Hồi Hương Ngẫu Thư
Thi sĩ Hạ Tri
Chương thời Sơ Đường (659-744) tự
là Quý Châu, người Quảng Đông,
ngoài tài thơ văn, đàm thuyết,
ông còn có biệt tài viết chữ thảo,
chữ lệ rất xuất sắc. Tính tình
phóng khoáng, thích uống rượu ngâm
thơ thưởng nguyệt, bạn thân của
Lý Bạch, Trương Húc, được
người đời gọi là “Túy trung
bát tiên”, đỗ tiến sĩ, được
triều đình trao chức Bác Sĩ Quốc Tử
Tứ Môn, làm Thái Tử Tân Khách
Bí Thư Giám, được một thời gian
rồi từ quan về làm đạo sĩ ở
quê nhà. Điều đáng ngạc nhiên
và đau khổ vì khi đã luống tuổi,
ông mới có cơ hội hoài hương.
Khi về đến quê nhà mọi cảnh
trí và người đều thay đổi với
thời gian. Ông như người khách lạ
trên chính quê hương thân yêu của
mình:
Thiếu
tiểu ly gia, lão đại hồi
Hương
âm vô cải, tấn mao thôi
Nhi
đồng tương kiến, bất tương thức
Tiếu
vấn: “Khách tòng hà xứ lai”?
(Hồi
Hương Ngẫu Thơ - Hạ Tri Chương)
Bài
dịch 1:
Trẻ
lãng du - già về cố xứ
Giọng
không thay - pha tuyết mái đầu
Đám
trẻ nhỏ thờ ơ không biết
Cười
hỏi ta: Khách đến từ đâu?
Bài
dịch 2:
Trẻ
đi già trở lại nhà
Giọng
quê vẫn giữ - tóc đà pha sương
Thiếu
nhi gặp gỡ - lạnh lùng
Cười
lơ đễnh hỏi khách phương mô về?
(Cảm
Xúc Khi Về Làng - Ái Cầm)
Một ngày
nào đó, quê hương chúng ta thực
sự thanh bình tự do, khắp nơi trên thế
giới sẽ rộn rã người kéo nhau về
thăm nơi chôn nhau cắt rún, không biết
bà con có còn nhìn ra nhau.
Mới đây
vài tháng một mẩu tin được
đăng trên New York Times kể chuyện một
Giáo sư người Nhật, dạy ở Havard, về
thăm gia đình nội ngoại nơi một
ngôi làng nhỏ ngoại ô Sakata. Khi xuống xe
buýt ở đầu thành phố, ông ta
ngơ ngác không biết phải đi về hướng
nào bèn hỏi bằng tiếng Anh với người
khách qua đường. Nhưng mọi người
đều thờ ơ bước đi. Ông buồn
quá không biết xử trí ra sao thì may
có người Nhật biết chút đỉnh tiếng
Anh giúp ông:
- Thưa ông,
ông người nước nào ?
- Cám ơn,
tôi là người Nhật.
- Sao ông
không biết tiếng Nhật?
- Vì tôi
sinh trưởng ở New York và đây là lần
đầu tiên tôi về thăm quê nhà.
- Song thân
ông còn nói được tiếng Nhật?
- Đúng
như thế. Cha mẹ tôi nói tiếng Nhật với
nhau ở nhà và nói tiếng Mỹ với
chúng tôi.
- Tại sao vậy
?
- Vì cha mẹ
chúng tôi bận đi làm nên cả
ngày chúng tôi ở trường chỉ học
và nói tiếng Mỹ thôi.
- Hiện ông
là công dân Mỹ chứ?
- Sinh ra, tôi
là công dân Mỹ rồi. Nhưng tất cả
người Mỹ vẫn xem tôi là người Nhật,
vì màu da vàng, mũi tẹt thực sự
tôi là người Nhật. Mặc dù tôi
không biết tiếng Nhật.
- Tội nghiệp
cho sự cô đơn của ông quá. Có
điều tôi nói thật với ông, khi
nãy ông hỏi những người qua lại
đều không muốn trả lời ông vì họ
không muốn một người Nhật xử dụng
tiếng ngoại quốc để hỏi chuyện với
nhau nên họ không trả lời chứ những
người ấy đều biết tiếng Anh cả
đấy chứ. Và họ nghĩ tại sao ông
không cảm thấy hổ thẹn vì sao ông
không biết nói tiếng mẹ đẻ.
- Cảm giác
đó chính tôi cũng vừa nhận thấy
mới đây... nhưng tôi còn quá đủ
thì giờ để học chữ và tiếng
nói của người Nhật chúng ta trong thời
gian sắp tới... tôi hy vọng sẽ đạt
ý nguyện.
- Tại sao
ông không nghĩ cách khác khỏi tốn
thì giờ nhiều hơn là tự hậu
có ai hỏi lý lịch, ông nên từ chối
ông không phải là người Nhật
là cách hay nhất...
- Cốt tủy
máu huyết tôi là người Nhật.
Chính tôi có muốn sinh ra ngoài đất
nước thân yêu của mình đâu. Cả
thế hệ chúng tôi đâu muốn như thế,
lỗi đâu phải chúng tôi... Người
Mỹ không nhận tôi là người
cùng chủng tộc với họ, người Nhật
hất hủi xem chúng tôi là người ngoại
quốc... Tôi là ai bây giờ ? Hay tôi đến
từ một hành tinh khác chăng ?
Vài năm sau,
chúng ta hy vọng không còn nhìn thấy
bóng dáng một Kiều Phong đứng trên
đỉnh non cao mà than: “Đất trời
thì quá mênh mông mà ta không có
một mảnh đất để dung thân”
VUONG DOAN
dzoan1935@..
(Ngô Quang Võ sưu tầm
và chuyển)
