LƯƠNG
(Nguyễn
Ngọc Tư)
Lương chèo đò mướn
năm mười hai tuổi. Nhà Lương nghèo, chỉ
là cái chòi rách tả tơi, từ ngày đi theo đò.
Lương ăn, ngủ trên bến đò, nên nhà đã
bỏ hoang hẳn. Suốt ngày quần quật trên sông mà
bộ mình đã khẳng khiu chỉ độc cái quần
tà lỏn dính đầy nhựa trong của thời làm sai
vặt ở các trại xuồng. Lương không cha, má
chết sớm nên cái quần dãn dây thun không ai may lại, nó
tuột luốt mỗi lần Lương thót bụng
rướn người trên đôi chèo.
Bây giờ cũng còn vài
người nhớ dai nhắc hoài cái tướng
Lương hồi đó. Bây giờ Lương ba
mươi hai tuổi. Anh đã chèo hết thảy chín xác
đò. Bến đò Đậu Đỏ qua xóm Miễu sang
đi nhượng lại qua tay bốn người
chủ. Mà, Lương vẫn còn nghèo. Lương khoe,
nghèo, cực nhưng vui lắm. Ngày trăm lượt chèo
nát mặt sông từ bến xóm Miễu qua bến chợ,
anh chứng kiến biết bao nhiêu thay đổi cuộc
đời, người xóm Miễu già đi, những
thằng con trai, đứa con gái lấy nhau sinh ra nhiều
thiệt nhiều đứa trẻ. Và những đứa
trẻ lớn lên...
Chỉ Lương là già câng già
cấc, già cóc thùng thiếc rồi mà chưa lấy vợ
.. Hỏi Lương, Lương cười hì hịch:
"Tui xấu muốn chết, ai mà thèm ưng ..".
Lương xấu trai thiệt. Tướng Lương
nhỏ xíu, teo héo. Đầu to, tóc dày, cứng, cháy
nắng. Một bên mắt lé xẹ .. Ai cũng
cười: "Cái thằng, mầy chèo mà không ngó
đằng trước, ngó đâu trật lất vậy
?". Lương không giận tựa như không biết
giận. Cái thân nhỏ mồ côi mồ cút, nghèo xác xơ mà
bày đặt giận cuộc đời thì làm sao sống
nổi. Suốt ngày Lương hệch miệng ra
cười, làm như vui, làm như không, khó nắm bắt.
Trong Lương như một người trí não chậm
phát triển. Lương khoái cặp mắt mất đoàn
kết của mình lắm, người ta nhìn anh biết,
chứ anh mà nhìn lại, người ta tưởng anh ngó
đâu đâu.
Bông cũng bị Lương nhìn
như vậy. Nhà Bông cũng ở bên xóm Miễu, gần
chòm mả Tiều. Lương biết Bông từ hồi
Bông còn đi học. Bông mê đi đò, lần nào nó cũng
năn nỉ Lương lén bà chủ bến cho nó ăn
gian thêm mấy bận nữa. Nó ngồi đằng mũi
xuồng, thò chân xuống nước quậy quậy
chơi. Lương bảo dưới sông nhóc cá sấu,
Bông tin liền. Sao mà Bông dễ tin vậy. Ngày nào, Bông
cũng mặc chỉ một cái áo trắng bằng vải
soa lông vịt, chiếc áo hơi ố vàng, rộng thùng
thình. Tan học, Bông cùng một bầy em lít chít đi mót cây
vụn ở các trại xuồng về nấu cơm. Má nó
có một chiếc xuồng cũ, hai bên be bể như cá
chốt rỉa, vớt bọc dưới sông. Ba nó đi
nhậu, nhậu xong về đánh má con nó. Lớn lên,
mỗi lần qua đò, Bông thôi vọc nước nhưng
đăm đăm nhìn ra xa. Con sông Thủ đến ngã
ba Vàm bỗng cuồn cuộn quặn đau khi hòa sông Gành
Hào ra biển.
Bông lớn mau lắm. Chuyện
đó không biết có mắc mớ gì mà tự nhiên
Lương khoái soi mình xuống sông, những khi vắng
khách, Lương ngồi mằn mằn lấy cồi
mấy hột mụn trên mặt. Lương than với bà
Tư, chủ bến "Lúc này dì thấy tui đen
không?" Bà Tư cười,"Chà, hỏi kiểu này
chắc biết làm điệu rồi. Muốn vợ
hả ? Mầy ráng dành dụm tiền, mai mốt có vợ
rồi tao sang lại bến đò cho mà làm ăn". Con
mắt lé thờ ơ nhìn chỗ khác, nhưng con mắt còn
lại thắp lửa lên. Mắc mớ gì Lương
nghĩ tới Bông.
Bông thôi học. Bữa cuối tan
trường, qua tới bờ xóm Miễu, Bông không chịu
lên, nó biểu Lương cho nó đi thêm bận nữa,
từ mai nó đã thôi học rồi. Từ mai, nó vẫn
qua đò, nhưng nó đã khác, con Bông đã khác.
Con Bông đã khác. Buổi sáng, Bông
mặc áo rách qua chợ, buổi chiều về. Trên mình là
váy ngắn, áo yếm, vai quàng hờ hững hai cái dây
nhỏ xíu có cũng vậy mà không có cũng vậy, vịn
hờ cái áo khỏi tuột xuống. Bông hỏi
Lương: "Thấy tui đẹp hôn?" Lương
hệch miệng ra cười: "Đẹp dữ
dằn luôn". Bông lườm một cái rồi hất
mặt đi, "Đẹp khỉ khô gì, tui đâu có
ham". Bông bước lên bờ, đạp đạp
mũi đò ra.
Đám em Bông mặc áo mới
tới trường. Má Bông sắm được chiếc
xe đẩy bán bánh mì thịt dài dài qua các hẻm. Ba Bông
đi nhậu về, đã ngủ rất say.
Người xóm qua đò xầm xì
Bông đi bán bia bên cầu, quán "Đêm sầu".
Bốn giờ chiều, Lương đưa Bông qua
chợ . Bông nói giờ đó quán chưa có khách đâu,
nhưng con mẹ chủ bắt phải mặc quần
lửng ngồi ngoài băng đá đằng trước
quán. Một bầy con gái ra đó giả đò ngắm mây
trôi, coi xe cộ qua lại chơi nhưng thật ra là
để chào hàng. Bông trở về lúc hai ba giờ sáng,
quần áo xốc xếch, tóc mai dính bết vào khuôn mặt
đậm đà son phấn. Đôi mắt dại đi vì
say, vì mất ngủ, người sềnh sệch mùi bia,
đến nỗi Bông ngồi gần, Lương hít
hơi men muốn xỉu luôn.
Lương ăn trên sông, ngủ
trên sông nên không biết ở phía bờ, người ta
đưa đẩy cuộc đời Bông như thế nào.
Nhưng thế nào thì Bông chắc cũng giãy giụa,
quặn đau như nước ở ngã ba Vàm vậy.
Bởi vì Lương tin Bông, Lương hiểu Bông mà.
Dăm bữa, Bông rút trong áo ra
một nắm tiền, xoè ra tròn như chiếc quạt,
phơ phất mát mặt Lương, Bông
cười,"tui giàu rồi". Lương lắc
đầu, Bông biểu Lương chèo đi, chèo hết
đêm nay. Lương chèo trong những ánh đèn hắt ra
từ hai bên bờ xóm chợ. Bông nhìn ra sông, cái nhìn vẫn
buồn như lúc trước nhưng nó đã đanh
đi, chai lì đi. Lương nhìn mà Bông đâu có hay.
Lương hỏi Bông bộ tính làm như vầy hoài sao.
Bông cười, chừng nào có người cưới tui.
Lương hỏi, "Xấu xấu Bông chịu
không?". Bông cười, "Thân tui gì còn kén chọn
nữa, khùng ?".
Lương mà khùng ? Hỏng dám
đâu. Lương ngồi gãi tay, gãi đầu hỏi bà
Tư coi bà còn nhớ lời hứa hồi trước
không, bà cười,"Nhớ, nhớ chớ sao không?
Tiền mày gởi tao, dư sức qua cầu rồi".
Nhưng bà không biết đâu, Lương còn nhiều
dự tính nữa, anh muốn cất lại căn nhà
đã bỏ hoang lâu rồi. Lương muốn đóng
một chiếc đò mới, cẩn vỏ xe quanh be,
lấp dầu trong, cho từng sớ gỗ đỏ au
au.
Lương đi xin cây vụn
về để sẵn dưới sạp, rảnh
rảnh, anh lấy ra, cưa đẽo đóng một cái
hộp đựng tiền nho nhỏ, nhiều ngăn.
Ngăn đựng giấy bạc hai trăm, năm
trăm, ngăn đựng giấy bạc một ngàn.
Lương mua giấy nhám về đánh cho nó bóng lên,
rờ tay cho mát rượi. Lương giấu nó đi
để khỏi ai trông thấy, sợ người ta
hỏi tới hoài. Lương nói thiệt, người ta
cười, bảo Lương cầu cao .. Mắc cỡ
lắm. Mà, anh còn chưa nói với Bông.
Nhưng Bông đã nói trước,
Bông khoe, "Chắc tui bỏ nghề, tui lấy
chồng". Lương rà mái chèo cho đò cặp bến,
Lương hỏi Bông lấy ai ? Bông cười: "Cái
ông hồi nãy đưa tui về". Lương muốn
sụm bộ giò, lặng người mà miệng vẫn
cười hịch hạc, "Sướng nghen".
Ông già vẫn thường
đưa Bông về xóm Miễu. Người ta nói, con Bông
ham giàu nên ráng kêu ông ngoại đó bằng anh. Bông giẫm
cái cười của cuộc đời lên đôi giày cao
hai tấc, đường kính gót một phân. Bông chờ
ngày lấy chồng.
Nhưng bà già, vợ ông già không
chịu, bà lùa bầy con qua nhà, rọc nham nhở mái tóc dài
của Bông, xé quần áo, lột sạch những món
đồ trang sức Bông đang đeo. Chuyến về,
đám người đó qua sông. Lương trừ trừ
chờ canô chạy qua rồi nương theo sóng lớn nhận
chìm đò luôn. Bà già suýt chết đuối, may nhờ
Lương ngoi ngóp kéo lên bờ. Bà vừa níu Lương
vừa chửi: "Đồ không có văn hoá, đồ
thất học". Lương cười hề hề,
sao bà chửi câu nào trúng câu đó vậy.
Bông biết chuyện, Bông nói trong
ngân ngấn nước mắt "Làm chuyện đó chi
vậy, Lương ? Của người ta thì trả
lại cho người ta đi. Sao mà tui dễ tin
người quá vậy không biết". Lần đầu
tiên, Bông gọi Lương theo đúng tên của anh chứ
không kêu "khùng", kêu "đò" nữa. Lương
sướng tê người đi. Bông ngồi chõi tay ra ngoài
sau, ngẩng mặt lên nhìn Lương như chị Hai nhìn
thằng Út, như con chó Vá nhìn đống thóc.
- Tui biết anh thương tui mà,
Lương.
Lương cười. Khuya
đó về, sông vắng. Lâu lâu mới có một chiếc
xe chở cát, chở dầu tạch tạch đi qua, ánh
đèn đỏ lòm xa xa như ánh nến. Bông biểu có
thương Bông thì ngồi lại gần Bông đi.
Nước đứng rồi, đò có trôi đi đâu mà
sợ. Hai đứa ngồi một bên be xuồng, nó
nghiêng nghiêng lơ lửng. Bông biểu Lương nắm
tay nó đi, Lương không dám, hai đứa cách nhau
chừng bốn gang rưỡi. Lương nín khe hồi
lâu rồi thở ra:
- Gió mát thiệt, hen ?
- Lương !
- Gì ?
- Ôm tui đi.
- Ý trời, người ta dòm.
- Thây kệ họ. Ôm tui đi.
- Thôi.
Bất thần, Bông xô Lương
té ngửa xuống nước. Đợi Lương
vẹt đám rác trôi lều bều, trồi đầu lên,
Bông hét:
- Chê thân tui dơ dáy, nhơ
nhớp nên không dám động vô tui chớ gì. Vậy mà
thương tui sao ? Đồ xấu xí, đồ khùng.
Lương vịn một tay vô be
xuồng, một tay vuốt nước trên mặt. Trong
lòng anh nghĩ rất nhiều mà không nói được
lời nào. Anh khờ khạo không có năng khiếu nói, lâu
rày anh chỉ biết cười. Lương mà khùng ?
Lương chỉ không muốn mình giống như bao
thằng đàn ông khác, nhìn Bông như nhìn một món
đồ chơi. Bông là Bông, là con gái, là người.
Sau nầy, Bông dửng dưng qua
đò như chưa hề có cái đêm hôm đó. Bông đi
với một thằng con trai mới. Thằng nầy
để tóc năm năm nên Lương kêu nó bằng
"Năm-năm". "Năm-năm"trẻ
măng, quần áo thơm, đầu tóc thơm, chiếc
xe phân khối lớn nổ tè tè ra đám khói cũng
thơm. Bốn giờ, "Năm-năm" đón Bông
ở đầu bến đò. Nó hất mặt hỏi
Lương có biết Hồng không? Lương nói
Lương chỉ biết Bông thôi. Lòng anh nghĩ, dù là
Hồng, là Mai, là Cúc thì vẫn là Bông. "Năm-năm"
cười sùi sụt: "Ông nội này cù lần
thiệt". Bông qua sông đi rồi. Mấy bà già đi
chợ về nguýt muốn rách đuôi con mắt:
- Con gái con đứa gì mà ngồi
vểnh phao câu, thấy ghét.
Lương lặng lẽ
cười. Anh đưa Bông đi rồi chở Bông
về. Kỳ cục, Lương không biết rằng
mỗi lần thấy Lương dại miệng kéo
răng ra cười là lòng Bông quặn đau. Bông muốn
nhìn thấy anh buồn, thấy trong mắt anh lộ ra
một cái nhìn ghen tức. Nhưng Lương không được
thông minh lắm, Lương không hiểu. Lương khùng.
Lương không ngờ. Chiều
đó anh đưa Bông tươi hồng qua sông, sáng hôm sau
má Bông với đám em qua đò, mếu máo:
- Con Bông nó bị tai nạn.
Nghe nói Bông bị thương trong
lúc đua xe cùng "Năm-năm".
Nghe nói cột sống Bông bị
tổn thương nặng. Một nửa chi dưới
đã bất toại.
Lương chỉ nghe
người xóm Miễu qua đò nói lại. Lương
không bỏ đi đâu được đôi chèo.
Lương không rành cái gì ngoài cái bến, dòng sông,
đất đai xóm Miễu. Lương ngồi
tưởng tượng ở trong bệnh viện
chắc Bông buồn lắm. Lương chờ Bông về.
Bến đò xóm Miễu thay đổi
chủ. Lương vẫn mải miết chèo qua chèo
lại, càn lên dòng chảy, lên sóng nước mà đi. Bông
ngồi trên bến thu tiền. Nó vuốt phẳng phiu
từng tờ giấy bạc lẻ nhàu vào từng ô
của chiếc hộp Lương đóng ngày xưa.
Người không biết qua bến nhìn Bông xinh đẹp
tươi hồng rồi nhìn vẻ mặt già háp của
Lương mà lòng tiếc hùi hụi, tiếc đôi
đũa mốc với cái mâm son, tiếc bông lài trắng
với bãi cứt trâu xanh. Người biết chuyện
cười Lương khùng, cưu mang một đứa
con gái lỡ lầm còn thêm chuyện không còn khả năng
làm vợ.
Nên bên kia chợ người ta
gọi bến này là bến Đậu Đỏ, bên này
bờ xóm Miễu, người ta kêu bến
"Lương khùng".
NGUYỄN NGỌC
TƯ
(XO sưu tầm)
