NGÔ ĐỒNG NHẤT DIỆP

(Phạm Hoàng)

 

Ngô đồng nhất diệp lạc,

Thiên hạ cộng tri thu.

Câu thơ ở đâu, do một liên tưởng nào đó bỗng chợt hiện ra bất ngờ. Thiên hạ cộng tri thu. Cả thiên hạ ai cũng biết là mùa thu. Bây giờ đang là mùa hè nhưng buổi tối mát và nhiều gió. Hơi ấm từ bãi cỏ sau vườn được tưới kỹ như giúp thêm cái mát dịu dàng của một miền gần. Trời đã tối từ lâu và hai người khách đã kiếu từ. Bát đũa đã được thu vén gọn ghẽ. Tôi được nói khẽ:

-  Ông ở lại chơi với tôi một chút hãy về.

Và tôi rút ra sau vườn ngồi trên chiếc ghế xếp. Bữa ăn đơn giản mộc mạc. Người nữ chủ nhân đã kín đáo để mâm cơm thêm thịnh soạn bằng đĩa chả chiên chắc mua ở đâu đó trong tiệm Việt Nam. Chả không ngon, nhiều bột nhưng canh rau cải đắng thì tuyệt vời. Thịt kho ăn với dưa giá muối khéo, vừa đủ chua nhưng cọng giá vẫn còn dòn, không bị ủng. Tôi thoải mái sau bữa ăn vừa phải.

 

Cuộc gặp gỡ đã bắt đầu từ trưa kéo mãi tới lúc sắp ăn cơm mới coi như xong. Hai người khách kia phải về nhà vì quá xa. Bốn trăm dặm đường không thể là một quãng đường gần. Nhưng có những quãng đường hơn thế nữa mà bạn tôi đã vượt qua. Tôi ngồi trầm ngâm ngắm trời. Mọi sự trong vắt thanh khiết. Màn đêm không ép nổi vẻ trong sáng của một đêm hè mát. Nơi ấy bây giờ ra sao ? Mùa này nóng, cái nóng cháy da cháy thịt làm sạm người, làm súc vật cũng lờ đờ. Tôi nhớ đoạn đường từ Mỹ Chánh ra tới Quảng Trị mùa hè năm đó. Xác người và gió Hạ Lào trộn thêm vào với những ngọn phi lao không lớn nổi những đụn cát chói chang và những khuôn mặt hốc hác của người dân đã làm tôi điên lên nhiều lần. Tôi đá vào thành xe M113 khi người dân quê chui từ một xó nào đó ra run rẩy gọi tôi là "Thầy" xưng "Con", xin nước, xin cơm, xin được thoát khỏi hỏa ngục. Tôi đã mất ngủ vì trông thấy những con gà lạc chủ đứng bươi xác người khô đét. Tôi đã không nuốt nổi cơm khi nhìn thấy con chó cúp đuôi, lưỡi thè ra thở phì phò trong cái nóng nung người. Ôi cái mùa hè dù đã lui vào dĩ vãng mà mổi lần nhớ đến là máu lại sôi lên vì giận dữ.

 

Người bạn từ trong nhà đi ra mang theo một cái bàn nhỏ.

- Tôi mời ông uống trà. Có người cho một lọ Thiết Quan Âm từ ba năm rồi. Tôi vắng nhà nên bà vợ vẫn cất ở một xó. Thiết Quan Âm của lục địa, có hậu lắm.

Tôi ngồi quay lại nhìn bạn:

- Tôi biết gì về trà đâu, toàn là uống như trâu. Hồi xưa ông vẫn chê tôi là thiếu phong nhã, không biết thưởng trà.

-  Nghiện thì không nên nhưng nếu biết uống trà thì cũng là một cái thú đáng ca ngợi. Có điều cái gì cũng đừng thái quá. Nghe bà vợ tôi kể có mấy ông ở đây lên tận San Francisco cất trà 120 đồng một pound. Tại sao họ có thể phung phí như thế trong khi tụi tôi hà tiện chắt bóp từng xu.

-  Nhớ cái hồi uống trà với ông ở sân Đại Nội. Mười năm rồi.

-  Hơn chứ. Gần mười hai năm rồi.

Tôi im lặng nhìn bạn nhẹ nhàng vén khéo bộ đồ trà xinh xắn ra.

 

Cái hôm ở Đại Nội, trăng sáng như gương. Cung điện vua chúa triều Nguyễn hoang tàn đổ nát im lìm chìm trong cái thanh vắng của đêm trung thu nguyệt bạch. Dạo đó đơn vị hậu cần của tôi đóng ở Mang Cá và quản trị an ninh luôn khu Đại Nội. Bạn tôi ở binh chủng khác tiến theo phía núi bên trái quốc lộ trong khi tụi tôi đánh dọc theo bờ biển ngược lên phía Bắc Mỹ Chánh Trường Phước La Vang Triệu Phong.

Trưa hôm Trung Thu tôi ngồi ăn cơm mắm tôm chua ở quán 76 thì bạn tôi bước vào. Súng đạn mịt mù, và dù cùng một cái đích là Quảng Trị, tôi biết bạn tôi còn đang bị ghìm cứng ở La Vang. Tay bắt mặt mừng, hò la inh ỏi trong cái quán toàn là lính ngồi ăn, súng ống mũ sắt ba lô ngổn ngang. Bạn tôi về Huế họp tham mưu. Trước khi đứng dậy bạn tôi có nói có trà, bánh đậu xanh và bánh dẻo của bà vợ mới cưới gửi ra, nếu muốn thì đến bộ chỉ huy uống trà. Tôi cười ngất. Giữa cái nóng khủng khiếp của miền Trung và trong cái không khí này mà uống trà thì thật tréo cẳng ngỗng. Tôi đồng ý và đề nghị lại thay vì đến với bạn tôi, tôi sẽ đón vào sân vua uống trà thưởng trăng.

Đêm hôm đó hai đứa ngồi giữa sân chầu uống Thiết Quan Âm đun bằng ca nhôm. Nếu các vị vua nhà Nguyễn có luyến tiếc ngai vàng lẩn quất đâu đó trong cái hoang tàn đổ nát của Đại Nội ắt cũng sẽ tha thứ cho hai tên lính giầy "saut" áo trận ngất ngưởng ngồi trên thùng đại liên uống trà ăn bánh đậu xanh Hải Dương nhìn trăng thu.

 

-  Ông nghĩ gì vậy ? Sao có vẻ đăm chiêu ?

-  Hà, nhớ lại tuần uống trà với ông ở Đại Nội, Huế.

Hôm nay không phải là thu. Trời cũng không có trăng và nơi đây cũng không có tro tàn điện ngọc, Ngọ Môn, Tịnh Tâm. Thoáng từ đâu đó từ tâm thức, tôi nghe vẳng giọng hò:

"Cầu Trường Tiền sáu vài mười hai nhịp

Thương nhau rồi hãy kíp về mau

Nữa mai đây bóng xế qua cầu

Bậu còn thương, bậu biết gửi sầu về nơi mô"

 

Thương nhau rồi hãy kíp về mau. Nhiều người đã về. Bạn tôi cũng đã về và trở ra. Ngày mai bạn tôi lại trở về sau khi hoàn tất việc làm ở đây. Tôi ngồi thoải mái, nhắm từng ngụm nhỏ nước trà Tàu đặc vị chát nhưng khi thấm vào để lại dư vị ngọt mát lan dần từ cuống họng tới khắp châu thân. Bạn tôi ngồi đó, bàn tay to lớn quả cảm xòe rộng đặt trên đùi. Tôi muốn nói một điều gì. Tôi thực sự muốn được góp với bạn tôi một chút, dù chỉ của một cái gì to lớn, mênh mang mà bạn tôi đang suy nghĩ.

- Ngày mai, ông đi mấy giờ?

-  Ba giờ chiều.

Tại sao cái câu hỏi đó lại bật ra. Tôi biết từ cả tuần ba giờ chiều mai bạn tôi sẽ ra đi. Chúng tôi không còn gì để nói với nhau nữa. Đêm vẫn giữ êm mầu, êm tĩnh và trong sáng. Trà Tàu làm tôi tỉnh táo, nhưng đầu óc tôi trống rỗng, đầu óc tôi tê liệt. Tôi muốn nói cả triệu lần, muốn thao thao bất tuyệt, hùng hổ như ở Khe Sanh hai đứa bất ngờ cùng chờ một chuyến trực thăng. Hay ít ra tôi có thể chửi thề văng tục như ngày hai đứa tả tơi nhìn nhau ở Guam. Nhưng tôi bất động. Cái bạn tôi làm lớn quá, thiêng liêng quá. Không có ngôn từ để diễn tả. Bất chợt tôi nói:

- Chẳng biết nói gì với ông.

Bạn tôi cười:

- Cần gì. Ông là đứa mồm loa mép giải, lúc nào cũng ruột để ngoài da, vậy mà hôm nay ông không nói mới là quí. Vả lại có gì cũng đã nói hết rồi. Tôi tin những gì mình đã thảo luận, ông sẽ làm chu đáo. Với ông, thế là đủ. Mỗi người có cách nào đó để góp tay vào việc này. Tôi với ông còn quá anh em ruột. Vậy đừng áy náy. Làm một tuần trà nữa nghe.

Ly trà nhỏ trắng ngần, nước trà trong mầu hổ phách, hương trà thoảng trong đêm. Câu thơ lại trở lại. Cả thiên hạ ai cũng biết đã vào thu. Trong cái tĩnh mênh mang với bạn, tôi chợt hiểu câu thơ một cách rõ ràng. Ngô đồng nhất diệp lạc. Chỉ có một lá cây ngô đồng rụng xuống. Cả thiên hạ đều hiểu mùa thu đã bắt đầu thay thế cho mùa hè nóng nực. Vũ trụ tuần hoàn và khi một chiếc lá ngô đồng rụng thì không thể có trở lực nào kéo dài mùa hè và không ai có thể cản mùa thu. Lịch sử đã xoay vần. Khi bạn tôi đã về, khi các bạn tôi đã về, bánh xe lịch sử đã quay. Tôi và tất cả những người Việt Nam khác - hay cả thiên hạ - biết rằng chúng tôi sẽ cùng về. Mùa thu thay chỗ cho mùa hè. Tình người sẽ thay cho hận thù.

 

Tiễn bạn không có ba ngàn tân khách chít khăn sô bên bờ sông Dịch. Chỉ có những tách trà đắng ngọt và sự im vắng vô cùng của một đêm hè nơi sân sau nhà. Tiễn bạn không cần bản đồ Hàm Dương, thủ cấp Ô Kỳ. Chỉ có một lời thề đã được hô lớn khắp năm châu bốn biển và lúc nào cũng vang vọng trong tâm kể cả lúc ăn lúc ngủ. Bạn tôi đi không có gươm báu, không vì cảm cái tình của Thái tử Đan, cũng không nấn nà chờ Cao Tiệm Ly. Bạn tôi đi vì bạn tôi phải đi, giống như chiếc lá ngô đồng báo thu, đi để xoay lại lịch sử chứ không vì "một lưỡi dao bay muôn thuở đẹp". Đêm vẫn vô cùng và bạn tôi vẫn im lặng, ung dung chuyên trà ra những chiếc chén hạt mít. Liệu Kinh Kha có được như vậy chăng hay phải có rượu nóng dê béo, đàn ngọt hát hay mới đi sang Tần. Kinh Kha đi nhưng biết là mình thất bại. Bạn tôi khác. Bạn tôi đi và biết mình sẽ thành công.

-  Ông nghĩ gì vậy ?

-  Một câu thơ. Tự nhiên tôi nhớ một câu thơ. Nhưng thôi, để tôi sẽ đọc câu thơ vào lần thưởng trăng tới ở Đại Nội.

 

PHẠM HOÀNG

Tháng 8/1983.

 

(Viet Truong sưu tầm và chuyển)