SẾN GIÀ NAM
(Đỗ Hồng Ngọc)
Thấy tôi đứng loay hoay
t́m kiếm măi trên các kệ đầy nhóc băng
đĩa ngổn ngang, cô bé bán hàng đến gần hỏi:
- Bác muốn kiếm loại
nào?
- Nhạc. Nhạc xưa.
Cô đọc vài cái tên ǵ đó
..
- Không. Xưa hơn nữa
ḱa. Chừng nửa thế kỷ trước. Có không?
- Bác chờ con lấy.
Một lúc, cô mang ra một cái ..
giỏ, đúng hơn là một cái rổ to, h́nh chữ nhật,
chứa hàng ngàn đĩa CD, buộc dây thun từng cộc
nói bác lựa đi.
Tôi giật ḿnh thấy trên
thành rổ dán mấy mảnh giấy viết tay bằng chữ
in khá to: SẾN GIÀ NAM.
Tuần trước, vào một
siêu thị ở một tỉnh miền Đông nọ tôi
thấy nơi người ta bán băng đĩa có rất
nhiều rổ đựng các thứ, được phân
loại như có rổ phim hành động, phim kinh dị,
phim Mỹ, phim Hồng Kông .. và đặc biệt có hai rổ
ghi: Nhạc sến nam, Nhạc sến nữ. Tôi định
mua vài thứ xem sao, nhưng thấy kỳ kỳ nên thôi.
Tuy vậy, tôi cũng học được vài từ mới.
Có điều ở cửa hàng này, một cửa hàng bán
băng đĩa khá lớn ở Thành phố có cách phân loại
độc đáo hơn: Sến Già Nam. Tôi đoán đây là
loại nhạc "sến" dành riêng cho nam giới "già"!
- Có Sến Già Nữ không cháu?
Tôi ṭ ṃ.
- Dạ có. Bác kiếm xong Sến
Già Nam con đưa Sến Già Nữ ra bác lựa!
Th́ ra nam nữ đây không phải
khách hàng mà là ca sĩ. "Sến" do "nam" ca
sĩ hát cho người "già" nghe th́ gọi là .. Sến
Già Nam v.v.. Tiếng Việt ta thiệt hay! Nhớ lần ra
Hà Nội năm xưa, người ta giới thiệu tôi
một xí nghiệp có tên là Xí nghiệp Cao Xà Lá. Hỏi "Cao xà lá" là cái ǵ? Là
Cao su, Xà bông và thuốc Lá, gọi tắt Cao Xà Lá!
Tôi vừa tủm tỉm
cười vừa lựa đống băng đĩa trong
rổ Sến Già Nam, chọn được vài đĩa.
Nhiều khi cả đĩa chỉ có một bài ưng ư.
Thôi vậy cũng được. Có một bài ḿnh thích là
quư rồi ! Tôi hỏi c̣n Sến Già Nữ đâu? Cô bưng
ra một rổ Sến Già Nữ nữa và nh́n tôi có vẻ
nghi tôi mê cô ca sĩ nào đó của năm mươi
năm trước!
"Sến" là ǵ ? Người
ta bảo là do chữ Marie sến, tức người giúp
việc, người ở đợ, con sen, người nhà quê, ít học. Nhạc
sến là nhạc .. tầm thường, nhà quê mà các cô gái
này thường hát hỏng để trải tâm sự nỗi
ḷng khi vô công rỗi việc.
Đă có những bài báo, những
tranh luận sôi nổi về thứ nhạc "sến hay không sến" này.
"Sến" mà sao người ta thuộc, người
ta khắc cốt ghi tâm? "Sến" mà sao người
ta cười người ta khóc? .. Gần đây trên mạng,
nhiều bạn trẻ "c̣m"
rằng nhờ "sến" mà nuôi dưỡng
được tâm hồn trong một thế giới vô cảm,
và có bạn c̣n rất tự hào rằng đă sưu tầm
được hàng ngàn bản nhạc "sến"
để làm của quư!
C̣n tôi, tôi chỉ biết nhạc
hay hoặc dở với ḿnh mà thôi. Hay là thứ làm tôi "rung
động sáu cách" (nhăn nhĩ tỷ thiệt thân ư) ..,
c̣n dở là nhạc "nghe không vô" !
"Chiều làng em" của
Trúc Phương chẳng hạn, với tôi là một bài
hay, không chỉ rất lăng mạn "khói lam buồn
như muốn ngừng thời gian" mà c̣n do tác giả
viết bài này lúc ở B́nh Tuy, quê tôi, cho một cô gái mà tôi
có lẽ cũng quen biết.
Anh ơi nhớ về thăm thôn xưa,
Để nghe tiếng ngọt ngào ru bóng dừa
Xa xôi bước người anh lữ thứ
Nhớ thương hoài câu hát chiều làng em ..
C̣n "Mộng ban đầu"
của Hoàng Trọng làm sao quên được:
Trông em mừng vườn cau
Trái mập tṛn xuân mới
Bỗng me cười me nói
Con bé lớn thật mau
Mai mốt mẹ ăn trầu
"Mai mốt mẹ ăn trầu"
bây giờ không c̣n nữa nên "đám trẻ" không biết
là phải rồi. C̣n những trái cau "mập tṛn xuân mới"
cũng khó kiếm ! Bây giờ là bưởi, là dưa hấu
cả rồi!
Rồi "Lối về xóm
nhỏ" của Trịnh Hưng
Có những chiều hôm
Trời nghiêng nắng xế đầu non
Nắng xuống làng thôn
Làm cho đôi má em thêm gịn
Lúa đă lên bông
Mắt già tươi sáng thôi chờ mong
Tiếng ḥ cô gái bên Cửu Long
Mơ rằng mai lúa lên đầy bông ..
hay "T́nh lúa duyên trăng"
của Hoài An
Quê hương ta đất xưa vốn
nghèo
Nhưng giàu t́nh thương nhau
Biết yêu lúa mầu xa cuộc đời
cơ cầu
Gái trai biết làm tṛn lời thề khi ban
đầu
Tôi không hiểu v́ sao những
lời ca đầy t́nh quê hương, đất nước,
t́nh gia đ́nh, t́nh gái trai "biết làm tṛn lời thề
khi ban đầu" như vậy mà "sến"
được ?
Hà Đ́nh Nguyên trong một bài
báo về vấn đề nhạc sến đă viết: "..
nhưng không biết do đâu mà hầu như tất cả
các bản nhạc được sáng tác trước 1975 -
nhất là những bản có điệu boléro, rumba .. đều
bị quy là nhạc sến (tiếng "sến"
được hiểu theo nghĩa dè bỉu, mỉa mai,
khinh thị ..).
.. nhưng sẽ thật sai lầm
khi quan niệm "nhạc sến" với hàm ư khinh thị,
chê bai bởi trong ḍng nhạc b́nh dân này có rất nhiều
tuyệt tác mà chưa chắc các nhạc sĩ ḍng nhạc
"hàn lâm" đă sáng tác được, như: Khúc ca
ngày mùa (Lam Phương), Hoài thu (Văn Trí), Xóm đêm (Phạm
Đ́nh Chương), Ai lên xứ hoa đào (Hoàng Nguyên), Nắng
chiều (Lê Trọng Nguyễn), Đường xưa lối
cũ (Hoàng Thi Thơ), Nửa đêm ngoài phố (Trúc
Phương), Thương hoài ngàn năm (Phạm Mạnh
Cương), Nắng lên xóm nghèo (Phạm Thế Mỹ) ..
"
C̣n nhà thơ Đỗ Trung
Quân có một bài thơ được Vũ Hoàng phổ nhạc
rất hay tên Phượng Hồng có lần bực ḿnh :
"Nói chú đừng giận,
bài Phượng Hồng phổ thơ của chú sến chảy
nước", chàng trai 20 tuổi tóc tai kiểu hip-hop nói
thẳng thừng .. Thế hệ trẻ 8X hôm nay không thể
tin nổi, không thể chấp nhận nổi có một gă
nào đó trạc tuổi ḿnh suốt một năm dài ngồi
cạnh bàn, học cùng lớp để ư cô bạn gái mà vẫn
cứ: "bài thơ c̣n trong cặp .. giữa giờ
chơi mang đến lại mang về ..". Nhát gái đến
thế, "yếu" đến thế th́ "sến"
là cái chắc. Bây giờ, chỉ cần một cú nhắn
tin chớp nhoáng là alê hấp! Ra cà phê hộp ngồi ngay.
Yêu à? Tỏ t́nh à? Đây, nhanh gọn lẹ: "Anh là number
one, vừa đẹp trai lại vừa dễ
thương ..". Không yêu nữa cũng chẳng sao:
"thà như thế, thà rằng như thế ..".
Đỡ lôi thôi, đỡ mất th́ giờ, khỏi mang
tiếng "sến" ..
Gần đây nhiều ca
sĩ bắt đầu quay về với nhạc "sến"
có lẽ để đáp ứng nhu cầu t́nh cảm của
con người trong một thế giới ngày càng vô cảm
chăng! Có điều, v́ sến .. thiếu gốc nên nhiều
khi hát sai mà không hay. Chẳng hạn "Đêm qua chưa mà
trời sao vội sáng" trong
Chiếc lá cuối cùng của Tuấn Khanh, có ca sĩ
hát ngon lành "đêm chưa qua mà trời sao vội sáng"
! Qua chưa với chưa qua khác nhau xa quá ! Cũng như "Bây
giờ tháng mấy rồi hỡi em" của Từ Công
Phụng mà hát thành "Bây giờ mấy tháng rồi hỡi
em ?" .. th́ nguy tai !
Tôi vẫn c̣n nhớ những
đêm ngồi nghe Tuấn Khanh đàn piano dưới chân cầu
sắt Đa Kao trong một quán cà phê nhỏ chênh vênh ..
Đêm qua chưa mà trời sao vội sáng
Một đàn chim cánh nhỏ chở mùa sang
Chiều vào thu tiễn em sầu lạnh giá
Lá trên cành từng chiếc cuốn bay xa ..
(xin đừng nhầm với các nhạc
sĩ Tuấn Khanh, Hoài An đương thời).
Tôi chắc rồi một hôm
nào đó cậu trai 8X kia sẽ t́m đến bản nhạc
"sến chảy nước" nọ và rồi 8X sẽ
được thay thế bởi 9X, 0X .. Rồi sẽ có
những người t́m đến Sến Già Nam, Sến
Già Nữ như tôi hôm nay cho mà coi!
Không lâu lắm đâu! Hăy đợi
đấy!
Đỗ Hồng Ngọc
- Saigon 3.3.2013 -
(Sophia Bùi sưu tầm,
Kim Oanh chuyển)
