BẤT THƯỜNG và B̀NH THƯỜNG
(Tuấn Khanh)
Trong những điều kỳ diệu
về sức người trong xă hội hôm nay, chuyện
người đàn bà bán chuối tốt nghiệp cử
nhân luật ở Cần Thơ vào tháng 6 vừa rồi
đă gieo biết bao nhiêu câu hỏi về cuộc đời,
bên cạnh sự thán phục công sức của người
đàn bà ấy.
Tôi vẫn ngạc nhiên và tự hỏi
tại sao cứ lại là "Luật" chứ không phải
là một môn học dễ kiếm tiền nào khác? Và tại
sao bà Kim Hoa, người bán chuối gần 60 tuổi ấy,
lại phải dành phần thời gian mưu sinh, chăm
sóc con cháu, sức khoẻ .. để theo đuổi môn học
khô khan ấy? Ít ai nói đến phần này, ngoài việc ca
ngợi sức học của bà Kim Hoa như một điểm
sáng, một vệt màu hồng của đời sống. Lọc
t́m tư liệu, mới thấy rằng điều thúc
đẩy bà Kim Hoa đi học luật v́ bởi trước
kia bà là chứng nhân của một
vụ án oan. Nỗi ám ảnh đó chính là động
lực. Lại ngồi giữa chợ, nh́n thấy bao
điều trái khuấy diễn ra trước mắt, việc
bà Kim Hoa chọn học luật là một cứu cánh của
ḷng tự trọng và nhân cách, như để t́m điểm
tựa đứng lên, để tồn tại như một
con người.
Không có luật pháp, xă hội chỉ
c̣n là một gánh hát tŕnh diễn quyền lực của giai
cấp thống trị. Con người thiếu sự chở
che của luật pháp dễ bị chà đạp và lôi vào
nghịch cảnh không lường được. Nhưng
luật pháp nếu có, mà vẫn bị thao túng bởi những
cá nhân nắm quyền, của băng nhóm chung lợi ích ..
th́ xă hội c̣n hỗn mang hơn nữa v́ mọi thứ
mù mờ, vô vọng.
Khi luật sư Trương Trọng
Nghĩa, phó chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt
Nam lên tiếng về chuyện Sở Tư pháp tỉnh Phú
Yên chọn riêng văn pḥng của luật sư Vơ An Đôn
để thanh tra, không chỉ ông Nghĩa nh́n thấy đó
là chuyện "bất thường", mà bất kỳ
người dân nào đứng về phía chính nghĩa cũng
nh́n thấy cuộc sống ở vùng đất hiền
lành này như đang bị phủ một đám mây mù nghẹn
ngào bức bối. Không chỉ vậy, lúc này người
luật sư trẻ Vơ An Đôn đang bị các cơ quan
tố tụng tỉnh Phú Yên đ̣i kỷ luật, rút giấy
phép hành nghề .. mà lư do chính là anh đă dám đứng về
phía nhân dân, bảo vệ quyền lợi của nạn
nhân quá cố Ngô Thanh Kiều bị 5 nhân viên công an thành phố
Tuy Hoà vui cười, tra tấn đến chết.
Công việc bảo vệ tính chân
chính luật pháp của một quốc gia, được
một luật sư trẻ và nghèo ra sức hành động,
đă trở thành một sự kiện lịch sử khi
đem lại công lư cho người dân, nhưng lại
dường như chạm phải nỗi kiêu hănh của một
hệ thống, mà lâu nay coi ḿnh là bất khả xâm phạm.
Con đường đi lên của
một Việt Nam, chắc chắn không hoàn toàn là xây dựng,
là đầu tư, là dự án .. mà c̣n là sự cải cách
và thực thi công minh hệ thống tư pháp. Giữa những
giai đoạn mà quyền lực cá nhân, băng nhóm c̣n thao
túng trên đất nước này .. th́ dù có giàu có nhanh chóng
như Trung Quốc, cũng chỉ ẩn chứa những
căn bệnh trầm kha, mầm mống của hỗn loạn.
Trong những năm tháng này, việc vật vă đối
đầu, giành lại sức mạnh của ngành tư
pháp từ giới luật sư đang diễn ra khắp
nơi. Luật sư Ngô Ngọc Trai từ đoàn Luật
sư TP Hà Nội cũng xác nhận rằng đă có những
văn bản pháp luật được đưa ra, chỉ
với mục đích gây khó khăn, cản trở giới
luật sư - những kẻ như đang phá rối sự
ung dung tự tại của một tầng lớp đen
đúa đang thao túng luật pháp quốc gia.
Trong câu chuyện của bà Kim Hoa phải
chật vật đi học Luật, rơ ràng bà nh́n thấy
phận người đang là con sâu cái kiến mà không có ǵ
có thể tự cứu ḿnh, bằng cách trang bị cho ḿnh
kiến thức. Bà học Luật để quyết t́m lại
công bằng cho cái chết của đứa em trai bị
đánh chết nhiều năm trước, bà nh́n thấy
phán quyết của toà đă bất thường nhưng
lúc đó lực bất ṭng tâm. Nếu như một đất
nước có những con người hiếu học vô
tư th́ thật đáng mừng, nhưng hiếu học chỉ
để mong giành lại quyền làm người của
ḿnh, giành lại sự thật .. th́ rơ ràng những nỗ lực
đó cảnh báo rằng ngành tư pháp Việt Nam hoặc
quá yếu ớt, hoặc không có giá trị thực tiễn
với cuộc đời thật dă man bên ngoài. Xă hội
đó cũng đang vần vũ như đám mây đen của
oan khiên và nỗi niềm của thân phận người.
Một năm trước đây, vô
t́nh đọc được một bài viết của
blogger trẻ Khải Đơn về chuyện một bà cụ
ở nông thôn làm đơn khiếu nại về đất
đai không thành, bà đă tự ḿnh đi mua sách về đọc,
học. Khi luật sư đến gặp bà, ông ta đă
vô cùng ngạc nhiên v́ kiến thức của bà không thua những
ǵ mà ông biết cả. Trong sự thán phục đó, khi
đọc, tôi vẫn c̣n nhớ ḿnh mang trong ḷng một nỗi
chua chát về con người Việt Nam, bất luận ở
độ tuổi nào, vẫn phải bươn chải
để gom góp kiến thức cho một cuộc giải oan đời
ḿnh.
Cũng như bà Kim Hoa, bà cụ nông dân đó không c̣n tin vào lời
giải thích nào, không c̣n tin vào sự khuyên giải nào, mà chỉ
c̣n liều tin vào tấm thân yếu đuối của ḿnh,
trước cửa ngơ nhà quan đầy bẫy rập.
Có thể luật sư Vơ An Đôn sẽ
bị kỷ luật và bị rút giấy phép hành nghề.
Anh sẽ trở về nhà và cuốc đất trồng
khoai với bề dày kiến thức về công lư, không khác
ǵ những người tự học luật nói trên. Hôm nay
th́ chỉ có một ít người thôi, nhưng để
chống lại cường quyền và bất công, rồi
sẽ ngày càng có thêm nhiều người Việt Nam nữa
trang bị cho ḿnh kiến thức. Họ sẽ t́m đến
nhau và cùng lên tiếng đ̣i lại công lư của ḿnh bị
giày xéo và chôn vùi đâu đó. Những con người Việt
Nam b́nh thường đó sẽ ngày càng lớn mạnh và
giật đổ những điều "bất thường"
như luật sư Trương Trọng Nghĩa nhận
định. Cũng như những con người vô danh
đang lần ṃ t́m đến luật pháp thật sự
đó, bạn và tôi hăy tin rằng lẽ phải chỉ
"khuất" chứ không bao giờ "tắt".
TUẤN KHANH
(T.T.K.D sưu tầm
và chuyển)