MUA VÀI ĐỒNG NHỚ
Các
bạn thân,
Rồi mai giữa chốn
nhân sinh ấy
Còn chút dư
âm để ngậm ngùi
( Thơ Ngọc Phi )
Trong
một buổi chiều mưa, đi tìm cái
lãng mạn tuổi trẻ năm xưa, tôi
đã đọc được một câu chuyện
tình. Có lẽ là một trong những câu
chuyện tình lãng mạn nhất mà cuộc
đời dài 60 năm của tôi đã từng
được biết tới. Câu chuyện ấy
được kể bởi một người trẻ
hơn tôi một nửa số năm tháng
làm người. Một người không biết
nhiều những thành phố xa hoa, không biết
nhiều những đôi trai gái ăn mặc sang
trọng lịch sự, không biết nhiều những
vị đắng của ly rượu đắt tiền
chia tay trong đêm. Trong câu chuyện tình
lãng mạn của cô, những nét rất
đặc trưng của " tình yêu lãng mạn" hoàn toàn vắng mặt.
Vậy mà . . .
Cô đã
làm tôi khóc.
Và
đây là câu chuyện tình lãng mạn.
Xin mời cùng đọc với tôi.
T.Vấn
Mua vài đồng nhớ…
(Nguyễn Ngọc Tư)
Có đôi
khi mất nửa giờ để đi xuyên qua
cái thềm chợ chỉ rộng chừng ba mét,
tôi tự hỏi, cái gì đã níu
bước chân mình ? Mớ rổ nan xếp
hàng, mấy chú gà con mới thay áo
lá bồn chồn vỗ đôi cánh trụi,
hay vì cảnh
đôi vợ chồng tóc bạc bẻ
gói xôi thành hai nửa để chia nhau. Hay tất
cả những hình ảnh đó đã khiến
tôi nửa bước nửa dừng?!.
Một tháng
vài ba lần, đôi vợ chồng già
bán rổ lại tới cái chợ nhỏ
bên đường. Ông mắt sâu, cao lòng
khòng, tay chân xương xẩu nhô ra bén
ngót, lúc cười thấy còn lơ phơ
hai cái răng. Bà già nhỏ nhắn, mặt
tròn mắt tròn, môi đỏ, miệng nhai trầu
móm xọm. Những cái rổ úp thành
hàng như những dấu ba chấm lẻ loi giữa
cái trang giấy chợ đời nhốn nháo những
dấu câu gấp rải. Đôi lúc, có
cái rổ ngửa ra, nụm nịu trong đó
là mấy trái bình bát, lekima chín
vàng, vài chùm dâu … cuống còn
dính dấp nhựa, như thể khi ông gánh
mớ rổ trên vai,
bà đi đằng sau tiện tay thấy
gì hái nấy, cứ vậy mang ra chợ.
Nhìn những
món hàng con con, tôi hình dung được
mảnh vườn xa xôi đó. Những bụi
tre bụi trúc, bình bát mọc theo mé
đìa, vài cây vú sữa, vài cây
lekima, vài cây dâu … Và chúng đều
đã già, hay đất già mà kiệt
trái, nhỏ teo. Có bầy gà, bầy vịt
túc tắc chạy chơi giữa những rau cỏ dại.
Rau đắng đất, rau má mọc cạnh mấy
dây bí. Đôi vợ chồng già mang mảnh
vườn bày ra nơi thềm chợ. Người
đã từng quê đi qua ngây ngô nhớ,
người chẳng dan díu gì cũng đứng
lại ngậm ngùi. Ở cái tuổi thất thập
cổ lai hy rồi, mà họ còn vất vả
mưu sinh, đôi bàn tay chai khô chi chít nhiều
vết cắt. Cái rổ nan giá chỉ vài
ngàn, thương quá
mua về không biết dùng để làm
gì, để đâu cho khỏi lạc lõng giữa
những những vật dụng hiện đại
và hào nhoáng khác.
Ông bà
già cũng vậy, ngồi ở chợ mà chỏng
chơ, chực rơi khỏi chợ. Bởi hai mái
đầu bạc trắng, bởi bộ đồ cũ
kỹ quăn queo, bởi những món hàng quê
mùa lỗi thời mà họ mang tới từ
cái rạch Ổ Ó xa xôi … Lạ
lùng, có vẻ hai người không thấy buồn
vì điều đó. Ngồi bên nhau, ông
bà tươi rói nói cười, có khi
ngặt nghẽo như trẻ con lên bảy lên
mười. Mặt trời vói qua mái hiên
quán hủ tiếu mì, ông già xích ra
sau lưng bà già, che nắng. Củ khoai luộc
luôn được bẻ làm hai nửa, rồi lại
bẻ hai củ kế tiếp. Khách ghé qua,
bà nói rổ này xài bền vô
phương. Ông nói bả đươn rổ tiếng
tăm từ hồi con gái. Bà lại nói ổng
nứt vành khéo, chắc chắn lắm. Ông lại
nói, bả vót nan đều trân, đó,
thím coi …
Nồng ấm
và âu yếm. Bà ngồi bên phải
thì ông già sẽ hơi nghiêng vai về
bên phải. Hôm bà lụi hụi bên
trái, vai ông lệch hẳn về trái.
Cái kiểu ngồi làm tôi vừa mắc
cười vừa cảm động. Không cố
tình, nhưng lúc nào hai ông bà cũng
làm tôi đi chậm,
bởi cái ngón trỏ trên tay ông
bà còn nguyên cuộn vải cũ sờn
dùng để vót nan, như thể sớm nay họ
đang ngồi đan rổ thì nghe tiếng tàu
chạy, vậy là họ xỏ dép mau mau
đùm túm đi; bởi mấy con vịt con
lông vàng như rạ đứng trong rổ lao
nhao rỉa gạo nát trên đầu nhau; bởi mớ
trái nhãn lồng chín cây này
đã lâu ngày tôi mới nhìn thấy
lại.
Và bởi hai
ông bà nói năng duyên dáng, dùng
nhiều chữ lạ. Ông nói, ngó người
ta đi ăn xin lang thang lưới thưới thấy
thương. Ông kể vụ mất trộm gà,
nhà có con chó chậm chạp như bà
già đi âm phủ, con chó này làm kiểng
lâu quá rồi chắc ông phải làm gỏi
thôi. Bà già nói bữa nay đi lúc trời
còn lu, sương nhiểu hột ướt sượt
cái đầu. Mấy nải chuối chín mùi
rụng rún này ngọt mật phải biết. Bữa
nay im trời dữ. Dì Hai buôn bán dễ ợt
mà con, đâu có ke re cắc rắc từng
đồng từng cắc. Hồi trẻ tui với ổng
thương nhau bén chết, giờ già rồi,
nên mần cũng thủng thẳng khẽ khọt
thôi. Nhà mót dữ lắm cũng chỉ
có hai mạng già, ăn láp dáp ba hột
cơm cho rồi bữa …
Ngồi nghe
ông bà già nói chuyện, suốt đường
về nhà tôi cứ thấp thỏm sợ
quên luôn thì tiếc. Lúc ghi lại
vào sổ tay thấy từ ngữ bỗng trơ, thiếu
mất vẻ đẹp, sự sống động như
khi chúng phát ra từ đôi môi héo
móm, từ cái miệng phập phều chỉ
có hai cái răng nằm xiêu lạc, và
ánh mắt đã dần mờ đục
nhưng vẫn hồn hậu hấp háy, hấp
háy …
Những ngày
đôi vợ chồng già không tới, qua thềm
chợ tôi vẫn chậm, vì nhớ. Biền biệt
một quãng ngày ngày, một sáng chỉ
mình bà già quay lại, với gánh rổ
nan toòng teng trên vai. Cái chợ chật chội
nhưng rộng lòng nhón cho bà một khoảng
trống nhỏ nhoi. Bà già chơ vơ ngồi
đó, nắng rọi cái bóng lẻ thiệt
buồn. Khách hỏi mua cái rổ, bà ngơ
ngẩn, ờ ờ. Hỏi ông già đâu
không thấy, bà ngơ ngẩn ờ ờ, bỗng
dưng mắt kèm nhèm nước. Ngồi chợ
không tha thiết bán mua, bà tới đây
để nhớ người bạn đời
đã về với đất rồi.
Nhưng sao khi
đứng nhìn những buổi chợ tan ban trưa,
khói nắng vẫn thường hiện lên
trước mắt tôi một ảo ảnh, có
ông già cao lỏng khỏng gánh mớ rổ ế
đi trên đường, bà già nhỏ nhắn
lúp xúp bên cạnh tay cầm cái nón
lá quạt mồ hôi cho chồng, như tát cạn
vũng nắng đi.
Nguyễn Ngọc Tư
(T. VẤN giới thiệu,
Liêng Hương sưu tầm và chuyển)
