ĐẦU NĂM
(chợt) NHỚ CHUYỆN MAI SAU
(Tưởng Năng
Tiến)
[Ở
mỗi thời kỳ, mỗi dân tộc sẽ phải cam
chịu hay có một số phận xứng đáng với
sự lựa chọn và cách sống của họ. - NGÔ
THẾ VINH]
--------------------------------------------------------------------------------
Có lẽ do ảnh huởng
thời tiết của mùa Xuân, và do bữa đó trong không
khí có thoang thoảng chút hương vị Tết, nên tôi
uống hơi nhiều. Cao hứng, tôi cất tiếng
"ngợi khen" ông .. Vơ Phiến:
- Cái bài anh viết về những
bản thảo cũ của Nhất Linh, đăng trên
Thế Kỷ 21 (số tháng 7 năm rồi) đọc hay
quá xá. Sao anh minh mẫn, hóm hỉnh và trí nhớ vẫn c̣n
tốt quá trời quá đất như vậy - há ?
Thỉnh thoảng thăm hỏi
và nói với nhau đôi lời chân thành và tử tế -
kể cả vào lúc (có hơi) quá chén như thế - vốn
không phải là chuyện vẫn thường xẩy ra
giữa hai người Việt ! Bởi vậy, tôi cứ
ngỡ là ông Vơ Phiến sẽ cảm động chết
luôn và sẽ mỉm cười (vô cùng) sung sướng.
Tôi lầm. Ổng không
cười (cười gượng cũng không luôn);
đă thế, c̣n hóa đăm chiêu rồi bỗng dưng
coi nghiêm và buồn - thấy rơ:
- Tui đọc cuốn Xóm Cầu
Mới của Nhất Linh vài chục năm trước,
nhiều đoạn bây giờ vẫn c̣n nhớ như in
.. Nhưng cái đầu của ḿnh bây giờ lạ
lắm, nó chỉ linh hoạt khi nghĩ tới những
chuyện xa xưa, và hay loay hoay t́m về dĩ văng, chớ
không thiết tha ǵ đến tương lai nữa.
Nghe rồi, tôi cũng thấy
buồn luôn, và cũng "hóa đăm chiêu", đâu
chừng .. nửa tháng. Ông Vơ Phiến, dù lập gia đ́nh
muộn, vẫn dư sức có một thằng con trai út -
lóc nhóc cỡ tuổi tôi. Tôi trẻ hơn ổng rất
nhiều mà sao cái đầu cũng quyết liệt từ
chối không nghĩ tới tương lai nữa. Coi có ghê
không chớ ? Mà đây không phải chỉ là "chuyện
riêng" của tôi và ông Vơ Phiến đâu nha. Cả dân
tộc Việt Nam - bất kể tuổi nào, dù đang
sống nơi đâu - cũng đều như vậy
tuốt !
Cầm thử bất cứ
một cuốn đặc san nào đó xuất bản
ở hải ngoại mà xem. Khỏi cần coi kỹ,
chỉ cần đọc tựa của mấy bài viết
không thôi là cũng đủ thấy ngậm ngùi, xót xa và
buồn rầu hết biết: quê xưa/ chốn cũ,
thầy xưa/ trường cũ, chiến trường
xưa/ đồng đội cũ, người xưa/
t́nh cũ, ḍng sông xưa/ con đ̣ cũ, xóm làng xưa/ bè
bạn cũ ..
Và đó mới chỉ là những
nỗi buồn hạng nhẹ, của những
người không nặng kư - chỉ tầm tầm cỡ
thường dân - những kẻ mà tâm sự có thể
giải bầy trong một bài thơ nhỏ, hoặc vài ba
trang tùy bút. Những nhân vật quan trọng th́ họ
viết nguyên cả một cuốn hồi kư đàng hoàng.
Cuốn nào cũng đều mang
nặng cả "trời tâm sự". Đôi khi, tâm
sự của người này lại đụng chạm
đến tâm sự của người kia - hoặc
của nhóm người kia - nên sinh ra tùm lum xung đột,
hiềm khích, oán thù, tranh chấp .. rất ồn ào và
(thường khi) rất không cần thiết !
Đó là chưa kể đến
những bài khảo cứu công phu về "chuyện
xưa tích cũ" (liên quan đến nhân vật này, áng
văn kia hay những lỗi lầm - trong quá khứ -
của tôn giáo này hoặc tôn giáo nọ), cùng với
những ḍng thơ văn hoài cổ .. đầy nhóc trong
sách báo xuất bản ở hải ngoại.
Một đám người thua
cuộc, nhà tan cửa nát, hớt ha hớt hăi bỏ
của chạy lấy người - thoát thân, rồi
nằm buồn rầu thoi thóp ở một góc trời xa
lạ - và cứ ngoái trông về cố lư mà thương
nhớ măi bến nước xưa, cây cầu cũ, hay
cứ tiếc nuối hoài những ngày tháng an b́nh (hoặc
vàng son) đă mất th́ (tưởng) cũng là chuyện
b́nh thường thôi chớ ? Có ǵ lạ đâu mà kiếm
chuyện (cà khịa) nẫy giờ vậy, cha nội?
Ư Trời, đừng nói vậy
chớ ! Như vậy là gieo tiếng ác và mang tội
chết (mẹ) à nha. Tui thiệt t́nh không (bao giờ) dám
kiếm chuyện đâm hơi hay châm chọc ǵ ai. Nói t́nh
ngay, chả qua v́ sợ dĩ văng của chúng ta quá nặng
nề khiến mọi người hoá lề mề (khi xoay
trở với hiện tại) và ái ngại khi nghĩ
đến tương lai (nếu không phải là chuyện
tương lai của riêng ḿnh) nên tôi thấy có hơi
kỳ (và "bàn ra") chút đỉnh - vậy thôi.
Hơn nữa - như đă
thưa - cái tâm cảm "nước c̣n cau mặt với
tang thương", không phải chỉ t́m thấy nơi
những kẻ sống ở nước ngoài hay những
nguời bại trận. Nhà thơ Nguyễn Duy (một
chiến sĩ và thi sĩ nổi tiếng của phe
thắng trận) ghé về thăm quê - sau hơn một
thập niên, kể từ ngày "đất nước
được hoàn toàn giải phóng" - cũng đă không
nén được bùi ngùi:
Cha ta cầm cuốc
trên tay
Nhà ta xơ xác hơn
ngày xa xưa
Lưng c̣ng bạc
nắng thâm mưa
Bụng nhăn lép
kẹp như chưa có ǵ
(Thanh Hóa - cuối
năm Th́n 1988)
Bây giờ là đầu năm
Tuất, thêm gần hai mươi năm nữa đă trôi
qua. Người dân quê Việt Nam vẫn cứ sống
trong những căn "nhà xơ xác hơn ngày xa
xưa", và vẫn tiếp tục "cầm cuốc
trên tay" - như nông dân của Thời Trung Cổ.
Những kẻ sinh sau đẻ muộn, không c̣n
đất để cuốc, dắt díu nhau rời bỏ
làng quê, lần vào thành phố kiếm ăn.
Họ đi xin (nếu không có máu
hay có thân h́nh bán được), hoặc bán sức lao
động - dưới mọi h́nh thức - để
sống qua ngày. Giản dị nhất là trở thành cửu
vạn. Khỏi phải làm đơn, đỡ tốn
tiền "c̣", không cần hộ khẩu, và cũng
chả lo đến lư lịch - kể cả loại lư
lịch trích ngang - v́ dân cửu vạn chỉ là một
thứ phu phen (xuống cấp) của thời đại
mới. Họ là những kẻ sống bên lề, lề
đường, của xă hội cộng sản Việt
Nam.
Họ đứng ngồi chờ
trực suốt ngày (và suốt đêm) để
đợi người "ới" đi làm. Họ
sẵn sàng làm tất cả việc nặng nhọc và
bẩn thỉu: khuân vác, dọn nhà, dọn vườn, móc
cống, vét rănh, thông cầu .. Và tiền công th́ hoàn toàn tùy
thuộc vào ḷng hảo tâm của người đối
diện !
"Dù cả ngày lao động
nặng nhọc nhưng đến bữa họ cũng
chỉ dám ăn qua loa. Có lúc bữa cơm chỉ là
chiếc bánh ḿ hoặc 2.000 đồng suất cơm
trắng với canh. Nhiều người c̣n không dám thuê nhà
trọ. Những hiên nhà, gầm cầu, quán chợ là
nơi họ ngả lưng qua đêm, mặc cho cái rét
như kim châm .. Người Hà Nội cứ nườm
nượp đi sắm Tết, cành đào cây quất
rực rỡ khắp phố nhưng những lao
động xa nhà vẫn ngong ngóng được khách
chọn. Và họ cũng chỉ chịu rời Hà Nội
vào ngày cuối cùng của năm (http://www.vnexpress.net/Vietnam/Xa-hoi/2006/01/3B9E6521/).
Dễ có đến chừng
nửa dân số Việt Nam đang sống (dở) và
chết (dở) - như thế - trong những căn
"nhà xơ xác" ở thôn quê, hay trên những vỉa hè
ở phố thị. Với họ, khi "bàn"
đến tương lai, có lẽ tất cả sẽ
đều nghĩ ngay đến một nắm xôi - cho
buổi sáng sớm mai !
Phần dân chúng c̣n lại ở
Việt Nam th́ hẳn là phải có một mức sống
khả kham (hoặc khá giả) hơn như vậy. Dù
ở thôn quê hay thành thị họ cũng có đủ
cơm ăn áo mặc, có nhà cửa (hay "cơ
ngơi") tử tế. Dự phóng về tương lai
của họ, đối với không ít kẻ, đă
vượt qua những nhu cầu vật chất
"cơ bản" (như đồng hồ hay xe
đạp ..) từ lâu. Với những người này -
cũng như phần lớn những đồng bào
"ăn nên làm ra" của họ ở nước ngoài
- khi nói đến chuyện mai sau, họ có thể nghĩ
đến tuốt .. cái sân sau (đang trồng cây ăn
trái) hoặc mảnh bằng trước mặt của
đứa con vừa (hay sắp) vào đại học.
Không ít kẻ c̣n lo xa cả đến một chỗ
để nằm, sau khi tắt thở !
Chung cuộc -xem ra - dường
như chỉ có những người đang nắm
quyền ở Việt Nam là có khả năng thích ứng
với thực tại, và có viễn kiến về
tương lai. Sau khi mở cửa với thế giới
bên ngoài, chấp nhận luật chơi của kinh tế
thị trường, đến khóa họp trung ương
đảng kỳ V - từ 18 tháng 2 đến ngày 2 tháng 3
năm 2002 - CSVN đă chính thức cho phép đảng viên
được phép làm kinh doanh tư nhân.
Quyết định "lột
xác" biến (cái rẹt) từ cộng sản sang tư
sản của họ, tiếc thay, đă không
được dân Việt hoan nghênh hay khích lệ. Không những thế, một công dân
hiện đang sống trong nước đă đưa ra
một nhận định (vô cùng) khinh thị - như sau:
"Như thế là mọi chuyện
bất chính, bất luơng, bất hợp pháp nay trở
thành danh chính ngôn thuận hết. Cứ việc nhân danh
Đảng mà phù phép biến hóa của công thành của
riêng, xí nghiệp quốc doanh thành xí nghiệp tư nhân,
của tham nhũng hối lộ thành bổng lộc
hợp pháp. Một tuyệt chiêu lưu manh vô
địch" (TTN, "Tư Bản Đỏ",
Đàn Chim Việt, Sept. 2002).
"Tuyệt chiêu" này cũng
không được tán thưởng bởi những
người Việt khác, dù họ đang sống ở
(tận) nước ngoài:
"Đừng để bị
huyễn hoặc v́ danh xưng "tư sản
đỏ". Tư sản không có màu sắc, không có tư
sản đỏ và tư sản xanh, chỉ có tư
sản kinh doanh trong một nước dân chủ pháp
trị lành mạnh và tư sản lưu manh trong
một chế độ độc tài tùy tiện. Tư
sản đỏ tại Trung Quốc và Việt Nam hiện
nay là bọn tư sản lưu manh. Chúng không kinh doanh, chúng
bóp nghẹt kinh doanh và làm giàu bằng hối mại
quyền thế. Chúng không làm kinh tế thị
trường, chúng bóp nghẹt thị trường và làm
giàu bằng đặc quyền đặc lợi. Chúng
không mưu lợi cho đất nước, chúng
cướp đoạt tài nguyên và tiềm năng
đất nước để mưu lợi cho riêng chúng.
Chúng không cần tài năng dù chúng đứng đầu
những công ty lớn, v́ chúng không phải cạnh tranh
với ai cả. Chúng không cởi mở và tiến bộ dù
chúng đi xe hơi sang trọng và du lịch khắp
thế giới. Chúng càng không phải là một chặng
đường trong cuộc chuyển hóa về dân chủ,
trái lại chúng chống lại cuộc đấu tranh cho
dân chủ để giữ nguyên đặc quyền
đặc lợi". (Nguyễn Gia Kiểng, "Ai Cầm
Quyền", Thông Luận, Dec. 2002).
Khi mà gần nửa dân tộc
chỉ nghĩ được tới nắm xôi, nửa c̣n
lại cũng không mấy kẻ nghĩ xa hơn .. tô
phở - hay bún ḅ hoặc hủ tíu .. ǵ đó - và những
người lănh đạo đất nước lại
là những kẻ "lưu manh vô địch", chỉ
chăm chăm "cướp đoạt tài nguyên và
tiềm năng đất nước để chỉ
mưu lợi riêng cho chúng" th́ chuyện non sông
("gấm vóc") kể như là .. rồi - chớ c̣n
(khỉ) ǵ nữa ?
Vậy mà vẫn c̣n có một ..
nhúm người - có tên là Nhóm Bạn Cửu Long, http://mekongriver.org - cứ băn
khoăn măi về sinh mệnh của một ḍng sông. Theo
họ: "Cửu Long Cạn Ḍng (là) Biển Đông
Dậy Sóng". Đây cũng là tên một tác phẩm
của nhà văn Ngô Thế Vinh, đă được nhà
Văn Nghệ (Hoa Kỳ) tái bản năm 2002.
Khi trả lời phỏng vấn
của Tập San Hợp Lưu (số 56, tháng 12/2000 & 1
năm 2001 - do Nguyễn Mạnh Trinh thực hiện) Ngô
Thế Vinh đă bầy tỏ sự quan ngại về t́nh
trạng toàn vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long có nguy
cơ bị tràn ngập bởi nước mặn, với
hậu quả là ".. vĩnh viễn chẳng c̣n đâu
một nền Văn Minh Miệt Vườn và cũng không
c̣n đâu vựa lúa để nuôi sống ngót 100 triệu
dân của cả nước".
Ông Ngô Thế Vinh có lo xa quá không ?
Không đâu, chỉ vài năm sau là nỗi lo của ông
ấy đă trở thành .. hiện thực. Theo báo Tuổi
Trẻ, số ra ngày 11 tháng 12 năm 20005, tỉnh Cà Mau có
gần 7.000 ha diện tích lúa tôm bị chết yểu, nông
dân hết cách khôi phục. Huyện Trần Văn Thời
trồng được 3.994 ha diện tích lúa tôm th́
chết non gần 3.300 ha. Tại sao vậy ? Theo PGS TS
Nguyễn Hữu Chiếm, trưởng bộ môi
trường và quản lư tài nguyên thiên nhiên đại học
Cần Thơ, nguyên nhân sâu xa là do cấu trúc hạ tầng
của ḿnh xả mặn không kịp - nghĩa là hệ
thống của ḿnh không c̣n tự nhiên nữa (http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=112836&ChannelID=3).
Nếu "cả nuớc" -
từ trong ra ngoài - chỉ quay đầu nh́n về dĩ
văng (để nuối tiếc hay hậm hực) hoặc
chỉ cúi đầu (v́ bận kiếm ăn hay v́ sợ
bị ở tù), và "trọn gói" non sông mang giao cho những
kẻ "lưu manh" - những kẻ đủ
nhẫn tâm để tháo cạn nước của một
ḍng sông và đốt cháy nguyên một khu rừng, khi cần
vài con cá nướng trui cho bữa ăn chiều trong gia
đ́nh họ - th́ hiểm họa đang đe dọa ḍng
sinh mệnh của cả dân tộc Việt, chứ đâu
có riêng chi một ḍng sông.
Nói chuyện tương lai,
giữa những mùa xuân ly loạn, đă không có ǵ vui mà (dám)
c̣n làm cho không ít người buồn. Nếu lỡ như
vậy th́ tôi mong được sự bao dung và độ
lượng của "toàn thể đồng bào" trong
ba ngày Tết. Nếu không có Tết, và không có rượu,
bà nội mẹ tui cũng không dám làm mích ḷng - cùng lúc -
cả đống người như thế !
TƯỞNG NĂNG
TIẾN
(BAI
CHUYEN chuyển)
