Chuyện “Hai
Lúa” Ngày Đầu Tới Mỹ
(Bùi Dạ Hương)
Tác giả là cư dân Piscataway, tiểu
bang New Jersey.
Định cư từ 1993, con cái thành đạt.
Bài viết về nước Mỹ đầu
tiên của bà là một kỷ niệm thật
vui ngày đầu định cư. Chuyện
được kể rất chân tình, cảm
động. Mong tác giả tiếp tục viết
thêm, đặc biệt là viết về vùng
đất gia đình đã định cư:
Piscataway, một địa danh đặt theo ngôn ngữ
bộ tộc da đỏ Lenape dễ thương.
***
Tôi đến Mỹ vào cuối tháng 6
năm 1993, cả gia đình lớn nhỏ được
8 người. Người bảo trợ chở chúng
tôi đến một căn nhà mà họ
đã mướn sẵn. Các con tôi chạy
đến mở tủ lạnh, có trái cây,
thức ăn, thức uống để sẵn. Chúng
vui nói cười ríu rít, rồi nằm
lăn ra dưới sàn nhà trông thoải
mái lắm, trút bỏ bao ngày giờ mệt
nhọc tù túng trên những chuyến bay dài
xuyên qua đại dương. Rồi người bạn của
chồng tôi đến thăm ngồi đó.
Một người đàn ông Mỹ mang
vác vào nhà 2 cái bao to đựng đầy
ứ … Ông ta chào và nói vài
câu, theo chúng tôi hiểu là ông
nói mang đến những thứ…"để
chúng tôi dùng" nhưng chúng tôi
không hiểu ông nói là thứ gì
bên trong túi rác màu đen ấy.
Chúng tôi đứng lên và ra dấu
cám ơn và ông ta quay về.
Tôi chợt nghĩ đến mấy tuần
trước còn ở Việt Nam, gia đình
tôi sắp sửa bỏ quê hương xứ sở,
bỏ nước ra đi, không biết bao giờ trở
lại quê hương, nên chúng tôi
làm bữa tiệc chia tay bà con bạn bè,
có nhiều người nói, nhớ đem theo
các thứ cần thiết khi dùng - chứ qua bển
khổ lắm không có, các bà cầm cái gì cũng
bỏ vào thùng vào giỏ cho tôi- cái
này cần, cái kia cần, cái nọ cần,
đến cái dao nhỏ cùn, cái chén con
sứt, bà chị tôi thì xếp cái xửng
cũ mèm ngả màu vàng và méo
mó nhiều chỗ vì trước nay tôi
đã dùng nó nấu, hấp xôi vò,
khoai, củ rồi gánh đem bán để kiếm
chút tiền lời nuôi con, nuôi chồng
tù cải tạo. Cái xửng đó chịu
đựng vô cùng, nó chịu đựng nóng
bức khổ nhọc như tôi. Tôi đâu
nó đó như không thể rời nhau, hết
nóng, rồi lạnh đã từng chịu bao
năm tháng trầm luân từ khi miền Nam VN
được Cộng Sản VN "giải
phóng." Tôi không hiểu CSVN giải
phóng miền Nam cái gì mà cả dân
chúng miền Nam người người như những
củ khoai cái sắn, chặt khúc, lột sạch,
rửa không còn chút nhớt, rồi bỏ
vào xửng nấu hấp chín đem bán mọi
nơi khắp hang cùng ngõ hẹp.
Tôi không hiểu chính trị là
gì mà kỳ quái quá - Tôi từ thuở
nhỏ được mẹ cha cưng chiều sung sướng,
được cho ăn học thành người tử
tế, được làm một cô giáo
khuôn mẫu dạy dỗ đàn em. Cộng sản giải phóng miền Nam
xong thì tôi trở thành người mất dạy,
vô gia cư vô tổ chức sống tạm dưới
hiên nhà mình, hàng ngày lang thang
gánh bán từng đĩa xôi, củ khoai, củ
sắn, người trở thành ngợm, khờ khạo,
đen tối, ngu đần. Tôi để mặc
các bà nói và xếp đồ đạc
vào thùng cho tôi đi định cư.
Có người nói: bỏ cái xửng
vào chị bên đó thiếu gì thứ,
nhưng không có cái này đâu …
giờ này tôi thấy các bà ấy
nói đúng, khi tôi soạn ở thùng ra
tôi có cảm tưởng là tôi đi kinh
tế mới của cộng sản, chứ không phải
là đi đến vùng trời đất tự
do giàu đẹp. Xứ Mỹ làm gì có
những thứ vừa xấu, cũ, sứt mẻ,
vàng khè, người ta đã vất bỏ từ
đời nào tìm sao ra mà có, giờ
tôi ở Việt Nam
mang qua trân quí như đồ cổ, như
báu vật.
Đúng là chỉ có xứ sở Việt
Nam, con người Việt
Nam
mới có tồn tại những cái đồ
này. Vì họ có dám mở mắt ra
đâu, có dám nhìn xa xa chút
đâu. Cái khó nó kềm kẹp cái
khôn. Trời ơi sao mà người dân
nghèo ở một nước lạc hậu thấp
hèn khốn khổ thế này, tội nghiệp
cho tôi quá. Nhìn số đồ tôi mang qua
Mỹ mà kinh sợ. Không phải tôi
"có mới nới cũ" mà tôi kinh sợ
đến bức màn đen che phủ mịt mù làm đôi mắt
dân tôi bé nhỏ chật hẹp.
Trở lại món quà của người
đàn ông Mỹ vừa đem cho, tôi với
lấy một bao mở đổ ra một đống to
toàn là áo quần cả cũ lẫn mới
đủ cỡ.
Tôi nói: Ô đồ người ta cho mặc
mùa nắng. Tôi ướm thử vào
mình, các con mỗi đứa xem thử, tôi
tiếp tục đổ cái bao thứ hai ra. Tôi
nói: À có đồ mặc lạnh
đây, người ta tốt quá hén, đem
cho một bao đồ mặc mùa nắng, một bao
mặc mùa lạnh. Rồi tôi cầm lấy một
cái hình tròn tròn bầu dục có
dây thun, rũ rũ, lật qua lật lại nghĩ
xem nó là cái gì ? Theo hình dạng
món đồ, tôi nghĩ là cái nón,
mũ.
"Thoa ơi, lại đây mẹ đội
cái này cho con," tôi gọi, rồi đội
cái miếng tròn bầu dục có dây thun
cho con gái lớn của tôi, tôi xoay qua xoay lại
mà miệng thì nói, "sao mà mùa lạnh
ở đây người xứ Mỹ đội
cái mũ gì mà to quá cỡ lại
còn cạn sợt, cũng không có nút
gài, không có dây cột … tôi
kéo phủ xuống hai tai, phủ tai hết vậy cũng
ấm, có 3 cái mũ cho 3 đứa đi học,
còn người nào thiếu thủng thẳng sắm
sau, thôi để má kiếm dây hay tra
nút, cột xuống cổ thì không rớt, ngộ
quá hén, mùa lạnh đội mũ giống
như con chim chào mào. Nói chơi vậy, rồi
tôi lượm mấy miếng khác có
cái hình khuyết giống như cái yếm
đeo cổ cho trẻ con hay cái yếm các
bà các cô gái Bắc. Tôi ướm thử
vào cổ cho con gái nhỏ, tôi bảo, Nhi
ơi cái này dày quá ấm, mà
nè sao cũng chẳng có nút để
cài sau ót, thôi để má làm
dây, tra nút cột cho con mang đi học có đồ
ấm rồi…
Tùng,Tùng, con đội một cái xem
sao, nhìn cũng được, tất cả 3
cái mũ để mẹ làm dây mà cột.
Kế tôi lấy miếng có hình chữ nhật
ướm thử vào người tôi, rồi
tôi ướm quanh người ông chồng của
tôi, tôi nói: "Anh xem quấn quanh bụng cũng
vừa giáp vòng cho ấm, nhưng cũng phải
làm dây cột cho anh, chứ tấm đắp
thì nhỏ quá."
Thiệt tình ông chồng tôi làm ra
người hiểu biết lắm, nói: phải
đó, đồ họ cho còn mới chưa
dùng nên chưa có nút có dây,
mình muốn dùng thỉ phải tra nút
làm dây thôi. Tôi tạm gác lại mấy
thứ quà đó, nói chuyện trò với
anh bạn đến thăm.
Hai hôm sau, vợ chồng chị bạn thân
(mà cũng có chút bà con nữa) nghe chúng
tôi vừa được định cư hai vợ
chồng đến thăm và rủ đi shopping.
Tôi hỏi đi đâu, chị bảo đưa
đi mua sắm chút
đỉnh, xem cái gì cần dùng trong nhà,
cũng như đồ ấm cho các cháu và
anh chị nữa.
Cả nhà tôi và anh chị nữa
là 10 người, xe chật mà vui quá. Đến cái vùng thị
tứ nhộn nhịp
đầy xe cộ chị bạn nói: hôm nay mấy
cái shop có sale nhiều lắm, nên xe đầy
parking lot. Cái mall này lớn lắm đi khéo
chớ sợ lạc mất công đi tìm, chị
xoay qua anh chồng nhắc anh trông chừng các
cháu trai nha.
Chúng tôi đi suốt cả ngày,
nhìn ngắm đủ nơi, đủ thứ, chỗ
này, nơi nọ, rồi mua đồ dùng
giày vớ ..v.v.. khi đi ngang qua khu bày bán
đồ toillet, chị bạn hỏi: "Phải mua
vài chứ cho cầu tiêu buồng tắm". Mua
cái gì hả chị, tôi hỏi. Chợt
tôi thấy mấy tấm miếng máng trên
giá móc kia sao mà nó giống đồ lạnh
ông người Mỹ kia đem cho mấy hôm
trước. Chị bạn lấy xuống một xấp
lật ra, có 3 miếng giống như rằng,
tôi hỏi: chứ thứ này là thứ
gì ? Chị bạn trả lời: cái miếng
tròn tròn hình bầu dục này có
dây thun là bọc nó lên nắp cầu
tiêu. “Trời, trời
...,” Tôi kêu. Vậy mà tôi tưởng
cái mũ tôi đội cho 3 đứa con
tôi. Còn cái này có vòng khuyết
thì quàng nó theo dưới chân cầu
tiêu. Trời, tôi lại kêu. Nó chính
là cái yếm tôi làm nút,
làm dây đeo cột cho con tôi mặc đi học.
Còn cái miếng hình chữ nhật là tấm
thảm để lót ngay cửa nhà tắm khi tắm
bước ra đứng trên đó, để khỏi
ướt nhà. "Trời, hèn gì." Vậy
mà tôi tưởng là tấm đắp
thì nhỏ, quấn quanh bụng cho ấm. Nghe chị
bạn giải thích, tôi chới với vừa muốn
cười mà cũng vừa muốn khóc. Chỉ
còn cách liên tiếp kêu trời. Hai
lúa như vầy mà cũng có phuớc
góp mặt ở xứ sở văn minh. Nó
là vậy mà tôi có biết đâu.
Khi còn ở Việt Nam cứ nghe đồn này
đồn nọ, mùa đông ở Mỹ lạnh
lắm từ đầu tới chân trùm đắp
đủ thứ mới ấm, con người giống
như mấy chú gấu.
Tôi nhìn qua thấy mặt ông chồng
tôi xám xịt trông thật thảm hại, ở
xứ sở mù đen tuởng mình là đỉnh
cao trí tuệ thành ra ếch nằm đáy giếng
thấy bao nhiêu trời, tôi phì cười, rồi
không nhịn được bật cười
thành tiếng và ông chồng tôi cũng
cười ra tiếng luôn, cười không
nói được. Tôi nhìn hai đứa con
gái lớn là Thoa và Nhi thấy hai đứa
nó phụng phịu mặt đỏ kè ra, thằng
Tùng thì cũng tít mắt ra cười, hai vợ
chồng người bạn không hiểu cớ sự
gì, thấy chúng tôi cười quá, họ
cũng cười lây, họ nhìn tôi và hỏi:
Chuyện gì đây ? Chuyện chi vui ?
Tôi không trả lời được họ,
tôi bớt cười và nước mắt
tôi lại chảy ứa ra rớt xuống má. Cũng
may cho tôi là tôi sắp hỏi chị ấy,
nhờ tìm dây, nút mua cho tôi, để
tôi đơm vào hay
may dây vào mấy cái miếng đồ
nhà cầu buồng tắm mà tôi cứ tuởng
ra là đồ lạnh mùa đông, cái mũ
đội đầu cạn và to qua cỡ, cái yếm
cũng to kỳ lạ quá, cái miếng chữ nhật
kia làm tấm đắp thì nhỏ, chắc
là để quấn nó quanh bụng cho ấm,
nhưng tất cả họ chưa kịp làm
nút làm dây cột.
Chuyện Hai Lúa là thế đấy. Sau nhiều
năm mà mỗi khi nhớ nghĩ lại là
tôi cười - cười bò lăn , cười
chảy nước mắt.
Giờ đây bầy con của Hai Lúa đã
thành người lớn rồi. Con gái lớn
bác sĩ, đứa kế dược sĩ, thằng
Tùng sĩ quan cảnh sát, đứa nhỏ nhất
cũng đã qua 4 năm đại học. Ôi dấu
chân kỷ niệm này sao mà quên được.
Giờ không nhắc thì thôi, nhắc lại
là cười, cười đau cả bụng. Tội
nghiệp ông bạn ngày ấy đến thăm,
chắc ông đã phải cố bấm bụng nhịn
cười khi ngồi nhìn chúng tôi lấy mấy
miếng bao toilet làm đồ ấm ướm thử
cho nhau. Chắc tại ông nghĩ sợ chúng
tôi quê, cứ để mặc cho tôi biểu
diễn rồi tự hạ màn. Ông thật tử
tế nhưng cũng ác, sao ông không nói
ra cho chúng tôi biết đó là đồ
nhà cầu.
Chắc ngày ấy khi ra khỏi nhà tôi,
ông ta đã có một trận cười bể
bụng.
Bùi Dạ
Hương
New Jersey / Piscataway
(Bai Chuyen)
