NỞ
CHI HOA TÍM LỤC BÌNH
(Trần Mộng
Tú)
Nước
chảy liu riu
Lục bình
trôi líu ríu
Anh thấy em
nhỏ xíu anh thương .. (1)
Tôi đi xuống California thăm
con, cháu mười ngày. Trước khi đi đã mang mấy
chậu lan ra ngâm nước, những loại hoa khác trồng
trong chậu cũng được tưới thật sũng.
Mở vòi tưới tự động ngoài vườn.Vớt
con cá lia thia màu xanh biếc trong ao bèo ra. Nói là ao bèo cho oai chứ
thật ra là cái ang sứ nhỏ có thả một cụm lục
bình. Cụm lục bình này có là do hôm đầu tháng 6, có bạn
ở xa về, cả nhóm rủ nhau đi đến Nursery
- Flower World khá nổi tiếng ở Snohomish - Seattle xem hoa thơm, cỏ
lạ. Thấy họ có bán mấy cụm bèo lá tròn to. Bèo
này người Bắc gọi là bèo Tây hay bèo Nhật Bản,
người miền Nam gọi là Lục Bình, vì thân nó có hình
dáng cái lọ lục bình. Lục Bình nhiều nhất ở
các kinh rạch miền Tây Nam Bộ.
Tôi mua hai cụm, chia cho chị bạn
một cụm. Không ngờ về nhà thả xuống nước
có vài ngày, nó sinh sôi nẩy nở nhanh quá, kín cả ang. Tôi
mua một con cá lia thia nhỏ màu xanh pha chút đỏ trên
cái vi uốn éo, thả vào cho nó rúc dưới rễ bèo. Ao
bèo mà không có cá thì buồn lắm!
Cứ hai ngày tôi lại rắc xuống
mấy hạt thức ăn của cá cho nó, giống
như cô Tấm trong chuyện cổ tích ngày xưa. Chỉ
khác là lúc cho cá ăn không dám mè nheo Bụt điều gì. Ở
tuổi này còn xin thêm gì nữa, làm gì còn chỗ mà cất, những
ô ngăn kéo đời chật chội lắm rồi.
Trước khi đi khỏi nhà, tôi
vớt con cá ra, cho vào cái cóng thủy tinh nhỏ để
ngay giữa bàn ăn với lọ thức ăn của cá
bên cạnh, nhờ chồng tôi thỉnh thoảng nhớ
cho nó vài hạt. Vì tôi biết chắc là nếu chỉ dặn
anh cho thức ăn vào ao bèo, anh sẽ không bao giờ nhớ
vì anh không nhìn thấy con cá. Nó sẽ chết mất.
Mười ngày của mùa hè với
cái oi ả, không khí ngộp thở ở Cali quả thật
làm tôi ngất ngư. Giúp con cháu ban ngày, tối lên giường,
đọc vài trang sách lại nhớ đến con cá nhỏ
ở nhà, chỉ sợ nó chết vì không tin tưởng Ông
Chồng, người chẳng bao giờ nhớ một
chuyện gì, nhất là mấy cái chuyện vớ vẩn của
vợ.
May quá! Con cá vẫn sống khi tôi trở
về, nhưng trông nó lờ đờ buồn hiu hắt.
Chắc nó nhớ tôi và nhớ rễ bèo. Tôi mang nó ra để
thả lại vào cái ang sứ giữa phòng khách.
Chao ôi! Ở
giữa cái ang, một chùm hoa màu tím nhạt nhô lên. Mấy cụm
lục bình của tôi đã trổ một chùm hoa thật
đẹp ngay hôm tôi trở về nhà, tôi kêu chồng ầm
lên.
- Anh có biết là có chùm hoa màu tím mới
nở trong ang không?
Chồng tôi hỏi lại:
- Thế
hả, nở lúc nào vậy, anh hoàn toàn không để ý
đấy.
Chán ơi là chán! Ông này tuổi trâu,
chắc là mắt trâu (không phải tai trâu, vì anh nghe nhạc
cổ điển khá giỏi) nên không nhìn thấy bông hoa lạ
nở ngay giữa phòng khách.
Tôi đứng ngẩn ra nhìn bông hoa
lục bình phơn phớt tím, đang nở rộ trong cái
ang sứ men trắng. Chùm hoa nhô lên giữa những cái lá
tròn màu xanh ngọc bích. Tôi bối rối quá trước cái
đẹp bất ngờ của hoa, quên cả con cá thia lia
đang giương mắt, chờ tôi thả xuống.
Trời ơi, gần bốn
mươi năm tôi mới nhìn lại được một
chùm hoa lục bình, phải nói là lâu hơn nửa thế kỷ
mới đúng. Vì khi ở Sài Gòn mình cũng đâu có cơ
hội nào thấy hoa lục bình thường ngày. Phải
bao giờ sang Thủ Thiêm, ra bến Bạch Đằng, cũng
hiếm hoi lắm mới thấy một đám lục bình
từ sóng nước nào bập bềnh giạt vào chân phà
một mảng, nhưng chưa chắc đã có hoa.
Có một loài
hoa vừa đi vừa nở
Em lấy chồng
rồi anh ở vậy thôi
Nữa mai
thương đứng nhớ ngồi
Biết loài
hoa ấy vừa trôi vừa buồn (2)
Khi mua cụm lục bình này tôi quên
không hỏi xuất xứ. Lục bình từ đâu trôi tới
giạt vào cái ang sứ nhà tôi, nở cho một chùm hoa ngan
ngát tím. Màu tím nhìn vào lòng buồn đến thẫn thờ.
Nó phải trôi bao nhiêu ngàn dặm, từ một nước
nào tới và ai đó đã vớt lên mang ra chợ bán từng
cụm nho nhỏ với vài cái rễ mong manh. Thế mà nó
thích ứng ngay với môi trường mới, dù là ở
trong một cái ang nhỏ hay dưới chân một hòn non bộ.
Nó trôi tới đâu là nở hoa tới đó hay sao? Hoặc
là tôi may mắn đồng hội đồng thuyền với
hoa, nên hoa mới nở.
Có lẽ lục bình là loài hoa duy nhất
vừa trôi vừa nở. Nó không giống hoa sen, nở ở
hồ nào là đứng nguyên trong đó cho đến lúc sen
tàn. Người ta chỉ có thể đến cắt hoa
sen mang đi nhưng gốc rễ để lại trên hồ.
Lục bình lênh đênh đi theo dòng nước, không biết
sẽ dừng lại bến nào. Đời hoa ngắn ngủi
có một ngày, nên vừa trôi vừa nở, không hề kén chọn
bến đục hay trong. Có lẽ cái xanh ngọc bích của
lá, cái tím mong manh tinh khiết của hoa, đã làm cho người
nhìn ngắm quên đi cái dòng nước đục, trong,
bên dưới. Người ta cũng không thể cắt lục
bình để nâng niu cắm vào trong những lọ thủy
tinh, vì lục bình bị mang ra khỏi nước sẽ
héo, tàn ngay lập tức.
Cái đẹp của hoa lục bình
được ví với nhan sắc của các cô gái miền
Tây (của một thời nào đó), một vẻ đẹp
dịu dàng, mộc mạc nhưng vô cùng đằm thắm.
Người dân quê miền Tây Nam Bộ,
gắn liền đời sống với lục bình, từ
hoa cho tới rễ. Lục bình nở quanh năm, nhưng
nở nhiều nhất vào mùa gió chướng. Lục bình
mang đến cho người dân quê những món ăn tinh
thần lẫn vật chất. Từ cọng lục bình
non và hoa lục bình người ta hái vào chấm mắm kho
cho những bữa ăn hàng ngày. Để khi xa xứ những
đọt hoa còn tím mãi trong hồn.
Thân lục bình cắt lên phơi khô,
những nghệ nhân có cơ hội phát triển năng khiếu,
đan những chiếc giỏ sách tay xuất cảng ra
nước ngoài, giúp đời sống người dân
đầy đủ hơn. Giúp đời lục bình không
phải chỉ quanh co trên sông rạch, nó được
trôi xa, ra khỏi xứ sở mình.
Nếu ai đi xa lâu ngày, có dịp
trở về miền Tây vào mùa gió chướng, đứng
lặng nhìn lục bình trôi bập bềnh từng mảng
trên sông nước, sẽ liên tưởng đến một
phận người xa xứ, chờ bàn tay xa lạ vớt
lên.
Giống như một người
bắt buộc lưu vong, dù thả lục bình vào đâu lục
bình vẫn bình thản sống, bình thản nở hoa.
Hoa lục bình chỉ nở một
ngày là tàn ngay. Cái mầu tím nhạt đôi khi ta bắt gặp
giống như đường viền chân trời cuối
ngày, tan đi nhanh lắm. Nhưng nó để lại trong
trí nhớ của ta một giải màu như mực in dấu
trong tranh.
Câu hát của ai đó văng vẳng
trong trí nhớ mơ hồ của tôi khi cúi nhìn bông hoa lục
bình tim tím, lạc lõng trôi vào cái ang sứ giữa phòng khách
nhà mình.
Nở chi hoa
tím lục bình
Trôi chi, trôi giữa
dòng tình đôi ta. (3)
Câu hát, đọc lên nghe muốn
khóc.
~*~
(1) (2) (3) : Hoa Tím Lục Bình - Dân ca
Nam Phần
TRẦN MỘNG
TÚ
09/14
(Xíu Muội Rạch
Giá sưu tầm và chuyển)
