HAI THẾ HỆ, MỘT TẤM L̉NG
(Bác sĩ Nguyễn
Ư- ĐỨC)
Quốc gia hưng vong, thất phu hữu
trách. Huống chi chúng ḿnh cũng là người có đôi
chút chữ nghĩa Thánh Hiền. Cho nên có vài hàng tâm sự.
Thấm thoát mà đă 40 năm, từ
khi cha mẹ tay bế tay bồng mang bầy con chạy trốn
trước nguy cơ trả thù của những người
thắng cuộc. Bây giờ, các bậc cha mẹ này đều
ở tuổi trên dưới "cổ lai hy". Nghĩ
lại mà thấy kinh hoàng. V́ so với thời gian "Tôi xa Hà Nội năm lên mười
tám khi vừa biết yêu", rồi 20 năm
"Bắc Kỳ Di Cư", th́ thời gian lưu vong xa
xứ quá dài. Những 40 năm!.Và họ đă nghĩ đến
trách nhiệm của các con trong nối tiếp công việc
gia đ́nh, xă hội.
Di tản tới một môi trường
hoàn toàn mới lạ, cha mẹ đă phải vất vả
cực nhọc lắm để gây dựng lại cho con
cái. Với tuổi đời trung b́nh từ 35 tới 40, họ
phải bắt đầu lại từ số không với
rất nhiều khó khăn.
Anh ngữ là trở ngại đầu tiên. Chỉ
có một số nhỏ có tiếp xúc với nhân viên các quốc
gia đồng minh là nói được chút đỉnh tiếng
Anh. C̣n hầu hết không nói được ngôn ngữ này.
Mà không có ngôn ngữ th́ rất khó hội nhập vào quốc
gia mới. Có nhiều giai thoại rất vui về sự
"đàm thoại bằng tay" này. Một lăo bà, đi
máy bay, mót tiểu, cứ ôm lấy cô chiêu đăi viên hàng
không mà la "Rét Run! Rét Run!". Cô ta không hiểu mô tê ất
giáp ǵ. Nhưng khi bà cụ chỉ tay xuống bụng
dưới , nhăn mặt là cô ta biết ư đưa bà cụ
vào cầu tiêu ..
Kiếm việc là trở ngại kế tiếp.
Đa số các bậc làm cha mẹ khi đó là quân cán chính cũ
ở Miền Nam, làm việc văn pḥng hoặc đánh trận.
Cho nên vào Mỹ là không có một nghề nào có thể xin việc
được ngay. Ở xứ này, nghề nào cũng cần
giấy phép hành nghề. Ngoại trừ nghề rửa
chén, lau nhà. Do đó đa số bắt đầu với
các công việc tương tự. Để có tiền cấp
bách nuôi dưỡng con cái đi học rồi mới nghĩ
tới việc học tiếng Anh, học nghề cho ḿnh.
Rồi thích nghi với nếp sống văn hóa Mỹ quốc.
Văn hóa ḿnh vốn kín đáo, dè dặt,
ít nói người Mỹ th́ cởi mở, nghĩ sao nói vậy
và nói thật nhiều. Họ sẵn sàng tranh luận, phê
b́nh để làm tỏ vấn đề th́ ta "chín bỏ
làm mười", "ai sao tôi vậy". Nhưng về
nhà th́ ấm ức, không vui nếu ư kiến của ḿnh bị
bác bỏ.
Họ hướng ngoại, quan tâm
tới sự việc chung quanh, c̣n các cụ ta phần nhiều
chỉ nh́n về phía ḿnh, làm một ḿnh .. V́ thế trong những
giao tiếp, họ thấy ḿnh quá thụ động và bị
hiểu nhầm là bất hợp tác. Cho nên khoảng cách hiểu
nhau lại càng xa ra.
Ngay cả với con cái, dân Mỹ cũng
có đối xử khác với ḿnh. Họ coi con cái vừa
là con vừa là bạn. Đôi bên có sự thảo luận,
t́m hiểu rất cởi mở để đi đến
hành động.
C̣n khá đông các bậc làm cha mẹ
Việt th́ vẫn ôm lấy mớ kinh nghiệm hơi
xưa của ḿnh mà không chấp nhận lối suy tư,
hành động của con trẻ. Các vị vẫn theo tập
tục cũ, có nhiều ra lệnh, cưỡng bách mà không
có đối thoại, chia xẻ. Các cụ không hiểu,
không đánh giá đúng khả năng của con cháu. Và khi gặp
sự đối kháng th́ các vị lại hờn dỗi, tủi
thân, cho là hết quyền lực với con cái ..
Và nhiều vất vả khác nữa để vươn lên.
Nhưng chỉ với những kiên
nhẫn, cần cù, chung lưng đấu cật với
nhau mà các gia đ́nh tỵ nạn Việt đă tạo ra một
thế đứng vững vàng trên đất Mỹ. Họ
đă có những cơ sở thương mại
tương đối thỏa đáng; đă có những việc
làm ở hạng trung, không đến nỗi "chân lấm
tay bùn". Con cái họ đă đạt được nhiều
thành tích sáng chói tại học đường. Nhiều
cháu đă tham dự vào việc tham mưu, điều hành
chính quyền từ liên bang tới địa phương,
đại diện dân cử cũng như trong các lănh vực
y tế, khoa học, giáo dục và ngay cả trong quân đội.
Và cũng đóng góp nhiều vào sự "dễ thở
hơn" cho đồng bào nghèo khó ở quê hương.
Sự thành công của người
Việt tỵ nạn đă làm ngạc nhiên không ít cho dân bản
xứ. Và đôi khi họ cũng nh́n ḿnh với con mắt
ghen tỵ. Và nhiều người đă ví von rằng Nữ
Thần Tự Do c̣n quay lưng về phía châu Á, hướng
về trời tây, đón mừng dân da trắng châu Âu cơ
mà.
Sau gần 35 năm xa xứ, nhiều
bậc làm cha mẹ xưa kia bây giờ cũng đă "mỏi
gối, chùn chân". Tuổi đời chồng chất. Sức
khỏe không c̣n hùng dũng như xưa. Thị lực giảm,
thính giác khi nghe khi không. Bước chân đi đă bắt
đầu nghiêng ngả. V́ mấy chục năm chiến
tranh, tù đầy hành hạ. Cộng với 40 năm vất
vả lập nghiệp từ hai bàn tay trắng ..
Họ đă nghĩ tới việc
bàn giao trách nhiệm cho các con. Trách nhiệm nối dơi tông
đường. Trách nhiệm với cộng đồng
ḿnh, với đất tạm dung. Và nhất là trách nhiệm
với quê hương xứ sở.
Với gia đ́nh, họ kiêu hănh nh́n
bầy con trưởng thành, thịnh vượng, dâu rể,
cháu chắt đoàn tụ. Như vậy là họ yên ḷng.
Chúng có phận của chúng. Vợ chồng già bây giờ
"An hưởng Tuổi Vàng" với nhau. Mọi sự
chắc sẽ an lành cho tới ngày ra đi.
Với cộng đồng
ḿnh th́ c̣n nhiều điều cần để tâm.
Làm sao cộng đồng đoàn tụ,
nương nhau mà tiến tới, mà hội nhập với
ḍng chính bản xứ. Tranh đấu cho các quyền lợi
y tế xă hội cũng như giáo dục cho nhóm thiểu
số ḿnh. Hướng dẫn đồng hương về
các quyền lợi cũng như trách nhiệm với đất
tạm dung. Quyền của người công dân Hiệp Chủng
Quốc, tự do ngôn luận, tự do cư trú, tự do
tôn giáo .. Những thứ mà đồng bào ḿnh rất thiếu
ở quê hương.
Nhưng ḿnh cũng có những trách
nhiệm phải làm. Đóng góp xây dựng, bảo vệ
lănh thổ và quyền lợi Hoa Kỳ, nhiệm vụ bầu
cử (và quyền ứng cử nữa chứ) và các nhiệm
vụ khác. Đa số chúng ta đă là người Mỹ gốc
Việt rồi mà.
Rồi bảo vệ văn hóa, truyền thống Việt Nam.
Mỹ
quốc là những trộn lẫn của nhiều văn
hóa khác nhau. Các sắc dân khác duy tŕ văn hóa của họ
được th́ ta cũng có thể làm được. Nếu
chúng ta ngồi lại với nhau. Tương nhượng,
khoan dung nhau để đi tới mục đích, dù
đường lối có thể khác nhau. "Mọi con
đường đều đưa tới cổ thành La
Mă". Hơn nữa, chúng ta c̣n có cả "Bốn Ngàn Năm Văn hiến"
hỗ trợ cơ mà.
Đó
là trách nhiệm cộng đồng mà thế hệ đi
sau có bổn phận phải gánh vác. Với sự khích lệ,
góp ư của thế hệ đi trước và với một
chút nền móng mà thế hệ này trao lại.
Với quê hương, đất nước th́
công việc dường như phức tạp hơn.
Có người nghĩ là nó hơi ở
ngoài tầm tay của chúng ta. Chúng ta đă cố gắng.
Chúng ta đă xử dụng rất nhiều nhiệt tâm. Mà
kết quả dường như khiêm nhường. Và
đă có người trông cậy ở giới trẻ. Giới
trẻ trong và ngoài nước. V́ thường thường
giới trẻ thực tiễn và cởi mở hơn. Họ
có nhiều sáng tạo, hoài băo ước mơ. Họ dám
làm, dám thử lửa.
Trong nước, giới trẻ quan
tâm tới các nhu cầu canh cải điều hành, phát triển
kinh tế, thay đổi giáo dục, bảo vệ lănh thổ.
Họ đang tích cực nh́n ra bên ngoài, để học hỏi,
cầu tiến. Như các tiền nhân ta trong phong trào
Đông Du thuở trước. Đóng cửa, bế quan tỏa
cảng chỉ đưa tới diệt vong, hậu tiến.
Bạn trẻ ḿnh ở nước
ngoài th́ kiến thức rộng, kỹ thuật cao, sẵn
sàng đóng góp tiếp tay với lớp cùng lứa tuổi
trong nước. Khi hoàn cảnh thuận tiện. Hy vọng
là giữa họ, có một tương quan tốt về
tâm tư, ư chí và rất ít tị hiềm, phe đảng.
Đất nước quê
hương là của mọi con dân, dù viễn cư hay tại
xứ. Chia nhau công việc hỗ trợ nhau mà làm chứ chẳng
nên chuyên chính, tập trung cũng như không theo
phương thức của ta là chao đảo, tay sai.
Trong nước cũng như ngoài
nước, lớp người sinh trước, th́ lần
lượt cũng hai tay buông xuôi. Cũng trao lại bó
đuốc cho lớp đến sau. Hy vọng là những
bó đuốc được sửa soạn chu đáo và
mang nhiều nhiệt t́nh, tốt ư.
Một điều mừng là lớp
trẻ trong ngoài đều sẵn sàng lănh đuốc. Nhiều
người sốt ruột đợi chờ. Họ
đă từng tâm sự: "Chúng cháu chỉ đợi các
bác, các chú giao cho là chúng cháu sẵn sàng".
Và nhiều người lạc quan
nghĩ là họ sẽ thành công. Để làm đẹp cho
quê hương cũng như cộng đồng.
Bác sĩ
NGUYỄN
Ư-ĐỨC
www.bsnguyenyduc.com
(Allen Trịnh
sưu tầm và chuyển)