Người Đóng Thế Vai
(Orchid THANH LÊ)
Tác giả định cư tại
Hoa Kỳ tháng 9 năm 1997, hiện là Phó Giáo Sư Tiến Sĩ
thuộc Viện Nghiên Cứu Ngôn Ngữ, Bộ Quốc
Pḥng Hoa Kỳ tại Monterey, California. Với bài "Đi
T́m Tên Một Người Vô Danh", cô đă nhận giải
vinh danh tác giả Viết về nước Mỹ 2014.
Đồng thời với bài "Thầy Việt Tṛ Mỹ",
cô nhận thêm giải viết văn Trùng Quang 2014.
* * *
- Tôi á, tôi khuyên ǵ được anh?
Anh dư tuổi quyết định chuyện đời
của anh rồi cơ mà. Bằng mọi giá anh đem
người ta sang đây rồi bây giờ anh phụ bạc.
Anh đúng là cái đứa cà chớn nhất mà tôi biết
từ trước đến nay.
- Cháu là thằng khốn nạn, bác
ơi! Cháu khổ lắm.
- Ứm ừm, tôi đă muốn dùng
cái chữ anh vừa tự trách ḿnh đấy. Ối dào,
khối người khổ hơn anh, tại anh không muốn
thừa nhận đấy thôi! Thử giả nhời xem
tôi có nói quá về anh không.
Ḷng dạ rối bời, anh cúi
đầu trước lời trách móc mỉa mai của bà
bác. Anh biết bà bác đang nói đến chị. Đúng là
so với anh, chị khổ hơn gấp bội. Bây giờ
chị ở nơi nao để nghe anh nói lời thống
hối chăng? Anh đă từng có những tháng ngày vật
vă khổ đau không có chị kề bên. Khi nhớ chị
tột cùng, anh đă từng mơ sống lại thời
trẻ chỉ để yêu chị mà không phải băn
khoăn về những phức cảm của riêng ḿnh.
Anh học vơ thuật từ nhỏ
và thường thích mạo hiểm. Không mặn mà chuyện
học văn hóa cho lắm, anh bỏ học ngang ở lớp
11 dù gia đ́nh có khuyên lơn cách mấy. Anh thích phim hành
động, mơ tưởng được đóng vai
người hùng trong phim ảnh nhưng nghề diễn
viên không mỉm cười với anh. Không có điều kiện
học diễn xuất hay được đào tạo bài
bản, anh không được tuyển làm diễn viên
chuyên nghiệp.
Tuy vậy, niềm đam mê mănh liệt
đă tạo cơ hội để anh đóng thế cho
diễn viên chính trong các pha hành động, nhất là trong
các cảnh quay mạo hiểm. Dù được phục
trang hệt như diễn viên chính nhưng nghề đóng
thế vai của anh chỉ xuất hiện ở mảng
tối của phim trường nên nào ai biết danh tính của
anh. Có chăng thành tích cụ thể của anh là số vết
sẹo lưu lại trên thân thể sau mỗi tai nạn của
nghề đóng thế vai.
Một khi theo nghề, anh hiểu
ḿnh đang chấp nhận sự liều lĩnh. Cách anh bảo
vệ bản thân tốt nhất là tập luyện thật
kỹ trước khi đóng thế vai bởi chỉ một
sơ xuất nhỏ về kỹ thuật là có thể nguy
hiểm đến tính mạng. Mẹ anh lúc đó tuy đă
định cư tại Mỹ nhưng vẫn thường
gọi điện thoại ngăn cản anh đeo đuổi
cái nghề hết sức rủi ro này. Hồi c̣n ở Việt
Nam, bà chỉ thấy anh suốt ngày luyện đánh đấm,
đua xe, nhảy lầu, lao ḿnh vào khói lửa. Anh
cương quyết bám nghề ḿnh thích. Âu đó cũng là
cái nghiệp anh mang.
Ngày nọ, anh gặp chị bên gánh
trái cây bán rong bị rượt đuổi với lư do chiếm
cứ ḷng lề đường. Ra tay anh hùng cứu mỹ
nhân, anh phải ḷng chị từ lần đầu chạm
mặt, chị có chút ǵ đó yếu đuối mong manh
để cần anh che chở, bảo vệ. Mỗi lần
chị kéo thấp chiếc nón lá nghiêng vành, anh lại
được thấy miệng chị cười thật
hiền. Ngày qua ngày, anh t́m cớ lượn lờ qua phố
chợ để biết chắc chị và gánh hàng
được yên ổn. Từ dăm ba mẩu chuyện
thường ngày cho đến khi t́nh cảm tiến xa
hơn, anh và chị cảm thấy cần có nhau. Chỉ có
điều anh kém chị 5 tuổi. Tại sao phải phán
xét?
Điều khác biệt cũng có những
lư lẽ riêng trong hôn nhân, nhưng dư luận xă hội
th́ chưa đồng thuận. Một cuộc hôn nhân lệch
gia thế đă đành, c̣n lệch tuổi giữa anh và chị
lại càng khó được yên thân một khi dư luận
xă hội luôn tạo làn sóng thông tin. Họ tiên đoán cuộc
hôn nhân của anh và chị sẽ không đầu, không
đuôi. Nhưng hôn nhân phải chăng là kết quả của
sự t́m kiếm hạnh phúc? Hạnh phúc này anh và chị tự
t́m kiếm, cảm nhận và hưởng thụ, thế
th́ tại sao người đời lại có thể
đánh giá về nó.
Ấn tượng về một
người hùng che chở kẻ yếu đuối đă
h́nh thành t́nh yêu nơi chị. V́ vậy khi yêu anh, chị
đă vượt qua tất cả mọi rào cản bất
kể tuổi tác. Khi người thân và bạn bè biết về
tuổi thật của hai người, đa số đều
khuyên chị nên dừng lại bởi lẽ yêu người
trẻ quá sau này chị sẽ là người chịu thiệt.
Họ bàn ra với lư lẽ người chồng kém tuổi
sẽ ít kinh nghiệm sống và không có sự thấu hiểu
vợ bằng người đàn ông nhiều tuổi
hơn. Chị đă bỏ ngoài tai và tin tưởng vào quyết
định của ḿnh.
Riêng anh khi nh́n lại, anh đă thấy
con người ḿnh lúc đó c̣n trẻ, tự tin rằng
anh đủ bản lĩnh để chinh phục người
phụ nữ lớn tuổi hơn anh. Bản chất của
người đàn ông trong anh thích sự thách thức và rủi
ro. Anh đă cho rằng yêu th́ không toan tính v́ một khi đă
tính th́ không c̣n là t́nh yêu. Anh khẳng định rằng
không có ǵ bất hạnh hơn là sống mà không có chị
và cảm thấy mọi chuyện thoải mái khi bên chị.
Ngày đó, chàng thanh niên trẻ tuổi
trong anh chưa hề trằn trọc đêm nào để hỏi
ḷng ḿnh có đủ tự tin về cuộc hôn nhân với
người hơn tuổi.
Khi sang Mỹ đoàn tụ với
gia đ́nh, anh kiên quyết làm thủ tục kết hôn
để bảo lănh chị sang. Dù gia đ́nh phân tích và viện
dẫn đủ mọi lư do để ngăn cản. Cô
em kế anh từng nói không nể nang:
- Con người ta không có điều
kiện định cư ở Mỹ th́ phải mất
vài chục ngàn đô làm hôn thú giả may ra mới sang
được, đó là chưa kể bị lừa. Đằng
này anh ḿnh hào hiệp không công.
Cô em gái út thẳng thừng hơn:
- Anh ấy thích làm phi công trẻ lái
máy bay bà già.
Anh giận run. Đau. Nghẹn.
Người bạn đời lớn tuổi hơn anh bị
ví von như một máy bay bà già. Người anh yêu không phải
là một cỗ máy. Chị là một thực thể nhân
sinh. Anh chỉ c̣n biết nín nhịn, trừng mắt với
hai đứa em gái chua ngoa.
Riêng mẹ anh th́ không biết bao lần
gợi ư:
- Dễ con nhớ bác Trung ngày trước
làm chung sở với bố bây giờ cũng ở thành phố
này? Mẹ muốn kết thông gia đấy. Trang con gái bác ấy
thật dễ thương. Ư con thế nào?
- Con biết cô Trang nhưng không biết
cô ấy dễ thương.
- Tôi nuôi anh khôn lớn đến ngần
này để anh đối đáp với tôi đấy à?
- Con xin mẹ. Sự lựa chọn
của con có thể sai, nhưng ít nhất con đă công khai
và sẽ có trách nhiệm với quyết định của
ḿnh bằng một cuộc hôn nhân.
Sau cùng, anh xem chừng quá mệt mỏi,
nói buông thơng:
- Giả như sai, con vẫn có thể
làm lại.
Lần đó bố anh nghe hai mẹ
con đấu lư. Ông vốn dĩ kiệm lời, vắn gọn:
- Một đứa lăng tử bất
định như con ḿnh nên cần một hậu
phương vững chắc. Nên chúc phúc cho hai đứa nó
hơn là tạo áp lực v́ chúng đă chịu nhiều phản
đối từ dư luận.
Ông chờ anh quay lưng đi khỏi,
hạ thấp giọng, nói vừa đủ bà nghe:
- Vả lại, con ḿnh chẳng học
hành đến nơi đến chốn, nghề ngỗng
lại không ổn định trong khi con bé Trang sang Mỹ từ
nhỏ, có bằng cấp hẳn hoi. Bà xem nếu phải
chọn lựa giữa cao học và cao tuổi, con ḿnh hợp
cái nào?
Trong gia đ́nh, mẹ anh luôn phục
tùng chồng. Bà yên lặng không đáp lại, dáng chừng
bằng mặt mà chẳng bằng ḷng. Bản chất của
một kẻ đóng thế vai trong anh là không chùn bước
trước những thách thức. Anh đă vượt qua
dư luận và lời ra tiếng vào của một số
người thân trong gia đ́nh để cuối cùng
đem được chị qua Mỹ sống chung.
Lấy một người đàn
ông kém tuổi ḿnh đ̣i hỏi chị sự tinh tế
trong việc giữ ǵn tổ ấm. Chị kềm chế
được những tranh căi không cần thiết từ
cá nhân anh và phía gia đ́nh chồng. Chị cũng t́m một
nghề hợp với khả năng khiêm tốn của
ḿnh để kiếm sống. Đối với chị thế
là an phận. Nếu ông trời cho vợ chồng anh chị
một đứa con th́ đó là diễm phúc v́ tuổi chị
không c̣n trẻ nữa. Thời gian chung sống hạnh phúc
bên nhau của anh và chị bằng với số tuổi lệch
nhau giữa hai người.
Đến khi anh 38 tuổi với
phong độ của người đàn ông chín chắn th́
chị ở ngưỡng tuổi 43. Chị vẫn đối
với anh bằng tấm chân t́nh nhưng trớ trêu thay một
cuộc sống phẳng lặng không thách thức th́ không
phù hợp với tính cách của anh. Anh đă qua rồi thời
kỳ theo đuổi và chinh phục, chỉ c̣n là cuộc
sống vợ chồng quen thuộc đến nhàm chán.
Đă không ít lần anh phải tự
vượt qua mặc cảm bị ngộ nhận quan hệ
chị em trước đám đông mỗi khi vợ chồng
đi bên nhau. Phần lớn anh đủ bản lĩnh
làm tan biến mặc cảm khi hai người quay trở
về nhà nơi chỉ có họ với nhau. Thi thoảng,
anh không tự chủ được đâm ra hằn gắt
chị vô cớ. Nhận ra sự lạc điệu trong hạnh
phúc chồng vợ, anh không t́m cách khắc phục mà trượt
xa hơn để t́m kiếm những thứ khác bù đắp
cho sự thiếu sót này. Anh cũng như bao người
đàn ông khác thích đam mê cái mới, say cái lạ, và không
muốn bỏ qua cơ hội trải nghiệm bởi v́
"của lạ bằng tạ của quen". Nhưng
anh đă quên đi quy luật tự nhiên rằng cái mới
rồi cũng trở thành cái cũ sau một thời gian nào
đó. Cuộc sống êm đềm của vợ chồng
dần dầnn có những ḥa âm trái tai.
Ở thời điểm một lúc
nào đó, hạnh phúc hoà nhập trong anh và chị nhưng rồi
lại tách ra do sự lạc điệu. Lạc điệu
càng nhiều th́ tách ra càng nhanh. Trái tim anh và chị bần thần
hụt nhịp yêu thương. Anh viện giải trơn
tru những lần về thăm lại Việt Nam mà không
đưa chị theo cùng. Điều nghịch lư là gia
đ́nh anh hiện ở hết bên Mỹ trong khi chị c̣n
mẹ và em gái bên quê nhà. Chị đă nh́n ra nơi anh sự
thích đổi mới. Cả thèm chóng chán. Chị đă từng
tự vỗ vai ḿnh an ủi "sẽ quen", rồi mím
môi "cố quen", và run rẩy tự nhủ
"đă quen".
Vẫn là tật rượu chè, anh
nào có bỏ được. Lúc xưa chị nhắc nhở
th́ anh tự biện hộ rằng ḿnh uống để gọi
là có thêm dũng khí khi sắp nhận một vai liều lĩnh
trong phim hành động. Sang Mỹ anh chẳng theo
được nghề ḿnh yêu thích, vốn liếng tiếng
Anh hạn chế, cộng thêm vóc dáng vừa tầm của
người Á Đông khó đóng thế vai cho các diễn
viên Mỹ, anh đành ngậm ngùi bỏ nghề. Anh không muốn
đi học thêm mà cũng chẳng bằng ḷng với việc
làm lương thấp. Anh có đủ lư do để hậm
hực, để thiếu kiên nhẫn với chị. Anh
đă quên đi một điều rằng hạnh phúc của
hai người tựa như chiếc vé có hạn sử dụng.
Anh đă không nghĩ rằng người bạn đồng
hành trong hạnh phúc với anh có thể bất chợt dừng
lại ở một khoảng nào đó để mặc
anh chơi vơi phía trước cuộc đời.
Ngày đó đă đến. Chị lặng
lẽ rời anh với ḍng chữ vỏn vẹn "Từ
biệt Cascadeur. Nếu không thể sống chung th́ đành
chia tay". Thông điệp của chị rơ ràng: bền vững
hay không do sức chịu đựng của hai người
với nhau và nay sức chịu đựng nơi chị
đă quá ngưỡng. Anh đọc lời chị viết
khi vẫn c̣n ngầy ngật hơi men sau một đêm cuối
tuần say bét nhè với đám bạn rượu. Anh
chưa đủ tỉnh táo để nhận biết những
ǵ sẽ xảy ra cho anh khi chị ra đi.
Cái biệt danh "Cascadeur" chị
thường âu yếm gọi anh như nhắc nhớ cái
nghề cũ anh vẫn c̣n đam mê. Yêu nhau lệch tuổi,
ngôn từ nhân xưng giữa vợ chồng dường
như triệt tiêu. Đă qua rồi cái thuở "em và chị"
lúc mới quen. Khi giao t́nh càng lúc đậm đà, anh và chị
xưng tên với nhau nghe đủ ngọt mềm. Lấy
nhau rồi xưng hô "anh và em" nghe sao ngượng ngập
chưa đủ tự nhiên nên thôi th́ vẫn ở chừng
mực gọi tên nhau.
Mượn rượu quên sầu.
Đến một lúc nào đó rượu đốt cháy
gan anh. Bác sĩ chẩn đoán anh bị xơ gan cần
được thay ghép. Bác sĩ giải thích rơ cho gia
đ́nh anh tiến tŕnh phẫu thuật phức tạp.
Ngoài xếp hàng trong danh sách chờ được ghép gan,
điều kiện yêu cầu gan người hiến tặng
phải tương hợp với gan người nhận.
Theo thống kê, gần một nửa trong số các bệnh
nhân cần được thay gan thường chết trong
thời gian chờ đợi. Anh không là ngoại lệ nên
cũng phải trong danh sách chờ. Chờ bao lâu không biết,
nhưng anh cần có nghị lực để nuôi hy vọng.
Trong các ca ghép gan, thường chỉ
thấy những người có quan hệ thân thích như
cha mẹ, con cái cho một phần gan để cứu mạng
người thân. Tuy nhiên, điều kỳ diệu đă xảy
ra với anh khi phải giằng co giữa cái chết và sự
sống bởi v́ người hiến tặng nửa lá gan
cứu anh không chảy chung một ḍng máu ruột thịt.
Ca phẫu thuật kéo dài 12 tiếng
đồng hồ. Anh được cứu sống. Lúc tỉnh
dậy, anh khẩn khoản muốn gặp ân nhân để
nói lời tri ân tận đáy ḷng. Ân nhân đă cho anh một
dịp bắt đầu lại cuộc đời. Bệnh
viện đă không tiết lộ thêm một thông tin nào theo
yêu cầu của người cho. Thôi th́ anh đành mang nợ
người ta trọn đời mà không biết đền
đáp như thế nào.
Sau này trong những lúc khắc khoải
nhớ đến người bạn đời, anh thảng
thốt ngộ ra rằng anh chỉ là người đóng
thế vai trong sân khấu điện ảnh nhưng chị
mới chính là người đóng thế nhiều vai trong
cuộc đời anh. Một người chị. Một
người bạn. Một người vợ hiền. Anh
nào có trân trọng mà đinh ninh xem đó là người phụ
nữ do trời định để lo cho anh. Chia tay
Cascadeur, chị đoạn tuyệt những vai đóng thế
trong sân khấu cuộc đời.
Giờ đây, sau những hành động
sai lầm, anh mong được người bạn đời
cho một cơ hội để tạ lỗi của
ḿnh. Anh t́m đến người bác già để cầu
may biết đâu bà có thông tin ǵ về chị. Ngày c̣n nhỏ,
anh thường chạy qua bà bác tâm sự khi giận hờn
bố mẹ. Dù bà bác không phải lúc nào cũng nuông chiều
anh nhưng anh lại đặc biệt yêu quư bà.
Lúc mới quen chị, anh đă bạo
dạn đưa chị đến giới thiệu với
bác và được bà ủng hộ. Bà khen chị hiền
thục, biết đường ăn ư ở. Sau đó vài
năm bà bác đi định cư ở Mỹ th́ chị
vẫn giữ liên lạc thân thiết với bà. Giờ
đây anh lái xe nhiều dặm đường xa chỉ
để nghe bà bác trách tội, ch́ chiết về cái hạnh
phúc anh để vuột đi. Lời bà rỉ rả:
Có phước
lấy được vợ già
Sạch sửa
sạch nhà lại ngọt cơm canh
Bà bác từng trải bao chuyện
đời, anh chưa thấy câu nào bà nói là không phải,
ngay cả khi bà lư giải về một quan niệm
được mặc nhiên công nhận từ xưa đến
nay:
- Anh không biết đấy thôi, cách
đây 65 năm, thầy mẹ tôi gả tôi về làm dâu nhà
bác trai lúc tôi 16 tuổi c̣n bác trai mới 14 tuổi lúc ấy.
Các cụ vin vào cái câu "gái hơn hai, giai hơn một"
để tác hợp chúng tôi. Sau này tôi hiểu biết
hơn, tôi không đồng ư cái câu ấy đâu. Chẳng
qua đất nước ở vào thời kinh tế nông
nghiệp, đàn bà chúng tôi bị thiệt tḥi lắm. Bị
gả như thế chẳng qua là có thêm nhân lực về
làm việc phụ gia đ́nh chồng đấy thôi. Chậc!
Tôi nói nhiều nói ít cũng thế. Thôi anh về nhé, tôi cần
nghỉ. Lúc khác đến thăm th́ tôi cám ơn.
Bà bác đuổi khéo. Bà kết thúc
cuộc nói chuyện giữa hai bác cháu bằng lời chào tạm
biệt. Bà dường như không quan tâm anh lái xe đường
xa đến thăm bà th́ sẽ dùng bữa ở đâu và
nghỉ qua đêm chốn nào. Bà ngả lưng ra chiếc
ghế dựa, nhắm nhẹ mắt. Anh phải đi
thôi. Anh c̣n có thể thốt ra lời nào than thân trách phận
được nữa, đành ủ rũ đứng lên
chào về.
Biết chắc anh đă đi xa khỏi,
bà bác từ từ ngồi dậy. Chậm răi hớp ngụm
nước chè, bà quay người nói vọng vào nhà trong:
- Chị không cần phải tránh mặt
anh ấy nữa, nó đi hẳn rồi. Ra ngồi đây
bác bảo. Phào! Mỗi lần nói chuyện với nó là bác
rơ đứt hơi. Nó là đứa cháu thân thiết nhất
của bác nên bác có phần nào hiểu nó. Đối với
bố mẹ đẻ nó c̣n chưa tâm sự nhiều
như với bác đâu. Chị nghe rơ bác cháu tôi chuyện
tṛ đấy chứ? Hỏi ḷng xem chị có tha thứ cho
nó không. Đàn ông dăm bảy lá gan, chị ạ. Bây giờ
nó chẳng c̣n cái lá gan nào mà dám to nữa đâu, họa
chăng nó được ghép gan hùm. Chị âm thầm chia sẻ
cho nó một phần lá gan của chị rồi. Nó chưa
biết đấy thôi, nếu biết ra th́ nó ơn chị
cả đời v́ cứu mạng sống của nó. Này,
chị khóc đấy ư? Chị chưa biết phải
làm thế nào th́ cứ ở đây với bác như hồi
nào đến giờ, bác vẫn xem chị như con, con ạ!
Vẫn chỉ là tiếng thổn thức.
Dáng chừng chị muốn lắng nghe con tim ḿnh quyết
định.
Hồi lâu, như đă kềm chế
được cảm xúc, chị ngập ngừng, khe khẽ
hỏi bà bác:
- Bác ơi, anh ấy có nói khi nào quay
lại?
Xem ra nhân gian c̣n vướng víu nhau
trong duyên nợ. Cái nợ t́nh là nợ lớn nhất, càng
gỡ càng vướng. Người xưa đă dạy
như thế.
Không biết chị đă hết nợ
anh hay anh vẫn c̣n nợ chị./.
Orchid Thanh Lê
(Khánh Dung
sưu tầm và chuyển)