn em, trên bước đường vong quốc

Em kiên gan, bền chí cuộc song hành

Anh may mắn còn em, tình hẹn ước

Khi ven đời ngàn tiếng quạ phân tranh !

 

Cảm ơn em, cô Bắc Kỳ tận tụy

Mà đường ngôi rẽ lệch một bên trời

Anh muốn khắc tên cô vào tuyệt mỹ

Bằng vô vàn trân trọng đấy cô ơi !

(SONG CHÂU DIỄM NGỌC NHÂN)

 

Hay lời biết ơn thầm lặng, tha thiết dành cho người tình của hai nhà thơ nữ B.C.D (Úc Châu) và NHƯ LY (Hòa Lan):

 

Hỡi người tình trăm năm

Ơn mãi tiếng ân cần

Sách vở buồn trĩu nặng

Trong túi đời phế hưng

(B.C.D)

 

Tạ ơn anh đã yêu em

Đốt lên một chiếc que diêm sáng ngời

Cho em tìm thấy nụ cười

Tình xanh rực rỡ trên môi thắm hồng

(NHƯ LY)

 

Như vậy có thể nói, cái Tâm, cái Tình, của người phụ nữ Việt Nam bao giờ cũng đậm đà nhân nghĩa, đầy tính thuần hậu, vị tha. Luôn vì người khác, quên cả bản thân. Bao giờ cũng vì người yêu thương (là chồng, là con), mà cắn răng vượt qua những cơ cực nát lòng, dẫu hy sinh cả đời đâu quản ngại.

 

Lòng em như hoa hướng dương,

Trăm nghìn đổ lại một phương mặt trời

(Ca dao)

 

Những người phụ nữ Việt Nam ấy là mây trời bát ngát chở che, là cánh cò kiếm ăn lặn lội. Họ còn là những chiếc lá dâu xanh nuôi tằm nhả tơ óng mượt, cho đời đẹp hơn bởi những áng thơ văn bảy sắc cầu vồng.

.. .. ..

Giữa tiếng đạn bom mỗi lần chạy giặc

Giữa lác, đưng, đỉa muỗi Trà Lồng

Đôi tay mẹ như mây trời bát ngát

Một cánh cò vất vả nuôi con

.. .. ..

Con của Mẹ biết nâng niu từng viên đất nhỏ

Vừa cấy cày, vừa hát ca dao

Vừa thất tình, vừa ca vọng cổ

Vừa đuổi quân thù, vừa ngắm trăng sao

(NGUYỄN CÁT ĐÔNG, Thư Quán Bản Thảo tập 4)

 

Dĩ nhiên cũng có những con sâu làm rầu nồi canh. Nhất là trong cuộc đảo điên, điên đảo khổng lồ của đất nước sau 75. Nhưng vẫn còn biết bao những công chúa Tiên Dung không hất hủi những đời khố rách áo ôm, sa cơ lỡ vận. Còn biết bao những tiểu thư Cúc Hoa trong thực tế tần tảo, hy sinh tất cả cho người phối ngẫu, cho đàn con trứng nước thơ ngây. Còn biết bao những quận chúa Quỳnh Nga bỏ trâm cài lược giắt, xắn váy quai cồng tất tả sớm hôm. Cũng có biết bao những bà Phan thay chồng nuôi con, chu tất mọi việc trong ngoài, cho chồng tự do đuổi theo chí cả. Và cơ man nào mà kể những bà Tú trong cuộc bể dâu, buôn tần bán tảo, chạy vạy nuôi mấy miệng ăn ở nhà, chắt chiu tiền nuôi chồng cải tạo, biệt trùng sơn dã.

 

Có phải chính niềm tin vào bản sắc Tốt Đẹp tiềm tàng của nhau (của đất nước hơn bốn ngàn năm Văn Hiến), rồi lại còn biết dựa vào nhau vững chãi, sẽ giúp cho lứa đôi thêm bền chặt nghĩa phu thê, thắm đậm tình tri âm, tri kỷ, vượt thoát được hết mọi hiểm nghèo của cám dỗ trầm luân  ???

 

Dựa nhau ta cỡi sóng

Qua thác nhọc, ưu phiền

Sau trầm luân căn bổn

Lại sáng ngời niềm tin.
(Vntvnd)

 

 

 

 

 

 

Noel 2004