NHỚ
NHÀ
(Bác sĩ Nguyễn Sơ Đông)
ĐÔI D̉NG VỀ TÁC GIẢ:
Bác Sĩ Nguyễn Sơ Đông là :
- học sinh tại trường Chasseloup
Laubat và trường Đại Học Y Khoa ngày xưa.
- Ra trường và đi lính . Làm Y Sĩ
Trưởng Sư Đoàn 25.
- Sau 75, đi tù CS. Khi về cùng vợ con
liều mạng vượt biên qua ngả Biển Đông
và định cư tại Mỹ.
- Con trai thứ của Bs Đông là bác sĩ
Nguyễn Đông Quan, giáo sư giải phẫu Nhăn Khoa
Đại Học John Hopkins, đă làm Chủ Tịch Y Sĩ
Đoàn Hoa Kỳ trong 2 nhiệm kỳ. Trong thời kỳ
làm chủ tịch Y Sỹ Đoàn, BS Đông Quan - cùng với
BS Jonathan Lâm - đă thành lập chương tŕnh Ambassador
Health mỗi năm về các vùng hẻo lánh của quê
huơng ta, giải phẫu, điều trị cho nhiều
ngàn người bệnh thiếu phương tiện
điều trị - hay không có tiền nong đút lót để
được nhập viện điều trị - tại
Việt Nam. Thành quả nhân đạo BS Đông Quan &
Jonathan Lâm và bạn hữu đă gặt hái được,
là một điểm son cho thế hệ thứ 2 của Cộng
Đồng Việt Nam hải ngoại.
NHỚ NHÀ
Pourquoi le
prononcer ce nom de la patrie?
Dans son brillant
exil mon coeur en a frémi
II résonne de
loin dans mon âme attendrie,
Comme les pas
connus ou la voix d'un ami.
Tôi muốn đổi chữ
"brillant" thành "douloureux" v́ trốn chui, trốn
nhủi, vượt biên c̣n thua con chó đói, th́ có ǵ là
"brillant". Sợ mang tội với Lamartine, lại thừa
một "pied".
Tôi là thằng "lăn chai",
lúc nhỏ suốt ngày ở ngoài đồng, lội hết
mương nầy đến rạch kia. Tôi không phải
đi chăn trâu, nhưng tôi cỡi trâu "nghề lắm".
Leo lên lưng trâu đâu có dễ. Tôi mới sáu, bảy tuổi,
đứng vừa qua khỏi ngang nửa bụng trâu, mà
trâu đâu có "mọp" xuống như voi cho ḿnh leo
lên. Vậy mà thằng tui phóng lên ngang hông trâu cũng
được, kẹp "đầu gối" (trâu)
trước cũng xong, phăng lên bằng đầu gối
sau cũng "phẻ" mà kéo đuôi cũng yên. Trâu tốt
hơn "người ta": không khi nào "đá gị
lái", không "đá ngược" bạn bè.
Nắng, mưa tôi có coi ra ǵ đâu?
Mưa xối xả, mưa nặng hột, .. tắm
mưa càng vui. Tắm đến chừng da tái mét, run lập
cập mới thôi. Một lát - có khi cả giờ nữa,
nắng lên, khô queo, .. th́ lội nữa.
Tụi chăn trâu "nhà nghề"
chỉ tôi đủ thứ hết: làm sao "cột
dàm" con nghé để nó khỏi ăn mạ. Người
ta vác chổi chà mà đập mầy đó (không đập
trâu đâu, v́ chổi chà có thấm th́a ǵ nó). Nh́n dấu ở
cửa hang là biết có cua ở trỏng hay không, cua lớn
hay cua "nghé" (cua con, kẹp đau lắm). Bắt cá
bống kèo th́ phải dùng một chân chận cái ngách nó lại,
câu cá trê phải sửa soạn mồi trước : đập
mấy con ốc bươu, để qua bữa sau có mùi
hôi hôi là cá trê nó đớp nhanh lắm, xúc cá ṛng ṛng coi chừng
bị cá mẹ táp cẳng, v́ bênh con (ṛng ṛng là cá lóc con, cỡ
1/2 ngón tay út, kho tộ mặn mặn, cay cay .. ngon hơn
caviar nữa. Mà tôi có bao giờ được ăn caviar
đâu mà xạo vậy!). Bọt trắng nhuyễn trên mặt
"mương", nhưng bọt nào là ổ cá ch́a vôi,
chả làm ǵ được hết, bọt nào là ổ cá
"xiêm", loại cá lia thia xanh mun, đá chết bỏ
chứ nhứt định không chạy.
Lên Saigon, "lội" gần hết
"hang cùng ngơ hẹp" của quận Tư (sau nầy
là quận Năm, dành tên quận Tư cho bên Khánh Hội),
chui vào Đại Thế Giới coi hát "cọp",
băng cầu chữ Y, qua giang sơn của ông Bảy (Bảy
Viễn), đi chen lấn giựt cái lưỡi ông Tiêu
cúng rằm tháng Bảy.
"Nắng
Saigon, anh đi mà chợt mát
Bởi v́ em mặc
áo lụa Hà Đông"
Tôi có biết lụa là ǵ đâu? Hà
Đông ở đâu? Thôi, tôi xin phép Nguyên Sa mà sửa lại:
"Nắng
Saigon, tui đi mà chẳng ngán
Bởi v́ da mốc
thích "đui then" rồi".
Ra Chasseloup, đến mùa me chín, leo
lên "rung" mạnh. Me rụng đầy đầu tụi
ở dưới đất. Thằng nào ở "trển"
vậy? Thằng Đông chớ ai vô đây.
Trước Bộ Y Tế có hai cây
gừa, trái tṛn, ngọt, cây chót vót, lại cũng thằng
Đông leo. (Sau 75, tôi vẫn c̣n thấy hai cây nầy, già lăo
rồi, có ai để ư tới làm chi)
Vào lính, theo đơn vị hành quân,
nhớ từng con suối nhỏ, từng g̣ mối, từng
cây cầu khỉ, .. nhứt là những nơi "đụng"
nặng. Lính tử trận. Quan cũng đền nợ
nước. Thứ hai, người vợ trẻ
đưa chồng lên Đức Ḥa. Thứ bảy, đă chít
khăn tang. Nhưng tôi vẫn thương vẫn nhớ
cái quận "nắng bụi, mưa bùn" .. nghèo xơ
nghèo xác nhưng đầy ắp t́nh người. Hoàng hôn
xuống, nghe ảnh ương, nhái bầu, nhái bén, cả
bao nhiêu thứ côn trùng ḥa tấu "symphonie pastorale"
nghe mà rụng rún.
Giờ đây, lưu lạc xứ
người, muốn nghe .. có đâu mà nghe.
"Ḷng quê
đi một bước đường một đau
"
(Kiều)
Tâm trạng nhớ nhà là vậy
Tôi không dám "nghĩ" hoặc
"đoán" t́nh cảm của ai khác. Riêng với tôi
th́: t́nh đầu, t́nh đuôi, t́nh giữa .. ǵ ǵ, th́ với
thời gian cũng sẽ khuây khoả, rồi phai, rồi
tàn và rồi thuộc về dĩ văng, dù nó "apporte chaque
jour tout le bien, tout le mal".
Nhưng, nhớ nhà th́ hoàn toàn khác, lạ.
Như một định luật tự nhiên, "tên" nào "lội"
nhiều, lăn lóc với "đất nước"
nhiều, .. khi về già, nhớ nhà càng ray rứt, càng nhức
nhối.
Cái khổ là càng muốn quên, càng lại
nhớ. Có những đêm thức giấc, nhớ quá, không
tài nào ngủ lại được. Nhớ ai, ai đâu mà
nhớ. Nhớ NHÀ!
Lúc ở Chasseloup, đọc sách tả
Tour Eiffel, Montparnasse, Les Invalides, Chateaux de la Loire .. náo nức
muốn xem lắm. Giờ xem qua rồi th́ "thôi". Nó
không "thấm" vào xương, vào tủy, vào tim, vào
óc như cái nhớ nhà.
" .. Quê tôi ch́m chân trời mờ
sương
Quê tôi là bao
nguồn yêu thương
Quê tôi là bao nhớ
nhung se buồn
Là bao vấn
vương tâm hồn người bốn phương.
"
(Làng Tôi - Chung
Quân)
Chắc tại tôi là đứa
"chả giống ai". Thôi đành chịu vậy.
Mấy trang viết nầy không
đầu, không kết, ư tứ lung tung, "à bâtons
rompus", "du coq - à - l'âne". Bà con có xem th́ "xính
xái", từ bi hỷ xả dùm. Thiện tai, thiện tai.
Thôi th́ cứ xem như :"mémoires
d'outre tombe" của tôi vậy.
Trước sau ǵ, cát bụi cũng
sẽ về cát bụi
QUANDO SATIS
DIXISTI, PERISTI
(Quand tu auras
dit assez, tu seras mort)
(St Augustin)
"Mai
đây trong chuyến tàu vạn cổ
Nếu có
người thương đến tiễn đưa
Xin hăy rắc
thêm vào huyệt mộ
Chút t́nh hệ
lụy núi sông xưa"
(Giang Hữu
Tuyên)
Đúng,
hệ lụy núi sông xưa!
"Objets
inanimés, avez vous donc une âme
Qui sattache à
notre âme et la force daimer"
Thôi
đành
"Nhật
mộ hương quan hà xứ thị
Yên ba giang
thượng thử nhân sầu "
(Thôi Hiệu)
Vậy, tôi đă làm được
ǵ?
* Gia Đ́nh: Trả
hiếu?
- Má tôi mất sớm quá, tôi có nhớ
ǵ đâu, nhứt là mấy tháng cuối cùng, mỗi lần
tôi muốn tới gần Má tôi, th́ các d́, cô, cậu .. (đều
ở nhà tôi để săn sóc má tôi) bảo: "Con ra
ngoài chơi đi, để má con ngủ", ngủ yên ..
Yên Giấc Ngàn Thu.
- Tôi có làm được ǵ giúp Ba tôi
đâu. Chưa xong y khoa, niềm an ủi duy nhứt của
tôi là: tôi đă cố hết sức nghe lời Ba tôi, dĩ
nhiên, đôi lần chuyện nầy, chuyện nọ, chuyện
"đâu đâu" làm Ba tôi không vui.
- Tôi rất mừng là đă cùng vợ
tôi quyết định "sinh tử": chết th́ chết
chung, không thể sống với vc được. Tụi
nó không lương tâm, không tim, không óc, không cả t́nh người.
Ít nhứt, dung thân ở xứ lạ, không ai ngăn cấm
con tôi: "Mầy là con sĩ quan ngụy, không được
lên cấp ba". Đó là nguyên văn của tên "giám hiệu"
trường Petrus Kư (tôi khôngmuốn nhắc tên mới của
trường) khi đứa con trưởng của tôi học
xong lớp 9 (classe de 3è) không được lên lớp 10
(classe de seconde). Đuổi học.
* Tổ Quốc: xin
cho tôi mượn hai câu thơ của một nhà văn
"gốc lính"
"Cúi đầu
tạ với quê hương
Tôi c̣n một
nửa đoạn đường chiến binh".
Tôi đă đội trên đầu
sáu chữ: DANH DỰ, TỔ QUỐC, TRÁCH NHIỆM. Ngày nào
c̣n thở tôi c̣n tôn thờ. Chỉ khi nhắm mắt th́
trách nhiệm của tôi với tổ quốc VNCH mới kể
là hết.
Je ne fléchirai
pas ! Sans plainte dans la bouche,
Calme, le deuil
au coeur, dédaignant le troupeau,
Je vous
embrasserai dans mon exil farouche,
Patrie, ô mon
autel ! Liberté, mon drapeau !.
Victor Hugo
(ultima Verba)
THAY
LỜI CUỐI
Những ḍng sau đây, tôi:
- Kính dâng quư Trưởng Thượng,
Niên Trưởng đă rời Việt Nam trước
30-04-1975
- Gởi đến thế hệ trẻ,
những người chưa "nếm" mùi vc.
Tôi dạy vạn vật ở Petrus
Kư từ năm 1963. Lúc bấy giờ, thi Tú Tài 1 và 2 c̣n vấn
đáp. Chưa khi nào tôi hỏi lư lịch thí sinh trước
khi cho điểm. Nói chung, trong suốt lịch tŕnh thi, tất
cả Giáo sư đều xử sự như thế.
Tết Mậu Thân, con đường
tiếp liệu (y dược, y cụ ..) của
đơn vị tôi bị vc (đă chiếm Vinatexco, Vifon,
và các hăng kế cận) đóng chốt. Tôi phải liên lạc
với cố vấn đơn vị tôi, tŕnh với cố
vấn trưởng (cố vấn cho Tư Lệnh Sư
Đoàn) cho phép tôi dùng trực thăng riêng của ông về
căn cứ 73 tồn trữ y dược, nhứt là bông,
băng, băng cá nhân, nước biển và trụ sinh.
Trớ trêu thay: người
thương binh đầu tiên được truyền
chai nước biển "nóng hổi" vừa
được trực thăng mang về là một vc.
Trong hơn bốn năm trấn ở
Đức Ḥa, tôi đă gọi tản thương bằng
trực thăng về Tổng Y Viện Cộng Ḥa ít nhứt
là mười vc bị thương nặng. Không tản
thương th́ chắc chắn 100% chúng đi "chầu
Bác" rồi.
Dù mưa, dù nắng, một giờ
khuya, hai giờ sáng, .. chưa lần nào phi hành đoàn hỏi
tôi tản thương lính nào vậy? QLVNCH hay vc. Tất cả
đơn vị Quân Y QLVNCH đều làm như thế.
Tôi muốn viết thật rơ, hét thật
to, ư nghĩ thật trong sáng: Tôn chỉ của dân VNCH, của QLVNCH, của
chính phủ VNCH là TÔN
TRỌNG CON NGƯỜI,
cách hành sự chứa đầy t́nh người.
Sau 04/1975, bọn khát máu chóp bu vc
đă ra lệnh phá tan nát xă hội miền Nam, mà nền tảng
là gia đ́nh. Bao nhiêu gia đ́nh sĩ quan QLVNCH, viên chức
VNCH bị gây áp lực đến đổ vỡ.
Bao nhiêu dân miền Nam bị lừa
gạt, rồi bị ép tử, bỏ cho chết, chết
đói, chết v́ bệnh tật, .. ở những khu gọi
là kinh tế mới.
Bao nhiêu thanh thiếu niên "con ngụy"
bị ép buộc qua Miên làm bia đỡ đạn cho vc.
Bao nhiêu trăm ngàn người VNCH
đă thiệt mạng trên đường t́m tự do,
thoát ách vc.
Trong mấy ngàn năm lịch sử
dân tộc, có lần nào mà người dân Việt Nam, vốn
rất gắn bó với "quê cha đất tổ", với
"mồ mả ông bà" liều chết, bỏ nước
ra đi t́m tự do đông đến số triệu.
Tôi viết để quư vị
Trưởng Thượng và thế hệ trẻ hiểu
được mức độ khát máu, tàn ác, vô nhân đạo,
đầy thú tính của vc.
Riêng cá nhân tôi, tôi không thù hằn vc
v́:
1- Tôi đă hấp thụ nền
giáo dục nhân bản miền Nam
2- vc không xứng đáng để
tôi thù hằn, v́ vc đă mất hẳn tính và t́nh người.
Tôi rất cám ơn, thương mến,
kính yêu "bà xă" tôi đă chịu bao nhiêu cay đắng,
cực khổ tảo tần giữ vững gia đ́nh, lo
cho bốn đứa con tôi.
Hiện giờ, chúng là công dân
đơn thuần (simple citoyen) của quốc gia tạm
cư, không là "quan to, quan bé" ǵ hết. Nhưng,
người ta đă đối xử với chúng tôi rất
ấm áp t́nh người.
NGUYỄN SƠ ĐÔNG
(LiemHuynh
sưu tầm, LiH. Coco chuyển)