Ô Sào Thiền Sư
(Như Thủy)
Ô Sào thiền sư là một cao tăng Trung Hoa
vào đời
Đường. Khi bà mẹ hạ sanh sư, bà không ưng ý lắm nên đem bỏ con vào một chiếc tổ quạ trên cội đại thọ trước hiên chùa rồi lẩn mất. Sư xuất gia từ đó, và người ta gọi sư là thầy Ô Sào (Ô
là quạ,
Sào là tổ), tức là ông thầy có xuất xứ từ một chiếc tổ quạ. Tuổi ấu thơ và tráng
niên của sư trôi qua bình
thản trong bóng
mát của
tòng lâm cổ
kính. Sư thường hành thiền trên quê hương của mình, tức là nơi chảng ba có đặt chiếc tổ quạ ngày xưa mà theo năm
tháng, cội
cây đã to và rộng
đầy đủ để cành nhánh
có thể cho
sư đặt một chiếc tọa cụ trên ấy. Cho đến khi ngộ đạo và hành
đạo, thiền sư vẫn không rời "quê mẹ."
Một hôm, quan thị lang Bạch Cư Dị, một thi hào lừng danh đương thời, đi dạo ngang cổng chùa, trông
thấy nhà sư đang ngồi vắt vẻo trên tàng
cây, vốn
không ưa hạng người "lánh nợ đời" như thế, ông cau mày hỏi:
- Bộ hết chỗ rồi hay sao mà thầy lựa chỗ hiểm nghèo như thế để ngồi?
Thiền sư bình thản đáp:
- Chỗ của tôi xem ra còn
vững vàng hơn chỗ của quan lớn đang an tọa nhiều.
Quan thị lang nhìn lại chiếc kiệu của mình đang ngồi, ngạc nhiên:
- Chỗ tôi đang ngồi có gì
đáng ngại
đâu?
- Thưa, chỗ đại quan là dưới vua, trên các quan và
trăm họ. Vua
thương thì quần thần ghét, được lòng dân
thì mất
lòng vua. Tính mạng của đại quan cùng thân
quyến đều lệ thuộc vào lòng
yêu ghét của vua
và sự tật đố tị hiềm của bạn bè. Một chiếc ghế được kê trên đầu lưỡi thiên hạ thì làm sao
bì được với sự cứng chắc của cội cây này được. Có phải thế không thưa đại quan?
Bạch Cư Dị nghe nhà sư nói chỉ im lặng cúi đầu, giây lâu vị đại quan lão
thành mới cất tiếng hỏi:
- Thầy có thể cho tôi biết thế nào là đại ý của Phật pháp chăng?
Thiền sư đáp liền:
- Không
gì dễ bằng câu hỏi này. Đại quan hãy nghe
tôi trả lời đây,
đó là:"Chư ác
mạc tác - Chúng thiện phụng hành - Tự
tịnh kỳ ý - Thị chư Phật Giáo” (Nghĩa
là: Các điều
ác chớ
làm, các điều
lành vâng giữ, tự thanh lọc ý mình,
đó là lời Phật dạy).
Bạch Cư Dị nghe xong bảo:
- Những điều thầy vừa đáp, con
nít lên ba cũng nói được.
Thiền sư mỉm cười:
- Thưa đại quan, con nít
lên ba nói được, nhưng ông lão
sáu mươi chưa chắc đã làm
xong. Ngài có thấy như thế không?
Bạch Cư Dị lại im lặng cúi đầu. Ông bắt đầu học đạo với thiền sư Ô Sào từ đó. Người ta kể rằng dưới sự dẫn dắt của thiền sư "Tổ quạ", không bao
lâu vị
đại quan này
"thoát nhiên đại ngộ".
NHƯ THỦY
(Nhã Khanh sưu tầm và chuyển)
